අප හිටියේ ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනවාරි 08 වැනිදා විවෘත කළ ලග්ගල නව නගරයේය. ජනාධිපතිවරයා ලග්ගල නගරය විවෘත කරන්නට දින තුනකට පෙරය. ජනාධිපතිවරයා ඵලකයක් විවෘත කළ තැනට මඳක් එහායින්ය. මොරගහකන්ද ව්‍යාපෘතියේ නිලධාරීන් සමග පිරිසක් සාකච්ඡාවකය.
ඒ පිරිස ලග්ගල නගරයේ අඛණ්ඩ උපවාසයක යෙදෙන ලග්ගල වැසියෝය. ජනවාරි මාසය ආරම්භයේ සිට ඔවුහු ඉල්ලීම් රැසක් මුල් කරගත් අඛණ්ඩ උපවාසයකය. දරුවන් තබාගත් තරුණ මාපියෝද, ඒ අයගේ වියපත් මාපියෝද කාෂ්ඨක අව්ව නොතකා විරෝධතාවයේ සිටිති. විරෝධතා පැවැත්වීම මේ පුරවැසියන්ට එදිනෙදා දෙයක් බවට පත්ව ඇත. මේ පුද්ගලයන් වසර ගණනාවක සිට, මොරගහකන්ද ව්‍යාපෘතිය නිසා විඳින්නට වූ පීඩාවලට එරෙහිව විරෝධතා පවත්වති.
‘අපේ ඉල්ලීම් ලැබෙන තුරු අපි සටන් කරනවා. මීට කලින් ලැබුණ දේවල් ටික ලැබුණෙත් සටන් කරපු නිසා තමයි. මේ ව්‍යාපෘතියෙන් අපට ලැබුණ කිසිම දෙයක් අපිට බන්දේසිවල තියලා ගෙනල්ලා දුන්නේ නැහැ. හැබැයි අපි නම් අපේ අත්තලා මුත්තලාගේ ඉඩම් ජලාශ හදන්න කියලා බන්දේසිවල තියලා දුන්නේ.’ එක් ධෛර්යවන්ත කාන්තාවක් අව් රශ්මියට හෝ පරාජය නොවෙමින් හිස කෙළින් තබාගෙන කියන්නීය.
වේගය
ලග්ගල නගරයේ ඉදිකිරීම් වෙමින් තිබුණු වේගය ගැන මුලින් කිව යුතුය. ජනවාරි 08 වැනිදා විවෘත කිරීම සඳහා වැඩ අවසන් කිරීමට තිබුණු නගරයෙහි ඉදිකිරීම් බොහොමයක් අන්තිම මොහොතේ සිදුවෙමින් පැවතුණි. අලුත් නගරයේ මාර්ගවල තරම ගැන ඉදිකිරීම්වල වේගය නිසාම අනුමාන කළ හැකිය. කාපට් මාර්ගයක් ඉදිවෙන්නේ පස් තද කොට, ගල් තද කොට, ඒවාට සවි වීමට කාලයක් ගත කිරීමෙන් පසුවය.
ලග්ගල පොලීසිය ඉදිරිපිට වෙළෙඳසැල් කිහිපයකට යන මාර්ගයක් අප උදෑසන පොලීසිය පසුකර යද්දී කාපට් කර තිබුණේ නැත. සවස්වරුවේ අප නගරයෙන් පිට වෙද්දී ඒ පාර කාපට් කර හමාරය. වැඩ නිම කෙරෙමින් තිබුණේ ඒ තරම් වේගයකින්ය. අන්තිම මොහොතේ මල් පෝච්චි රැගෙන ගොස් තැනින් තැන ගස් සිටුවන අන්දම දකින්නට ලැබුණි. වැඩ කරමින් සිටි කම්කරුවෙකු කී විදියට ‘හරිත නගරයෙහි’ සිටුවා ඇති ගස් බොහොමයක් මඳක් සොලවා බැලු‍වොත්, ඒවායේ මුල් නැති බව දකින්නට ලැබෙනු ඇති බවයි. ලග්ගල නගරය සංදර්ශනයකට වේදිකාවක් නිර්මාණය කරන අයුරින් ජනවාරි 08 වැනිදා වෙනුවෙන් සූදානම් කරමින් තිබුණි.
