ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා අර්බුදය අවසන් වීමෙන් පසුව දින හැරෙමින් පවතින ක්‍රියාවලීන් තුළ, ලංකාවේ ප්‍රජාතාන්ත්‍රික ආණ්ඩුකරණයේ අලුත් ගැටලු මතුවීමද, පැරණි ගැටලු යළි මතුවීමද සිදුවෙමින් පවතී. ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කොයිතරම් ශක්තිමත්ද?, දුර්වලද? අර්බුදවලට මුහුණ දීමට සමත්ද? යන ප්‍රශ්න ඉදිරි දින, සති සහ මාස කිහිපය තුළ නිරන්තරයෙන්ම මතුවීම වැළැක්විය නොහැකිය.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුකරණය මුහුණ දෙන බරපතළම ක්‍ෂණික අභියෝගය වනු ඇත්තේ අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහගේ ආණ්ඩුවත්, ජනාධිපති සිරිසේන මහතාත් අතර සහයෝගතා ආණ්ඩුකරණ රාමුවක් නිර්මාණය කරගෙන, එහි කොන්දේසි සහ එකඟතා උල්ලංඝනය නොකර ආණ්ඩුව ඉදිරියට ගෙන යාමයි. එසේ නොවුවහොත් සිදුවන්නේ, ආණ්ඩුව නැවත වරක් අර්බුදයකට තල්ලුවීම පමණක් නොවේ. නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විකල්ප නියෝජනය කරන, අධිකාරවාදී බලවේග ශක්තිමත් කිරීමක්ද වනු ඇත.
සිරිසේන ජනාධිපති සහ වික්‍රමසිංහ අගමැති යන දෙදෙනා ඉදිරියේ ඇති ඉහත කී අභියෝගයේ ප්‍රධාන අංගය වන්නේ පසුගිය මාස කිහිපය තුළ තියුණු වී, එළියේ පිපිරුණ ඔවුන්ගේ පසමිතුරු ප්‍රතිවිරෝධතාව පාලනය කරගෙන, නැවත පිපිරී යාමට එයට ඉඩ නොතබන සහයෝගතා ආණ්ඩුකරණ රාමුවක්ද, එවැන්නක් සඳහා අවශ්‍ය වූ පුද්ගලික සම්බන්ධතා යළි ගොඩනැගීමත්ද සාක්ෂාත් කර ගැනීමයි. මෙය ලංකාවේ 2002-2004 තිබුණු තත්ත්වයට තරමක් සමානය. එම අවස්ථාවේදී චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග ජනාධිපති සහ රනිල් වික්‍රමසිංහ අගමැති යටතේ පැවැතියේ දේශපාලන වශයෙන් පසමිතුරු කණ්ඩායම් දෙකකට “එකට ආණ්ඩු කිරීමේ” රාමුවක් සොයා ගැනීමට නොහැකිවීමයි.
සහයෝගතා ආණ්ඩුකරණය?
සහයෝගතා ආණ්ඩුකරණ රාමුවක් සොයා ගැනීම ජනාධිපති-රනිල් දෙදෙනාටම පහසු නැත. 2019 මැතිවරණ වසර තුළ ජනාධිපති සිරිසේන ඉදිරියේ තිබෙන්නේ ඉතා සංකීර්ණ දේශපාලන අභියෝග මාලාවකි. තම දේශපාලන පැවැත්ම සහ අනාගතය ඔහුගේ ක්‍ෂණික න්‍යාය පත්‍රයේ ඇති ප්‍රධාන අංගයයි. එතුමාගේ දේශපාලන පැවැත්ම සහතික වන්නේ, රාජපක්‍ෂ පාර්ශ්වය සමග ඇතිකරගත් සන්ධානයේත්, රාජපක්‍ෂ පවුලේත් න්‍යාය පත්‍රය අනුව වැඩ කළහොත් පමණි. එජාප පෙරමුණු ආණ්ඩුව දුර්වල කිරීම, ව්‍යාකූල කිරීම, මහජන අප්‍රසාදයට පත් කරන පියවර ගැනීම සහ එම ආණ්ඩුවට ක්‍රියාත්මක විය නොහැකි ආකාරයට පත්කිරීම ඔවුන්ගේ න්‍යාය පත්‍රයේ තිබෙනවාට කිසිදු සැකයක් නැත. එය සාමාන්‍ය විරුද්ධ පක්ෂ දේශපාලනයයි.
