උපේක්ෂා නුවන්ශ්රීනි
‘තර්කයකින් පැහැදිලි කල හැකි ලෝකයක් අපට හුරු පුරුදු ලෝකයකි. එහෙත් හදිසියේම ආලෝකය අතුරුදන් වූ ලෝකයක මිනිසාට තමා අමුත්තෙකැයි හැෙඟ්.’ ඇල්බෙයා කැමූගේ මේ වදන් වැල තමයි ඔබ ඔබගේ පළමු නවකතාව වන ‘සර්පයාගේ දියණිය’ නවකතාවෙහි පසුවදන වශයෙන් භාවිත කරන්නේ.. අපි මෙතැනින්ම සාකච්ඡුාව ආරම්භ කරමු.
ඇල්බෙයා කැමූගේ ‘පිටස්තරයා’ නවකතාවෙහි සිංහල පරිවර්තනය වෙනුවෙන් ආචාර්ය සෝමරත්න බාලසූරිය පසුකවරයෙහි ලියා තබන අතිශය රමණීය වැකි සහිත ගැඹුරු මානව විවරණය තමයි මම සර්පයාගේ දියණිය නවකතාවෙහි පසුවදන වශයෙන් භාවිත කරන්නේ. මා එයින් මගේ නවකතාව නිමකරන්න එක හේතුවක් තිබෙනවා. පිටස්තරයා නවකතාවෙහි මර්සෝට මගේ ආත්මයෙන් ගැලවෙන්න බැරි මොකක්දෝ තදානුබද්ධභාවයක් නිරායාසයෙන් මට දැනෙනවා. ඒක පරිකල්පනික ජීවිතයට පමණක් නොවේ. සත්ය ජීවිතය තුළදීත් එක සේම වලංගු දෙයක්. ‘සර්පයාගේ දියණිය’ නවකතාවෙහි මේධා කියන චරිතය භෞතික විශ්වයන් දෙකකදී, ස්වරූප දෙකකින්, තනි සංස්කෘතික බෙදුම් රේඛාවකින් ඛණ්ඩනය කොට නවකතාව තුළ ස්ථානගත කරනවා. මේ පොත ඉන්ද්රජාලික යථාර්ථවාදී ගණයට වැටෙන්නේ, ඒ බෙදුම් රේඛාව පොත ඇතුළේදී පාඨකයාට පැහැදිලිව පෙනෙන නිසායි. නමුත් බොහෝ විට මිනිසුන් තේරුම් නොගන්න දෙයක් තියෙනවා. ඒ තමයි ෆැන්ටසිය තරම් රියැලිටියට සමීප වෙන කිසිම දෙයක් නැති බව. ඒ දෙන්නා නිවුන් සහෝදරයන් තරමට සමීපයි. සංස්කෘතික ලෝකය සහ භාවාත්මක ලෝකය කියන දෙක කන්සෙප්ට් දෙකක් විදිහට අරගෙන වෙන වෙනම විඳින්න ගියොත් මනුස්සයකුට වෙන්න පුළුවන් මොකක්ද?
අන්න ඒ කාරණාව තමයි ‘සර්පයාගේ දියණිය’ කෘතිය ඇතුළට එන්නේ. මේධාගේ චරිතය අවසන් භාගය වන විට පිටස්තරයාහි මර්සෝගේ චරිතයත් එක්ක යම් යම් සාධනීය ගැළපීම් වගේම ආත්මීය සහලක්ෂණත් පෙන්නුම් කරන්න ගන්නවා. අවසානයේ මේධාගෙන් කැඩුණු මාධවී ප්රත්යක්ෂ මූලික ලෝකයේ භෞතිකත්වය පමණයි ග්රහණය කරන්නේ. ඇයට ආදරය වගේ පාරභෞතික දේවල් ආගන්තුක වෙනවා. මේ කෘතිය ලියන අවධියේ මම හිටියේ මේධාගේ තැන. ඇත්තම කීවොත් දැන් තමයි මම මාධවී කෙනෙක් බවට පත් වෙන විදිහ ජීවිතය ඇතුළෙන්ම තේරුම් ගනිමින් ඉන්නේ.
