රටට අනාගතයක් තියෙන්නේ අව්‍යාජ මැන්ඩෙලා කෙනෙක් හදාගත්තොත් විතරයි

(අනිද්දා පුවත්පතට වසරක් පිරීම නිමිත්තෙන් පැවති ‘2020න් එහා ශ්‍රී ලංකාව’ කතිකාව තුළ අශෝක හඳගම කළ දේශනය.)

අශෝක හඳගම

මේ උත්සවයට ආරාධනා කරමින් අනිද්දා කර්තෘ ජනරංජන සහෝදරයා මගෙන් ඉල්ලා සිටියේ මා නියෝජනය කරන කලා සහ සංස්කෘතික ක්ෂේත්‍රය අදාලව 2020 න් ඔබ්බට රටේ සංස්කෘතික ප්‍රතිපත්තිය සැකසිය යුත්තේ කොහොමද කියන එක පිළිඹඳව අදහස් දක්වන ලෙස. මේක හරි අවදානම් විෂය පථයක්. රජයක් මගින් ක්‍රියාත්මක වන සංස්කෘතික ප්‍රතිපත්තියක් කියන්නෙම බොහෝදුරට කළයුත්තට වඩා නොකළයුත්ත ගැන සැලකිලිමත් වෙන දෙයක්. ඒ නිසා රජයේ සංස්කෘතික ප්‍රතිපත්තියක්, බොහෝ දුරට නිදහසක් වෙනුවට තහනමක් යෝජනා කරන ලියවිල්ලක් විය හැකියි. විශේෂයෙන්ම ආගමික උමතුවක් පැතිරෙන මේ වගේ කාලෙක. ආගමික ත්‍රස්තවාදයේ බිහිසුණු ක්‍රියාවක කම්පනයෙන් තවමත් අපේ හදවත් ගැහෙන මොහොතක.
2015 වත්මන් රජය බලයට ගෙනෙන්න උර දුන් හැමෝම තුළ ප්‍රධාන පොදු වුවමනාවක් තිබුණා. ඒ වනවිටත් උත්සන්න වෙමින් තිබුණු ආගමික සහ සංස්කෘතික ත්‍රස්තවාදය මර්දනය කරයි කියන බලාපොරොත්තුව. ප්‍රකාශන නිදහසේ සීමා මායිම් සලකුණු කරන්නට මේ ආගමික සහ සංස්කෘතික ත්‍රස්තවාදයට තවදුරටත් යහපාලන රජය යටතේ ඉඩ නොලැබෙනු ඇතැයි, කියන බලාපොරොත්තුව. ඒ බලාපොරොත්තුවටත් කණකොකා හඬන සිදුවීම් කිහිපයක් පහුගිය මාසයක කාලය තුළ සිදුවුණා. බෝම්බ රැල්ලේ ඛේදවාචකය නිසා අමතකව ගිය ඒ සිදුවීම් මේ සාකච්ඡාවට ඉතා වැදගත් නිසා මම මතක් කරන්නම්.

