මාලතී කල්පනා කිවිඳියගේ ‘නොපවතිනු වස් ප්‍රේමයට පවතිමි’ හා ‘පියා නොහැඹූ පියාපත්’යන කාව්‍ය සංග්‍රයන් ප්‍රකාශයට පත්වී මාස ගණනක් ඉකුත්ව ගොසිණි. එහි කවි පිළිබඳ යම් කතා බහක් ඇතිවිණිද යන්න තක්සේරුවක් නොමැත. ඒ වෙනුවට හැන්දෑවක වටින් ගොඩින් කළුවර කඩා වැටෙමින් එද්දී තට්ටු ගෙදරක, කුලියට හිමි කොටසක, සඳලු තලයට වී සීතල බීර වීදුරුවක් තොලගාමින්, සිගරට්ටුවක දුම් රොටුවක් අදිමින් නිසි අරමුණකින් තොරව වීදියේ දුර ඈ බලාගෙන හුදකලාව ගෙවී යන බොහෝ දිනවල මතකයන් කීරිගස්වන ඇගේ ‘නොපවතිනු වස් ප්‍රේමයට පවතිමි’ කවි පොත මා නැවත නැවත පෙරළා බලමි. එමඟින් කිතිකවා දවා ලූ මෙන්ම විටෙක පණ ගැසූ ආදරයේ අංශු මාත්‍රයන් වෙත ඉව අල්ලමි. කෘතිය දොරට වැඩි අවස්ථාවේදී සන්නස්ගල කියූ පරිදි කාව්‍ය විචාරයන්හිදී බොහෝවිට සිදුවන්නේ කවිය විචාරය කිරීමක් නොව වස්තු විෂය විචාරය කිරීමකි. එබැවින් මෙයද, කිසිසේත්ම ඇගේ කවිය විවරණය කිරීමක් හෝ ඊට ඌන පූර්ණ සැපයීමක් නොව බීර තොල ගෑවෙද්දී රස නහරට දැනෙන තිත්ත මුසු මිහිර බඳුම ඇගේ කවියෙන් ස්පර්ශ කෙරෙන ආදරයේ තිත්ත රස ආවර්ජනය කිරීමකි. රසවිඳීමකි.
සැතක් ගෙන තියුණු ලෙස ඔබ සිදුරු කළ තැනින්
ප්‍රේමයේ සඳ බිඳක් ගල්වමි
අතක් ගිළිහුණු තැනින් අඩක් පිරි විත තබා
යා යුතුම මග හෙමින් ඇවිදිමී (පිටුව-35)
ඔහු හෝ ඇය විසින් ප්‍රේමාග්නිය දැල්වූ තැන, හදවත සිදුරු කළ තැන, එකී හිඩැසේ මට කළ හැක්කේ (කථකයාගේ) මාගේ ආදරයේ අංශුවක් තැවරීමය. ආදරයේ මධු බඳුන පිරෙන්නට ඉඩ නොදී එය අඩක්ව තිබියදී, දිගු කළ අත ගිළිහුණේ නම් හුදකලාව වුව ඉදිරියටම යාම හැර අන් විකල්පයක් ඉතිවිය නොහැක. බිඳී ගිළිහී ගරා වැටුණද, ආදරය නම් එහෙමය.
“පා ලකුණු”යන මැයෙන් ඇය ලියා ඇති තවත් කවිියක මෙසේ එයි.
“ආලයේ වෙරළ මත
පා ලකුණු ඇඳුණේම
කාලයේ ඉම නොදැක
මැකී යනු පිණිසය”
ඇතැමෙකු විසින් ආදරයේ කෙලවර විවාහය යයි සැලකුවද, එය විවාහයෙන් කෙලවර වන්නක් හෝ එයින් සීමාවන්නක් නොවේ. එයට ඇත්තේ එහිම වූ කාල නීර්ණයක් පමණි. එබැවින් එකී කාලයට සීමාවක්, නිමාවක් සලකුණු කළ හැකි නොවීම කිවිඳිය විසින් අපූර්වත්වයෙන් විදහා පෙන්වයි. එහි එන අවසන් කවිය මෙපරිදිය.
