පරිවර්තකයන් නිසා අපගේ කියවීමේ හැකියාව පුළුල් වෙනවා

ඊඩිත් ග්‍රෝස්මන්

ඊඩිත් ග්‍රෝස්මන් යනු ඇමරිකානු සාහිත්‍යවේදිනියකි. ඇය විශ්ව සාහිත්‍ය ලෝකය වෙත උරුමකරදී ඇති මාහැඟි දායාදය නම්, ලතින් ඇමරිකානු සහ ස්පාඤ්ඤ සාහිත්‍ය කෘති ඉංග්‍රීසි භාෂාවට පරිවර්තනය කිරීමය. සාහිත්‍යය සඳහා නෝබල් සම්මානයෙන් පුද ලද, සුප්‍රකට ලතින් ඇමරිකානු ලේඛකයන් වන මරියෝ වර්ගාස් ලෝසා, ගේබි්‍රයෙල් ගාර්ෂියා මාර්කේස් ඇතුළු බොහෝමයක් ලේඛකයන්ගේ ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන් ලියැවුණු කෘති ඇය ඉංග්‍රීසියට පරිවර්තනය කළාය. මාර්කේස් සහ මාරියෝ වර්ගාස්ගේ පමණක් සැලකූ විට, ඒ එක් එක් ලේඛකයාගේ ආසන්න වශයෙන් වෙන් වෙන්ව කෘති හතඅටක් වැනි සංඛ්‍යාවක් ඇය ඉංග්‍රීසියට පරිවර්තනය කර ඇත. ගාර්ෂියා මාර්කේස්ගේ නිල පරිවර්තකයා ලෙස ක්‍රියාකොට ඇත්තේ ඇමරිකානු ජාතික ග්‍රෙගරි රබස්සා වුවත්, මාර්කේස්ගේ Love in the Time of Cholera නම් සුප්‍රසිද්ධ කෘතියේ, මුල් ඉංග්‍රීසි පරිවර්තිකාව බවට පත්වීමේ භාග්‍යය ඇය වෙත උදාවිණි. 1990 වසරේ ගාර්ෂියා මාර්කේස් සිය කෘතිවල පරිවර්තන පිළිබඳ සඳහන් කරමින් පැවසුවේ, තම කෘතිවල පරිවර්තන කියවන්‍නේ නම්, රබස්සා සහ ග්‍රොස්මාන්ගේ පරිවර්තන කියවීමට තමා ආශාකරන බවයි.
1936 මාර්තු 22 උපත ලද ග්‍රෝස්මන් මේ වන විට ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන් ලියැවුණු සාහිත්‍ය කෘති තිහකට අධික සංඛ්‍යාවක් ඉංග්‍රීසි භාෂාවට පරිවර්තනය කොට ඇත. ඇය නිව්යෝර්ක් සිටි විශ්වවිද්‍යාලයෙන් ලතින් ඇමරිකානු සාහිත්‍යය පිළිබඳ ආචාර්ය උපාධිය ලබාගත් අතර ඉන් අනතුරුව විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරියක ලෙස සේවය කිරීම ආරම්භ කළාය. Love in the Time of Cholera කෘතිය පරිවර්තනය කිරීම නිසා ලැබුණු කිර්තියත් පිළිගැනීමත් නිසා ඇය 1990 වසරේ ගුරු වෘත්තියට සමුදී, පූර්ණකාලීන පරිවර්තිකාවක ලෙස ක්‍රියාකිරීම ඇරඹුවාය.
ඇගෙන් ඉංග්‍රීසි සාහිත්‍යයට ලැබුණු තවත් සුවිශේෂ තිළිණයක් නම් ස්පාඤ්ඤ සාහිත්‍යයේ මුදුන්මල්කඩක් ලෙස සැලකෙන පිටු 1000කින් පමණ සමන්විත, මිගුවල් ද සර්වන්තේස් නම් ලේඛකයා විසින් රචිත, කොටස් දෙකකින් යුත් ‘දොන් කිහොතේ’ (Don Quixote) නම් කෘතිය, 2003 වසරේදී ඉංග්‍රිසියට පරිවර්තනය කිරීමයි. එම කෘතියේ කොටස් දෙක, මුල් වරට පළවූයේ 1605 සහ 1615 වසරවලදී වන අතර, එය මුල් වරට පරිවර්තනය වීම ආරම්භවී ඇත්තේ 1612 වසරේදීය. එතෙක් මෙතෙක් එම කෘතිය විසි වතාවකට අධික වාරයක් ඉංග්‍රිසියට පරිවර්තනවී ඇති අතර ‍තොරතුරු මූලාශ්‍රවලට අනුව 2012දී එය ජෙරල්ඞ් ‍ජේ. ඬේවිස් නැමැත්තෙකු විසින්ද ඉංග්‍රිසියට පරිවර්තනය කර ඇත. එකම කෘතිය එසේ බොහෝ වාර ගණනක් ඉංග්‍රීසියට පරිවර්තනයවීමේ තත්ත්වයක් තුළ, ‍ග්‍රෝස්මන්ගේ පරිවර්තනයේ සුවිශේෂ ලක්ෂණය වන්නේ ඇය, එම පරිවර්තනය සඳහා නූතන ඉංග්‍රීසි භාෂාව යොදාගැනීමයි. එම නිසා බටහිර සාහිත්‍යයේ වැදගත් සංද්ධිස්ථානයක් සලකුණු කරන ඉතා දීර්ඝ සාහිත්‍ය කෘතියක් වන ‘දොන් ‍කිහොතේ’ කෘතිය වර්තමාන පරම්පරාවට පහසුවෙන් කියවීමේ හැකියාව ග්‍රෝස්මන් ලබාදී ඇත. භාෂා භාවිතයත් සමස්ත පරිවර්තන කාර්යය පිළිබඳවත්, සර්වන්තේස්ගේ කෘති පිළිබඳ විද්වතුන් ඇයට විවිධාකාරයේ විවේචන එල්ලකළද, දොන් ‍කිහොතේ පරිවර්තන ‍කෘති ගොන්න අතුරින් ග්‍රෝස්මන්ගේ කෘතිය නූතන පරම්පරාව අතර ජනප්‍රිය වී ඇති බව නම් නොරහසකි. ‍‍දොන් කි‍හොතේ කෘතිය පරිවර්තනය කිරීමේ ‍ග්‍රෝස්මන්ගේ ව්‍යායාමය ප්‍රශංසාවට ලක්කළ සාහිත්‍යවේදීන් අතරින් එම කෘතියේ යාවජීව ලෝලියෙකු වූ මෙක්සිකානු ලේඛක කාර්ලෝස් ‍ෆුවන්තේස්ද සිටියි.
පරිවර්තන කාර්යභාරයේ ඇති සංස්කෘතිකමය වැදගත්කම සහ සාහිත්‍ය ලෝකය තුළ පරිවර්තකයාගේ භුමිකාවේ ඇති වැදගත්කම වඩාත් අවධාරණය කරනු අටියෙන් ඇය 2010 වසරේදී Why Translation Matters නම් කෘතියක්ද සම්පාදනය කළාය.
පහතින් ඇත්තේ Fivebooks.com වෙබ් අඩවියේ 2012 පෙබරවාරි මස පළවුණු ඊඩිත් ග්‍රෝස්මන් සමග කරන ලද දීර්ඝ සංවාදයේ සංක්ෂිප්ත පරිවර්තනයකි.

