පෘතග්ජන අපට මරණයත්, මරණයෙන් පැන නගින වියෝගයත් දැනෙන්නේ ශෝකයේ උල්පත් සේය. කලාව එක් අතකින්, ඒ පොදු සත්තාවට යටත් වූ අසරණ ලෝ වාසීන් විඳින වියෝග වේදනාව යම් පමණකට හෝ සමනය කරන චිත්තාලේපයකි. පාළු හැන්දෑවක සුදු තරු ඉරි අතරින් ඇද හැලෙන කඳුළු වැනි සිරිපොදක් දක්වන සිතුවමකින් හෝ වයලීනයක සිහින් වේදනාත්මක විලාප රාවයකින් උපද්දවන භාවය ශෝකය වුවද කලාවේදී අපි එයට ශෝක රසය යැයි කියමු. ජීවිතයෙන් ශෝකය උනන අයුර අරුමයක් නොවුණත්, ශෝකය ඇසුරේ යම් මිහිරක්ද, වේදනාවක් තුළ අපැහැදිලි මිහිරක්ද දැවටෙන අයුර නම් පුදුමයකි.
රත්න ශ්‍රී ‘සුදු නෙළුම’ ගීතය ලියන්නේ ඔක්කම්පිටිය දෙමටමල් විහාරය ආසන්නයේ වැවක ගිලී මිය ගිය කුඩා දැරියක වෙනුවෙනි. ‘සුදු නෙළුම’ බිලි ගත් වැවේ නපුරු බව කියා පාන්නටදෝ ගීතය තුළට ‘සොරබොර වැව’ පැමිණ ඇත. නිසොල්මන් නිර්මාණාත්මක සංයමයකින් පබැඳී, අමරදේවයන්ගේ ශෝකී හඬ ස්වාරාදියෙන් බැඳුණු ඒ ගීය, නාඳුනන දැරියගේ මරණයක්, සමීපතමයෙකුගේ වියෝගයක් බවට පත් කරයි.
වැවට කළුවර යා වුණා – සංසාර දුක බෝ වුණා
නෙළූ මල් මිට ඉහිරුණා – එහා ඉවුරට පා වුණා සිහින් සිරිපොද වෑහුණා – ඉවුරු දෙකොපුළ සේදුණා සුදු නෙළුම් මල දෑස පියවී – මෙහා ඉවුරට පා වුණා …..
රන්බණ්ඩා සෙනෙවිරත්න විසින් ලියන ලදුව හැඬුම්බර කපුගේ හඬින් ගැයුණ ‘සුමනෝ’ ගීතය ද එවැනිම තවත් සංවේදී වෙන්වීමක කම්පනය දනවයි. මේ ගීයෙන් මට ඇසෙන්නේ ගැමි තරුණයෙකු, ගම්බද සෞන්දර්යය ඇසුරෙහි තමා පෙම් බැඳි යෞවනියගේ මළගම දා, ඒ මළබෙර හේවිසි නාදය අතරින් නගන හද කීරි ගස්වන විලාපයයි.
මළහිරු එළියෙන්
කොක්කු ගියාදෝ – මිහින්තලා ගල පැත්තේ
පිරුවට ඇඳ පෙට්ටියක
තියාලා – පාන් දෙකක එළි මැද්දේ
මදටිය වැටෙද්දි හඳ
කැලතෙන ඇළ – ඒදණ්ඩේ ඉස්මත්තේ
සුමනෝ…උඹ ඇයි
නැත්තේ….
මෙවන් ශෝකී ගී අතරට මතකයේ රැඳුණු බටහිර ගීයක් දෙකක්ද එක්වන්නේ නිරායාසයෙනි. ලංකාවේ අපටද දශක කිහිපයක් තිස්සේ ඇසුණු රිචඩ් මාක්ස් ගයන ‘Hazard’ එබඳු ගීතයකි. එහි වදන් සංගීතය සහ රූප රචනය එක්ව නිමවන්නේ අනුවේදනීය කතාවකි. ගීතයේ කථකයාව වටහාගත් මිහිපිට සිටි එකම ජීවියා වන ඔහුගේ පෙම්වතිය, මේරි දියේ ගිලී මිය ගොසිනි. ඒ ඝාතනයට සැක කරනු ලබන්නේද ඔහුවමය. මේ ඛේදයත්, සිය අතීතය සහ කම්පාවත් ඇතුළත් ඔහුගේ ආත්ම භාෂණය විනාඩි හතර හමාරක විශිෂ්ට නිර්මාණයකි.