පළවෙනි එක ශක්තික සත්කුමාර කතා වස්තුව. 2007 දී හඳුන්වා දෙන ලද අංක 56 දරන සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සම්මුතිය පිළිබඳ පනත (අයි.සී.සී.පී.ආර්. පනත) මගින් එක්සත් ජාතීන්ගේ සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සම්මුතියේ සීමිත ප්‍රතිපාදන, ශ්‍රී ලංකාව තුළ බලාත්මක කරනු ලැබුණා. මෙම පනත යටතේ ‘වෙනස් ලෙස සැලකීම, එදිරිවාදීත්වය හෝ ප්‍රචණ්ඩත්වයට පොළඹවන්නා වූ ජාතික, වාර්ගික හෝ ආගමික ද්වේශයට පක්ෂව කටයුතු කිරීම’ නීති විරෝධී ලෙස සැලකෙනවා. ආගම විෂයයෙහි, මෙම පනත ක්‍රියාකරන්නේ, ගස් ගල් ඇදහීමද ඇතුළුව, තමන් විශ්වාසකරන ආගමක් නිදහසේ ඇදහීමට ඇති අයිතිය තරවුරු කිරීමට මිස, කෙනෙකුගේ කලාත්මක ප්‍රකාශන නිදහස කප්පාදු කිරීමට නෙවෙයි.
ශක්තික සත්කුමාර කියන්නේ, නව පරපුරේ කෙටිකතාකරුවෙක්. තම නිර්මාණ වෙනුවෙන් රාජ්‍ය සම්මාන පවා දිනා ඇති කෙනෙක්. සමාජ ජාල ප්‍රකාශනයක් ලෙස පළවුණු ඔහුගේ කෙටිකතාවක්, ඉලක්ක කරගන එක්තරා අන්තවාදී භික්ෂු කණ්ඩායමක් අයි.සී.සී.පී.ආර්. පනත යටතේ පොලීසියට කළ පැමිණිල්ලක් මුල් කරගෙන පොල්ගහවෙල මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණය ලේඛකයා රිමාන්ඞ් කළා. කෙටිකතාවක් ලියු වරදට ඔහු සිංහල අවුරුද්ද ගෙවුවේ රිමාන්ඞ් බන්ධනාගාරයේ. තවමත් ඔහු රිමාන්ඞ් එකේ.

එකී ප්‍රබන්ධය ‘එදිරිවාදීත්වය හෝ ප්‍රචණ්ඩත්වයට පොළඹවන්නා වූ ජාතික, වාර්ගික හෝ ආගමික ද්වේෂයට‘ හේතු වූවා නම්, ඒ මුල් කරගෙන සමාජ කැළඹීම් දැනටමත් ඇතිවිය යුතුව තිබුණා. එහෙත් එවැනි කිසිවක් වුණේ නැහැ. එවැනි තත්වයක් තුළ භික්ෂු කණ්ඩායමක් සත්කුමාරගේ කතාව අයි.සී.සී.පී.ආර්. පනත යටතේ වරදක් බවට පැමිණිල්ලක් කරන විට පළමුව නීතිය දන්නා පොලීසිය එය එසේ නොවන බව එම කණ්ඩායම්වලට පෙන්වාදිය යුතුව තිබුණි. එසේ නොකර පැමිණිල්ල බාර ගත්තා නම්, දෙවැනිව ඒ පැමිණිල්ල පදනම් කරගන උසාවියට තොරතුරු වාර්තා කරන විට (f්ජඑි රුචදරඑ) ඒ බවට උසාවිය දැනුවත් කළ යුතුව තිබුණා. මේ දෙකම සිදුවුණේ නැහැ. අවසානයේ ‘නීතිය දන්නා’ (මහේස්ත්‍රාත්) අධිකරණය ඒ බව පොලීසියේ මහතුන්ට පෙන්වා දිය යුතුව තිබුණා. ඒ කිසිවක් නොවී එකී පනත යටතේ නඩුව බාරගන්නා අධිකරණය සත්කුමාර රිමාන්ඞ් කර තිබෙනවා.

සත්කුමාරගේ කතාව මා කියෙවුවේ, මේ සිදුවීමෙන් පසු බොහෝ දෙනා අතින් එය සමාජ ජාලා ඔස්සේ බෙදාහැරුණාට පසුවයි. එය සමාජ ජාලා ඔස්සේ විෂබීජයක් වගේ සංසරණය වුණා. එතරම් සංසරණය වෙද්දීත් ෆෙස්බුක් එකේ මිස සමාජයේ කැළඹීමක් වුණේ නැහැ. මේ පැමිණිල්ල කරලා තියෙන්නේ බුද්ධ ශාසනය සුරකින්නට, සිංහල සංස්කෘතිය සුරකින්නට යැයි අටවා ගත් සංවිධාන දෙකක් විසින්. බුද්ධාගම ද ඇතුළුව ඕනෑම ආගමක්, සංස්කෘතියක් සුරකින්නට ‘බල මණ්ඩල‘, ‘බල සේනා’ බිහිවන්නේම තවත් ආගමකට සංස්කෘතියකට එරෙහිව ප්‍රචණ්ඩත්වය පතුරන්නට බව අප අත්දැකීමෙන් දන්නවා.