ගම්වාසීන් හා කම්කරුවන් කී ආකාරයට ලග්ගල නගරයෙහි මංමාවත් ආදිය මේ ආකාරයට සම්පූර්ණ කෙරුණේ දින 28ක් ඇතුළතය. මාර්ග බොහොමයක් කාපට් කෙරුණේ ඒ කාලය තුළය. ‘මේ වේගයෙන් මීට දිගටම වැඩ කළා නම් මොරගහකන්ද – කළුගඟ ඉවර වෙලා වතුරවලින් කුඹුරුත් වපුරලා ගොඩක් කල්.’ ගම්වාසියෙකු වන ඒ.එම්. සිරිපාල අධිකාරි මහතා කීවේ එසේය. ‘වැස්සක් දෙකක් ආවාට පස්සෙ ඇවිත් බලන්න මේ පාරවල්වල තරම. අද මේක දැයට කිරුළක් වෙලා.’
රාජපක්ෂ පාලන සමයේ දැයට කිරුළ ව්‍යාපෘතිය වෙනුවෙන් මාර්ග ඉදිකිරීමේ ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක විය. ඒවාද මේ ලග්ගල නගරයේ ඉදිකිරීම් මෙන්, හදිසියේ නිම කළ ඒවා විය. එවැනි මාර්ග පැවතුණේ කෙටි කාලයකට පමණි.
අවතැන්
යුද්ධවලින්, ආපදාවලින් අවතැන්වූවන් ගැන අප ලෝකයේ ඕනෑ තරම් අසා ඇත. එහෙත් ලංකාව සංවර්ධනයෙන් අවතැන් වූ පුද්ගලයන් සිටින රටවල් සුළුතරය අතරින් එකකි. බොහෝවිට සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියකින් සිදුවන්නේ ප්‍රදේශවාසීන්ට පහසුකම් රැසක් ලැබීමය. අපේ රටවල සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියකින් සිදුවන්නේ ප්‍රදේශවාසීන් අවතැන් වීමය. ලග්ගලට ගොසින් අප ඇසූ කතාවත් සංවර්ධනයෙන් අවතැන්වූවන් පිළිබඳ තවත් එක් කතාවකි. මේ පිරිස අවතැන්ව සිටින්නේ රටේ ජනාධිපතිවරයා ඍජුවම මැදිහත් වී සිදුකළ සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියකින්ය.
මොරගහකන්ද හා කළුගඟ ව්‍යාපෘතියෙන් අවතැන් වන පුද්ගලයන්ට විකල්ප ඉඩම් ලබාදීමේ ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ වී තිබුණේ 2008 පමණ අතීතයේ පටන්ය. මොරගහකන්ද ව්‍යාපෘතිය පටන්ගෙන තිබුණේ ඒ කාලයේදීය. කාලය සමග මන්දගාමීව ඇදී ගිය ව්‍යාපෘතියට සමගාමීව 2010 හා 2011 වර්ෂවලදී විකල්ප ඉඩම් ලබාදී අවතැන්වූවන්ව ඉවත් කර තිබුණි.
අවතැන්වන එක් පවුලකට ඉඩම් අක්කර භාගයක් ලැබී තිබුණි. වගා කිරීම සඳහා කුඹුරු ඉඩම් අක්කර එකහමාරක් ලබාදෙන බව පොරොන්දු වී තිබුණි. ගමේ භාෂාවෙන් කීවොත් ගොඩින් අක්කර භාගයක් හා මඩින් අක්කර එකහමාරක් පොරොන්දු විය. ඔවුන් සතුව පෙර තිබුණු ඉඩම් ප්‍රමාණය ඊට වඩා විශාල වුව, කුඩා වුව ඔවුන්ට ලැබුණේ එම ප්‍රමාණය පමණි. නිවාස තනාගැනීම සඳහා වන්දි ලබාදෙන බව පොරොන්දු විය. ඔවුන්ගේ පෙර නිවාස තක්සේරු කොට වන්දි මුදල් ලබාදීම එම පොරොන්දුවේ කොටසකි.
කඩඉම
මේ වෙද්දී ඔවුන් මුහුණදෙන විශාලම ගැටලු‍ව වන්නේ විකල්ප ඉඩම් ලබාදීම පිළිබඳව ලබාදී තිබුණු කඩඉම් දිනය වන 2015 දෙසැම්බර් 31 දිනයයි. කඩඉම් දිනය යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ ඉඩම් ලබාදීමේදී සලකා බලනු ලබන අවසාන දිනයයි. එම දිනය වෙද්දී සිටින පවුල් සංඛ්‍යාවට ඉඩම් ලබාදෙයි. එසේ වුව 2019 වෙද්දී වසර තුනකට වඩා ගෙවී ගොස්ය. ඒ වෙද්දී අලු‍තෙන් විවාහ වීමෙන් ඇති වූ පවුල් සංඛ්‍යාව බොහෝය. නිවාස තනාගැනීමට ඉඩකඩම් නැතිව තරුණ පවුල් බොහෝමයක් පීඩා විඳිමින් සිටිති.