මෑතකදී ඔබ ලියූ කෘතියක් තමයි Why Translation Matters. එම ග්‍රන්ථ නාමය නැවත ඔබ වෙත යොමුකරමින් කෙලින්ම මෙසේ අසන්නම්. ඇයි පරිවර්තන කාර්යය වැදගත් වෙන්නේ?
එය මොන තරම් අවලස්සන ප්‍රශ්නයක්ද! ‘ඇයි වැදගත් නොවෙන්නේ’ කියන ප්‍රශ්නය ඇහුවා නම් එය කාරණාවට වඩාත් සමීපයි. මම හිතන්නේ පරිවර්තන කාර්යය කියන්නේ සාහිත්යික ශිෂ්ටාචාරය එකට බැඳතබන බදාමයයි. එය තමයි අප අනෙක් සාහිත්‍යයන් සහ අනික් මිනිසුන් ගැන දැනගන්න විදිය – මම ‘සංස්කෘතීන්’ යන වචනය මඟහරිනවා, මොකද එය මගේ කැමතිම වචනයක් නොවෙයි. අපි ලෝකය ගැන දැනගන්නේ පරිවර්තන හරහා. හැමකෙනාම හැම භාෂාවම කතා නොකරන නිසා, අනෙක් අය ලියන්නේ හිතන්නේ මොනවාද කියලා අපිට දැනගන්න ලැබෙන්නේ පරිවර්තිත කෘති ඇසුරු කිරීමෙන් පමණයි.