නිර්මාණයක් සම්බන්ධයෙන් මෙවැනි අහේතුක පැමිණිල්ලක් කරන්නට මේ භික්ෂු කණ්ඩායමට ශක්තිය එන්නේ කොහෙන්ද? පොලීසියෙන් සහ අඩු වැඩි වශයෙන් අධිකරණයෙන්. මේ සිදුවීමට ටික දිනකට පස්සේ, භික්ෂූන් පිරිසක් සහභාගිවන උත්සවයකදී අධිකරණ ඇමතිනිය ප්‍රකාශයක් කරනවා, මොනම හේතුවක් නිසාවත් භික්ෂුවක්, අපරාධ නීතිය යටතේ අධිකරණයට ගෙන එන්නේ නැති බවට. මේක භික්ෂුවකට අපරාධ කරන්න අධිකරණ ඇමතිනියගෙන් ලැබුණු බලපත්‍රයක් විදියට තමයි අපට තේරුම් ගන්න වෙන්නේ.

දෙවෙනි සහ ආසන්නම සිදුවීම තමයි, රූපවාහිනී රියැලිටි වැඩසටහනක රූගත කිරීමක් අරභයා වාර්තාවුණු වැරදි ප්‍රවෘතියක් පදනම් කරගන ඒ රූගත කිරීම් සඳහා ජාතික චිත්‍රපට සංස්ථාවෙන් ලබා දී තිබූ අවසරය අවලංගු කිරීම. මේ අවලංගු කිරීම උදෙසා නියෝගය දී තිබුණේ චිත්‍රපට සංස්ථාව බාර එමෙන්ම සංස්කෘතික කටයුතු බාර ඇමතිවරයාගේ උපදෙස් මත සංස්ථාවේ සභාපතිනිය. එයට මුල් වුණ උඩරට ඇඳුම ඇඳගෙන සමලිංගික විවාහ දර්ශනයක් රූගත කරන බවට පළවූ මාධ්‍ය වාර්තාවේ සත්‍ය අසත්‍ය බව පිරික්සන්නට වත් ඇමතිවරයාට ඉස්පාසුවක් සහ වුවමනාවක් තිබුණේ නැහැ. ජාතික සිනමා දිනය නම් කරන උත්සවයේදී ඇමතිවරයා උස් හඬින් කීවේ තමා කොන්ද පණ ඇති සංස්කෘතික ඇමතිවරයෙකු බවයි.

රූගත කිරීම් තහනම් කරමින් නිෂ්පාදන කණ්ඩායමට යැවූ ලිපියේ තහනමට හේතුව ඉංග්‍රීසියෙන් ලියලා තිබුණේ ‘ා්ප්ටසබට එයැ ජමකඑමරු‘ කියලා. සංස්කෘතියට හානි පැමිණවීම. ඉහත සිදුවීමෙන් හානි පැමිණෙන සංස්කෘතිය කුමක්ද? විදේශිකයකුට උඩරට ඇඳුම අඳින්න බැහැ කියලා සංස්කෘතික තහනමක් කොහේ හෝ තියෙනවාද? තිබුණා වුණත් එය අප පිළිපැදිය යුතු තහංචියක් ද?