අගමැති රනිල්ට සහ එජාප පෙරමුණු ආණ්ඩුවේ නායකයන්ට ඒ වෙතින් දැඩි අභියෝගයක් එල්ලවේ. එනම් තම ජනාධිපති ධුරයට ඇති මෙන්ම නැති බලතලද තවමත් පාවිච්චි කරන ජනාධිපතිතුමා සමග පසුගිය මාස දෙක තුන ගොඩනැගුණු පසමිතුරු ප්‍රතිවිරෝධතා සමනය කර ගැනීමයි. ඒ සමගම එජාපයට රිද්ද වීමට ජනාධිපතිතුමා කරන ලාමක ක්‍රියාවලට කෝප වී ප්‍රතිචාර නොදක්වමින්, දැනට පවතින ගැටුම් උත්සන්න නොවන පරිදි පාලනය කර ගැනීමයි.
පළිගැනීමේ දේශපාලනය
මේ පසුබිම තුළ සහ මෙම දෙපාර්ශ්වයටම දුෂ්කර කාර්යය ඉටුකිරීමට දෙපාර්ශ්වයම සතු හැකියාව පිළිබඳ සැක මතුකළ යුතු තත්ත්වයක් තුළ, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුකරණයේ එක් යහගුණයක් ගැන එම පාර්ශ්ව දෙකටත්, අනෙකුත් සියලු දෙනාටත් මතක් කර දීම වටී. එම යහගුණය නම්, දේශපාලන ප්‍රතිවිරෝධතා නිර්-පුද්ගලික කිරීමත්, දේශපාලන ආයතනවලට හා භාවිතයන්ට, ඒවා සතු කාර්යයන් කිරීමට බාධා නොකිරීමත්ය යන්නය. ඔක්තෝබර් 26 දා පිපිරෙන්නට පටන්ගත් අර්බුදයේ තිබුණු එක් බරපතළ පැත්තක් නම්, දේශපාලන ප්‍රශ්න පෞද්ගලිකකරණයට පාත්‍ර කිරීමත්, පුද්ගලික රුචි අරුචිකම් හා ගැටලු දේශපාලනීකරණය කිරීමත්ය. මේ ලක්ෂණය වඩාත්ම ප්‍රකාශ වූයේ ජනාධිපතිතුමාගේ පැත්තෙනි. එය ‘පළිගැනීමේ දේශපාලනයක්’ දක්වා දැන් වර්ධනය වී තිබෙන බව පෙනේ. ජනාධිපති සිරිසේන මහතා සම්බන්ධයෙන් එජාපය පැත්තෙන්ද එවැනිම ප්‍රතිචාරයක් ගොඩනැඟී තිබේ.
‘පළිගැනීම’ දේශපාලන චර්යාවේ සාමාන්‍ය දෙයක් වුවත්, එය පරෙස්සමෙන් පාලනය කරගත යුතු දේශපාලන මනෝභාවයකි. ‘පළිගන්නා’ ලෙස පහළ මට්ටම්වලින් එන පීඩනය පාලනය කිරීමේ අභියෝගය අගමැතිවරයාත්, ‘පළිගන්නා’ ලෙස තමාගේම හදවතින් එන පීඩනය පාලනය කර ගැනීමේ අභියෝගය ජනාධිපතිවරයාත් ඉදිරියේ තිබේ. ඒ දෙදෙනාම එම පීඩනයන් පාලනය කර නොගතහොත්, මෙම ආණ්ඩුවේ විශාල අර්බුදයක් අලුතෙන් ඇතිවීමට හොඳටම ඉඩ තිබේ. එයින් විය හැකි නව ව්‍යාකුලත්වය, ලංකාවේ සමස්ත දේශපාලනයම තවත් අර්බුදයකට තල්ලු කරනු ඇත. එය තම දෙපාර්ශ්වයටම අවැසි මිස ඒක පාක්ෂික වාසි ගෙනදෙන තත්ත්වයක් නොවන බව, සිරිසේන හා වික්‍රමසිංහ යන නායකයන් දෙදෙනා වටහා ගත යුතුය.
