පසුගිය සතියේ අප රටේ දේශපාලන විවාදයේ එක් මාතෘකාවක් වූයේ ව්‍යවස්ථා සභාවත්, මානව අයිතිවාසිකම් කොමිෂමත්, ජනාධිපති මෛතී‍්‍රපාල සිරිසේන මැතිතුමාගේ දැඩි විවේචනයට ලක්වීම පිළිබඳ කරුණය. එතුමා ව්‍යවස්ථා සභාව ගැන කළ විවේචනයේ පදනම වූයේ තම අභිමතයට අනුව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයටත්, අභියාචනාධිකරණයේ සභාපති ධුරයටත් පත් කිරීම් සිදුකිරීමට නොහැකි වීමයි.
මේ විවේචනය දෙකටම ව්‍යවස්ථා සභාව වෙනුවෙන් කථානායක කරු ජයසුරිය මහතාත්, මානව අයිතිවාසිකම් කොමිෂම වෙනුවෙන් සභාපතිනි ආචාර්ය දීපිකා උඩගමත් ප‍්‍රමාණවත් සහ ප‍්‍රබල පිළිතුරු දී තිබිණ. මගේ මේ ලිපියේ අරමුණ මෙම විවාදයේදී මතු වූ ‘‘ස්වාධීන ආයතනවල ස්වාධීනත්වය’’ පිළිබඳ කරුණ ගැන කෙටි සාකච්ඡාවක් කිරීමයි.
දේශපාලන ආයතන
ප්රජාතන්ත්රවාදය පසුබෑමට ලක්ව තිබී නැවත ප‍්‍රජාතන්තී‍්‍රයකරණය කි‍්‍රයාදාමයකට සම්ප‍්‍රාප්ත වන සමාජවල පරිවර්තනීය දේශපාලන නි්‍යාය පත‍්‍රයේ අංගයක් වන්නේ දේශපාලන ආයතන පොදුවේත්, ස්වාධීන දේශපාලන ආයතන විශේෂයෙනුත් අලූතෙන් ගොඩ නැගීමයි. ඒ අතර ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පරිවර්තන කි‍්‍රයාවලිය ආරම්භ කළ සමාජ මුහුණ දෙන අභියෝගයටත් සභාආණ්ඩුකරණ දේශපාලන ආයතන පොදුවේත්, ස්වාධීන ආයතන විශේෂයෙනුත් රැුක ගැනීමයි. මන්ද යත්, එම ආයතන ප‍්‍රහාරයට, පසුබෑමට සහ බිඳවැටීමට පත්වීමේ අනතුර පරිවර්තන කි‍්‍රයාවලිය තුළ දිගටම පවතින නිසාය.
පසුගිය සතියේ අප දුටුවේ මෙම දෙවැනි කාරණයයි. ජනාධිපති සිරිසේන මහතාගේ ප‍්‍රහාරයට ගොදුරු වූයේ, අමාරුවෙන් මේ රටේ පුරවැසි ජනතාව වෙනුවෙන් ගොඩ නගාගත්, මෙරට ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී ජීවිතයේ පැවැත්ම සඳහා අත්‍යාවශ්‍ය ආයතන දෙකකි. ඒ සමගම තමන්ට කැමති අය පත් කර ගැනීමට එතුමා උත්සාහ ගන්නා බව පෙනෙන්නේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයටය. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ ස්වාදීගතාව පිළිබඳ හැඟීමක් දැන් එතුමා සතුව නැති බවද පෙනේ. මේ සියල්ලෙහි සරදම නම් ජනාධිපතිතුමාගේ උදහසට ලක්වී තිබෙන 2015 ජනවාරිමාසයේදී එතුමාගේම මැදිහත්වීම තුළින් ආරම්භ වූ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පරිවර්තන කි‍්‍රයාවලියේ හරය සහ අර්ථය කැටිකොටගත් මහජන ආයතන තුනකි.