මේ සිදුවීම් දෙකම අපට පැහැදිලි කරදෙන පොදු සත්‍යයක් තියෙනවා. ඒ තමයි, අප එකිනෙකා පුද්ගලිකව හිතන පතන ජීවත්වෙන විදියට පරිබාහිරින් සංස්කෘතිය යනුවෙන් යමක් පවතින බවත්, එය අර්ථ නිරූපණය කිරීමටත් එසේ අරුත්ගන්වා ගත් සංස්කෘතිය රැකීමට ස්වේච්ඡාවෙන් තමන් වෙත බලය පවරාගත් ඇමතිලා ද ඇතුළු තවත් යක්ෂ භූත කණ්ඩායම් පවතින බවත්.
ආගම සහ සංස්කෘතිය මුවාවෙන් ඉස්මතුවන ස්වෝත්තමවාදය මිනිසා විද්‍යාවට සහ සමානාත්මතාවට අනාවරණය වීමෙන් වළකනවා. මිථ්‍යාවෙන් අන්ධ කරනවා. උදාහරණයක් ලෙස සංස්කෘතික ඇමතිවරයාට මතක නැහැ, ඔහු මහත් උජාරුවෙන් රකින්න හදන ‘උඩරට සම්ප්‍රදාය’ පීඩක සම්ප්‍රදායක් බව. උඩරට ඇඳුම පීඩක සමාජ ධුරාවලියක නියෝජනයක් බව. නිලමේ කෙනෙක් වෙන්න බැහැ පහතරට කෙනෙකුට.

පහතරට පවුල් පෙළපතකින් පැවත එන කෙනෙක් (මම නම කියන්නේ නැහැ.) එක් අවස්ථාවක දියවඩන නිලමේ වුණ වෙලාවේ ආචාර්ය එන්එම් පෙරේරා ගිහින් සුබ පැතුවා. ඒ දියවඩන නිලමේ වුණ ගෞරවයට නෙවෙයි. පහතරට කෙනෙක් වෙලා, තනතුරේ ඊනියා මාන්නය බින්දාට. පහතරට පවුල් පෙළපතකින් පැවත එන ඔහුට දියවඩන නිලමේ වෙන්න පුළුවන් වුණෙත් බින්න කසාදයක බිරිඳගේ උඩරට පෙළපත් උරුමයට පින්සිද්ද වන්නට.

දළදා මාලිගාව ආගමික සංකේතයකට වඩා බලයේ සංකේතයක්. පත්තිරිප්පුව ට නගින්න බැහැ ඊනියා ‘කුලවතෙකු’ට ඇරෙන්න. සංස්කෘතික ඇමතිවරයාගේ පියා, හිටපු ජනාධිපති ආර් ප්‍රේමදාස ජනාධිපති වුණාට පස්සේ තමන්ගේ බිරිඳ (ඇමතිතුමාගේ අම්මා) එක්ක පත්තිරිප්පුවට නැගලා ජාතිය ඇමතීම, මේ පීඩක බලධුරාවලියට එරෙහිව ගහපු නිර්භීත කැරැල්ලක්.

සංඝ විරෝධය නිසා වත්මන් ජනාධිපතිට මධ්‍යම පළාත් ආණ්ඩුකාරයා ලෙස තමන් පත් කළ කෙනාව ඉල්ලා අස්කරගන්නා වුණා. කුල ප්‍රශ්නයක් උඩ. දකුණේ තිස්සමහාරාමයේ ඡන්දවලින් බලයට පැමිණි වත්මන් සංස්කෘතික ඇමති විසින් ආරක්ෂා කරන්න යන්නේ, තමන්ගේම චන්දදායකයා පහතට හෙලන එවැනි පීඩක කුල සංකේතයක්. කොන්ද පණ තියෙන සංස්කෘතික ඇමති කෙනෙකු නම් කළයුත්තේ, ඒවා රැකීම නෙවෙයි. සුනුවිසුනු කිරීමයි. ඒ අතින් නුවර වැව වටේ රේස් පැද්ද, කැබරේ නටවපු නාමල් රාජපක්ෂ රැඩිකල්.