“ඒ කවිය වෙරළ මත
කිසිවෙකුත් ලියා නැත
ලියූ අය වෙරළ වෙත
කිසිදාක ඇවිත් නැත” (පිටුව-24)
මෙහිදී ලූෂන් බුලත්සිංහල විසින් වරෙක ලියූ “සැබෑ පෙම්වතුන් කිසිදාක එක් නොවේ. එක්වූ කිසිවෙකුත් සැබෑ පෙම්වතුන් ලෙස ජීවත් නොවේ. වෙන්වී ගියවුන් සදාකල් පෙම්වතුන් ලෙසම ජීවත් වේ.” යන අදහස නිතැතින් සිහිපත්වීම වැළැක්විය නොහැකිය.
ප්‍රේමය පිළිබඳ ඇලේන් බදියුගේ විශ්ලේෂණාත්මක කියැවීමක් සිංහලට නැඟූ විදුර හා කෞෂල්‍යයගේ පරිවර්තිත කෘතියේ යම් තැනක මෙසේ දැක්වෙයි.
“ප්‍රේමය පිළිබඳ කල්පනා කිරීමේ අභිරහස වන්නේ එයට විකසිත වීමට අවශ්‍ය කාලයේ කාලාන්තරය කෙතරම්ද යන්නයි. ඇත්තෙන්ම සුවිශිෂ්ට වන්නේ මේ සමාරම්භයන්හි පරමානන්දය නොවේ. විකසිතවීම් පැහැදිලිවම ආනන්දනීය වන නමුත් ප්‍රේමය යනු මේ හැම එකකටම වඩා අනවරත ගොඩනැංවීමක්. ප්‍රේමය යනු ලෙහෙසියෙන් අත් නොහරින වික්‍රමයක් යයි අපට කිව හැකියි. මෙහි වික්‍රමාන්විත පාර්ශවය වැදගත්. නමුත් ලෙහෙසියෙන්ම අත්නොහැරීමත් ඒ තරම්ම වැදගත්. පළමුවැනි බාධකයේදී, පළමුවැනි බරපතළ විසංවාදයේදී, පළමුවැනි රණ්ඩුවේදී අත්හැරීම යනු ප්‍රේමය විකෘති කිරීමක්. ප්‍රේමය යනු කාලය, අවකාශය හා ලෝකය විසින් ගොඩනංවනු ලබන බාධක හමුවේ සමහරවිට වේදනාකාරීව වුව කල්පවත්නා ලෙස විජයග්‍රාහී වීමයි” (ප්‍රේමය පසසනු වස්-පිටුව 40-41). එබැවින් ආදරය යනු එහිම පැවතීම හා විඳීම මිස අන් යමක් නොවේ.
’‘ඇවිදින් යළිත් ගිය අය ඇති
බිඳෙමින් හැදුණු තැන් තව ඇතී
සිඳිතත් පිපෙයි මල් එක් පෙති
සිහිනෙන් සිඹිමි මට ඒ ඇති
නුරා සැඩ දිය පරදවා එතෙරවී
සළාවැටුමක හරි මැදම නතරවී
පෙරා ගන්නෙමි නුගිනුරා නැති කවී
සරා එන්නට සසර වුව මට මදී (පිටුව-34)
“සිහිනෙන් සිඹිමි මට ඒ ඇතී”, “සරා එන්නට සසර වුව මට මදී”යන වැකි ද්විත්වය වුවද, දහසකුත් දේ එකට කැටි කළ පරිපූර්ණ කවියක් වැනිමය.
ලියනගේ අමරකීර්තිගේ ‘පහන සහ කැඩපත’ කෘතියෙහි එක් තැනක හැරල්ඞ් බ්ලූම් උපුටා දක්වමින් ලියූ අදහසක මෙසේ සඳහන්ය.