අධිකරණය
තමන් කැමති විනිශ්චයකාරවරුන් පත් කර ගනිමින්, අධිකරණය තම බලපෑම සහ හැකිනම් පාලනය යටත්ව ගැනීම, බොහෝ ආණ්ඩුවල නායකයින් සතු ආශාවකි. ලංකාවේද සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක, ජේ.ආර්.ජයවර්ධන සහ මහින්ද රාජපක්‍ෂ යන නායකයෝ එම පුද්ගලික සහ දේශපාලන ආශාව ඉටුකරගත්හ. මෛතී‍්‍රපාල සිරිසේන මහතා 2015 ජනවාරි මාසයේදී මෙරට පුරවැසියන්ගේ ඡුන්දය ඉල්ලා සිටියේ තමන්. මහින්ද රාජපක්‍ෂ ජනාධිපතිවරයාගෙන් සම්පූර්ණයෙන් වෙනස් බව කියා පාමිණි. අධිකරණය තම පාලනය යටතට ගැනීමටත්, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය, විධායක ජනාධිපති කාර්යාලය යටතේ ඇති දෙපාර්තමේන්තුවක් බවට පත් කිරීමට ඒ මහතා සෑහෙන දුරට සාර්ථක ලෙස ඉටුකරගත් දේශපාලන අරමුණකි. මෙම රාජපක්‍ෂවාදී ප‍්‍රවණතාවය පවත්වනු ලැබුයේ 2015 ජනවාරි 08 දා මෛතී‍්‍රපාල සිරිසේන මහතා ජනාධිපති කරවීමේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී අරගලයේ එම වැදගත් අවස්ථාව විසිනි. එම අතීතය මෛතී‍්‍ර ජනාධිපතිතුමාට දැන් අමතක වී ගොසිනි. අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය පිළිබඳ ඔහු දැනට දරණ බව පෙනෙන ස්ථාවරය මහින්ද රාජපක්‍ෂ චින්තනය වෙතින්ම ව්‍යුුත්පන්න වුවක් බව පැහැදිලිය.
ව්‍යවස්ථා සභාව
ජනාධිපතිතුමා කෝප වී සිටින බව පෙනෙන්නේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයටත්, අභියාචනාධිකරණයේ සභාපති ධුරයටත් තමන් ඉදිරිපත් කළ යෝජනා ව්‍යවස්ථා සභාව ප‍්‍රතික්‍ෂේප කළාය යන වටහා ගැනීම මතය. මෙම වැරදි ප‍්‍රකාශයක් බව කරු ජයසූරිය මහතා නිවැරදිව ප‍්‍රකාශ කර ඇත. සාමාන්‍යයෙන් සිදුවන පරිදි, ජනාධිපතිතුමා කරන්නේ, මෙවැනි එක් තනතුරක් සඳහා නම් තුනක් යෝජනා කිරීමයි. ව්‍යවස්ථා සභාව කරන්නේ, යෝජිත පුද්ගලයන්ගේ සුදුසුකම් පරීක්‍ෂාකර තනතුරකට එයින් එක් කෙනෙකු පත් කිරීමයි. මෙය අත්තටම ජනාධිපතිතුමා කෝපයට පත් කළ යුතු දෙයක් නොවේ. එහෙත් එතුමා බොහෝ විට කෝප වන්නේට ඇත්තේ. එතුමා නැතහොත් එතුමාගේ නව මිත‍්‍ර මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාගේ පුද්ගලික තේරීම, ව්‍යවස්ථා සභාවේ තේරීම නොවීම යන කරුණ නිසාය. මෙහිදීද ජනාධිපතිතුමා කෝප වීමට සාධාරණ හේතුවක් නැත. මන්ද යත් එතුමාගේ නව මිත‍්‍ර මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාද ව්‍යවස්ථා සභාවේ සාමාජිකයෙකු වන නිසාය.
මේ අතර, නාම යෝජිත විනිශ්චයකාරවරුන්ගේ ජ්‍යෙෂ්ඨත්වය ව්‍යවස්ථා සභාව නොසළකා හැර ඇතැයිද එතුමා චෝදනා කර තිබේ. ජ්‍යෙෂ්ඨත්වය යනු සුදුසුකම්වලින් එකක් පමණක් බවත්, එය එකම සුදුසුකම නොව බවත්, කරු ජයසූරිය මහතා ව්‍යවස්ථා සභාව වෙනුවෙන් කළ ප‍්‍රකාශයේ දක්වා තිබේ. තමන්ගේ ජ්‍යෙෂ්ඨත්වය ව්‍යවස්ථාසභාව නොසළකා හැර ඇතැයි විනිශ්චකාරවරුන් තමන්ට දුක් ගැන විලි කියා ඇතැයිද ජනාධිපතිතුමා කියා ඇත. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට සහ අභියාචනාධිකරණයට කරන පත්වීම්වලදී ජ්‍යෙෂ්ඨත්වය ප‍්‍රධාන මිනුම් දණ්ඩ ලෙස එතුමාද සළකන බව පෙනේ.
