2019 ඉදිරි මාස අටක කාලය සඳහා ගෙන එන ලද අයවැයෙහි, රාජ්‍ය වියදම රු.බි. 3,149ක්ද, රාජ්‍ය ආදායම රු.බි. 2,464ක්ද, ආදායමට වඩා වියදම හෙවත් අයවැය හිඟය රු.බි. 685ක්ද වේ. රාජ්‍ය අයවැය ගිණුම්කරණයේදී, රාජ්‍ය වියදමෙන් ණය වාරික ගෙවීමට මුදල් වෙන් නොකරන බැවින්, එය රාජ්‍ය වියදමේ සංරචකයක් ලෙස රාජ්‍ය වියදම් ශීර්ෂයේ ඇතුළත් වන්නේ නැත. එහෙත් 2019 වර්ෂයේදී රුපියල් බිලියන 665ක් රාජ්‍ය ණය වාරික ගෙවීමට ඇතැයි ඇස්තමේන්තු කර ඇත. එමෙන්ම රාජ්‍ය අයවැය ගිණුම්කරණයේදී, රාජ්‍ය ණය සඳහා පොලිය රාජ්‍ය වියදමේ සංරචකයක් ලෙස රාජ්‍ය වියදම් ශීර්ෂය තුළ අන්තර්ගත කරන අතර මේ වසරේ ණය සඳහා පොලී වියදම රු.බි. 913කි. මේ අනුව අයවැය හිඟය පියවීමටත් හා ණය වාරික ආපසු ගෙවීමටත් රුපියල් බිලියන 1,350ක් අවශ්‍ය වේ. එය රාජ්‍ය ආදායමට පාරිබාහිරව ආණ්ඩුව විසින් සම්පාදනය කරගත යුතු ඉපයීමකි. අයවැය හිඟය පියවීමටත් රාජ්‍ය ණය වාරික ගෙවීමටත් ආණ්ඩුව බහුලව සිදු කරන්නේ, දේශීය හා විදේශීය ණය ගැනීම, රාජ්‍ය දේපළ පෞද්ගලික අංශයට විකිණීම, බදුදීම වැනි ක්‍රියාමාර්ගයන්ය. එහෙත් පෞද්ගලීකරණ ප්‍රතිපත්තියට රජය වැඩි බරක් නොතබන නිසා අයවැය හිඟය පියවීම මුළුමනින්ම ණය මත රඳා පවති.
පුරෝකථනය කර ඇති රාජ්‍ය වියදම් දැරීමත් හා රාජ්‍ය ආදායම් ලැබීමත් අපේක්ෂිත පරිදිම සිදුවන්නේ නම්, අයවැය හිඟය පියවීමට හා ණය වාරික ආපසු ගෙවීමට දැරිය යුතු වියදම රාජ්‍ය ආදායමෙන් 55% කි. තවත් ආකාරයකට ගත්විට ණය වාරික හා පොලී ගෙවීමට දැරිය යුතු වියදම රාජ්‍ය ආදායම මත 64%ක බලපෑමක් ඇති කරයි. එයින් අදහස් කරන්නේ කවර වියදම් සීමා කළද, ණය වාරික හා පොලී ගෙවීම අනිවාර්යය බැවින් එය රාජ්‍ය ආදායම යොදාගෙන කරන්නේ නම් රාජ්‍ය ආදායමෙන් 64%ක් ඒ සඳහා වැය කළ යුතු බවය. එවිට රජයේ අනෙකුත් වියදම් වන, වැටුප් හා වේතන, රජයට අවශ්‍ය භාණ්ඩ හා සේවා මිලට ගැනීම, සහනාධාර හා පැවැරුම් යන ප්‍රධාන වියදම් සඳහා රාජ්‍ය ආදායමෙන් ඉතිරි වන්නේ 36%කි. එනම් රු.බි. 887කි.
