2019 මාර්තු මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ 40 වන සැසිවාරය පිළිබඳව පසු විපරමක්
ශ්‍රී ලංකාවේ සංහිඳියාව, වගවීම සහ මානව හිමිකම් පිළිබඳව වාර්තාවක් මානව හිමිකම් පිළිබඳ මහ කොමසාරිස්වරිය විසින් 2019 මාර්තු මාසයේ පැවැත්වුණු මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ 40 වන සැසිවාරය වෙත ඉදිරිපත් කරන ලදි. එම වාර්තාව ඉදිරිපත් කරන්නේ 2017 මාර්තු මාසයේ පැවැති 34 වන සැසිවාරයේදී, ශ්‍රී ලංකාවේද සමඅනුග්‍රහයෙන් යුතුව මානව හිමිකම් කවුන්සිලය විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ සංහිඳියාව, වගවීම සහ මානව හිමිකම් පිළිබඳව සම්මත කරගන්නා ලද 34/1 යෝජනාව පරිදි, මහ කොමසාරිස්වරිය වෙත කරන පැවරීමක් අනුවය.
එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලය යනු දේශපාලන ආයතනයකි. එය සමන්විත වන්නේ සාමාජික රාජ්‍යයන් විසින් වසර තුනක කාලයක් සඳහා තෝරා පත් කර ගනු ලබන සාමාජික රටවල් 47ක නියෝජිතයන්ගෙනි.
එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් පිළිබඳ මහ කොමසාරිස්වරයා යනු එම සංවිධානයෙහි මානව හිමිකම් පිළිබඳ කටයුතු කරන ඉහළම නිලධාරියාය. වසර තුනක කාලයක් සඳහා පත්කරනු ලබන මෙම නිලධාරියාගේ කාර්ය මණ්ඩලයට මහකොමසාරිස් කාර්යාලයෙහි නිලධාරීහු අයත් වෙති. වර්තමානයේ මහ කොමසාරිස් ධුරය දරන්නේ මිචෙල් බැෂලේ මහත්මියයි. ඇයගේ පූර්වගාමියා ලෙස කටයුතු කළේ සයිද් රාද් අල් හුසේන් ය. ඉන් ඉහත නවනීදන් පිල්ලේ, ලුවිස් ආබර් සහ මේරි රොබින්සන් යන මහත්මීහු මහ කොමසාරිස් ධුරය දරා ඇත.
මහ කොමසාරිස්වරියගේ වාර්තාව පිළිබඳව ඉහළ පෙළේ අන්තර් ක්‍රියාකාරී විවාදය මාර්තු මස 20 වන දා ජිනීවාහි පැවැත්විණි. එහිදී මහ කොමසාරිස්වරියගේ කථාවෙන් අනතුරුව පිළිතුරු කථාව කරන ලද්දේ ශ්‍රී ලංකා දූත පිරිසේ නායක සහ විදේශ අමාත්‍ය තිලක් මාරපන මහතා විසිනි. මෙම ලිපිය මගින් උත්සාහ කරන්නේ විදේශ අමාත්‍යවරයාගේ ප්‍රකාශය මගින් පළ වෙන ශ්‍රී ලංකා රජයේ සංහිඳියාව සහ වගවීම පිළිබඳ ප්‍රතිපත්තියෙහි සුසමාදර්ශීය වෙනස් වීමක් සිදු වී ඇත්ද යන්න විමසා බැලීමටය.
විදේශ අමාත්‍ය තිලක් මාරපනගේ කථාව මගින් මානව හිමිකම් පිළිබඳ මහ කොමසාරිස්වරිය විසින් ශ්‍රී ලංකාව පිළිබඳ ඉදිරිපත් කළ වාර්තාවේ සමහර නිර්දේශ පිළිබඳ විවේචනාත්මක සහ නිශේධනීය ස්ථාවරයක් ගැනීම සැලකිල්ලට ගත යුතුය. එහිදී විදේශ අමාත්‍යවරයාගේ කථාවෙහි එන පහත පළවන උපුටා ගත් කොටස් දෙස අවධානය යොමු කිරීම ප්‍රයෝජනවත් වනු ඇත.