ඇයි ඔබ ‘සංස්කෘතීන්’ (Cultures) කියන වචනයට කැමති නැත්තේ?
සමහරවිට මම එයCultures Vulture නම් (ප්‍රබුද්ධ මාධ්‍ය කෙරෙහි උවමනාවට වඩා කැමැත්තක් දක්වන්නා) අපහාසාත්මක ආප්ත ප්‍රකාශය සමග බද්ධකරන නිසා වෙන්න ඇති. මිනිස්සු සංස්කෘතිය ගැන කතාකරද්දී මට කවදාවත් කිසිම අදහසක් තිබුණේ නැහැ එයාලා මොනවා ගැනද කතාකරන්නේ කියන එක. ඔවුන් අදහස් කළේ සමාජය ගැනද, උසස් කලාවද හෝ වෙනයම් දෙයක් ද කියන එක ගැන මම දන්නේ නැහැ.

ඒත් ඔබගේ සහ ග්‍රෙගරි රබස්සාගේ පරිවර්තන කෘති මගින් ලතින් ඇමරිකානු සාහිත්‍යයත්, සමහරවිට එය තුළින් ලතින් ඇමරිකානු සංස්කෘතියත් පිළිබඳ පාඨකයාට දැනගැනීමට ඉඩ සැලසෙනවා.
මා සහ ග්‍රෙගරි කළ ගේබි්‍රයෙල් ගාර්ෂියා මාර්කේස්‍ගේ පරිවර්තන වෙත අවධානය යොමු කළහොත්, ඒවායින් අප ඉගෙනගන්නේ වෙන කිසිවක් නොව, ගේබි්‍රයෙල් ගාර්ෂියා මාර්කේස් ගැනයි. ලේඛකයකු ලෙස සහ නවකතා සහ කෙටිකතා ලිවීමට ඔහුව පෙළඹුවේ කුමක්ද යන්න ගැන ඔබ ඉගෙනගන්නවා. මඑසේම ඒවා කොලොම්බියාව සහ මෙක්සිකෝව පිළිබඳ පිළිබිඹුවක් ලෙසද ගත හැකියි. ඒත් එම නිර්මාණවලින් නිරූපණය වෙන්නේ මෙක්සිකානු හෝ කොලොම්බියානු සමාජයේ මේ මේ විශේෂිත කොටස යැයි හුවාදක්වන්න ඔබට පුළුවනියැයි මම විශ්වාස කරන්නේ නැහැ.

