ශ්රී ලංකාවේ සිටින පාකිස්ථානු සරණාගතයන් ගැන පිට පිට තෙවැනි සතියේදීත් අපි ලියන්නෙමු. එම සරණාගත කණ්ඩායම තවමත් අසීරු තත්වයන් යටතේ සිටින අතර ඔවුන් ගැන කිසිම දේශපාලන නායකයෙකු හෝ මාධ්ය ආයතනයක් උනන්දු වන්නේ නැත. ඔවුන්ගේ කතාවට මාධ්ය ආයතනවලින් ඉඩක් වෙන්වන්නේ නැත. එලෙස ඉඩක් වෙන්වුණානම් ඔවුන් ගැන අනිසි බියක් ඇති කරගැනීමට ශ්රී ලාංකිකයන් කටයුතු නොකරනු ඇත.
පාකිස්ථානයේ සිටි අහමදියා ජන කණ්ඩායම 1970 පමණ වෙද්දීත් පාකිස්ථානයේ ආර්ථික හා දේශපාලන වශයෙන් වැදගත් ජන කණ්ඩායමක්ව සිටියේය. අහමදියා ජනවර්ගයට අයත් ඇමතිවරුන් පවා සිටි අතර එරට ආර්ථිකයේද වැදගත් තැනක් අහමදි ජනතාවට තිබුණි. කෙසේ වෙතත් ඒ නිසාම පාකිස්ථානු ජනතාව අතර අහමදියා මුස්ලිම්වරුන් කෙරෙහි සැකයක්, විරෝධයක් හටගෙන තිබුණි.
එවකට සිටි සුල්ෆිකර් භූතෝ රජය ඒ නිසාම අහමදි ජන කොට්ඨාශයට යම් සීමා පනවන්නට පටන්ගෙන තිබුණි. පසුකාලීණව ෂියා උල් හක් බලයට පත්ව අහමදියා ජන කොට්ඨාශයේ අයිතිවාසිකම් පාකිස්ථානු ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාවේන පිළි නොගන්නා තත්වයක් ඇතිකළේය. ඒ අනුව මේ වෙද්දී අහමදියා ජන කොට්ඨාශය පාකිස්ථානු රාජ්යය විසින් ආගමික කොට්ඨාශයක් විදියට පිළි නොගනියි. අහමදියා ජනතාව පීඩාවට පත්වෙන්නට ප්රධානම හේතුව වී තිබුණේ එයයි. ඒ අනුව අහමදියා ජනතාවට පාකිස්ථානයේදී පහරදීම්වලට, ඝාතනවලට මුහුණදෙන්නට සිදුව තිබුණි. පීඩාවට පත් ජන කොට්ඨාශයක් ලෙස අහමදියා ජන කොට්ඨාශය පාකිස්ථානයෙන් පලා යන්නට පටන්ගෙන තිබුණු අතර ශ්රී ලංකාව හා තායිලන්තය ඔවුන්ගේ මුල්ම ගමනාන්තයක් බවට පත්විය. ශ්රී ලංකාවේ මේ මොහොත වෙද්දී අහමදියා සරණාගතයන් 1600ක් පමණ සිටින අතර තායිලන්තයේ 10 000ක් පමණ සිටියි.
2017 වර්ෂයේදී එක්සත් ජාතීන්ගේ සරණාගත සංවිධානය ගත් තීරණයක් අනුව බටහිර රටවල්වල සරණාගත තත්වය ලබාදීමේදී ප්රමුඛ ලෙස සලකන ලෝකයේ ජනකොට්ඨාශ අතරට අහමදියා ජනවර්ගය අයත් වෙයි. යුද්ධය පැවති කාලයේදී ලාංකික දෙමළ ජනතාවටත් මෙවැනි ප්රමුඛතාවයක් ලැබී තිබුණි. අයි.එස්. සංවිධානය ක්රියාත්මක වෙද්දී සිරියානු ජනතාවට ප්රමුඛතාවයක් ලැබුණි. එම ප්රමුඛතාවය නිසා ඔවුන්ට බටහිර රටක සරණාගත තත්වය ලැබීම අසීරු කටයුත්තක් නොවේ.
