‘න ගච්ඡති’ යනු පද්මිනී සෙනෙවිරත්න විසින් ලියන ලද නවකතාවකි. පාලියෙන් ‘න ගච්ඡති’ යනු නික්මීමක් නැත යන්නයි. මෙම නවකතාවට පාදක කර ගන්නේ මෙරට අවසන් රජු වූ ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ හෙවත් රජ වීමට පෙර කන්නසාමි කුමාරයාගේ කතාවයි.
නීතිඥ ජෝන් ද සිල්වාගේ ශ්‍රී වික්‍රම නූර්තියෙහි දන්න වංහුං අප කන්නසාමි නම් ගීතයේ ඔහු පිළිබඳ මෙසේ දැක්වේ.
දන්න වංහුං අප කන්නසාමි රාජ ධූරයේ
රකී බුද්ධ ධර්ම සීලේ පූර්වේ රජුන් ලෙසේ
අධර්මිෂ්ඨ නීච ක්‍රියා යයි මැකී ලකේ
දනී සිංහලු‍න්ගෙ ශාස්ත්‍ර ආගම් මනා ලෙසේ
ඉතින් ප්‍රීති වෙන්න යමවු ඒ තුමා වෙතේ
ගීතයේ දැක්වෙන පරිදි ම මෙම කුමරා සිංහලු‍න්ගේ ශාස්ත්‍ර හා බුදුදහම මැනැවින් දැන සිටි අයෙකි. ඔහු රජ කළ සමයේ ගීතයේ සඳහන් ලෙස ම ධර්මිෂ්ඨ පාලනයක් පැවතුණු බවට සාක්ෂි තිබේ. එහෙත්, යටත්විජිත ඉතිහාසයේ ඔහු පිළිබඳ ලියැවුණ සටහන්වලින් ඔහු දුෂ්ටයකු බවට පත් කර තිබේ. විශේෂයෙන් ම, රජුට ද්‍රෝහි වී ඉංග්‍රීසීන්ට එක් වූ ඇහැලේපොළ මහනිලමේගේ පවුලේ අය ඝාතනය කළ ආකාරය පිළිබඳ ජනප්‍රවාදවලට එක් වී තිබෙන කතාව හා මද්දුම බණ්ඩාර පුරාවෘත්තය ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජු දුෂ්ටයකු කර පෙන්වීමට උපයෝගී කරගෙන තිබේ.
මද්දුම බණ්ඩාරගේ මරණය පිළිබඳ පුරාවෘත්තය සත්‍යයක් බවට කිසිදු සාක්ෂියක් නැත. ඇහැලේපොල මහඅදිකාරම්ගේ බිළිඳු දියණිය ඇගේ මව ලවා වංගෙඩියේ ලා කොටවා මැරවූ බවට ඇති ජනප්‍රවාදයට ද සාක්ෂි නැත. මෙවැනි ප්‍රබන්ධ නිර්මාණය කරනු ලැබුවේ උඩරට ආක්‍රමණය කර රජු අත්අඩංගුවට ගැනීම එංගලන්තයට සාධාරණය කර පෙන්වීම සඳහා ආණ්ඩුකාර රොබට් බ්‍රවුන්රිග්ගේ නිලධාරීන් විසින් බව න ගච්ඡති නවකතාවේ මූලික තර්කයයි. එම සිදුවීම ගැන රජුගේ මුවට නගා නවකතාකාරිය විසින් පවසනු ලබන්නේ ඇහැලේපොළගේ පවුලේ සාමාජිකයන් ඝාතනය කිරීම සිංහලේ රාජ නීතිය අනුව මහනඩුව විසින් ගන්නා ලද තීරණයක් බවයි.
මෙම ප්‍රබන්ධ කතාව ලියැවෙන්නේ පිළිමතලාවගේ දියණිය ලියූ පොතක් ලෙස ය. ටීම් ඇන්ඩර්සන් නම් විදේශිකයකුට හමු වූ ලාංකිකයකුගෙන් ඔහු පිළිමතලව්වේ පිළිබඳ විමසයි. ටීම් ඇන්ඩර්සන් ලාංකිකයාට පවසන්නේ ඔහුගේ මීමුත්තා වූ ජේම්ස් ඇන්ඩර්සන් සිලෝන්හි 19වන සියවසේ සිටි වැවිලිකරුවකු බවයි. එම මීමුත්තාගේ බිරිය වූ සාරාගේ මිතුරියක වූ පිළිමතලව්වේ කුමාරිහාමි විසින් කියන ලද කතාවක් සාරා රචනා කර තිබේ. එම පවුලේ දේපළක් වූ මෙම නවකතාව න ගච්ඡති නමින් ප්‍රබන්ධ කර පද්මිනී සෙනෙවිරත්න අපට පිරිනමයි.