අයවැයකදී යෝජනා කරන රාජ්‍ය වියදම් දැරීම හා රාජ්‍ය ආදයම් ලැබීම පුරෝකථනය කළ ආකාරයෙන්ම සිදු වන්නේ නැත. උදාහරණයක් වශයෙන්, ගෙවී ගිය 2018 වර්ශයේ අයවැය ක්‍රියාත්මක වී ඇති ආකාරය සලකා බලමු. 2018 දී මුළු රාජ්‍ය වියදම රු.බි. 3,001 වුවත්, සිදුව ඇති රාජ්‍ය වියදම රු.බි. 2,786 කි. ආදායම වශයෙන් 2018 වර්ශයේදී රු.බි. 2,326 ක් ඇස්තමේන්තු කළද ආදයම් වශයෙන් උපයා ඇත්තේ රු.බි. 2,025 කි. ඒ අනුව, 2018 වර්ෂයේ සිදුව ඇති වියදම් හා ආදායම් සැලකීමේදී අයවැය හිඟයේ සත්‍ය අගය රු.බි. 761 කි. එය එම වර්ෂයේ පුරෝකථනය කරන ලද අයවැය හිඟය වූ රු.බි. 675 ඉක්මවා තවත් රු.බි. 86ක වැඩිවීමකි. 2018 වර්ෂය සඳහා පුරෝකථනය කරන ලද අයවැය හිඟයට වඩා එහි සත්‍ය අගය 12%කින් පමණ වැඩිවීමක් සිදුව ඇත. එයින් පෙනී යන්නේ 2018 වර්ෂයේදී අපේක්ෂා නොකළ අයවැය පරතරයක් ප්‍රායෝගික වශයෙන් ඇතිවී තිබෙන බවය. එම හිඟය පියවීමද 2019 අයවැයට බරකි.
මීට කලින් ලිපියේ (2019 මාර්තු 03) සඳහන් කළ පරිදි සාමාන්‍යයෙන් අයවැය හිඟය 5% කට වඩා අඩුවෙන් තබා ගැනීමට රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තීන් තුළ බලපෑමක් සිදු කරයි. හිඟ අයවැය ප්‍රතිපත්තිය ආයෝජන සඳහා අවස්ථාවක් සැකසෙන තත්ත්වයක් වුවද, අයවැය හිඟය ඉහළ යාම මගින් ආර්ථිකයට ඇති කරන්නේ අහිතකර බලපෑම්ය. අයවැය හිඟය ඉහළ අගයක්ව පවතින අවස්ථාවක එය පියවීමට යෝජනා කරන ක්‍රියාමාර්ග සාර්ථක වන්නේ නැතිනම්, එහිදී සිදුවන්නේ, බදු අනුපාත ඉහළ දැමීම හා විවිධ බදු ක්‍රම හඳුන්වාදීමය. මෙවැනි බදු සංශෝධන නිෂ්පාදකයන්ගේ සැපයුම අධෛර්යමත් කිරීමටත්, පාරිභෝගිකයාගේ ඉල්ලුම පහළ දැමීමටත් හේතු වේ. එනම් මෙය නිදහස් වෙළෙඳපොල ක්‍රියාකාරීත්වයට බාධාවකි. එමෙන්ම අයවැය හිඟය පියවීමට බැංකු අංශයෙන් ණය ගැනීමට යාමේදී උද්ධමනීය තත්ත්වයන් බිහිකරන අතර පෞද්ගලික ඉතුරුම් රාජ්‍ය ණය වශයෙන් ලබාගැනීම ආයෝජන අධෛර්යමත් කරයි. මේ නිසා හිඟ අයවැය ප්‍රතිපත්තිය යහපත් වන්නේ එය පියවීමට රජය ගන්නා ක්‍රියාමාර්ග හේතුවෙන් ආර්ථිකයේ සාමාන්‍ය ක්‍රියාකාරිත්වයට බාධාවක් සිදු නොවන්නේ නම්ය. 2019 මැතිවරණ වර්ෂයක් බැවින් පසුගිය වර්ෂයට සාපේක්ෂව මෙවර අයවැයෙන් යෝජිත රාජ්‍ය වියදමේ වැඩිවීමක් පවතී. රාජ්‍ය වියදම් වැඩි කරන විට එම වියදම් හේතුවෙන් බහුතරයක් ජනතාවට ප්‍රතිලාභ අත්වීම යහපත්ය. ආර්ථිකයක රාජ්‍ය වියදම් වැඩිකිරීම මගින් ජනතාව සතු ශ්‍රමයට- වැටුප්, භූමියට- බදු කුලිය, ප්‍රාග්ධනයට- පොලිය හා ව්‍යවසායකත්වයට- ලාභ ඉපයිය හැකි වන්නේ එවිටය. එසේ උපයන මුදල්වලින් කොටසක් ජනතාව පරිභෝජනයට වෙන් කරයි. එනම් භාණ්ඩ හා සේවා සඳහා ඉල්ලුමක් ඇති කරයි. ආර්ථිකයේ ඇතිවන ඉල්ලුම සපුරාලීමට සරිලන සැපයුමක් එවිට පැවැතිය යුතුය. එම සැපයුම වැඩි කිරීමට අවශ්‍ය ආයෝජන පරිසරය නිර්මාණය කිරීමට ද ආණ්ඩුව තවත් රාජ්‍ය වියදම් ප්‍රවාහයක් බිහිකළ යුතුය. උදාහරණ වශයෙන් “එන්ටර්ප්‍රයිස් ශ්‍රී ලංකා” වැඩසටහන මගින් ආණ්ඩුව ඇති කිරීමට යන ව්‍යවසායකයන් සඳහා වූ ප්‍රාග්ධන වියදම් ප්‍රවාහය එවැන්නකි.