ඔබ ඉතාමත්ම දැනුවත්ව සමාජය එක්ක කරන මේ සාහිත්යමය ගනුදෙනුව ඔබම ටිකක් විස්තර කරනවා නම් හොඳයි.
ලංකාවේ සාහිත්යය තුළ කිසිදු වෘත්තීය ස්වභාවයක් මම දකින්නේ නැහැ. ඒ නිසාම සාහිත්යකරණය සහ විචාරය ඇතුළු ඉන් පැනනැගෙන අතුරු කර්මාන්ත සියල්ලෙහිම මම දකින්නේ අතිශය අවිධිමත් ස්වරූපයක්. ලියන එක පුංචි කාලයේ ඉඳලා ආත්මය ඇතුළෙ තිබ්බ දෙයක් වුණත් ඒ කාලෙම මට දැනුන දේ තමයි වෘත්තීය අගයක් ලංකාවෙ කලාව ඇතුළේ නැහැ කියන එක. අපමණ අගනාකම් තිබුණ ලේඛකයන් පවා ඉතා අවාසනාවන්ත ලෙස ජීවිතයෙ අවසන් භාගය ගතකළ අවස්ථා මම අහල තිබුණා. ඒ නිසා මම මුලින්ම කළේ වෘත්තීය ස්ථාවරභාවය හදාගන්න එක. කෘතියකදී අපි ඇත්තටම අත් නොවිඳි දේවල් අපි නිරූපණය කරන්නේ වෙනත් හැඟීම් එතනට ආදේශ කරලානේ. ඒ වගේම විෂයානුබද්ධව ලබන විනය තුළින් වෙනස් ක්ෂේත්රයක වෘත්තීය ස්ථාවරත්වය හදා ගන්න එක සාහිත්යකරණයට එන කාන්තාවකට හරිම වැදගත් කාරණාවක්. එතකොට එයාට කාගෙවත් පිටේ යන ලූණු ගෝනියක් වගේ වෙන්න ඕන නැහැ. හරිම ස්වාධීනයි.
මම කැමතියි ඔබගේ දෙවන කෘතිය වන ‘ඇය තවම නිරුවතින්’ වෙත යන්න. මේක මුලින්ම ‘රාවය’ කළ ආන්දෝලනාත්මක හෙළිදරව්වක්. ඊළඟට ප්රසන්න විතානගේ කළ වාර්තා චිත්රපටයක්.
‘ඇය තවම නිරුවතින්’ කෘතියට පදනම් වන්නේ මීට දශක කිහිපයකට පෙර ලංකාවේ සිදුවුණ සත්ය සහ අවාසනාවන්ත සිදුවීමක්. රටක නීති පද්ධතිය ජනතාවට විනිවිදභාවයක් ඇති නම්යශීලී ව්යුහයක් විය යුතුය කියන අදහස නූගත් ගැමි කාන්තාවකට පවා දනවපු අවස්ථාවක්. විත්තිකරුවකුගේ බිරිඳ විනිසුරුවරයා අතින් ¥ෂණය වුණාම ඒ කාන්තාව උසාවියට වඩා විශ්වාස කරන්නේ පත්තර කන්තෝරුව. ඒ අනුව තමයි, මහව දිසා විනිසුරුව සිටි ලෙනින් රත්නායක විසින් සිදුකරන ලද ස්ත්රී ¥ෂණ ද්විත්වයක් අරභයා රාවය හුදකලා සටනක් ගෙනියන්න මූලික වන්නේ. එම දැවැන්ත අරගලය අවසන් වන්නේ විත්තිකරුගේ වැඩ තහනම් කොට අඩවැටුප් ගෙවන ලෙස නියම වන නඩු තීන්දුවකින්. එහෙත් දේශපාලන බලපෑම් මත තමන්ගේ අරගලයට නිසි සාධාරණය ඉටු නොවන අවස්ථාවේදී වික්ටර් අයිවන් සිය නොනිමි අරගලය කෘතියෙන් සංස්කෘතික දේපලක් ලෙස එම අමිහිරි සංසිද්ධියෙහි සාධක ඉදිරි පරම්පරාව වෙනුවෙන් ශේෂ කරනවා. ප්රසන්න විතානගේ කලාත්මක ධාරාව මඳකට අමතක