හුරු වී සිටියා අපි ගං ඉවුර දිග පහළට යන්න
ප්‍රිය කළා ඇය ඉර බසිනයුරු නරඹන්න
පුරුදු වී සිටියා අපි ගඟ අයිනේ ඇවිදින්න ඒ අතර සිහින දැක්කා මේ නගරයෙන් පැනයන්න
ගීතය හඳුන්වා ඇත්තේ නා නා අරුත් දරන කදිම වදනකිනි. පෙම්වතිය මරා දැම්මේය යන සැකය පෙම්වතා වෙත එල්ල වන බැවින් ‘hazard’ යන්නෙහි ‘සැකය’ යන අර්ථය මතු වේ. අනෙක් අතට කථකයාගේ ජීවිතය දෛවයේ සරදමට ලක් වන අයුර විමසන විට එහි ඇති ‘දෛවයෝගය’ වැනි අදහසක්ද ගීතය හා ගැළපී සිටී. ඒ කෙසේ වෙතත් මේ ගීතයේ කියැවෙන සිදුවීමට පසුබිම් වන්නේ ඇමරිකාවේ ‘නෙබ්‍රස්කා’ නම් පැරණි නගරය තුළ සැබැවින්ම පිහිටි ‘hazard’ නමැති ගම්මානයයි. ගීතය ඇරඹෙන්නේ කථකයා සිය මව සමග hazard වෙත පැමිණි බව පැවසීමෙනි.
මට වයස හතේ දී අම්මා හැසාඩ් වෙත ආවා
ඒ කාලේ පවා නගර වැසියන් සැක ඇසින් බලා
මේ ළමයා වැරදිකාරයෙකියිකීවා වසර තුනකට ඉස්සර මේරිව මට මුණ ගැහුණා
පළමු වරට කටකතා සහ බොරුවලටඔබ්බෙන් කෙනෙක් මා දෙස බැලුවා මා තුළ සිටි මිනිසාව දුටුවා
අවසාන සන්ධ්‍යාවේදී තමා මේරිව නිරුපද්‍රිතව පිටත් කළ බව ඔහු සපථ කර සිටී. කථකයාගේ මවගේ සබඳතා සම්බන්ධ මතක සිතුවම් ද, Hazardහි පරිපාලන නිලධාරීන් ඔවුන්ගේ ප්‍රේමය සහ මේරි පසුපස හඹා එන සැටිද, මේරිගේ සිරුර ගං දිය පතුළෙන් සොයා ගන්නා ආකාරයද, ගම්වැසියන් ඔහු කෙරෙහි දක්වන අප්‍රසාදයද දක්වන රූප රචනය ගීතයට මහත් ආලෝකයක් දී ඇති බව කිව යුතුය.
මට මේරිව දැනුණු හැටි කාටවත් තේරුණේනෑ
ඇය තනිවම පිටත් වී නැවත නොපැමිණි රාත්‍රිය තෙක්
ඒ ගැන කිසිවෙකු තැකීමක් කළෙත් නෑ
ඊළඟ උදයේ ලාංඡන දැරූවෙකු දොරට තට්ටු කළා
හදිසියේම මා වෙත ඇඟිලි දිගු කරන දහසක් දෙනා මා වට කර ගත්තා.
ප්‍රේම හැඟීම් සහ දුෂ්ට ලෝකය අතර වන සිතිවිලි දෝලනයකින් යොවුන් සිත් තුළ සහනුකම්පාවක් ජනිත කරන මේ ගීතය අවසන් වන්නේ එක වරම වෙනස් වන උච්ඡ ස්වර ගී ඛණ්ඩයකිනි.
ගෙවුණු ජීවිතයයි මට මතක් වෙන්නේ
කොහොමද ඉන් මට මේ වරද සිදුවුණේ මේ සැරේ නම් නෑ මට ගැළවුමක් මා මුදා ගත හැකි සියලු දේ දැන් ගිහින්
බොහෝ දුර ගිහින්
අකල් මරණයේ වේදනා සැමරුම් ඔස්සේ එල්ටන් ජෝන් ගැයූ ‘Candle in the Wind’ ගීතයද මෙවේලේ සිහිපත් වෙයි. ඔහු ඒ ලෝ ප්‍රකට ගීතය 1973දී මැරිලින් මොන්රෝ වෙනුවෙන්ද, 1997දී ඩයනා කුමරිය වෙනුවෙන්ද වෙන් වෙන්ව ගයා පටිගත කළේය. මෙය වැව් දියේ මිය ගිය මල් නෙළූ දැරියත්, අනුරාධපුරයේ ගම්මාන ගොම්මනක සැඟවුණු සුමනාත්, නෙබ්‍රස්කාවේදී ඝාතනය වු මේරිත් පමණක් නොව සොඳුරු රජ කුමරියන් සහ පූජිත සිනමා සුරූපිනියන්ද සුළඟේ දිලිසුණු ඉටිපහන් සිළු සේ නිවී යන ලෝකයකි. මෙවන් ගීත ඔවුන්ගේ ජීවිත යළි පණ ගන්වා අප සිත් ශෝකයෙන් පුරවනවා පමණත් නොව නැවත නැවතත් ජීවිතයේ අනිත්‍යයම මතක් කර දෙයි.
පෙනුණු ලෙසින් ඔබ දිවි ගෙව්වේ ඉටි පහනක් සේ සුළඟේ
කවුරුන් වෙත යන්නටදැයි නොදැනම වැසි ඇරඹෙන මොහොතේ
ලක්ශාන්ත අතුකෝරල