ප්‍රබුද්ධ ස්වාර්ථය
එවැනි වටහා ගැනීමක පදනම වන මූලධර්මයක් දේශපාලනයේ තිබේ. එය ඉංග්‍රීසියෙන් හඳුන්වන්නේ Englightened Self-interest ප්‍රවේශය කියාය. එහි අර්ථය නම්, දේශපාලන නායකයන්, තම පුද්ගලික ආවේග මෙන්ම පහළ මට්ටම්වල පීඩනයත් වෙතින් තමන්ට ලබා දෙන දේශපාලන තෝරාගැනීම් (Political Choices) ඇස්තමේන්තු කිරීමේදී ‘ප්‍රබුද්ධ ස්වාර්ථය’ යන මිනුම් දණ්ඩ භාවිත කිරීම වඩාත් බුද්ධිමත්ය යන්නයි. ලිබරල් දේශපාලන දර්ශනයේ ආචාර්ය ධාර්මික මූල ධර්මයක් වන ‘සබුද්ධික විචක්ෂණත්වය’ (Prudentiality) යනුවෙන් අදහස්වන්නේ මීට සමාන මූලධර්මයකි.
ජනාධිපති සිරිසේන සමග දිගින් දිගටම ආරවුල්වල පැටලී, තම ආණ්ඩුව දුර්වල, දුබල සහ ව්‍යාකූල කර ගැනීම, මැතිවරණ තුනක්ම අබියස තිබෙන වසරක, එජාපයේ හා එජාප පෙරමුණේ ‘ප්‍රබුද්ධ ස්වාර්ථයට’ සේවය කරන ක්‍රියාමාර්ගයක් නොවේ. එහෙත් එවැනි ආරවුල්වලට වැටලීමෙන් වැළකී සිටීම පහසු දෙයක් නොවේ. එයට හේතුව රනිල්ගේ අලුත් ආණ්ඩුවට සාමකාමී, සුමුදු සහ සුවදායක කාලයක් දීමේ අධිෂ්ඨානයක් ජනාධිපතිතුමාට නැති වීමයි. එමෙන්ම, දේශපාලන වශයෙන් දුර්වලව සිටිමින්, තවත් පාර්ශ්වයක බළල් අතක් ලෙස ක්‍රියාකරමින්, පළිගැනීමේ දේශපාලනයේ දිගටම යෙදීම ජනාධිපති සිරිසේනගේ දේශපාලන අනාගතය අන්ධකාරයට පමණක් තල්ලු කරන ක්‍රියාමාර්ගයක් වනු ඇත. දරුණු පරාජයක තුවාල අතගාමින් සිටින එතුමාට ඒ බව වටහා ගැනීමද පහසු නැත. මේ දෙපාර්ශ්වයටම තිබෙන්නේ ‘සබුද්ධික විචක්ෂණත්වය’ යන චර්යාධාර්මික ධර්මයේ පිහිට පැතීමයි. එහෙත් ඒ විකල්පය කරා යාමට දෙපාර්ශ්වටම නොහැකිය.