කරලා, කෘතියක් වෙනුවෙන් ස්වකීය පරිකල්පනය ප්රයෝජනයට ගන්න එකත් පැත්තක තියලා වාර්තා සිනමාපටයක් ලෙස මෙම අයුක්තියට පත් කාන්තාවන් දෙදෙනාගේ කතාව මෙතෙක් ඒ සම්බන්ධයෙන් පැවත එන සියලූම ලිඛිත මූලාශ්ර ඇසුරෙන් නිර්මාණය කරනවා ‘උසාවිය නිහඬයි’ නමින්. ලිඛිත කෘතියකට වඩා රූප මාධ්යය ප්රබල නිසා සිනමාපටය වේගයෙන් සමාජගත වෙනවා. එය වාර්තා සිනමාපටයක් ලෙස අතිදියුණු ආකෘතියක් ඇතුළේ නොවුණත්, අදාළ පණිවිඩය තීව්ර ලෙස සමාජගත කරන්න සමත් වෙනවා. ඒ නිසාම ඒ ඔස්සේ විශාල සමාජ කතිකාවක් ගොඩනැගෙනවා. සිනමාපටයට, චූදිතයාගේ නෛතික ඉල්ලීමකට අනුව පැනවුණ වාරණ නියෝගයකින් ප්රදර්ශන හිමිකම අහිමි වුණාම මිනිසුන් අවදිවන්නේ සමාජ මාධ්යය ඔස්සේ. අන්න ඒ පශ්චාත් සමාජ කතිකාව තමයි මගේ කෘතියට මූලික පදනම වුණේ.
මේ කෘතිය ගැන පාඨක ප්රතිචාර ලැබුණේ මොන විදිහටද?
‘උසාවිය නිහඬයි’ සිනමා වාරණය එක්ක වාර්තා සිනමාව සහ අදහස් ප්රකාශනයේ නිදහස සම්බන්ධ සාරවත් කතිකාවක් ගොඩනැගෙනවා පමණක් නොවෙයි, වාරණ නියෝගය ඉවත් වන්නේ එබඳු වාරණයකදී මතු පරිශීලනය කළ හැකි වටිනා නඩු තීන්දුවක්ද ප්රදානය වීමෙන් අනතුරුවයි. පැමිණිල්ලේ දුබලතා මෙන්ම එම විශිෂ්ට නඩු තීන්දුවද කෘතියෙහි අන්තර්ගතයි. ඒ වගේම සමාජීය කතිකාව තේමාවන් කිහිපයකට ඛණ්ඩනය කොට වර්ග කළාට පස්සේ ඒ එකිනෙක තේමාවන්ට සාකච්ඡුාමය දායකත්වය දුන් පුද්ගලයන් සම්බන්ධයෙන් වෙන වෙනම විමර්ශනය කළාම පොදුවේ අපට එළඹිය හැකි නිගමනය තමයි, කිසියම් සමාජීය සංසිද්ධියකදී මනුෂ්යයා කතිකාවකට නංවන්නෙ අනුන්ගේ ප්රශ්නයද නැත්නම් ඒ අනුසාරයෙන් තමන්ගේම එකක්ද කියන එක. උදාහරණයක් විදිහට මේ චිත්රපටය වාරණය වුණාට පස්සෙ කතිකාවට සම්බන්ධ වන සිනමාවේදීන්, කලාකරුවන් බහුතරයක්ම ස්වකීය කතිකාව ලඝු කරන්නේ ප්රකාශනයේ නිදහස සහ නිර්මාණ වාරණය කියන කාරණයටයි. කිසිසේත්ම එය වරදක් නොවෙයි. නමුත් එතැනදී සමාජීය කතිකාවේ හැඩය වෘත්තීය ප්රශ්නයක් කතා කරන මට්ටමකට යනවා. අවසානයේ අගතියට පත් කාන්තාවන් ගැන සෘජුව කතාකරලා තියෙන්නේ ෆෙස්බුක් එකේ ලියන අප්රසිද්ධ කොල්ලො කෙල්ලො ටිකක් විතරයි. එතැනත් කාන්තා දායකත්වය බිංදුවයි. අන්න ඒ කතිකාවෙ හැඩයම ආපිට හැරෙව්වොත්, මේ සිදුවීම තාම එතැනම තියෙන එකේ හේතුව හොයාගන්න පුළුවන්.