’‘හොඳ කවිය, එදිනෙදා ලෞකිකත්වයෙහි අඳුර සමතික්‍රමණය කරන දූරදර්ශක ගුණයෙන් යුක්ත බව ශ්‍රේෂ්ඨ අමෙරිකානු විචාරක මහාචාර්ය හැරල්ඞ් බ්ලූම් කියයි. මෙහිදී මා දූරදර්ශක ගුණය යනුවෙන් සිංහලට නඟන ඪසිසදබ්රහ ූම්කසඑහ යන යෙදුම ඉතා සංකීර්ණ එකකි. ඉන් අදහස් කරන්නේ අවකාශමය හා කාලමය දැකීම නොවේ. එදිනෙදා දෙයෙහි, ජීවිතයේ සාමාන්‍යත්වය ඉක්මවා දැකීමයි. දෘෂ්‍යමානය ඉක්මවා දැකීමයි. ජීවමානය ඉක්මවා දැකීමයි. ඉන්ද්‍රීය සංජානනය ඉක්මවා දැකීමයි.” (පිටුව-207). අමරකීර්ති විසින් ප්‍රවීණ කිවියරයන් තිදෙනෙකු ගේ නිර්මාණ විචාරයට ප්‍රවේශයක් ගන්නා එකී අදහස මෙහිදී යළි උපුටා දක්වන්නට සිත්වූයේ මෙම කාව්‍ය සංග්‍රහයේම එන තවත් කවියක තිත්ත මිහිර අත්විඳීමටය.
පිරී ඉතිරෙන දුකත් කවියකින් හෙල්ලූ
මැරී යන ගස මුලත් පෙම් පහන් දැල්වූ
ඉරී ගිය දෙපතුළින් ජීවිතය ඉල්ලූ
සිරීපාදේ නොයන අරුම සමනල්ලූ
(පිටුව-26)
’‘සමනලුන්” නම් “සිරීපාදේ යන්නෝය” යන සම්ප්‍රදායික මෙන්ම බහුතරයකගේ ඇදහීමට හෙවත් ආදරය පිළිබඳ ලාංකේය සමාජ කතිකාවේ ඌනිත කියැවීමට එරෙහිව එය සංකීර්ණ විඳීමක් බව යළි යළිත් පසක් කරන මොහොතකි. සීමා සහිත පවුල් කේන්ද්‍රීයව ආදරය වරනැඟීමත්, කෙනෙකු තෝරාගත් කෙනෙකුට පමණක් ආදරය කළ යුතු බවට කෙරෙන අවධාරණයත් සියුම්ව ප්‍රශ්න කෙරෙන හා සීමාවන් අභිබවන බැඳීමත් මේ සා අපූර්වත්වයෙන් යුතුව ගැට ගැසීමට කිවිඳියට හැකිවී තිබේ. “ගසක හදවත එහෙමය” නමින් යුතු එකී කවිය මෙපරිදිය.
පිපෙන පිපෙනා මල් මත
අතුර අතුරා සුවඳ මුවරද
ඉතිරි කර ගත් දෙයක් නැති එක
ඒ තමා ගසක සෙනෙහස
එකම එක මලකට
මිස සියක් මල් වෙත
නොබැඳිය යුතුයි කීවද
පළමු සහ අවසාන මලටද
බැඳුණු සෙනෙහස එකමය
ගසක හදවත එහෙමය”
(පිටුව-29)
අලේන් බදියු, යළිත් මෙසේ පවසයි. “මගේ ජීවිත කාලය තුළදී ප්‍රේමය අතහැරලා දාලා තියෙන්නේ එක වතාවක් විතරයි. ඒ මගේ ප්‍රථම ප්‍රේමය. මේ පියවර වැරදීමක් බව මම ක්‍රමයෙන් අවබෝධ කරගත් පසු බොහෝ කල් පසුවී මා ප්‍රේම කළ අයගේ මරණය ළඟා වෙමින් තිබියදී, සුවිශේෂී වූ හදිසියකින් අත්‍යවශ්‍යතාව පිළිබඳ හැඟීමකින් මම ඒ මුල් ප්‍රේමය යළි ගොඩගැනීමට උත්සාහ කළා. අනතුරුව මම කිසිම විටෙක ප්‍රේමය අතහැර ගොස් නැහැ. ගැටුම්කාරී සිදුවීම්, හද කැළඹවීම්, සහ සැක සංකාවන් තිබුණේවී නමුත් මම ඉන්පසු කිසිම දිනෙක ප්‍රේමයක් ඉවතලූයේ නෑ. මා ප්‍රේම කළ ගැහැනියකට මා හැම විටම ප්‍රේම කළේය යන කාරණය ඇත්තෙන්ම මට සුරක්ෂිත හැඟීමක් ඇති කළා”(ප්‍රේමය පසසනු වස්-පිටුව 53). පහත කාව්‍යමය අරුත් විසින් මා අවුළුවාලන හැඟීම එයමය.