පිළිමතලව්වේ යනු ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රාජ ධුරයට පත් වන සමයේ සිටි මහඅදිකාරම් ය. කන්නසාමි කුමාරයා රජ බවට පත් කරන පිළිමතලව්වේ ඔහු සිය රූකඩයක් බවට පත් කරගැනීමට උත්සාහ කරයි. රජුත්, ඔහුත් අතර පවතින දීර්ඝකාලීන බල අරගලය අවසානයේදී රජු විසින් ඔහුගේ හිස ගසා දමනු ලැබේ. පිළිමතලව්වේ කුමාරිහාමි යනු පිළිමතලව්වේ මහඅදිකාරම්ගේ දියණියයි. රජුත්, ඇයත් අතර කුමර අවධියේ සිට පවතින ප්‍රේම සම්බන්ධය මෙම කතාවේ තේමාවයි.
එය වනාහි අන් කිසිදු මිනුම් දණ්ඩක් සමග අනුගත නොවන අචල ප්‍රේමයකි. රාජත්වය හා සම්බන්ධ බල අරගල, වත් පිළිවෙත්, සම්ප්‍රදායන්, තරාතිරම් ආදි සියල්ලට පිටින් මෙම අව්‍යාජ, ආත්මීය ප්‍රේමයේ කතාව දිගහැරෙයි. ප්‍රේමය යනු කුමක් ද, එහි ඇති අන්‍යෝන්‍ය විශ්වාසය කුමක් ද, ප්‍රේමයේ සහකම්පනය කුමක් ද, ලිංගික ඊර්ෂ්‍යාව වැනි අශිෂ්ටත්වයන් ප්‍රේමය සමග සම්බන්ධ වන්නේ කෙසේ ද ආදි කරුණු මෙම ප්‍රේම කතිකාවත ඔස්සේ මැනැවින් නිරූපණය වේ.
“අපේ තරුණ කාලෙ ගෑනියෙක් මිනිහෙක් එක්ක යනවය කියන එක මහ ලොකු කාරණාවක් නෙමෙයි. කැමති නම් ගියා. එපා නම් අතැර දැම්මා. මිනිස්සු දෙතුන් දෙනෙක් එක්ක නොගිය කුමාරිහාමි කෙනෙක්වත් ගෑනු දෙතුන් දෙනෙක් නොගත්තු නිලමෙ කෙනෙක්වත් සෙංකඩගලින් සොයාගන්නට පුළුවන්කමක් තිබුණෙ නැහැ ඒ කාලේ.”: ඇහැලේපොළ කුමාරිහාමි.
මෙම නවකතාව පූර්ව වික්ටෝරියානු යුගයේ මෙරට තිබුණු ලිංගික සංස්කෘතියෙහි දිග, පළල හා ගැඹුර ද මැනැවින් නිරූපණය කරන්නකි. මෙම කතාවේ එක තැනක පිළිමතලව්වේ කුමාරිහාමි හා කන්නසාමි කුමාරයා යන දෙදෙනා ම පිළිමතලව්වේගේ දරුවන් බවට සැකයක් ද පළ කෙරේ. එය පෙම්වතාත් පෙම්වතියත් දන්නා නමුදු එය ඔවුන් ගැටලු‍වක් කරගන්නේ නැත. එසේ ම මෙම යුගයේ කන්ද උඩරට ජනසමාජයේ තිබුණු නිදහස් ලිංග ිකත්වය ද එමගින් නිරූපණය කෙරේ. මෙම තේමාව ම පද්මිනී සෙනෙවිරත්නගේ මීළඟ නවකතාව වන වරණ ඔස්සේ ද වැඩිදුරටත් සාකච්ඡා කෙරේ.