මේ වගේ සිදුවීමකදී ගොඩනැගෙන කතිකාවක් සමාජ විග්රහයක් එක්ක බද්ධ වෙන එක ඉතාම වැදගත්. එතැනදී අපරාධකරුවකුගේ සමාජ පසුබිම, ආර්ථික, අධ්යාපන පසුවිපරම වගේ දේවල් තමයි කතිකාවේ මූලික විචල්යයන් විය යුත්තේ. නමුත් ස්ත්රී දූෂණයක් වගේ සංසිද්ධියකදී මිනිසුන් කතා කරන්නේ දුෂණය කළ විදිහ, දූෂණය වෙච්ච දරුවාගෙ අම්මාට අනියම් සම්බන්ධයක් තිබ්බා නම් අන්න ඒකේ ස්වරූපය වගේ තමන් කැමති දේවල්. මේ තත්ත්වය අද ඉන්දියාවෙ වෙනස් වෙලා තියෙනවා. මධුමිතා පාණ්ඬේ කියන විශ්වවිද්යාල ශිෂ්යාව තමන්ගේ උපාධි නිබන්ධනයට තෝරාගන්නේ ස්ත්රී දූෂකයන් සියයක් ඉන්ටර්වීව් කරන එක. ඇය එතැනදී උත්සහ කරනවා ස්ත්රී දූෂකයකු බවට කෙනෙක් පත්කරන සමාජීය කාරණා මොනවාද කියන එක සොයාගන්න. ඇය කියනවා සෑම පිරිමියකුම මෙය කියවිය යුතු බව, ස්ත්රී දූෂකයකු නොවී ඉන්න. ඒ වගේම සියලූ ගැහැනුන්ද මෙය කියවිය යුතු බව. ඒ තම පුතු දූෂකයකු නොකිරීමට මෙන්ම තමා දූෂණය නොවී සිටීමට. සෑම රජයක්ම මෙවන් පර්යේෂණ සඳහා පර්යේෂකයන් පෙළඹවීම මෙන්ම ඒ සඳහා ප්රතිපාදන වෙන් කිරිමද කළ යුතුයි. ඒත් ලංකාවෙ උපාධි නිබන්ධන තවමත් ‘සොරබොර වැව’ වගේ ශාස්ත්රීය මාතෘකාවලට පමණක් සීමාවෙලා. සමාජ ප්රශ්නයක් අරභයා සමාජ කතිකාවක් ගොඩනැගීමේදී කේන්ද්රවිය යුතු ලක්ෂ්යයන් මොනවාද කියන එක තමයි ‘ඇය තවම නිරුවතින්’ කෘතියෙන් මූලික වශයෙන් සාකච්ඡුා කරන්නේ.. මෙය නවකතාවක් නොවන නිසා ජනප්රිය මාවතේ පාඨක ප්රතිචාර නොලැබුණත් නීතිඥයන්, නීති ශිෂ්යයන්, සමාජ විද්යාව හදාරන අය, විශ්වවිද්යාල ඇදුරන් මේ ගැන කතාකරන්නේ ඉතා ප්රසාදයෙන්.
ලංකාව තුළ සාහිත්යවේදිනියක් වීම ඔබට දැනෙන්න කොහොමද?