මුල් ඇඳුම එහි පීඩක අරුතින් මුදවලා හුදු දර්ශනීය මංගල ඇඳුමක් බවට පත්වෙලා ඉවරයි. මංගල ඇඳුම් කඩවල කුල පන්ති භේදයකින් තොරව විකිණෙන ඇඳුමකට නැති පූජනීය වටිනාකමක් පටවන ක්‍රියාකාරකම පිටිපස්සේ මතුවන දේශපාලන වුවමනාවයි අප වටහා ගත යුත්තේ. මේ දේශපාලන වුවමනාව වෙන එකක් නෙවෙයි. ඇත්ත ආර්ථික සහ දේශපාලනික ගැටලුවලට විසඳුම් සැපයීමට තමන්ට ඇති නොහැකියාව වසන්කර ගැනීමේ වුවමනාව. ඒ වගේ බෙලහීන ආණ්ඩුවක් බලය සඳහා, ඊනියා බහුතරයක ගේ කැමැත්ත දිනා ගැනීම වෙනුවෙන් විනාශ කර දැමිය යුතු කුල, ගෝත්‍ර සහ ආගම්වාදය ආදි අවමානුෂික ගතිලක්ෂණ සමාජය තුළ වැඩෙන්නට ඉඩ හරිනවා. මේ වුවමනාව දේශපාලන කරලියට කැඳවෙන්නේ සම්ප්‍රදාය සහ සංස්කෘතික උරුමය රැකීමට වසන් වෙලා.

අතීත සාම්ප්‍රදාය කෙරෙහි ඇති අහේතුක භක්තිය රබීන්ද්‍රනාත් තාගෝර් සමාන කළේ කණුවකට ගැටගැසුණු බිලි පූජාවට නියම වුණු එළුවෙකුට. මේ කණුවේ ගැටගැසී තිබෙන තාක් කොතරම් දැඟලුවත් එළුවාට ගැලවීමක් නැහැ. මරණය නිශ්චිතයි. ඒ වගේම තමයි, ජන සමාජයක් අතීත සම්ප්‍රදාය නමැති කණුවට ගැට ගැසුණාට පස්සේ ගැලවීමක් නැහැ. මරණය නියතයි.
2015 ජනවාරි 8 වෙනිදා, මිනිස්සු යහපාලන ආණ්ඩුව බලයට පත්කරන්නේ, වැඩවසම් අතීතයකට ගැට ගැහෙන්න නෙවෙයි. සංස්කෘතික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය රජයන අනාගතයට පිම්මක් පනින්නයි. ජාති ආගම් වශයෙන් බෙදෙන්නේ නැතුව එක පොකුරට අත්වැල් බැඳගත්තේ එවැනි අපේක්ෂාවක් පෙරදැරි කරගන.