පසුගිය වසර 12ක පමණ කාලය තුල 6000 ත් 7000 ක් අහමදියා සරණාගතයන් ප්රමාණයක් ලංකාවට පැමිණ ඇත. ඔවුන් අතරින් 5000කට වැඩි ප්රමාණයක් රටෙන් පිටව ගොස් ඇත. මේ ක්රියාවලිය චක්රයක් ලෙස සැලකිය හැකිය. වරින් වර පැමිණෙන සරණාගතයන් ලංකාවෙන් පිටවෙයි.
මෙලෙස පැමිණෙන අහමදියා සරණාගතයන් අතර සරණාගතයන් නොවන අයට සිටීමේ හැකියාවක් නැත. සරණාගතයෙකු ලංකාවට පැමිණියහොත් සරණාගතයෙක්ද නැද්ද යන්න ඔප්පු කිරීම සඳහා අධිකරණ ක්රියාවලියක් ලංකාවේ නැතත්, එක්සත් ජාතීන්ගේ සරණාගත සංවිධානයේ ශ්රී ලංකා කාර්යාලය එම කටයුත්ත සිදුකරයි. ඒ අනුව අර්ධ අධිකරණ ක්රියාවලියක් මඟින් ශ්රී ලංකාවට පැමිණෙන පුද්ගලයන්ට අදාල ලියකියවිලි ආදිය පරීක්ෂා කොට ඔවුන්ට සරණාගත තත්වය ලබාදිය හැකිද නැද්ද යන්න පිළිබඳ තීන්දුවක් එම කාර්යාලයෙන් ලබාදෙයි. සරණාගත තත්වය ලබාදීමට සුදුසුකම් සපුරා නැතැයි තීරණය වුවහොත් ඔවුන්ට මාසයක් ඇතුලත තවත් ලියකියවිලි සමඟ අභියාචනයක් අදිරිපත් කළ හැකිය. අභියාචනය ප්රතික්ෂේප වුවහොත් ඔවුන්ට ශ්රී ලංකාවෙන් යෑමට සිදුවෙයි.
ලංකාවේ සිටින අහමදියා මුස්ලිම් ජනකොට්ඨාශයට අමතරව ක්රිස්තියානි, ෂියා මුස්ලිම් හා හසාරා නම් මුස්ලිම් නිකායට අයත් පුද්ගලයන්ද සිටියි. ඒ වර්ගවලට අයත් අය ඉන්නේ සුළුතරයකි. ඔවුන්ද පාකිස්ථානයේදී පීඩාවට පත්වෙන සුළුතර ජන කොටස්ය.
මීගමුව ආශ්රිතව ගෙවල් කුලී ගෙවාගනිමින්, ඔවුන් ලංකාවේ ගතකරන කෙටි කාලසීමාව කරදරයක් නොවී ගතකර තිබේ. මීගමුව ප්රදේශවාසීන්ද මඳක් ඉහළ ගෙවල් කුලියක් අයකොට වුව, ඔවුන්ව එළවන්නේ නැතිව ළඟ තබාගැනීමට පුරුදුවී සිටියි. එහෙත් ත්රස්ත ප්රහාරයෙන් පසුව මෙම සරණාගතයන් කුලියට නැවතී සිටි නිවෙස්වල හිමිකරුවන්ව ඔවුන්ව නිවෙස්වලින් එළියට යවා තිබුණි. ඒ අනුව 1600ක් වන සරණාගත ප්රජාවන් 1000ක් පමණ ඉන්නේ ප්රධාන ස්ථාන තුනකය. මේ සරණාගතයන් අතිශය දුෂ්කර, මනුෂ්යත්වයට නොගැලපෙන තත්වයන්ට මුහුණදෙමින් සිටියි.
පස්යාල අහමදි පල්ලයේ 600ක් පමණ සිටියි. පුංචි දරුවන් හා කාන්තාවන්ද ඒ අතර සිටියි. එහෙත් වැසිකිළි තිබෙන්නේ හයක් පමණය. සියලූමදෙනාට පල්ලිය තුළ ඉඩකඩ නැති නිසා කාන්තාවන් පමණක් ඇතුලේ සිටියි. වර්ෂාව මැද පිරිමි පුද්ගලයන් ඉන්නේ එළියේය. මීගමුව පල්ලියේද තැන එබඳුය. මීගමුව පොලීසිය මේ වෙද්දී ඉන්නේ මේ සරණාගතයන්ව එපා වූ තැනකය. පොලිස් ස්ථානයේ ඔවුන්ට ඉඩ නැත.