අයවැය මගින් පෙරට වඩා වැඩි රාජ්‍ය වියදම් ප්‍රමාණයක් ඇති කර තිබුණද, අවශ්‍ය මුදල් ප්‍රමාණය සම්පාදනය කර ගැනීමේ අර්බුදය ආණ්ඩුව හමුවේ පවතී. අයවැයට දින කිහිපයක් තිබියදී ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල ප්‍රකාශ කළේ 2016 අනුමත වූ ඇ.ඩො.බිලියන 1.5ක ණය මුදලේ ඉතිරිය වන ඇ.ඩො.මිලියන 500 මුදා හැරීම එකවර නොව, වාරික කිහිපයකින් ඉදිරි වසරක කාළය තුළ ආර්ථිකයේ ලබන ප්‍රගතිය අනුව සිදුකරන බවය. එම තීරණය විදේශ සංචිත හිඟයක් ඇතිවීමට හේතුවනු ඇත. එයින් මිදීමට නම් විදේශ මුදල් සොයා ගැනීම අවශ්‍යය. මේ අනුව ආණ්ඩුව ඇ.ඩො.බි. 2.4ක විදේශ මුදල් උපයා ගැනීමක් සඳහා ජාත්‍යන්තර රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් (ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කර) නිකුතුවක් සිදුකරන බව අයවැයට දින දෙකකට පසුව නිවේදනය කළේය. ඒ අනුව එයින් ඇ.ඩො. බිලියන 01 ක් වසර 5 කින් කල් පිරෙන පරිදීද, ඉතිරි ඇ.ඩො. බිලියන 1.4 වසර 10කදී කල් පිරෙන පරිදිද ලබාගැනීමට නියමිතය. ආණ්ඩුවට මෙම ණය සුරැකුම්පත් අලෙවි කිරීමට සිදුව ඇත්තේ, ප්‍රධාන කොටම ඉහළ පොලී අනුපාතයකට යටත්වය. එනම් 7.2% සිට 8.2% දක්වා පරාසයේ පොලී අනුපාත පවතී. එම පොලී අනුපාතයන් වාණිජ ණය සඳහා වූ පොලී අනුපාතයන්ය.
එහෙත් ශ්‍රී ලංකාවට අද ණය ලබාගැනීමට සිදුව ඇත්තේ මෙවැනි පොලී අනුපාතයන්ට යටත්වය. එයට හේතුව ශ්‍රී ලංකාව මුහුණ දී සිටින ණය අර්බුදය හමුවේ පවතින ශ්‍රේණිගත කිරීම්වල පහළ අගයන්ට ආර්ථිකය වැටී ඇති නිසාය. මහ බැංකුව එම නිවේදනයෙන් පෙන්වා දී ඇත්තේ එම ණය ලබාගැනීමේ යෝජනාව සඳහා ණය ග්‍රේණිගත කිරීමේ යටතේ ‘බී2’ ශ්‍රේණිය මුඩීස් ඉන්වෙස්ටර්ස් සර්විස් ශ්‍රේණිගත කිරීමේ ආයතනයෙන් ද, ‘බී’ ශ්‍රේණිය ස්ටෑන්ඩර්ඞ් ඇන්ඞ් පුවර්ස් සහ ෆිච් රේටිංස් යන ශ්‍රේණිගත කිරීමේ ආයතනයන්ගෙන් ද ලැබී ඇති බවයි. ණය ශ්‍රේණිගත කිරීම් අනුව හිමිවන ස්ථානය ප්‍රධාන කොටම ණය පොලිය තීරණය වීමට හේතු වෙයි. ණය ශ්‍රේණිගත කිරීමේදී ඉහළින්ම සිටින රටවලට ණය දීමේදී පවතින අවදානම අඩුය. අවදානම අඩු හා ණය පියවීමට ගන්නා කාලය අඩුවීම තුළ පොලී අනුපාතය ද අඩු අගයක් ගනියි. ශ්‍රේණිගත කිරීම්වල පහළට යන විට එම අවදානම වැඩි යැයි සලකන අතර ශ්‍රී ලංකාව සිටින්නේ ශ්‍රේණිගත කිරීම්වල අවදානම් (රතු) පරාසයේය. (2019 වසරට අදාල ණය ශ්‍රේණිගත කිරීම්වල ශ්‍රී ලංකාව සිටින යවත්කාලීන ස්ථානය යඑඑචිථරැරැජදමබඑරහැජදබදපහග ජදපරැ ර්එසබටි වෙබ් අඩවියට පිවිසීමෙන් ලබා ගත හැකිය.) මෙම වෙබ් අඩවිය පරික්ෂා කිරීමේ දී ශ්‍රී ලංකාව සත්‍ය වශයෙන් මුහුණ දෙන අර්බුදයේ ගැඹුර හඳුනාගැනීමට හැකිවනු ඇත.