ඕනෑම දේශපාලන කණ්ඩායමක්, විපක්ෂයේ ඉන්නකොට බොහෝ දුරට ඉතාමත් ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීයි. ඔවුන් ශිෂ්ට පුරවැසියෙකු සතු විය යුතු සෑම වර්ගයකම නිදහස ගැන කතාකරනවා. ලිවීම, භාෂණය ඇතුළු ප්‍රකාශනයේ නිදහස, කැමති ආගමක් ඇදහීමේ, කැමති මතයක් දැරීමේ නිදහස ගැන කතා කරනවා. කුල සහ වාර්ගික ආදි සියලු ආකාර වෙනස්කම්, බෙදීම් ඉවසීම ගැන කතා කරනවා. ලිංගික සමානාත්මතාව ගැන කතා කරනවා. එහෙම කතා කරලා බලයට එන්නේ මේ හැම ඡන්දදායකයෙකුගේම ඡන්දයෙන්. ඒත් බලයට පත් වෙලා බලය පවත්වාගන යාමේදී කතා කළ හැම දෙයක් ම අමතක කරලා බහුතර ජනවර්ගයේ මතය වෙතට හේත්තු වෙනවා. ඊට පස්සේ වැඩ කරන්නේ බහුතර ජනවර්ගයෙන් ලකුණු දාගන්න. ඊළඟ ඡන්දයෙන් පැරදිලා කෙලවා ගන්න කල්ම තමන් ගියේ වැරදි පාරක කියන පාඩම ඉගෙන ගන්නේ නැහැ.
රටක් සමාජයක් සංවර්ධනය වෙනකොට, එහි අතීත සංස්කෘතික උරුමයේ අවැඩදායි නොගැළපෙන දේවල් හලන්නත්, අලුත් ප්‍රගතිගාමී දේවල් එකතු කරගන්නත් නම්‍යශීලී විය යුතුයි.
පහුගිය අවුරුද්දේ තිබුණු ලෝක පාපන්දු තරගාවලියේ, ජපානය සහභාගී වුනු තරගයක ජපන් ප්‍රේක්ෂකයන් සහ ක්‍රීඩකයන් හැසිරුණු විදියක් ගැන මුළු ලෝකයේම අවධානය යොමු වුණා. තරගය ඉවර වුණාට පස්සේ, ජපන් ප්‍රේක්ෂකයන් මුළු ක්‍රීඩා පිටියම සුද්දපවිත්‍ර කළා. ක්‍රීඩකයින් ක්‍රීඩාගාරය සුද්දපවිත්‍ර කළා. ඒක පිරිසිදු කරන්න කියලා කොහෙවත් තිබුණේ නැහැ. කලින් සූදානම් වෙලා ඇවිත් එහෙම කළාත් නෙවෙයි. ඔවුන් සාමූහිකව ස්වේච්ඡාවෙන් ඒ දේ කළා. ඒ වුවමනාව එන්නේ කොහෙන්ද? ඒ ජපන් සංස්කෘතික හැසිරීමක්. පොඩි කාලේ ඉඳන් ජපන් දරුවෙක් හුරුවෙනවා ඒ පුරුද්දට. තමන්ගේ රටේද අනුන්ගේ රටකද කියන එක අදාළ නැහැ. ශරීරය ඇතුළෙන් තමන්ට බල කර සිටිනවා එහෙම හැසිරෙන්න.

අපි අසීමිත ලෙස පරිසරයට ආදරය කළ පිරිසක්. කන්න වගකරගත්ත බෝගයෙනුත් කොටසක් සතා සීපාවාට වෙන් කර කන්න පුරුදු වුණ ජාතියක්. ඒ පුරුද්ද එන්නේ සංස්කෘතියෙන්. නීතියෙන් නෙවෙයි. පරිසරය රකින එකම අපේ සංස්කෘතික පුරුද්දක්. ඒත් දැන් අපට පරිසරය ගැන මෙලෝ හැඟීමක් නැහැ. වැඩිදියුණු කරගන්න ඕනෑ සංස්කෘතික පුරුදු අපි විනාශ කරගනිමින් තියෙනවා. සතපහකට වැඩක් නැති පීඩාකාරී වැඩවසම් සිරිත් සංස්කෘතියේ නමින් රකින්න හදනවා.

පරිසරය රැකගෙන ජීවත්වීම අපේ විධිය වුණාම, පරිසරයට ආදරය කිරීමේ, ගෞරව කිරීමේ පුරුද්ද අපේ සංස්කෘතිය වුණා. පරිසරය විනාශ කරමින් ජීවත් වීම අපේ විධිය වුණාම ඒ පුරුද්ද අපේ සංස්කෘතිය වෙයි. දැනටමත් ඒක වෙලා ඉවරයි. ඉස්සර වුවමනාවකට ගහක් කැපුවේ ගහට වැඳලා අවසර අරගන. ගහක් කපනවා කියන්නේ පාණාතිපාතා තරම් අකුසලයක් කියලායි අපේ අය හිතුවේ. අද එහෙම නැහැ. ගහකොලවලට තියා මිනිස්සුන්ටවත් වඳින්න වුවමනා නැහැ. එහෙත් ගහකොළවලට ගෞරවයෙන් සැලකීම චර්යාවක් වීම තුළ ඒවායේ වටිනාකම පිළිබඳ හැඟීමක් දැනෙනවා. ඒ නිසා සංස්කෘතික පුරුද්දක් ලෙස එවැනි චර්යාවක් පැවතීම අගය කළ යුතු වෙනවා.

