එච් එම් ජයවර්ධනල දුර ඈත සියබලාණ්ඩුව සිට කොළඹ පැමිණි සංගීතවේදියා ඔහුය. බටනළාවක් සමග වේදනාබර දුෂ්කර වෙල්ලස්සේ ජීවිතයද රැගෙන කොළඹ ආ එච්. එම් ලාංකේය ගීතය ප්‍රමුඛ වූ සංගීතයේ මහා දැවැන්තයෙක් යග ආචාර්‍ය කේමදාසයන්ට පසු ගීත සංගීත සාහිත්‍ය රස නාදයෙන් හැඩකළ සංගීතවේදියා ඔහුය. ඔහු සංගීතය රචනා කළ ගීත සාහිත්‍ය වීමර්ශනයෙන් එය සුපැහැදිලි වනු ඇත.
සිය නිවසද ප්‍රේමනීයන්ද අතැර පස්සර මධ්‍ය මහා විද්‍යාලයට ගිය දින මුළු ලොවම එපා වූ බව ඔහු තැනෙක කියන්නේය. තමන් සියදිවිහානිකරගන්නා බවට තාත්තාට ලියූ බවද ඔහු කියන්නේය. මේ තනිකම පාළුව දෙවනත් කරමින් ඔහුට අතට ලැබෙන්නේ බටනළාවක් ය. තනිකම පාළුව දුකක් නොවැ සතුටක්මය සේ සිතාගෙන එය රහට හරවා ගන්නට නියම සංගීත භාණ්ඩයකි බටනළාව . ඉන්පසු එච්. එම් සුස්ම ගන්නේ බටනළාවේ සිදුරු තුළින්ම යග එනිසාම ඔහුට කොළඹ සංගීත ජීවිතය අරං එන්නේද බටනළාවය. ඔහු තමා බටනළාව තුළින් උකහා ඔක්සිජනීයකරණයකර ඇගෑතුළට උරාගන්නා ලද වෙල්ලස්සේ ජීවන රසයද සමගින් කොළඹ බසින්නේයග ගුවන්විදුලියේ අනියම් බටනළා වාදකයෙකු ලෙස ඔහු මුලින්ම වැඩ කළ බව දැනගන්නට ඇත.
ඔහු සංගීතවත් කරන ගීතාවලිය පරීස්සමට විමසා බලන කෙනෙකුට පෙනෙන්නේ ඔහු රචනා කළ බොහෝ ස්වර සංරචනාවන් කෝමළ ස්වර මූලික කරගෙනම රචනා වූ ඒවා බවය. බොහෝ සංගීතය පිළිබඳ ප්‍රමානිකයින් කියන්නේිකරුණ’ රසයම එයින් වෑහෙන බවය.
මටනම් එච්. එම්. සංගීතවත් කළ මතකයට නිරායාසයෙන් නැගෙන බොහෝ ගීත දුක වේදනාව තනිකම සංගීතයට හරවනල හරව හරවා ඒ සංගීත නාදයෙන් අපද වේදනාවටම පත්කරන සංගීත රස සාහිත්‍යයක් යග අසන්නට අසන්නට තනිකමටම අපිව ඇදදමන ඒ සංගීතය අපිට බලකරන්නේ තනිකමේ නිහැඬියාවේ සවුන්දර්‍යය විඳින්නටය. සුනිල් ආරියරත්නයන් ලියා නන්දා මාලනිය ගයන කඩමණ්ඩියේ’ මා හඬනා කඳුළු ගලා’ පෙම්ලොව දී දුටු ඔහුමද මේ’ යන ගීතාවලිය එයට නිදසුන් ය. එයත් මදිනම් ඔබට නැවතත් මාලනී බුලත්සිංහල ගයන ලූෂන් බුලත්සිංහලයන් ලියූ රජ මැදුරක’ ගීතයද, විමලා රංජනී ලියා ටී. එම් ජයරත්නයන් ගැයූ ඔබ හා මෙමා’, ගීතයද ටී. එම් විසින්ම ගයන සමන් චන්ද්‍රනාත් වීරසිංග ලියූ මට තනි නැත’ කියන ගීතයද ඇසිය හැකිය. අසා එච්. එම් සිය ජීවිතකාලය තුළ වින්දනය කළ නිහැඬියාව රස්වත්ව වින්ඳනය කළ හැකිය. එච්. එම් කවදාවත් විදිමත්ව සංගීතය අධ්‍යනය කළ පුද්ගයෙක් නොවන බව ඉතිහාසය සාක්ෂි දරනු ඇත. එහෙත් ඉන්දියානු රාග සංගීතය ද බටහිර වෙස්ටනීය සංගීතයද ඔහුගේ ආත්මය තුළ නිදන්ගතව තිබුණුබවට ඔහුගේ ගීතාවලිය සාක්ෂි සපයයිග එක් වයලීනයක් සිත් කීරිගැස්සවීම නිහැඬියාවන් සංගීතය තුළ නින්නාද වන්නට දැනුවත්ව ඉඩහැරීම ඔහුගේ සංගීතයේ රස සූත්‍රය බව පෙනෙයි’. ඇසෙයි. ලූෂන් බුලත්සිංහල නම් මැජිකල් ලියන්නාගේ කාව්‍යල ගීත ආකෘතියක සිරකරල එහි අඩංගු රූප සිනමාත්මකව අප තුළට ප්‍රක්ෂේපනය කළ සංගීත ලියන්නා ඔහුය. පුන්පෝදා සඳ ඔබ ගෙන ආවොත්’ කියන ගීතය නැවත අසා මඳක් සිතන්නගග එවිට ඔබ මා හා එකඟවෙනු ඇත. මධුමත්සාරංග යනු සුළබව සිංහල ගීතාවලිය තුළ මුණනොගැසෙන රාගයක් ය. ටී. එම් ජයරත්නයන් ගයනි ඔබ හා මෙමා’ කියන ගීතයේ සංගීතය මෙම රාගය අනුසාරයෙන් රචිත බව කියවේ, මේ පිළිබඳව සංගීත පර්‍යේෂකයෙක් එම්. එම් ගෙන් විමසූවිට ඔහු කියන්නේ තමන් එහෙම රාගයක් පිළිබඳව නොදන්නා බවය. මෙයින් පැහැදිලිවන්නේ රාගධාරී සංගීතය පිළිබඳව පොතේ දැනුමක් ඔහුට නොවූවත් ඔහුගේ ආත්මීය දැනුම් කෝෂය තුළ එම සංගීතය තිබූ බවය. අප මේ කතාකරන දුකල වේදනාවල හුදකලාව වැනි මනෝභාවයන් ජනිත කරන සංගීතයමය රචනා කලාවට අමතරව ඊට වෙනස් රසයන් ජනිතකරන වෙනස්ම ගීතද ඔහුගේ ගීතාවලිය තුළ නැත්තේම නොවේ සිහිනයකි ඔබ නිහඬ මැදියම් රෑ’ලිමිනිසෙකු පිටනැගි අසෙරුවෙකි’ වැනි ගීතවල සංගීත ලිවීම් එයට නිදසුන් යැ’.
ගී පොතයි මී විතයි කතාව කතාවක් නොකර එය ජීවන මාදිලියක් ලෙස ජීවිතය කරගත් කලාකරුවන් අවසන් වෙමින් සිටී. එච්. එම් එවැනි කලාකරු මාලයක අවසන් මුතුමිණ දැයි මට සිතේ. සංගීතය සමග ඇල්කොහොල් යහමින් මුසුකර මරණයේ සවුන්දර්‍ය විදිමින් ජීවිත රසයද උරා බී කාලය ගෙවා දැමූ රස මිනිසුන් අතර එච්ග එම් ද සඳාකාලික සංගීත සංරචනාවක් අතහැරීම’ ඔහුගේ ස්වර සංකලනයන් අතර ගීතවත් කයියාම් ගීතයයි. තම ජීවිතයේ සඳාකාලික මාලනිය යන්නට ගියවිට ඇය යන්නගියා මැකිලා’ කියමින් ඔහු සියළු වේදනාවන් අතහැරියේ ය. එහෙත් එච්. එම් සඳාකාලික නින්දට වන්විට අපට ඉතිරි වන්නේ සුබ රැයක් පතමින් ඔහුගේ සංගීත මහෝඝය බඳා වැළඳගන්නටය…
