රාජ්‍ය ආයතන විකිණීම සම්බන්ධයෙන් එක්සත් ජාතික පක්ෂ ආණ්ඩුවලට ඇත්තේ බිඳහෙළිය නොහැකි සුවිශේෂ ඉතිහාසයකි. ඒ සඳහා ඔවුන්ට නිර්ණායකයක් තිබුණේම නැති තරම්ය. රාජ්‍ය ආයතන පෞද්ගලික අංශයට විකුණන්නේ ඒවා පාඩු ලබන නිසාද නැද්ද යන්න ඔවුන්ට වැදගත් නොවීය. ලාභ ලබන රාජ්‍ය ආයතන රැුසක් ඔවුන්ගේ ආණ්ඩු සමයන්හි විකුණුයේ ඒ නිසාය.
අද ඩිස්ටලරීස් කම්පැණි ඔෆ් ශ‍්‍රී ලංකා යනුවෙන් හඳුන්වන ව්‍යාපාරික හැරී ජයවර්ධනට අයත් රාජ්‍ය ඉස්කාගාර සංස්ථාව ලාභ ලබමින් තිබියදී විකිණීම ඊට අදාළ හොඳ උදාහරණයකි. ඒ සමඟම කියැවන අනෙක් නම වන්නේ එසේ ලාභ ලබමින් තිබියදී ව්‍යාපාරික හැරී ජයවර්ධනට විකුණනු ලැබූ ශ‍්‍රී ලංකා රක්ෂණ සංස්ථාවය.
පෞද්ගලීකරණය වැරදි නෑ
යම් රාජ්‍ය ආයතනයක් පාඩු ලබනවා නම් හා එම ආයතනය සඳහා පෞද්ගලික අංශය ආයෝජනය කරන්නට කැමති නම්, එවැනි ව්‍යවසායයක්, ‘ප‍්‍රතිව්‍යුහගතකරණය’, ‘රාජ්‍ය-පෞද්ගලික හවුල්කාරීත්වය’ ආදි මොන නමකින් හඳුන්වා හෝ පෞද්ගලීකරණය කෙරුවාට චෝදනා එල්ල කළ නොහැකිය. එසේම හම්බන්තොට වරාය වැනි අධික පොලියට ලබාගත් විදේශ ණයවලින් ඉදිකරන ලද ණය බරක් දීර්ඝකාලීන බදු වශයෙන් යමෙකුට ලබා දී රාජ්‍යය එම බරින් නිදහස් කරගත්තාට කමක් නැත.
එහෙත් එසේ පාඩු නොලබන හෝ රාජ්‍යයට තවදුරටත් ණය බරක් වී නැති රාජ්‍ය ව්‍යවසායයක් ඉහත කුමන නාමකරණයකින් හෝ විකුණා දැමීමට යම් ආණ්ඩුවක් සූදානම් වන්නේ නම් එය සැලකිල්ලට ගත යුතු කරුණකි. තවදුරටත් එම රාජ්‍ය ව්‍යවසාය විකුණන්නට යන්නේ කුණුකොල්ලයට නම් එය නොතකා යුතු නැති කරුණකි.
මේ කියන්නට යන්නේ වත්මන් එජාපෙ ආණ්ඩුවේ තවත් එවැනි වික‍්‍රමයක් ගැනය. රාජ්‍ය ව්‍යවසාය වූ කලි ‘හයට් කොළඹ’ හෝටලයය. කොළඹ ගාලූ පාරේ සිනමන් ග‍්‍රෑන්ඞ් හෝටලය ඉදිරිපිට තට්ටු 45කින් සමන්විතව අහසට එසවී ඇත්තේ එම හයට් හෝටලයය. එහි සැකිල්ලෙහි ඉදිකිරීම් සියල්ලම දැන් අවසන්ය. අවසන් කරන්නට ඉතිරිව ඇත්තේ වෙන් කිරීම් පමණය.