හොරකමත් ඒ වගේ. පුංචි හොරකමක් කරලා අහු වුණා වුණත් අපිට පොළොව පලාගෙන යන්න තරම් ලැජ්ජාවක් දැනුණා. ඒත් දැන්, කිසිදු ලැජ්ජාවක් නැතුව පොදු දේපල හොරා කනවා. ආඩම්බරෙන් හොරා කනවා. හොරකම සංස්කෘතිය වෙලා.

සංස්කෘතිය කියන්නේ ස්ථිතික දෙයක් නෙවෙයි. එය වෙනස් වෙන ප්‍රවාහයක්. රටකට සංස්කෘතික ප්‍රතිපත්තියක් හදනවා නම් එය කළයුත්තේ සංස්කෘතියක තියෙන මේ ගතික බව රැකගෙනයි. ඒ වගේම ජනවර්ගවල සංස්කෘතික විවිධත්වය රැකගෙනයි. විවිධත්වය වෙනුවට අපි ප්‍රවර්ධනය කරන්නේ සංස්කෘතික බලහත්කාරයයි. අපේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 3 වෙනි පරිච්ඡෙදයේ සාකච්ඡා වෙන්නේ මූලික අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව. එහි 10 වෙනි ව්‍යවස්ථාවට අනුව පැහැදිලිව සහතික කරනවා සිතීමේ සහ තමන් කැමති මතයක් දැරීමේ නිදහස. තමන් කැමති ආගමක් ඇදහීමට සහ එයට අනුගත වීමට ඇති නිදහස. තම හෘදය සාක්ෂියට අනුව කටයුතු කිරීමේ නිදහස. එහෙම තියෙද්දී අනුරාධපුරේ මෙතෝදිස්ත බැතිමතුන් පිරිසකට හිරිහැර කරනවා ප්‍රාදේශීය දේශපාලකයෙක් ඇතුළු එක්තරා කණ්ඩායමක්. ඔවුන්ට විරුද්ධව නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන්න මැලි වෙනවා පොලීසිය.
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව කියන්නේ රටේ මූලික නීතිය. එහි විස්තර කෙරෙන අයිතීන් පරම අයිතීන්. එක් කණ්ඩායමක සංස්කෘතික බලහත්කාරයකට යටවෙලා තව ජනකොටසකගේ පරම අයිතියක් උල්ලංඝනය කරනකොට, ඒ අයිතීන් තහවුරු කෙරෙන නීතිය රකින්න ඉන්න යන්ත්‍රය අකර්මණ්‍යව බලා සිටිනවා. නීතිය රකින්න ඉන්න අය එහෙම බකන්නිලා ඉන්න එකට බලධාරීන්ගේ අදිසි ආශීර්වාදය ලැබෙනවා. සංස්කෘතික බලහත්කාරයේ නමින්, මූලික නීතිය නොසලකා හැරීම නිසා පීඩාවට පත්වෙන ජනකොටස්, පසුව ප්‍රතික්‍රියා දක්වන්නේ ප්‍රචණ්ඩ ආකාරයකට විය හැකියි. ඉතිහාසය එයට සාක්ෂි දරනවා. පසුගියදා ඇතිවූ බෝම්බ ප්‍රහාරයේ ගිණුම හුදෙක් ත්‍රස්තවාදී ක්‍රියාවකටම ලඝු කර කටයුතු කරන්න ගියොත් අපි පොට වරද්දාගත්තා වෙනවා. ඒක ආනයනිත ත්‍රස්තවාදයක් තමයි. ෂපචදරඑැා ඔැරරදරසිපග ආනයනිත ත්‍රස්තවාදයක් වුණත් ජනතාවක් අතර රෝපණය වෙන්නේ සහ වැඩෙන්නේ ඊට සුදුසු පරිසරයක් තුළ. එක ත්‍රස්තවාදයකින් බැටකාපු අපි, තවත් ත්‍රස්තවාදයක් රෝපණය වෙන්න තියෙන ඉඩ කඩ ගැන සැලකිලිමත් වුණේ නැහැ. දැන්වත් ආණ්ඩුව මේ ගැන බරපතළ විදියට හිතන්න වෙනවා.
මුලික නීතිය රකින ක්‍රියාවලිය අඩපණ වුණාම, ඒ නිසා ඇතිවන ප්‍රතිඵල සමනය කරන්න යෝජනා වෙන්නේ සංස්කෘතික තහංචි. සංස්කෘතික තහංචි නිසා ඇතැම් විට මූලික අයිතිවාසිකමක් උල්ලංඝනය වීමක් විය හැකියි.