‘එක් එක් රටෙහි පශ්චාත් යුද ගැටුම් වාතාවරණය එකිනෙකට වෙනස් ය යන්න පිළිබඳව ඔබතුමිය එකඟ වනවා ඇති. වෙනත් අත්දැකීම්වලින් අපට පාඩම් ඉගෙන ගැනීමට හැකි වුවත්, සංහිඳියාව කරා යන අපගේම ගමන්මඟ මූලික වශයෙන්ම පාලනය වනු ඇත්තේ රාජ්‍යයේ බැඳීම්වල උත්තරීතරභාවය තහවුරු කරන, අප කටයුතු කරන දේශීය සන්දර්භය මඟිනුයි.
දෙමුහුන් අධිකරණයක් පිහිටුවීමෙහිලා ඇවැසි නීති සම්මත කරගන්නා’ ලෙස ඉල්ලා සිටින මානව හිමිකම් මහ කොමසාරිස් කාර්යාල වාර්තාවේ (A/HRC/40/23) 68 (සී) ඡේදය සම්බන්ධයෙන් කතා කිරීමේදී, මෙම කරුණ පිළිබඳව අපගේ ස්ථාවරය පහත සඳහන් ආකාරයෙන් පැහැදිලි කරන්නට මා කැමැතියි.
සිය අධිකරණමය ක්‍රියා පරිපාටිවලට පුරවැසියන් නොවන පුද්ගලයන් ඇතුළත් කිරීමෙන් තමන් වළකාලන ව්‍යවස්ථාමය සහ නෛතික අභියෝග පිළිබඳව ශ්‍රී ලංකා රජය ඉහළම දේශපාලන මට්ටම්වලින් ප්‍රසිද්ධියේත්, වර්තමාන සහ හිටපු මානව හිමිකම් මහ කොමසාරිස්වරුන් සහ සෙසු සංවාදකයන් සමඟ පැවැති සාකච්ඡාවලදීත් පැහැදිලි කරදී තිබෙනවා. ඉදින් පුරවැසියන් නොවන විනිශ්චයකාරවරුන් එවැනි ක්‍රියා පරිපාටියකට පත් කරන්නේ නම් එය පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක ඡන්දයෙන් මෙන්ම ජනමත විචාරණයකදී ජනතාවගෙන් ලැබෙන අනුමතියෙන් කෙරෙන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයකින් තොරව කිරීමට නොහැකි බව පැහැදිලි කොට දී තිබෙනවා.
දිනෙන් දින ඉහළ යන ත්‍රස්තවාදී ක්‍රියාවලට හා ප්‍රචණ්ඩ අන්තවාදයට ලෝකය මුහුණ දී ඇති සමයක, මා මේ කවුන්සිලයේදී පසුගිය වසරේ ප්‍රකාශ කළ ආකාරයට, ගැටුම අතරතුරදී ශ්‍රී ලංකා ආරක්ෂක හමුදා ගත් පියවර ගනු ලැබූයේ බොහෝ රටවල් විසින් ත්‍රස්තවාදී සංවිධානයක් හැටියට නම් කොට තිබූ කණ්ඩායමකට එරෙහිව විනා කිසියම් ජන කොටසකට එරෙහිව නොවෙයි. තවද, යුද අපරාධ හෝ මානව වර්ගයාට එරෙහිව කරන ලද අපරාධ සම්බන්ධයෙන් තනි පුද්ගලයන්ට එරෙහිව නැඟෙන ඔප්පු වූ චෝදනා 2015
ශ්‍රී ලංකාව පිළිබඳ මානව හිමිකම් මහ කොමසාරිස් කාර්යාල විමර්ශන (OISL) වාර්තාවේ හෝ ඊට පසුගාමී කිසිදු නිල ලියැවිල්ලක සඳහන් නොවන බව තරයේ කිව යුතුයි.