රජයට අයිති කොටස්
එහෙත් එක්සත් ජාතික පෙරමුණ ආණ්ඩුව කැබිනට් මණ්ඩල තීරණයක් ගෙන ඇත්තේ මෙම හෝටල ව්‍යාපෘතියේ ශ‍්‍රී ලංකා රජයට ඇති කොටස් අයිතිය විකුණා දමන්නටය. ඒ බව හෙළිවන්නේ මුදල් අමාත්‍යාංශ ලිපි ශීර්ෂයක් යොදාගනිමින් ඒ යටතේ ක‍්‍රියාත්මක වන රාජ්‍ය පෞද්ගලික හවුල්කාරීත්වය පිළිබඳ ජාතික ඒජන්සියේ සභාපති හා වැඩබලන ප‍්‍රධාන විධායක නිලධාරී වශයෙන් තිලාන් විජේසිංහ මහතා විසින් පීටර් ෆුල්ටන් නමැති නිරිතදිග ආසියාව බාර හයට් ඉන්ටර්නැෂනල් සමූහයේ සභාපතිවරයාට යවන ලිපියක් මඟින්ය. මෙම ලිපිය යවා ඇත්තේ 2018.09.21 දින සහිතවය.
එම ලිපියෙන් හයට් ජාත්‍යන්තරයට දැනුම් දී ඇත්තේ ශ‍්‍රී ලංකා රජයේ කැබිනට් මණ්ඩලය හයට් කොළඹ හෝටලය ඉදිකිරීම සඳහා ආරම්භ කරන ලද සිනෝ ලංකා හොටෙල්ස් ඇන්ඞ් ස්පාස් පුද්ගලික සමාගමේ කොටස් අයිතිය විකිණීමට තීරණය කර ඇති බවය.
මෙම දැනුම්දීම සිදුකරන මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යාංශය යටතේ ඇති රාජ්‍ය පෞද්ගලික හවුල්කාරීත්වය පිළිබඳ ජාතික ඒජන්සිය, මෙම කොටස් හුවමාරුව සඳහා සහාය වන බව එහි දක්වා ඇත. එමෙන්ම මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යාංශය මූල්‍ය උපදෙස් සපයනු ලබන ලසාඞ් ඒෂියා ප‍්‍රයිවෙට් ලිමිටඞ් සමාගම එම කොටස් හුවමාරු ක‍්‍රියාවලිය සමඟ සම්බන්ධ වන බවද එහි දක්වා ඇත.
ඒ අනුව එම මෙම සිනෝ ලංකා සමාගමේ කොටස් විකිණීමේ ක‍්‍රියාවලිය පිළිබඳ තොරතුරු හයට් ඉන්ටර්නැෂනල් ආයතනයට යාවත්කාලීන කිරීමටත්, ලසාඞ් නම් මූල්‍ය උපදේශක සමාගම කරන කටයුතු ගැන දැනුවත් කිරීමටත්, හයට් කොළඹ හෝටලය සංවර්ධනය කිරීම පිළිබඳ හයට් ජාත්‍යන්තරයේ මතය විමසීමටත් කටයුතු කරන බව ඒ මඟින් දැනුම් දී ඇත.
කැබිනට් තීරණයක් නෑ
එම ලිපියේ එසේ සඳහන් වුවද, එක්සත් ජාතික පෙරමුණු ආණ්ඩුව බිහිවූ දා සිට මේ දක්වා ප‍්‍රසිද්ධියට පත්කළ කැබිනට් මණ්ඩල තීරණ දැනුම්දීමේ නිවේදන යටතේ, හයට් කොළඹ හෝටලය විකිණීම පිළිබඳ කිසිදු කැබිනට් මණ්ඩල තීරණයක් ගත් බවත් සඳහන් වන්නේ නැත. ජනතාව දැනගත යුතු, එහෙත් ජනතාවට නොදන්වන සැබෑ කැබිනට් මණ්ඩල තීන්දු යනු හයට් වැනි ගනුදෙනු ගැන ගන්නා තීන්දු තීරණය. එහෙත් කැබිනට් මණ්ඩල තීන්දු තීරණ වශයෙන් බොහෝවිට ප‍්‍රසිද්ධියට පත් කරන්නේ ජනතාවට එතරම් වැදගත් නොවන තීන්දු තීරණය.
මෙම සිනෝ ලංකා හොටෙල්ස් ඇන්ඞ් ස්පාස් පුද්ගලික සමාගම යනු කුමක්දැයි මඳක් විමසා බැලිය යුතුය. හයට් කොළඹ ව්‍යාපෘතිය සඳහා හැදු සමාගම ‘සිනෝ ලංකා හොටෙල්ස් ඇන්ඞ් ස්පාස් පුද්ගලික සමාගම’ය. එහි මව් සමාගම ‘කැන්විල් හෝල්ඩින්ස්’ සමාගමය. මේ කැන්විල් හෝල්ඩින්ග්ස් සමාගමේ කොටස් අයිතියෙන් 46%ක් හිමිවූයේ ශ‍්‍රී ලංකා රක්ෂණ සංස්ථාවටය. එහි ඉතිරි කොටස් අයිතිය 27% බැගින් හිමිවී ඇත්තේ ලිට්රෝ ගෑස් සමාගමට හා සේවක අර්ථසාධක අරමුදලටය. හයට් කොළඹ ව්‍යාපෘතිය සඳහා වූ මුල් මුදල් ආයෝජනය වූ රුපියල් බිලියන 18.5ක මුදල, ශ‍්‍රී ලංකා රක්ෂණ සංස්ථාව රුපියල් බිලියන 8.5ක්, ලිට්රෝ සමාගම රුපියල් බිලියන 5ක් හා සේවක අර්ථසාධක අරමුදල රුපියල් බිලියන 5ක් වශයෙන් දරා ඇත.
පරණ චෝදනා
කොළඹ හයට් ව්‍යාපෘතියට අමතරව හම්බන්තොට හයට් ව්‍යාපෘතිය සඳහා කැන්විල් හෝල්ඩින්ස් සමාගම යටතේ ‘හෙලන්කෝ හොටෙල්ස් ඇන්ඞ් ස්පාස් පුද්ගලික සමාගම’ යනුවෙන් තවත් සමාගමක්ද පිහිටුවා තිබුණි. හිටපු ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂගේ කාර්ය මණ්ඩල ප‍්‍රධානී ගාමිණී සෙනරත්ට, පියදාස කුඩාබාලගේට හා නිමල් බණ්ඩාර හපුහින්නට මූල්‍ය චෝදනා එල්ලවන්නේ එම හම්බන්තොට හයට් ව්‍යාපෘතිය වෙනුවෙන් යැයි කියා මුදල් අවභාවිත කිරීම සම්බන්ධයෙන්ය. ඒ ගාමිණී සෙනරත්, පියදාස කුඩාබාලගේ හා නීල් බණ්ඩාර හපුහින්න එම සමාගමේ සභාපති, කළමනාකාර අධ්‍යක්ෂ හා අධ්‍යක්ෂවරයෙකු වශයෙන් කටයුතු කිරීම හේතුවෙන්ය. එමෙන්ම කැන්විල් හෝල්ඩින්ස් මව් සමාගමේ සභාපති කළමනාකාර අධ්‍යක්ෂ හා අධ්‍යක්ෂවරයෙකු වශයෙන් කටයුතු කර ඇත්තේද එම තිදෙනාය.
මේ කොළඹ හයට් හෝටලය මිලදී ගැනීම සඳහා එක්සත් ජාතික පක්ෂ අමාත්‍යවරුන් තිදෙනෙකු ගැනුම්කරුවන් තිදෙනෙකු දැනටමත් යොමු කර ඇතැයි අපගේ මුදල් අමාත්‍යාංශ තොරතුරු තහවුරු කරයි. ඉන් දෙදෙනෙකු ඩුබායි ආයෝජකයන් වන බවත්, අනෙක් ආයෝජකයා චීන සමාගමක් බවත් පැවසේ. දේශපාලනඥයන් මෙවැනි විකිණීමේ ගනුදෙනු සඳහා මෙතරම් උනන්දුවක් දක්වන්නේ ඇයිද යන්න අමුතුවෙන් විස්තර කළ යුතු නැත.
පාඩු ව්‍යාපෘතියක්ද?