නවකතාකාරිය වැඩි අවධානයක් යොමු කරන්නේ රජු හා පිළිමතලව්වේ කුමාරිහාමි අතර තිබෙන ප්‍රේම කතාවටයි. ඒ අතරතුර ඇයට ඇතැම් අතිශය වැදගත් දේශපාලන කරුණු මගහැරී යයි. රාජසිංහ රජු කන්ද උඩරට රජකම් කළ අවසන් සමයේදී ඔහු මුහුණ දෙන ගැටුම්, බල අරගල හා කුමන්ත්‍රණ රජුගේ චරිත විකාශයට අතිශය වැදගත් ය.
එම වකවානුවේ රජුගේ ක්‍රියාකලාපය පිළිබඳ පිළිමතලව්වේ කුමාරිහාමි හරහා නවකතාකාරිය සිය අදහස පසුවදනෙහි දක්වන්නේ මෙසේ ය:
“සුද්දිට මේකෙ ඇත්ත නැත්ත දැනගන්නට ඕනෑ නම් හම්බ වෙන්ට හාලියාලෙ කුමාරිහාමි. ඇගේ අම්මා තමයි රංගම්මාල් අගබිසෝගෙ ප්‍රධාන දුග්ගන්නාරාළ මහත්තයෝ. ගහලයා හැරුණුකොට ඔය සිද්ධිය ඇහින් දුටුව එකම එක්කෙනා තමයි ඈ. පෙර සිරිත විමසුවා ම නිලමෙලා කියලා තියෙන්නේ ගෑනු අයව දියේ ගිල්ලන්ටත් පොඩි දරුවන්ගේ හිස ගසා දාන්ටත් කියලා. දරුවන්ගේ හිස් ගසා දාන්ට මහවාසල කැමති වෙලා නැහැ. ඒ හින්දා නියෝග කරලා තියෙනවා හැමෝගෙම බෙල්ලෙ ගල් ගෙඩි එල්ලලා රාත්තිරියේදී වැවට තල්ලු කරන්ට. ඒ විදියට තමයි ඇහැලේපොළගෙ පවුලට මරණ දඬුවම දුන්න ය කියන්නෙ.”
සාරා ඇන්ඩර්සන් චරිතය ඔස්සේ කතුවරිය මැදිහත් වී කරන තවත් ප්‍රකාශයක් මෙසේ ය: ‘1803 ආක්‍රමණයෙන් ඉගෙනගත් පාඩම නිසා උඩරට භූමිය අල්ලා ගන්නට බ්‍රවුන්රිග්ට මව් ආණ්ඩුවෙන් අවසර දුන්නේ නැත. සිය තනි මතයට උඩරට අල්ලා ගන්නට ඔහු කළේ ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ යනු ම්ලේච්ඡ, ක්‍රෑර, අත්තනෝමතික රජකෙනෙකු බවත්, ඔහුගෙන් සිංහලේ ජනතාව ගලවාගැනීම තම අපේක්ෂාව වූ බවත් පෙන්වන්නට හේතු සාධක නිර්මාණය කිරීමයි. ඇහැලේපොළ දරුවන්ගේ හිස් කෙටවීමේ කතන්දරය ද එසේ නිර්මාණය කළ එකක් විය යුතු ය.’
“ශ්‍රී වික්‍රම දෙයියන්ගෙ නම මේ රටේ මිනිස්සුන්ට කවදාවත් අමතක කරවන්නට බැහැ. ඒ කිරි මුහුදයි, පත්තිරිප්පුවයි හින්ද විතරක් ම නෙමෙයි. සුද්දිලගේ ගොවැර්නදෝරුවා උන්නාන්සෙ ගැන මේ රටේ මිනිස්සුන්ට කාවද්දපු බොරු කන්දරාවක් හින්දත් සිංහලේ අන්තිම රජ්ජුරුවො වස නපුරෙක් ය කියල හරි මේ රටේ මිනිස්සු උන්නාන්සෙ ගැන කතා කරාවි. එතකොට හත් මූදෙන් එතෙරට පිටුවහල් කෙරුවැයින් ඇති පලේ මොකක් ද? අන්තිමට කියන්න තියෙන්නෙ සො න ගච්ඡති කියලම තමයි.’: පිළිමතලව්වේ කුමාරිහාමි, පසුවදනේ හා නවකතාවේ අවසන් වාක්‍යය.■
■ ඊශා කප්පරගේ / අජිත් පැරකුම් ජයසිංහ