ශ්‍රී ලංකා ආරක්ෂක හමුදාවල හෝ පොලීසියේ දැනට සේවය කරන හෝ විශ්‍රාම ලැබූ හෝ නිලධාරියකුට, හිමි අයිතිවාසිකම් ලබා නොදීම අසාධාරණයක්.
මේ ප්‍රකාශ කොළඹ පිහිටි විදේශ තානාපති කාර්යාල, එක්සත් ජාතීන්ගේ නියෝජිතායතන මෙන්ම ජාත්‍යන්තර රතු කුරුස සංවිධානයද ඇතුළු සෙසු ජාත්‍යන්තර සංවිධාන විසින් යවනු ලැබූ ස්වාධීන තක්සේරුකිරීම්වලට ඍජුවම පරස්පර විරෝධීයි. මේ සම්බන්ධයෙන්, දැඩි ලෙස වාරණය කරනු ලැබූ වාර්තා 2017 ඔක්තෝබර් 12 වැනි දින එක්සත් රාජධානියේ සාමි මණ්ඩලය වෙත ඉදිරිපත් කළා පමණක් නොවෙයි, විද්වතුන් සහ ජනමාධ්‍යවේදීන් විසින් ලියනු ලැබ ප්‍රසිද්ධියට පත් කළ ලියැවිලිවලත් අන්තර්ගත වනවා.’
කෙසේ වුවද, සැලසුම් කර තිබූ පරිදිම, මානව හිමිකම් කවුන්සිලය විසින් 2019 මාර්තු 21 වන දින ශ්‍රී ලංකාවේ
සංහිඳියාව, වගවීම සහ මානව හිමිකම් පිළිබඳ වන 40/1 දරන යෝජනාව ශ්‍රී ලංකාවේද සමඅනුග්‍රාහකත්වයෙන් යුතුව ඒකමතිකව සම්මත කරන ලදි. 30/1 යෝජනාවෙහි ම අනුගාමී යෝජනාවක් වූ එයට සමඅනුග්‍රාහකත්වය දැක්වීමෙන් ශ්‍රී ලංකාව නැවත වරක් ප්‍රකාශ කරන ලද්දේ ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් නීතිය අනුව තමන් සතු වගකීම් සහ බැඳීම්වලට අනුකූලව ස්වේච්ඡාවෙන් ක්‍රියාකිරීමට තමන් එකඟ වන බවයි.
ශ්‍රී ලංකාවේ සංහිඳියාව, වගවීම සහ මානව හිමිකම් පිළිබඳ ගැටලුව සම්බන්ධව ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රවේශය 2015 වසරේ සිදුවූ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ‘විප්ලවයෙන්’ අනතුරුව වෙනස් ප්‍රවේශයක් ගත් බව සැබෑය. එය ප්‍රකාශමාන වන තීරණාත්මක මොහොත වූයේ 2015 ඔක්තෝබර් 01 වන දින මානව හිමිකම් කවුන්සිලය විසින් සම්මත කරගන්නා ලද, ඇමරිකාව සහ එක්සත් රාජධානිය ඇතුළු රටවල් සමූහයක් විසින් ඉදිරිපත් කරන ලදුව, ශ්‍රී ලංකාව විසින්ද සම අනුග්‍රහය දක්වන ලද, 30/1 යෝජනාව සම්මත වීම මගින්ය. මෙම යෝජනාවට පූර්වගාමීව ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ මූලිකත්වයෙන් යුතුව 2012, 2013 සහ 2014 වසරවල දී ගෙන එන ලදුව සම්මත කරගත් යෝජනාවන්ට සමඅනුග්‍රහය දැක්වීම මහින්ද රාජපක්ෂ මහතාගේ නායකත්වයෙන් වූ රජය විසින් ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදි.