‘කඩඉම් දිනයක් අපට කළ හදියක්’ යන්න ඔවුන්ගේ විරෝධතාවෙහි ප්‍රධාන සටන්පාඨයක් වන්නේ ඒ අනුවය.
‘මුලින්ම දුන්න කඩඉම 2008 දෙසැම්බර් 31. පස්සේ ඒක 2011 දෙසැම්බර් 31 ට ආවා. අවසානයේ 2015 දෙසැම්බර් 31 කඩඉම් දිනය බවට පත්වුණා. ඊට පස්සේ ආපහු ඉඩම් දීලා නැහැ. 2015 ඉදන් කසාද බැඳපු පවුල් දෙක තුනක්ම එක ඉඩමේ ජීවත්වෙන තැන් ගොඩක් තියෙනවා.’ ලග්ගල අසරණවූවන්ගේ සංගමයේ සභාපති කේ.ජී. රංජිත් මහතා එසේ කීය.
කෙසේ වෙතත් තවත් පිරිසකට ඒ අක්කර භාගයක ඉඩම ලැබී තිබුණේද නැත. එමෙන්ම බොහෝ අයට ලබා දී තිබුණු වන්දි මුදල සොච්චමක් විය. ‘වන්දි ලබාදෙන්නට තක්සේරු කරද්දී පර්චස් එකකට දුන්නේ රුපියල් එක්දාස් පන්සීයයි. සිමෙන්ති මිටියට තිබුණු තක්සේරුව රුපියල් 700යි. එයාලා කියන විදියට රජය තවම දෙන්නේ 1996 තිබුණ වටිනාකමලු. දැන් වටිනාකමට ගැළපෙන්න නීති වෙනස් වෙලා නැහැලු. අපි අපේ ඉඩම් ඒ වටිනාකමට දුන්නා. රට වෙනුවෙන් කියලා.’ ගම්වාසී තරුණයෙකු වන අමිත් තරංග මතක් කළේය.
ගොවිතැන්
මේ ගම්වාසීන්ට අලු‍තෙන් පවුල් ඇතිවූ විගස ඉඩම් ලබාදීමේ වගකීමක් රජයකට තියෙනවාද යන්නයි. ඉඩම් අක්කර භාගය බැගින් දුන්නාට පසුව නැවත නැවතත් ඉඩම් කුට්ටි ඉල්ලන්නේ මන්දැයි විමසිය හැකිය.
ලග්ගල වෙසෙන්නෝ ගොවීහුය. ගොවිතැන් කරන්නට ඉඩම් හා ජලය වුවමනාය. ඒවා නැතිනම් ආදායමක් නැත. මේ ප්‍රදේශවලට ජලය ලබාදෙන්නට පොරොන්දු වී ඇත්තේ මොරගහකන්ද හා කළුගඟ ව්‍යාපෘති සම්පූර්ණයෙන්ම අවසාන වීමෙන් පසුවය. තවත් වසර දෙකතුනක් ඒ දක්වා බලා සිටින්නට සිදුවෙයි.
‘ව්‍යාපෘතිය ඉවරවෙලා, අපට වගා කරන්න ඉඩමුයි, වතුරයි ලැබුණාම අපට ජීවිතය ගොඩනඟාගන්න පුළුවන්. ඒත් මේ ව්‍යාපෘතිය දවසෙන් දවස කල් යනවා. ජලාශවලට වතුර පිරිලා, වගා කරන්න වතුර ලැබෙන දවස කවදා එයිද කියලා හිතන්න බැහැ. අපට තවමත් ආදායම් මාර්ග නැහැ. අපට තවමත් වන්දි විදියට ලබාදෙන වියලි සලාකයෙන් යැපෙන්න වෙලා. අපට ආදායම් මාර්ග ලැබෙන තෙක් ආණ්ඩුවෙන් යැපෙනවා හැර වෙන විකල්පයක් නැහැ.’ අමිත් තරංග කියයි.
වගා කරන්නට ඉඩම් අක්කර එකහමාරක් ලබාදෙන බව කීවද, බහුතරයකට ඒ ඉඩම් ලැබී තිබුණේ නැත. ඒ නිසා හේන් වගාවක්වත් කරන්නට හැකියාවක් නැත. වගා ඉඩම් ලැබුණු අයටත් ලැබී ඇත්තේ ළඳු කැලෑ පමණි. ‘ගොඩක් අය දන්නේ මඩ ඉඩම් ඔප්පුවේ අංකේ විතරයි. තමන්ට ලැබුණු ඉඩමේ මායිම් හතරවත් දන්නෙ නැහැ. මොකද දුන්න ඉඩම් ළඳු කැලෑ. ඒවා ඩෝසර්වලින් මට්ටම් කරලා වගා කරන්න හදලා දෙන බව කියනවා. ඒවා කවදා වෙයිද දන්නෙ නැහැ.’ එසේ කියන්නේ ඊ.එම්. රංබණ්ඩාය.