කළ යුතු දෙයක්
මෙම පසුබිම තුළ සිරිසේන වික්‍රමසිංහ දෙපාර්ශ්වයම කළ යුතු ප්‍රධාන දෙයක් නම් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවටත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මූලධර්මවලටත්, පාර්ලිමේන්තුවේ ස්ථාවර නියෝග සහ සම්ප්‍රදායවලටත් අනුව පමණක් තම දේශපාලන මනෝභාවයන් දේශපාලන ක්‍රියාමාර්ග බවට පරිවර්තනය කිරීමයි. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව තමන්ගේ සිතැඟිවලට අනුව නම්‍යශීලී කරමින් ඇමතිවරුන් සංඛ්‍යාව වැඩි කර ගැනීමේ දේශපාලන දූෂණ ක්‍රියාව වහාම අත්හැරීමට අගමැතිවරයා ඉදිරිපත් විය යුතුය. ‘ව්‍යවස්ථාවන්ට අනුව කැබිනට් ඇමතිවරු 32කට ඉඩ තිබේ’ යන අලුත් අර්ථකථනය යෝජනා කිරීම මඟින්ම, එජාපය පෙන්නුම් කර ඇත්තේ, තම දේශපාලනය ස්වාර්ථයට සේවය කරන පරිදි ව්‍යවස්ථා විධිවිධාන අවභාවිත කිරීමට එජාපය මැළි නොවන බවයි. ඒ අතර, ජනාධිපතිතුමා පසුගිය සති දෙක තුළද පෙන්නුම් කර ඇත්තේ, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයෙන් තහවුරු කළ මූලික ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා මූලධර්මයක් වන ‘ජනාධිපතිවරයාට ඇත්තේ සීමිත බලයකි.’ යන අදහස එතුමා පිළිනොගන්නා බවයි. ව්‍යවස්ථාව පිළිබඳ මේ ප්‍රවේශ දෙකම වැරදිය. ජනාධිපති ධුරයේත් මෙම ආණ්ඩුවේම කැබිනට් ඇමතිවරයෙකුත්, කැබිනට් මණ්ඩලයේ ප්‍රධානියාත් ලෙස සිටින ගමන්ම, විරුද්ධ පක්‍ෂයේ නිල නොවන නායකයා ලෙස කටයුතු කිරීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අවඥාසගතව විකෘති කිරීමක් බව එතුමා සිතන බවත් නොපෙනේ. එය වනාහි, බැඳුම්කර වංචාව සම්බන්ධයෙන් අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහට එතුමා කරන චෝදනාව තරම් බරපතළ චෝදනාවක් තවත් වරක් එතුමාට එල්ලවීමට පාර කැපීමකි.
මේ අතර පසුගිය සති හතක අර්බුදයෙන් ගොඩ ආ පසු, කිසි දෙයක් නොසිදුවූ ආකාරයකින්, දේශපාලන දූෂණය මැදිකරගත් පරණ දේශපාලන ක්‍රීඩාවටම බැස සිටින රනිල් වික්‍රමසිංහ පෙන්නුම් කරන්නේ එම අර්බුදයෙන් සහ අරගලයෙන් යෝජනා වූ ප්‍රජාතාන්ත්‍රික ආණ්ඩුකරණය පරණ සරල පාඩම් පවා ඔහු නොසලකා හරින බවයි. “පරණ විදියටම පරණ දේශපාලනයම කරගෙන යෑම” ඔහුගේ තේරීම වී ඇති බව පෙනේ. එය, මෙම ආණ්ඩුව අවුලෙන් අවුලට පත්කිරීමට, ජනාධිපතිවරයාට තව තවත් අවකාශ සැපයීමක් ද වී ඇත. දැනට පෙනෙන ලකුණුවලට අනුව, එජාප ආණ්ඩු කිරීමට නොහැකි ලෙස පරිපාලනමය හිරවීම් ඇති කිරීම්, ජනාධිපතිවරයාගේ ප්‍රධාන උපක්‍රමයක් වී තිබේ. ඒවායින් බේරීමටද ආණ්ඩුවට පහසු නැත.