2015 දී සම්මත කරගත් 30/1 යෝජනාව ප්‍රකාරව ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් සංහිඳියාව සහ මානව හිමිකම් උදෙසා වූ පියවර ගණනාවක් ගෙන ඇති බව සැබෑය. එමෙන්ම වගවීම සහතික කිරීම හෙවත් අන්තර්ජාතික මානවවාදී නීති සහ මානව හිමිකම් නීති කඩකිරීම් සම්බන්ධව යුද වැදි දෙපාර්ශ්වයටම එරෙහිව එල්ල වූ චෝදනා පරීක්ෂා කර වින්දිතයන්ට යුක්තිය ඉටුකිරීම සහ වගඋත්තරකරුවන්ට දඬුවම් ලබා දීම විෂයෙහි සැලකිය යුතු ප්‍රගතියක් පෙන්නුම් කර නැති බවද එසේම සත්‍යයකි. මෙහිදී විදේශ ඇමැතිවරයාගේ 2019 මාර්තු 20 දින
ප්‍රකාශයෙන්ම ඒ සඳහා නිදසුන් ලබා ගත හැකිය.
‘සත්‍යය සෙවීමේ කටයුත්ත ගත් විට, අතුරුදන්වූ තැනැත්තන් පිළිබඳ කාර්යාලය නීතියෙන් ස්ථාපනය කොට පූර්ණ වශයෙන් ක්‍රියාත්මක කෙරෙනවා. ඊට අවශ්‍ය සම්පත් වෙන්කොට දී තිබෙනවා. සත්‍යය හා සංහිඳියා කොමිසමක් ස්ථාපනය කිරීම සඳහා වූ නීති කෙටුම්පත් අමාත්‍ය මණ්ඩලය විසින් දැනට සලකා බැලෙමින් පවතිනවා.
යුක්තිය සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත යටතේ ඇති නඩු යළි සමාලෝචනය කිරීමද, එම නඩු කඩිනම් කිරීමද කර තිබෙන අතර, ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත වෙනුවට, ජාත්‍යන්තර ප්‍රමීතීන්ට සහ යහ-ව්‍යවහාරයන්ට අනුකූලවීම සහතික වෙමින් යෝජිත ත්‍රස්ත විරෝධී පනත හඳුන්වා දීම සඳහා පාර්ලිමේන්තුවේ සාකච්ඡා පැවැත්වෙමින් තිබෙනවා.
හානිපූරණය පිළිබඳව සලකා බැලීමේදී, හානිපූරණ කාර්යාලයක් නීතියෙන් පිහිටුවා ඇති අතර එයට පත් කිරීම සඳහා කොමසාරිස්වරුන් තිදෙනකු ව්‍යවස්ථාදායක සභාව විසින් නිර්දේශ කරනු ලැබ තිබෙනවා. දැනටමත් අප්‍රාප්ති සහතිකයක් ලැබූ අතුරුදන් වූ තැනැත්තන්ගේ පවුල්වලට මාසික දීමනාවක් ගෙවීම සඳහා 2019 අයවැයෙන් රජය රුපියල් මිලියන 500ක් වෙන් කොට තිබෙනවා.
ගැටුම් යළි ඇති නොවීමට වගබලා ගැනීම සඳහා සංහිඳියාවේ න්‍යාය පත්‍රය පූරණය කිරීමට අප තිර ලෙස අදිටන් කරගෙන සිටිනවා.