ශ්‍රී ලංකාව රාජ්‍ය ණය හමුවේ දිගින් දිගටම අර්බුදයක් කරා ගමන් කරන බව අවසාන වශයෙන් පැහැදිලි වන්නේය. මාර්තු 05 අයවැය සමඟ නිකුත් කරන ලද 2019 රාජ්‍ය මූල්‍ය කළමනාකරණ වාර්තාව (පිටු අංක 33) පෙන්වා දෙන පරිදි, රාජ්‍ය ණය සම්බන්ධයෙන් ආණ්ඩුව පිළිගන්නා මතය මෙසේ උපුටා දක්වමු. “ ණය ආපසු ගෙවීම : රාජ්‍ය සම්පත්වලින් ප්‍රධාන කොටස ණය ආපසු ගෙවීම සඳහා අඛණ්ඩව භාවිත විය. 2018 වසරේ පළමු මාස එකොළහ තුළ දී එම අගය රු. බිලියන 1,195ක් වූ අතර 2017 වසරේ සමාන කාලපරිච්ඡේදය හා සැසඳීමේ දී එය රු. බිලියන 832 ක් වූ අතර එය සියයට 43.6 ක වැඩි වීමකි. මෙයින්, රු. බිලියන 929 ක් දේශීය ණය සඳහා වැය වූ අතර, විදේශීය ණය සඳහා වැයවූ මුදල රු. බිලියන 266 කි.” යනුවෙනි.
මේ ආකාරයට ශ්‍රී ලංකාව දිගින් දිගටම ණය අර්බුදයකට ගමන් කර ගැලවිය නොහැකි ණය උගුලක හිරවීමේ අවදානම පවතී. එහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ, නව අයෝජනයන් සඳහා ආයෝජකයන් සෙවීම නොව, පවත්නා රාජ්‍ය ව්‍යවසායයන් දේශීය හෝ විදේශීය ආයෝජකයන්ට විකිණීම මගින් ණය ගෙවීමය. ණය අර්බුදය, වර්තමාන ආණ්ඩුවේ ක්‍රියාකාරීත්වය නිසා ඇති වූවක් යැයි ලඝු කිරීම සාධාරණ නොවේ. 2005 - 2015 කාල සීමාවේ රජය ලබාගත් ණය සම්බන්ධයෙන් මෙන්ම, ඊට පෙර ලබාගෙන ඇති දිගු කාලීන ණය වාරික ගෙවීම් තවදුරටත් පවතින බැවින් එම ණය ද මේ කෙරෙහි බලපානු ලබයි. දැන් ඉදිරි මැතිවරණයෙන් කවර ආණ්ඩුවක් බලයට පැමිණිය ද ණය අර්බුදයෙන් මිදීමට කළ යුතු වන්නේ, දැනට විශාල පාඩු ලබන රාජ්‍ය ව්‍යවසායයන් පෞද්ගලික අංශය හා විදේශ ආයෝජකයන් සමඟ එක්ව ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමය. විශේෂයෙන්ම ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය, ශ්‍රී ලංකන් එයාර් ලයින් වැනි ආයතනයන් මෙහිදී ප්‍රධාන වේ. එමෙන්ම වර්ධනය වන සේවා ආර්ථිකයට පිවිසීමට ස්වාධීන ආයෝජකයන්ට තිබෙන බාධක හැකි පමණ උපරිමයෙන් ඉවත් කිරීමය. කළ යුතු වන්නේ ණය භාවිතය ඌන උපයෝජිත සම්පත් පුනර්ජීවනයට යෙදවීම නොව වෙළෙඳපොළ අවශ්‍යතාව මත මතුවන හා ආර්ථික වර්ධනයට උත්තේජනයන් සපයන ආර්ථික අරමුණු සඳහා යොමු කිරීමය.සරත් හේවගේ