වතුර හා කෑම
‘අපි වගා කරලා ජීවත්වුණ මිනිස්සු. අද අපට වගා කරන්න වතුර නැහැ. බොන්නවත් වතුර නැහැ. බොන වතුර එන්නේ බවුසර්වලින්. බවුසර්වල මලකඩ තියෙනවාද දන්නෙ නැහැ. දැන් ගමෙන් වකුගඩු රෝගීන් මතුවෙන්න පටන් අරගෙන.’ ඒ.එම්. සිරිපාල අධිකාරි මහතා කීවේ තවත් කතාවකි.
ආහාරද සලාක ක්‍රමයට ලැබෙයි. එහෙත් සලාක ලැබෙන්නේ පෙර තිබුණු පවුල් ක්‍රමයටය. අලු‍තෙන් නිර්මාණය වූ පවුල්වලට, අලුත් දරුවන්ට සෑහෙන්නට සලාක ලැබෙන්නේ නැත. සලාක ලැබෙන්නේද දින ගණන් ප්‍රමාද වූ පසුවය. මේ මාසයේ සලාකය දුන් දිනයට පසු දිනයකට ඊළඟ මාසයේ සලාකය කල් යන තත්ත්වයක් උදාවී ඇත. මෙසේ ක්‍රම ක්‍රමයෙන් ප්‍රමාද වූ නිසා, දැන් එක් මාසයක සලාකයක් පසු වී ඇත.
මාධ්‍ය
කෙසේ වෙතත් හැම මාධ්‍යයක්ම පාහේ වාර්තා කර තිබුණේ ලග්ගල නගරයේ සුන්දරත්වය පමණි. මේ තරම් දියුණු නගරයක ජීවත්වෙන්නට ලැබෙන ජනතාවගේ වාසනාව ගැන වර්ණනා කර තිබුණි. පසුගිය වසර කිහිපයෙහි සමස්තයක් ලෙස රුපියල් කෝටි 1100ක් අවතැන්වූවන් වෙනුවෙන් වෙන් කර ඇතැයි ඒවායේ ලියා තිබුණී. ඒ තරම් මුදලක් වෙන්කිරීමෙන් පසුවද, අවතැන්වූවන්ට පාරේ උද්ඝෝෂණය කරන්නට සිදුවීම කනගාටුදායකය. එහෙත් මාධ්‍ය ආයතන මේ ජනතාවගේ හඬට බිහිරිය.
‘හැම මාධ්‍ය ආයතනයක්ම පෙන්වනවා ලග්ගල දැන් සුරපුරයක් කියලා. ලග්ගල නගරයේ ඇත්ත තත්ත්වය ගැන කියලා දුන්න එක වොයිස්කට් එකක්වත් පත්තරවලයි, ටීවී එකෙයි පළවුණේ නැහැ. නගරයේ හොඳ කියලා පළකරන වොයිස්කට් තමයි ගියේ. හැබැයි විශේෂයෙන්ම රාජ්‍ය මාධ්‍යවල වැඩ කරන අය දැන ගන්න ඕන එයාලා නඩත්තු කරන්නේ අපේ සල්ලිවලින් කියලා. අපේ සල්ලිවලින් නඩත්තු වෙන එයාලා, අපේ බඩටම ගහනවා. හරි නම්, අපේ ප්‍රශ්න විසදන්නයි රාජ්‍ය මාධ්‍ය කතා කරන්න ඕනෑ.” අසරණවූවන්ගේ සංගමයේ සභාපති කේ.ජී. රංජිත් මහතා එසේ කියයි.