2019 මාර්තු 14 වැනි දින ශ්‍රී ලංකා පාර්ලිමේන්තුවේදී මා ප්‍රකාශ කළ පරිදි, මුදා හරිනු ලැබ ඇත්තේ 2009 දී ආරක්ෂක හමුදා විසින් රඳවාගෙන සිටි ඉඩම්වලින් 75% ක් පමණකැයි යන බවට මහකොමසාරිස්වරියගේ වාර්තාවේ 35 වැනි ඡේදයේ සඳහන් වී ඇති දත්ත සැබෑ සංඛ්‍යාවට වඩා බෙහෙවින් වෙනස් බව අවධාරණය කිරීමට මා කැමැතියි. 2019 මාර්තු මාසය වන විට රජයේ ඉඩම්වලින් 88.87% ක් සහ පෞද්ගලික ඉඩම්වලින් 92.16%ක් මුදා හැර තිබෙනවා.’ (විදේශ අමාත්‍යවරයාගේ
ප්‍රකාශය, 2019.03.20, ජිනීවා)
2018 ඔක්තෝබර් මාසයේදී ජනාධිපතිවරයා විසින් රාජ්‍යය අත්පත් කරගැනීමෙන් සිදුවූ කුමන්ත්‍රණයත්, එයින් දින 51 කට පසුව එම කුමන්ත්‍රණය පරාජය කිරීමෙන් අනතුරුව දේශපාලන බලවේගයන් යළි සැකසීමත් සමගම, එක් අතෙකින් ජනාධිපතිවරයාගෙන් සහ අග්‍රාමාත්‍යවරයාගෙන් පිළිවෙළින් නියෝජනය වන රටේ ප්‍රධාන දේශපාලන බලවේග දෙක අතර පැවැති සම්මුතිය බිඳ වැටීමත්, විධායක ජනාධිපතිවරයා විසින් රාජ්‍යය අත්පත් කරගැනීම පරදවා ලීමට, විධායක ජනාධිපති ධුරයේ බලතල අවනිශ්චය කරමින්, පසුගිය සිව් වසර තුළ ශක්තිමත් කරන ලද ප්‍රජාතාන්ත්‍රික ආයතන පද්ධතිය ශක්තිමත් වීමත්, විසින් සිදු කෙරෙන දේශපාලන ඇඟවුම් මත පදනම්ව අලුත් හැරවුම් ලක්ෂ්‍යයක් 2019 මාර්තු 20 වන දින ලකුණු වී ඇති බව විදේශ අමාත්‍යවරයාගේ ප්‍රකාශයෙහි අවසන් ඡේදයෙන් පැහැදිලි වෙයි.
‘විශේෂයෙන්ම, 2018 අගභාගයේ ඇතිවූ දේශපාලන සිදුවීම් අතරතුරදී පෙන්වූවාක් මෙන්, අපගේ අධිකරණ, නිලධාරී තන්ත්‍ර හා ආරක්ෂක ආයතන ස්වාධීනත්වය, ප්‍රත්‍යස්ථිතිය, ශක්තිමත්බව හා අධිෂ්ඨාන සහගතබව ප්‍රදර්ශනය කොට ඇති අවස්ථාවක, ජාත්‍යන්තර යහ-ව්‍යවහාරයන් අන්තර්ගත නවෝත්පාදක හා ක්‍රියාත්මක කළ හැකි දේශීය යාන්ත්‍රණ සහ ක්‍රියාදාම සොයාගැනීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාව දිරිමත් කළ යුතු අතර ඊට සහායද දැක්විය යුතුයි. මහ කොමසාරිස්තුමියගේ වාර්තාවේ සඳහන් කොට ඇති පරිදි ‘වින්දිතයන්ගේ සහ පෘථුල සමාජයේ විශ්වසනීයත්වය දිනා ගන්නා’ ආකාරයකින් මෙම සිදුවීම් අවසානයක් කරා ගෙනයෑමට අපට හැකි වන්නේ එවිට පමණයි.’