ඉන්දියාව
ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට පත්වීම් කිරීමේදී විනිසුරුවන්ගේ ජ්‍යෙෂ්ඨත්වය යන සුදුසුකමට දිය යුතු සාපේක්‍ෂ වැදගත්කම යන කරුණ ඉන්දියාවේද විවාදයට ලක්වී තිබෙන්නකි. ඉන්දියාවේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය මෙන්ම අධිකරනයේ ස්වාධීන කාර්යභාරය අගය කරන සෑම දෙනාට, පිළිගෙන ඇති ස්ථාවරය නම්, ජ්‍යෙෂ්ඨත්වය මත පමණක් පදනම්ව, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට පත්වීම් නොකළ යුතුය යන්නයි. ලංකාවේ ව්‍යවස්ථාසභාවේ ස්ථාවරයද ඉන්දියාවේද ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය දරණ මෙම ගෞරවනීය ස්ථාවරයයි. ඉන්දියාවේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය දරණ මෙම ගෞරවනීය ස්ථාවරයයි. ඉන්දියාවේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට පත්වීම් නම් කරනු ලබන්නේ අග‍්‍ර විනිශ්චයකාරතුමාගේ සභාපතිත්වයෙන් යුත් විනිශ්චය මණ්ඩලයක් විසිනි. එසේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයම කළ ස්වාධීන නාමකරණ පත් කිරීමට, පසුගිය කාලයේ නරේන්ද්‍ර මෝඩි ආණ්ඩුව අත පසුකළ විට, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය පසුබැස්සේ නැත. විනිශ්චයකරුවන්ගේ අපක්‍ෂපාතිත්වය, නීති විශාරදත්වය, වෘත්තීය ගෞරවය සහ කීර්තිය, තීක්ෂණ බුද්ධිය, සහ වෘත්තීමය අවංකභාවයට යන මේවා තමන් වැදගත්කොට සළකනව අනෙක් සුදුසුකම් බව ඉන්දියානු අග‍්‍රවිනාශ්චකාරතුමා අගමැති මෝඩිගේ ආණ්ඩුවට පෙන්වා දුන්නේය.
ජ්‍යෙෂ්ඨත්වයේ ගැටලූව
අභියාචනාධිකරණය සහ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය යන ඉහළ අධිකරණවලට ජ්‍යෙෂ්ඨත්වය විශේෂ හෝ එකම හෝ සුදුසුකම ලෙස සළකා පත්වීම් කිරීමේ අනිමූලික වරදක් තිබේ. එය නම් පුරවැසි නිදහසේ අවසාන මුරපොළ දෙක වන්නාවූ මේ ඉහළ අධිකරණ දෙකට කරන පත්වීමේ විනිශ්චකාරවරයකුගේ දීර්ඝ කාලීන සේවයට කරන ‘‘ප‍්‍රසාද ත්‍යාගයක්’’ ලෙස කිසිසේත්ම සැළකිය යුතු නැත. යන්නයි. මේ අතර ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ ඇති, ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව අර්ථ කථනය කිරීම සහ මූලික අයිතිවාසිකම් යන කාරණා දෙක සම්බන්ධ විනිශ්චය බලතල ඇති එකම අධිකරණය වීමේ විශේෂත්වය නම්, එහි තිබිම විනිසුරුවරයකු පත්විය යුත්තේ, ජ්‍යෙෂ්ඨත්වයත්, විශ‍්‍රාම යෑමට පෙරත් ලැබිය යුතු දීර්ඝසේවා, තිළිණයක් යන කරුණ උඩ නොවේය යන්නයි. ව්‍යවස්ථා සභාව සතුව ඇති බලයේ එක් සැබෑ අර්ථයක් නම්, ඉහළ පෙළේ පත්වීම් පිළිබඳව පත්වීම් කරන බලධරයා වන ජනාධිපතිවරයා හිතුමතේ නැතිනම් තම හිතවතුන්ගේ ආධාරකරුවන්ගේ ඉල්ලීම්වලට කන්දීම් වශයෙන්, නැතහොත් අනුකම්පාව සහ හිත උණුවීම නිසා ගත හැකි පත්වීම් තීරණ වැළැක්වීමයි.