අලුත් පෙරමුණු
මේ අතර අලුත් දේශපාලන පෙරමුණු ගොඩනැග ීමට නැතහොත් තිබෙන පෙරමුණු පළල් කර ගැනීමට, එජාපය, ශ්‍රීලනිපය සහ පොහොට්ටු පක්‍ෂය උත්සහා ගන්නා බවට වාර්තා වී තිබේ. මේවා වනාහි ජනාධිපති සහ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණ ජයගැනීම ඉලක්ක කර ගන්නා “මැතිවරණ” පෙරමුණුය. ඒවා සාමාන්‍ය දේශපාලනය තුළ සිදුවන දේවල්ය. ඒ අතර ලංකාවට අද ඒවාට වෙනස්, අලුත් දේශපාලන පෙරමුණක්ද අවශ්‍ය වී තිබේ. එය වනාහි ‘පරිවර්තනීය දේශපාලනයක’ යෙදෙන පරිවර්තනීය දේශපාලන ඉදිරි දැක්මක් ඇති පෙරමුණකි. එම පෙරමුණ 2015 ජනවාරි ආණ්ඩු වෙනස තුළ සංකේතවත් වූ සහ පසුව අත්හරින ලද එහෙත් වලංගුතාව තවමත් පවත්නා, පරිවර්තනීය න්‍යාය පත්‍රයත්, ඔක්තෝබර් 26 දායින් පසු උද්දීපනය වූ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පරිවර්තනීය න්‍යාය පත්‍රයත්, සමාජ සාධාරණත්වය සඳහා අප රටේ නිරතුරුවම සිදුවන අරගලවල ඇති දේශපාලන ජීවගුණයත් යළි එකට ගෙන එන සන්ධානයක් විය යුතුය. ඒ සඳහා අවශ්‍ය දේශපාලන අවකාශය අද විවෘත වී තිබේ.
අප රටේ තිබෙන දේශපාලන බලවේග අතරින් එවැනි නව පරිවර්තනීය දේශපාලන සන්ධානයක් සඳහා හවුල් නායකත්වය දිය හැකි දේශපාලන පක්ෂ දෙකක්ද තිබේ. ඒවා නම් ජවිපෙ සහ ද්‍රවිඩ ජාතික සන්ධානයයි. මේ පක්ෂ දෙකම පසුගිය මාස දෙකෙහි දිග හැරුණු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අරගලයේ ඉදිරියේම සිටියහ. මෙම වසරේ මැතිවරණ ආශ්‍රිතව, රාජපක්‍ෂ කඳවුරෙන් උත්සන්න කිරීමට ඉඩ තිබෙන අන්ත ජාතිවාදී සහ පසුගාමී දේශපාලනයට අභියෝග කිරීමේ හා එය පරාජය කිරීමේ නව ප්‍රයත්නයකට ඒකාබද්ධ නායකත්වය දීමටද ජවිපෙ සහ ටීඑන්ඒ දෙකෙහිද, අනෙකුත් වාමාංශික හා සුළු ජාතික පක්‍ෂවලද පුළුල් සන්ධානයක් අත්‍යවශ්‍ය වේ. එයට අවශ්‍ය ප්‍රධාන දේශපාලන සටන් පාඨ කිහිපයක් දැනටම මතුවී තිබේ. ජනාධිපති ධුරය අහෝසි කිරීම, ආණ්ඩුක්‍රමයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පදනම් පුළුල් කිරීම, අන්තර් වාර්ගික සහයෝගතාව හා සහෝදරත්වය සහ සමාජ සාධාරණත්වවාදී ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ ඒ අතර ප්‍රධාන ඒවායි.
ඉදිරි කාලයේ ලංකාවේ දේශපාලන වෙනස්කම් සිදුකිරීමේ කතෘකයන් වන්නේ තනි දේශපාලන පක්ෂ නොවේ. අන්තර් – පක්ෂ සන්ධානයයි. ජවිපෙට තනි පක්‍ෂයක් ලෙස කළ හැකි කාර්යයකට වඩා බහුවාර්ගික ප්‍රජාතන්ත්‍රීය සන්ධානයක හවුල් නායකත්වය ගෙන ඉටුකළ හැකි දේශපාලන කතෘක කාර්යභාරය ඉහළය.
අවසාන වශයෙන් කිව යුත්තේ, අලුත් අවුරුද්ද එජාපෙ ආණ්ඩුවට එතරම් සුභ එකක් නොවීමට බොහෝ විට ඉඩ තිබෙන බවයි. ජනාධිපති සිරිසේන සමග ඇති ගැටුම අලුත් සහ තියුණු අවධියකට දැනටමත් ළඟාවී තිබෙන බව පෙනේ. මුළු රටම අලුත් දේශපාලනdeadlock එකකට ඇදවැටෙමින්ද තිබේ.■