මෙම වෙනස්කම් සඳහා දේශීය තත්ත්වයන්ට අමතරව අන්තර්ජාතික තලයෙහිද සිදු වී ඇති වෙනස්කම්වල බලපෑම අඩුවෙන් තක්සේරු කිරීමට නොහැකිය. 2015 සහ 2019 අතර වන සිව් අවුරුදු කාල සීමාව තුළ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ඩිමොක්‍රටික් පරිපාලනය පරාජයට පත්වී, රිපබ්ලිකන් පාක්ෂික අපේක්ෂකයා වූ ඩොනල්ඞ් ට්‍රම්ප් ජනාධිපති ධුරයට පත් වීම එහි විදේශ ප්‍රතිපත්තිය කෙරෙහි සැලකිය යුතු වෙනසක් ඇති කර ඇත. විශේෂයෙන්ම ඔබාමා පාලනය තුළදී මානව හිමිකම් කවුන්සිලයට ඇතුළු වී එහි නායකත්ව භූමිකාවක් රඟ දැක්වූ සහ 2012 වසරේ සිටම ශ්‍රී ලංකාව සමබ්න්ධයෙන් යෝජනාවන් ඉදිරිපත් කිරීමට පුරෝගාමී වූ එක්සත් ජනපදය මානව හිමිකම් කවුන්සිල සාමාජිකත්වයෙන් ඉවත් වීම ට්‍රම්ප් පරිපාලනය යටතේ සිදු විය. ශ්‍රී ලංකාව සම්බන්ධයෙන් උනන්දුවක් දැක්වූ අනෙක් ප්‍රබල රාජ්‍යය වන එක්සත් රාජධානිය, යුරෝපා සංගමයෙන් ඉවත් වීමට ගන්නා ලද තීරණය ක්‍රියාත්මක කිරීමට නොහැකිව දේශපාලන සිරවීමකට ලක්ව සිටියි. 2012, 2013 සහ 2014 වසරවල මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ ශ්‍රී ලංකාව පිළිබඳව යෝජනාව ගෙනඒමේදී ක්‍රියාකාරීව කටයුතු කළ ඉන්දියාවේ වසර 10 ක කොංග්‍රස් පක්ෂ පාලනය 2014 දී පරාජයට පත් වීමත්, එම ඡන්දයෙන් ජයගත් භාරතීය ජනතා පක්ෂය පාලනය ස්ථාවර කරගැනීමත්, ශ්‍රී ලංකාව සම්බන්ධයෙන් ජාත්‍යන්තර බලපෑම දුර්වල කිරීමට හේතු සාධක වී තිබේ.
එමෙන්ම 2015 දක්වාම ශ්‍රී ලංකාව සම්බන්ධයෙන් මානව හිමිකම් කවුන්සිලය වෙත ඉදිරිපත් වූ යෝජනාවන්හිදී සක්‍රිය දායකත්වයක් දැක්වූ දෙමළ ජාතික සන්ධානය ප්‍රමුඛ දෙමළ දේශපාලන බලවේගද, ගෝලීය දෙමළ සංසදය ඇතුළු විදේශගත දෙමළ ප්‍රජාවේ සංවිධානද, ශ්‍රී ලංකාව තුළ මානව හිමිකම් පිළිබඳව ක්‍රියාකාරීව මැදිහත්වූ කොළඹ කේන්ද්‍රීය සිවිල් සමාජ සංවිධානද වර්තමාන රජය කෙරෙහි සහනශීලී ආකල්පයක් සහිතව ක්‍රියාකාරීව සම්බන්ධව සිටීමද මෙම වෙනස්කම ඇති වීම කෙරෙහි බලපෑමක් සිදු කොට ඇත.
මෙම තත්ත්වය මත මා තර්ක කරන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ එළැඹුමෙහි සුසමාදර්ශීය විතැන් වීමක් සිදු වී ඇති බවය. 2015 වෙනසට බලපෑම ඇති කළ ඉහත දැක්වූ කණ්ඩායම් සියල්ලටම මෙම තත්ත්වය කැමැත්තෙන් හෝ අකමැත්තෙන් පිළිගැනීමට බලකෙරී ඇති අතර, එයට හේතුව වන්නේ ආණ්ඩුවට විකල්පය ලෙස පෙනී සිටින දේශපාලන බලවේගය වන ඒකාබද්ධ විපක්ෂය නැතහොත් ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණ සමග මේ සම්බන්ධව එකඟතාවකට එළැඹීමට නොව, යටත් පිරිසෙයින් ඒ පිළිබඳව සාකච්ඡා කිරීමට හෝ හැකි දේශපාලන වාතාවරණයක් නැති බැවිනි. මෙම වෙනස් වූ තත්ත්වය පිළිබඳව ශ්‍රී ලංකාවේ සිවිල් සමාජය මෙන්ම පුළුල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බලවේග විසින් අවධානය යොමු කොට ඇත්ද යන්නත්, මෙම සුසමාදර්ශී විතැන් වීම තුළ තම න්‍යාය පත්‍රයන් ස්ථානගත කරන්නේ කෙසේද යන්නත් බරපතළ ලෙස සාකච්ඡාවට ලක් කළ යුතුය.
නීතිඥ සුදර්ශන ගුණවර්ධන