ජනාධිපති සිරිසේන මහතාම ඉඟි කළ ඇති පරිදි තමන්ගේ ජ්‍යෙෂ්ඨත්වයේ සුදුසුකම මත තමන් ඉහළ අධිකරණයට පත් නොකිරීම පිළිබඳ සමහර විනිශ්චයකාරවරුන් එතුමාට සෘජුව හෝ වක‍්‍රව පැමිණිලි කොට ඇත. එය ඇත්ත නම්, එම කරුණම ඔවුන්ගේ නුසුදුසුකමක් ලෙස ජනාධිපතිතුමා විසින් සැළකිය යුතුව තිබුණි. ව්‍යවස්ථාසභාවේ කාර්යයේ ඇත්තේ ඉහළ විනිශ්චකාරවරුන්ද රාජ්‍ය සේවයේ ඉහළම නිලධාරීන්ද පත් කිරීමේදී, ජ්‍යෙෂ්ඨත්වය වැනි මනොමුලික අසම්පූර්ණ මිණුම් දඬුද, මනෝමූලික මිණුම් දඬුද මගහැර හැකිතාක් දුරට වස්තවික කි‍්‍රයාපටිපාටියක් යොදා ගැනීමයි.
මෙවැනි කි‍්‍රයාපටිපාටියක් තිබීම ගැන ජනාධිපතිතුමා ඇත්තටම සතුටු විය යුතුය. විශ්වවිද්‍යාල උපකුලපිතවරුන්ද, නීතිපති, පොලිස්පති, හමුදාපති ආදී ඉහළ තනතුරුවලටද පත් කිරීමේ එතුමාට නොයෙකුත් දෙනාගෙන් ඇතිවන බලපෑම් සහ ඡුරුිිිමරු සුළුපටු නොවේ. එකිනෙකාව විරුද්ධව කේලාම්, බොරු සහ ද්වේෂසහගත චෝදනා, තම දූෂිතයින් මාර්ගයෙන් ජනාධිපතිතුමාගේ කණේ තැබීමට, මෙම තනතුරුවලට තරගකරන සමහරු නිර්ලජ්ජීව ඉදිරිපත් වෙති. ඇත්තවශයෙන් මෙය ජනාධිපතිවරයෙකුට ඇති වධයකි. එම කරදරයෙන් එතුමා බේරා ගැනීමට ව්‍යවස්ථාසභාවට හැකිවීම ගැන ජනාධිපතිතුමා ඇත්තටම ව්‍යවස්ථා සභාවට ස්තුති කළ යුතුය.
මේ අතර අප ඉදිරියේ ඇති බැරුම් කරුණ ජනාධිපතිතුමා මෙලෙස නොසිතීමයි. ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී ආණ්ඩුකරණයට අත්‍යාවශ්‍ය සංවරණ සහ තුලන ආයතවල ඇති වැදගත්කම සහ වටිනාකමත්, ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රික කාර්යභාර්යත් අගය නොකර, ඒවා අවශ්‍ය නැති සහ තමන්ගේ බලය පාවිච්චි කිරීමට ඇති බාධක ලෙස සැළකිමයි. මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතා සිතුවේද එපරිද්මය. දැන් මෛතී‍්‍රපාල සිරිසේන මහතාද එලෙස සිතන්නට පටන් ගෙන තිබෙන විට, අප ඉදිරියේ තිබෙන්නේ දේශපාලන කර්ම චක‍්‍රය ආපසු හිටපු තැනට කැරකී යාමයි.
ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී ආයතන රැුක ගැනීම අප රටේ ප්රජාතන්ත්රවාදය පිළිබඳ නොනවතින අරගලයේ අනිවාර්ය අංගයක් වෙමින් පවතින්නේ ඒ නිසාය. ලියොන් ට්‍රොට්ස්කි කියාසිටියේ සමාජවාදී විප්ලවය නොවතින අරගලයක් බවය. අද නොනවතින අරගලය වී තිබෙන්නේ ප්රජාතන්ත්රවාදය ආරක්ෂා කිරීමයි.