මේ සරණාගතයන්ව ප්රතික්ෂේප කරමින් අම්බලන්තොට, මොරටුව, අතුරුගිරිය, පස්යාල ආදී තැන් රැුසක විරෝධතා ඇතිව තිබුණි. මුස්ලිම් බහුතරයක් ජීවත්වෙන ප්රදේශවලින්ද මේ සරණාගතයන්ව බාරගැනීම ප්රතික්ෂේප කර තිබුණි. රජයද මේ සරණාගතයන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමට උත්සාහ නොකරන නිසා මේ වෙද්දී ඉතා දුක්ඛිත තත්වයන් යටතේ ජීවත්වීමට සරණාගතයන්ට සිදුව තිබේ. සුළුතර ජනවර්ගයකට අයිතිවීම නිසාම ඔවුන්ට මේ දුක්ඛිත තත්වයට මුහුණදීමට සිදුවීම ඛේදවාචකයකි.
ලංකාවේ සිටින්නේ පරාර්ථකාමී සුහද පුරවැසියන් බව කියමින් උදම් අනන අය වුව මේ සරණාගතයන් ගැන අනුකම්පා කරන්නේ නැත. එහෙත් ශ්රී ලංකාවෙන් විදේශගතවූ සරණාගතයන්ද ලක්ෂ ගණනක් ලොවපුරා සිටියි. ජවිපෙ කාලයේදී තර්ජන මැද පලාගිය බොහෝදෙනෙකු අසීරු තත්වයන් යටතේ ජීවිත ගැටගසාගෙන ඇත. ජවිපෙ හිටපු නායක සෝමවංශ අමරසිංහ පවා දේශපාලන සරණාගතයෙකි. ලොවපුරා සරණාගතයන් ප්රතික්ෂේප කරන තත්වයක් තිබුණානම් මනුෂ්ය වර්ගයාට විශිෂ්ඨම මිනිසුන්ව අහිමි වීමේ ඉඩක් තිබුණි. ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් සරණාගතයෙකි, ක්වීන් කණ්ඩායමේ ශේෂ්ඨ ගායකයා වන ෆ්රෙඞී මර්කරි සරණාගත පවුලකින් පැවත එන්නෙකි.
යුද්ධය සමයේ ශ්රී ලංකාවෙන් ඉන්දියාවට ගිය දේශපාලන සරණාගතයන් සංඛ්යාව ලක්ෂ තුනක් පමණය. අදටත් ඔවුන්ගෙන් සැලකිය යුතු පිරිසක් ඉන්නේ ඉන්දියාවේ කඳවුරුවලය. ඔවුන්ට ඉන්දියාවේ පාසැල් අධ්යාපනය ලබාදෙයි. රැුකියා කිරීමේ අවස්ථාව ලබාදෙයි. ඔවුන්ව හඳුන්වන්නේ ‘රෙෆියුජීස්‘ යන වචනයෙනි. එහෙත් ශ්රී ලංකාවේ සිටින අහමදි සරණාගතයන්ව හඳුන්වන්නේ ‘අර්බන් රෙෆියුජිස්‘ යන අන්තර්ජාතික නාමයෙනි. ඉන්දියාවේ සිටින ටිබෙට් සරණාගතයන්ගේ කුඩා කණ්ඩායම්ද හඳුන්වන්නේ නාගරික සරණාගතයන් යන නමෙන්ය.
ශ්රී ලංකාවෙන් පිටව ගොස් විදෙස් රටවල සිටින සරණාගතයන් තරම් ප්රමාණයක් අද මේ රටේ නැත. අද ශ්රී ලාංකාවේ ඉන්නේ සරණාගතයන් 1600ක් පමණි. ජාතියක් ලෙස ඒ සුළු පිරිස රැුකගැනීම අපගේ වගකීමකි. යම් රටක ජීවත්විය නොහැකි නම් වෙනත් රටක දේශපාලන රැුකවරණ පැවතීම ලෝක මනුෂ්ය ශිෂ්ඨාචාරය පිළිගත් මනුෂ්ය අයිතියකි. එය නීතියකින් සම්මත වී නැතත් එක්සත් ජාතික සංවිධානයේ මුල්කාලීන එකඟතාවලින්ද පිළිගත් අයිතිවාසිකමකි. අද ශ්රී ලංකාවේ සිටින හඬක් නැති මේ ජනකොට්ඨාශයට අහිමිවෙමින් තිබෙන්නේ ඒ අයිතිවාසිකමය. ජාතියක් ලෙස අප ලැජ්ජා විය යුතුය. x