ක්‍මකඑමර්ක ඡදසජහයක් කියන්නේ ‘සංස්කෘතික පොලිසියක්’ වීමේ අවදානම අප වලකා ගන්න වෙනවා. සංස්කෘතික ප්‍රතිපත්තියක් කියන්නේ නොවෙනස් ඝන යමක් නෙවෙයි. තමන් සතු සංස්කෘතික ධනය සහ නිර්මාණාත්මක චින්තනය හැඩගැස්විය හැකි පරිණාමය වන උපකරණ කට්ටලයක්.

නිර්මාණාත්මකව හිතන ජාතියකට සංස්කෘතිය කියන්නේ වත්කමක්. ඒ සංස්කෘතියම ණය බරක් කරගන්නත් රට කරවන අයට පුළුවන්. අපට වෙලා තියෙන්නේ ඒ අකරතැබ්බය.
21 වෙනි සියවසට පිවිසෙනකොටම අපි ඇතුළු වුණේ දේශසීමා පාරගම්‍ය වුණු, විනිවිද යනසුලු යුගයකට. පාරේ ඇවිදිනකොට අපි දකිනවා, යුරෝපීය, චීන, කොරියන්, ඉන්දියානු, පකිස්තානු ආදි විවිධ ජාතිකයන්. මේ මිශ්‍රණය ඇතුළේ කෙනෙකුගේ පුද්ගල අනන්‍යතාව සලකුණු කෙරෙන්නේ සංස්කෘතිය විසින්. ඒක වැදගත්. ඒත් අපේ පුද්ගලික ආගමික සංස්කෘතික සංකේත පොදු අවකාශය ප්‍රචණ්ඩ ලෙස ආක්‍රමණය කරන කොට තව කෙනෙකුට රිදෙනවා. ඒ නිසා සංස්කෘතික ප්‍රතිපත්තියකට රටේ මූලික නීතියෙන් සහතික කරන නිදහස වාරණය කරන්න ඉඩ දෙන්න බැහැ.

ඒ නිසා රටට සංස්කෘතික ප්‍රතිපත්තියක් කියන අදහස යෝජනා කරන කොටම අපි පරිස්සම් වෙන්න ඕනෑ. මේක දැලි පිහියෙන් කිරි කනවා වගේ අවදානම් කටයුත්තක්. අද උද්ගතවෙලා තියෙන වාතාවරණය තුළ අපට මොඩල් එකේ දහස් ගානක් හදාගන්න පුළුවන්. ඒක හරිම පහසුයි. හැබැයි රටට අනාගතයක් තියෙන්නේ අපි අව්‍යාජ මැන්ඩෙලා කෙනෙක් හදාගත්තොත් විතරයි. ත්‍්නැ එක්කෙනෙක් නෙවෙයි. ඨැබමසබැ මැන්ඩෙලා කෙනෙක්. මේ මොහොතේ ඒ මෙහෙයුම අසීරු එකක්. ඒ අසීරු මෙහෙයුමට ජනතාව සූදානම් කිරීමට අවශ්‍ය මතවාදීමය මග පෙන්වීමේ විශාල කාර්යභාරයක් අනිද්දා පුවත්පතට පැවරෙනවා. වසරක් පුරා දුෂ්කර ගමනක් පැමිණි අනිද්දා කාර්ය මණ්ඩලයට ඒ සඳහා ශක්තිය සහ ධෛර්යය ප්‍රාර්ථනා කරනවා. ■