අලි
අලි ප්‍රශ්නයද බරපතළය. ලග්ගල යන මාර්ගයේදී අපටද අලි දෙදෙනෙකු දකින්නට ලැබුණි. ‘මේ නගරය හදලා තියෙන්නේ වස්ගමුව කැලේ ඇතුළේ. ඒ නිසා වස්ගමුවේ අලින්ට එන්න බැරිවෙන්නට මිලියන ගාණක් දීලා අලි වැටක් ගැහුවා. හැබැයි වැට ගැහුවේ අලින්ව වැටෙන් ඇතුළට දාලා. පස්සේ ඒ අලින්ව එලවන්න ලක්ෂ 39 ක් කරලා ව්‍යාපෘතියක් ක්‍රියාත්මක කරලා තිබුණා. ඒත් තවමත් අලි ගම ඇතුළේ.’ රංබණ්ඩා කියයි. ‘අලියා ඇවිල්ලා බිත්තියට හේත්තුවෙනවා. එයාලා කියනවා එතකොට එයාලාට කතාකරන්නලු. අලියා ආවාට පස්සේ කතා කොරලා මොනවා කොරන්නද.’ ඔහු වැඩිදුරටත් කියන්නේ එසේය.
වසන්ත
වසන්ත කුමාර සමරකෝන් රියැදුරෙකු ලෙස රැකියාව කළ අයෙකි. ඔහු පදිංචිව සිට ඇත්තේ තම සහෝදරයාගේ නමට තිබූ ඉඩමක තිබුණු නිවෙසකය. ඔහු වෙනුවෙන් නිවෙසක් ලැබී තිබුණේ නැත. ඒ නිසා ඔහු පැරණි ගම්මානයෙන් ඉවත්වීම ප්‍රතික්ෂේප කර තිබුණි. ඔහුට දරුවන් තිදෙනෙක් හා බිරිඳක් සිටිති.
‘ජලාශයට වතුර පුරවන්න ඕන කියලා මට අයින් වෙන්න කිව්වා. මම බැහැ කියලා දිගටම කිව්වා. එක දවසක් එයාලා ඇවිත් කිව්වා මට ඉඩමක් වෙන් කරලා තියෙන්නෙ, ඒකට යන්න ලෑස්තිවෙන්න කියලා. මම බඩු ඔක්කෝම මේ පැත්තට ඇද්දා. මෙහේට ආවාට පස්සේ එහේට වතුර පුරවන්න ගත්තා. ඒත් මෙහෙන් මට ඉඩමක් ලැබුණෙ නැහැ. හිටපු තැනට ආයෙ යන්නත් බැහැ. අද මම ඉන්නෙ කුලියට. මම හැමදාම ගිහින් මට පොරොන්දු වුණ ඉඩම ගැන අහනවා. ඒත් මාව ගණන් ගන්නෙ නැහැ.’
ප්‍රශ්න ගොඩක්
ඉහත කී ප්‍රශ්නවලට අමතරව ලග්ගල අවතැන්වූවන් මුහුණදෙන ප්‍රශ්න ගණනාවකි. ලග්ගල සිට වස්ගමුව මහ වනය හරහා පොළොන්නරුවට නිර්මාණය කරනවායැයි කී මාර්ගය ඉදිකර ඇත්තේ කිලෝමීටර් 4ක් පමණි. අපි ඒ පාරේ කෙළවර දක්වා ගියෙමු. ඉදිවී තිබෙන්නේ නගරය පමණක් බව දකින්නට ලැබුණි. ඒ වනයේ තැනින් තැන ඉදිකළ ගෙවල්ය. ඇතැම් නිවාස විශාල ඒවාය. මාධ්‍යවලින් පෙන්වුවේ ඒ විශාල නිවෙස්ය. එහෙත් බහුතරයක් නිවාස ඉතාම කුඩා ඒවාය. මේ පුරවැසියන් බොහෝ දෙනෙක් දිළිඳු ගොවියෝය. අවතැන් වීම නිසා සමාජ ප්‍රශ්න ද බොහෝය. ඇතැම් අය එකිනෙකා ගැටෙන්නේ ඉඩම්, මායිම් ප්‍රශ්නවලටය. එකම පවුලේ සහෝදර සහෝදරියන් පවා නිවාස අයිතිය වෙනුවෙන් ගැටෙන්නට පටන්ගෙන ඇත. ව්‍යාපෘතියෙහි කම්කරුවන් ලෙස වැඩ කිරීමේ අවස්ථාවද ගම්වාසීන්ට අහිමි වී ඇත. ඒ, යම් අයිතියක් ඉල්ලා උද්ඝෝෂණය කළොත් රැකියාව අහිමි කිරීමේ ප්‍රතිපත්තියක් මොරගහකන්ද පරිපාලනයයට තිබුණු නිසාය.
ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන, සජිත් ප්‍රේමදාස ඇතුළු නායකයන් මොරගහකන්ද විවෘත කළේ ඉහත කී, නොකී අඩුපාඩු රැසක් තිබියදීය. ඒ අඩුපාඩු පෙන්වූ ජනතාව තඹේකට නොතකමින්ය.■