කිසියම් විවාදාත්මක කෘතියකින් පසු කතුවරියගේ කන්යාභාවය සොයන මට්ටමේ රසික ප්රතිචාරයන්ට මුහුණ දෙන්න සිද්ධ වුණාම නම් මේක කරුමයක් කියලා හිතෙනවා තමයි. ඒත් මේ දිහා ටිකක් පුළුල්ව හිතලා බලද්දි හිත ඇතුළේ පුංචි හිනාවක් පිපෙනවා. මොකද ලංකාව තුළ පමණක් නොවේ. විදෙස් රටවල පවා නිදහස් අදහස් ප්රකාශ කරන කාන්තාවන්ගේ පැවැත්ම තරමක් අසීරුයි. කමලා දාස් පරිකල්පන ලෝකයක් තුළ ලියූ My story කියන නවකතාවට වගේම තස්ලිමා නස්රීන්ගෙ ‘ලජ්ජා’ කෘතියටත් උපන් රටින් ලැබුණේ ආදරණීය ප්රතිචාර නොවෙයි. නමුත් අන්තවාදය කියන එක ලංකාවෙ මතුවෙන්නේ කෘතියක කන්සෙප්ට් එකත් එක්ක නොවේ. පුද්ගලානුබද්ධවයි එය ක්රියාත්මක වන්නේ. විශේෂයෙන්ම ප්රවීණයන් වශයෙන් සැබෑ ප්රතිභාවක් නැතිව කොළඹ සමාජයේ ස්ථාපිත වූ කිහිප දෙනෙක් ඉන්නවා. ඒ අය අයිඑස්කාරයන්ටත් වඩා භයානයකයි, ආවේගශීලියි. මුලින් ආධුනිකයාව පුපුරවන්න බලනවා. බැරිවුණාම තමන්ම පුපුරවා ගන්නවා. මේ අය දන්නෙ නැහැ කුෂ්වන්ත් සිංග් වගේ ලේඛකයො කළ විදිහට නිර්මාණ කේන්ද්රිකව පුපුරන්න.
නවකතාව සහ නවකතා විචාරය යන කාරණා අතර පරතරය ඔබ කොහොමද කියවා ගන්නේ ලංකාව තුළ සහ ඉන් පිටත?
කෘතිය සහ විචාරය කියන්නේ මවක සහ දරුවකු වගේ අන්තර් සම්බන්ධතාවකින් යුක්ත දෙයක්. දෙදෙනා අතර ජෙනරේෂන් ගැප් එකක් තිබුණත් ලේ බැඳීම ඊට වඩා වැඩියි. විශ්වීය සංකල්පයක් විදිහට ගත්තාම විචාරකයන් ලෙස මුලින්ම ගන්න පුළුවන් වන්නේ දාර්ශනිකයො. ඔවුන් භෞතික ලෝකය විවේචනය කරලා උපකල්පන හදපු තැනින් තමයි ලෝකය කියන සංකල්පය බිහිවෙන්නේ. සොක්රටීස් විචාරය කළේ පාලන තන්ත්රය. ඒ විදිහට ගත්තම ජිජැක්, සාත්රෙ වගේ අයත් විචාරකයො විදිහට ගන්න පුළුවන්. යුරෝපීය රටවල විචාරයේ යෙදෙන්නෙ ඇකඩමික් මිනිස්සු. ශේක්ස්පියරියානු විචාරකයෝ කියලා ශේක්ෂ්පියර්ගේ නාට්ය විචාරය කරන්න පිරිසක් හිටියා. කොල්ඞ්රිජ්, ටීඑස් එලියට් ඒ පිරිසේ හිටපු දෙදෙනෙක්. ලංකාවේ විචාරය කියන දේ සිද්ධ වෙන්නෙ මීට ප්රතිවිරුද්ධව. හරිහමන් අධ්යාපනයක් නැති, වෙන කිසිම දෙයක් කරගන්න බැරි සෙට් එකක් විචාරකයො කියලා ස්වාත්මාරෝපණය කර ගන්නවා.
ඒ වගේම අනන්යතා අර්බුදයෙන් පෙළෙන සෙට් එකක් ඒ පස්සේ යනවා. පස්සේ ඒකට හක්ක පනින නමක් දාලා ගුරුකුලයක් බවට පත් කරගන්නවා. ඒ වගේම අර ශේක්ස්පියරියානු සම්ප්රදාය මෙහෙ වෙනම විදිහකට භාවිත වෙනවා. තමන් කැමති ලේඛිකාවට විතරක්ම ලියන විචාරකයොත් ඉන්නවා. ඒකෙ පදනම නිර්මාණාත්මක හරය නෙමේ වෙනත් එකක්. ලංකාවේ කෘතිය සහ විචාරය කියන දෙකම අවසානයේ අහෝසි වෙන්නේ පුද්ගල විනය සහ වෘත්තීය සදාචාරය කියන කාරණා බරපතළ ලෙස අහෝසි වී යාම නිසායි x
රෂිනි මෙන්ඩිස්