“ගැස්මක් පවා නොදැනෙන අන්ධකාරම යාමය
හුස්මත් දිදී රැක්කත් ශේෂ වුණු දේ බිඳුණු හීනය
විස්මයක් ඉදින් වේ නම් තාරකා මැද නිවී ගිය දේමය
අස්නක් තබා ඇති පිනි මත
කියවා දවාලනු මැන
ඒ මගේ ප්‍රේමය”
(පිටුව-58)
තවත් තැනක තවත් කවියක ඇය මෙසේ සටහන් කරයි.
“කඳු හෙමින් වැළඳගන්නා අතර
මධු විතක් පෙරා දෙයි සඳ වතුර
සොඳුර ඔබ ඇවිද ගිය තරු අතර
බිඳුණු යම් දෙයක් ඇත බිම වැතිර”
(පිටුව-52)
දැවී හළුවී ගිය පසුත්, සිඳී බිඳී ගිය පසුත්, ඉතිරි වන ශේෂයක් ඇත්නම් ඒ ආදරයමය. ඒ ගැන බොහෝ දෙනා බොහෝ අවස්ථාවන්හිදී විවිධ මාදිලියෙන් ප්‍රකාශ කර තිබේ. ඒ ගැන යළි යළිත් කියන්නට අලුත් වචන වෙනත් ලෝකයකින් ආනයනය කරන්නට හැකියාවක් නැත. අප එදිනෙදා අත්දකින, ඇතැම්විට මතකයන් හාරා අවුස්සා උණුසුම් කරන අතීතකාමී හැඟීම යළි යළිත් කූද්දන්නට අපූරුවට කැටි කළ පුරුදු වචන ගොන්නටම හැකිය. කවිය නම් ඒ අපූරු පද ගැලපුම මිස අන් කුමක්ද?
මීවිතක පෙරි පෙරී මත් වෙන්න
මීදුමක එති එතී පා වෙන්න
මාවතේ උමතුවෙන් ඇවිදින්න
ජීවිතේ මේ මෙතන, ඉඩදෙන්න
දර දියෙන් සැදි කඳුළු සාගරය
වර නැඟෙන අසීමිත ජීවිතය
සිරගෙයක දැමුවැකිද මාරුතය
අරගලය කියන්නෙම ආදරය (පිටුව-45)
සංකේත සංවාද සංලාප මැවෙන
සංවේදනා මතින් සංධ්වනි වැයෙන
සංකාව බිඳක් නැති ආදරේ අරුම
සංගායනාවක් තමයි හමුවෙනා එකම (පිටුව-60)
ඇයගේ කාව්‍ය සංග්‍රහයේ එන මෙවන් සියලුම නිර්මාණයන් ආදරය සමග ඉපිද, ආදරය සමග දියවී යන මේ මොහොතේ ජීවිතය තදින් ස්පර්ශ කරන රසකාරකයකි. වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම එය ප්‍රේමයට පැවතීමකි. මොහොත අත් නොහැර අත්විඳීමකි. ‘පියා නොහැඹූ පියාපත්’ නමින් කිවිඳිය විසින් කෙටි කාව්‍ය නිර්මාණ සංග්‍රයක්ද, උක්ත කෘතියට සමගාමීව ප්‍රකාශයට පත් කළාය. එය අගනා අත්හදා බැලීමක් වුවද, මා කම්පනයට පත් කරන්නේද, යළි යළිත් අවුළුවා ලන්නේද, අපූරු වචන ගෙත්තමක් වන ඇගේ මෙවන් සාපේක්ෂ වශයෙන් දිගු කාව්‍ය නිර්මාණයන්ය. එමඟින් බීර විතක් තරමටම තිත්ත රසයක් සමග මත්විය හැකිය. ළෙංගතු විය හැකිය. ආදරය කළ හැකිය. හුදකලා විය හැකිය. සැබවින්ම ඇගේ කවි සංවාදයට ලක්විය යුතුමය.
-ප්‍රියාන් ආර් විජේබණ්ඩාර