කරුණු එසේ වුවද, අප සලකා බැලිය යුතු පැති කිහිපයක්ද තිබේ. ඒ කොළඹ හයට් හෝටල් ව්‍යාපෘතිය රජයට පාඩුවිය හැකි ව්‍යාපෘතියක්ද යන්නය. දැනගන්නට ලැබෙන පරිදි එහි ඉදිකිරීම් සිදුකර ඇත්තේ හයට් ජාත්‍යන්තරයේ උපදෙස් පරිදි ඉහළම ඇමෙරිකානු ගොඩනැඟිලි තාක්ෂණයක් යොදාය. යම් ප‍්‍රහාරයකදී එම ගොඩනැගිල්ල ඇමෙරිකානු ලෝක වෙළඳ මධ්‍යස්ථානය මෙන් ඒ තුළටම උණුවී වැටෙන ආකාරයට ඉදිකර ඇත. එමෙන්ම භූමිකම්පා වැනි අවස්ථාවකට ඔරොත්තු දීමේ හැකියාවද එම ඉදිකිරීම සඳහා ලබාදී ඇත. තවද ගොඩනැඟිල්ල ඇලවීම් නිරීක්ෂණය සඳහා ගොඩනැඟිල්ල හතර දෙසින්ම සංවේදක සවිකර ඇත. හයට් ජාත්‍යන්තරයේ උපදෙස් පරිදි එහි විදුලි සෝපාන 26ක් සවිකර ඇත. ඒ තත්පර කිහිපයක් ඇතුළත ගමන් පහසුව සැලසිය යුතුය යන හයට් ජාත්‍යන්තරයේ ප‍්‍රමිතිය අනුවය.
සමහරවිට රජය මේ ආකාරයේ ව්‍යාපෘති පවත්වාගෙන යා යුතු නැතැයි එක්සත් ජාතික පෙරමුණු ආණ්ඩුව කල්පනා කළා විය හැකිය. එය ඔවුන්ගේ ව්‍යාපාරික කටයුතු සම්බන්ධයෙන් ප‍්‍රතිපත්තිය නම් රටට ඒ බව කිව යුතුය. එහෙත් අප මඟහැර යා යුතු නැති කරුණ වන්නේ මේ හයට් හෝටල් ව්‍යාපෘතිය වෙනුවෙන් මේ වනවිට වියදම් කර ඇති මුදලය. අපගේ මුදල් අමාත්‍යාංශ තොරතුරු අනුව ඒ සඳහා මේ වනවිට රුපියල් බිලියන 50ක පමණ මුදලක් වියදම් කර තිබේ. භූමියේ වටිනාකම ඊට අමතරවය. ඒ සිනෝ ලංකා සමාගමේ අයිතිය ඇති රාජ්‍ය සමාගම් දෙක හා අර්ථසාධක අරමුදලය. ඔවුන්ට එම ආයෝජනය මුදල පමණක් නොව 2012 වර්ෂයේ සිට මේ දක්වා එම ආයෝජනයට හිමි ලාභයද සමඟ හයට් හෝටලය විකුණනවා නම් මුදල් ලැබිය යුතුය.
ජන්ම පුරුද්ද
එහෙත් දේශපාලන මැදිහත්වීම් මත හයට් හෝටලය විකුණන්නේ එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ ජන්ම පුරුද්ද වූ කුණු කොල්ලයට නම් ඒ මගින් පාඩු සිදුවනු ඇත්තේ රාජ්‍ය ආයතන තුනකටය. අර්ථසාධක අරමුදල යනු ලියුම්කරුද ඇතුළු මේ රටේ පෞද්ගලික අංශයේ සේවකයන්ගේ ඉතිරිකිරීම්වලින් පෝෂණය වූවකි. එය පාඩු ලැබීම යනු ලක්ෂ ගණනක පෞද්ගලික අංශයේ සේවකයන්ට කරන බලවත් අසාධාරණයකි. එසේ අපට හා රටට කෙසේ වෙතත් මේ ගනුදෙනුව පසුපස සිටින දේශපාලනඥයන්ගේ සාක්කුවලට නම් සෙත සැලසෙනු ඇත.