ඔබට අනුව හොඳ පරිවර්තනයක තිබිය යුතු වඩාත් වැදගත් ලක්ෂණය කුමක්ද? ‘මටසිලිටි’ වැනි වදන් ඒ සම්බන්ධයෙන් නිතරම භාවිත වනවා.
කාරණා දෙකක් තිබෙනවා. වැදගත්කම අනුව පිළිවෙළ දැක්වනවා නෙමෙයි මේ. එක, පරිවර්තනය කියවීමෙන්, එහි මුල් ලේඛකයාත් ඔහුගේ අනිකුත් කෘතීනුත් පිළිබඳ සොයායාමක් කරන්න ඔබව පෙළඹෙව්වාද? දෙක, පරිවර්තනය ඔබව පාඨකයෙක් ලෙස සම්පූර්ණයෙන්ම සතුටට පත්කළාද? එය පරිවර්තනයක්ය යන්න ඔබට සම්පූර්ණයෙන්ම අමතකවී, ඔබ කියවමින් සිටින ප්‍රබන්ධය හෝ කවිය වෙත ඔබ මුළුමනින්ම ආසක්ත වෙන්නේද? මෙම කාරණා දෙක අප මෙහෙයවන්නේ වෙනස් දිශානතීන් දෙකකට. එකක් මුල් කෘතිය වෙත සහ අනික පරිවර්තනයේ අවසාන ප්‍රතිඵලය වෙත.

පරිවර්තනයේ වැදගත්කම පිළිබඳ ඔබගේ අදහසට ආපසු හැරෙන්නේ නම්, බොහොමයක් පාඨකයන්ට ශ්‍රේෂ්ඨ සාහිත්‍ය කෘති පරිශීලනය කරන්න ලැබෙන්නේ නැහැ, පරිවර්තන සාහිත්‍යයක් නොපැවතියේ නම්..
නිසැකවම.

ඔබ තමයි, දොන් කිහොතේ (Don Quixote) කෘතිය පරිවර්තනය කළ පරිවර්තකයන්ගේ දීර්ඝ නම් ලැයිස්තුවට මෑතකදී අලු‍තින්ම එක්වුණු පරිවර්තිකාව. මට මතකයි මෑතකදී මම තොල්ස්තෝයිගේ පරිවර්තන කෘති පිළිබඳ සටහනක් කියෙව්වා. එහි සඳහන් වුණේ, රුසියානු පාඨකයන්ට ඉන්නේ තෝල්ස්තෝයිලා එක්කොයි. ඒත් ඉංග්‍රීසි පාඨකයන්ට ‍ඉන්නවා තෝල්ස්තෝයිලා මහ ගොඩක්. ඔබ හිතනවාද ‘දොන් කිහොතේ’ වැනි විශේෂිත කෘතියකට පරිවර්තන විශාල ප්‍රමාණයක් තිබීම අගය කළ යුතු කාරණයක් කියලා?
එක කෘතියකට පරිවර්තන බොහොමයක් තිබීම වැළැක්විය නොහැකියි, මොකද පරිවර්තකයෝ දෙදෙනෙක් එකම ආකාරයට පරිවර්තනය කරන්නේ නැති නිසා. සෑම පරිවර්තනයකදීම ඔබට ලැබෙන්නේ මුල් කෘතියේ අනුවාදයක්. මම හිතන්නේ පාඨකයෙක් මුල් කෘතියේ එක පරිවර්තනයකට වඩා කියවීම විසින් එම කෘතිය පිළිබඳ වඩාත් හොඳ අවබෝධයක් පාඨකයාට ලබාදෙනවා. එය, එක් එක් පරිවර්තකයා එකී වදන්, වැකි තෝරාගත්තේ ඇයිද යන්න විමසමින්, පරිවර්තකයන්ගේ තෝරාගැනීම සැසඳීමට පාඨකයාට බලකරනවා. එය මුල් කෘතියට සාපේක්ෂව අලු‍ත් යමක් සොයායාමක්.
මම කොපමණ පරිවර්තනයට ආදරය කළත් මම හිතනවා, ඔබ මුල් කෘතිය ලියැවී ඇති භාෂාව දන්නවා නම් එම කෘතියේ පරිවර්තිත කෘතිය කියවීම කිසිම තේරුමක් නැහැ කියලා. ඉංග්‍රීසි පරිවර්තනය කෙතරම් මනබඳිනසුලු‍ වුවත් ඔබ රුසියානු බස දන්නවා නම්, මුල් කෘතිය රුසියානු බසින් නොකියවීමේ කිසිම තේරුමක් නැහැ. සෑම අයෙකුම හැකි නම් මුල් භාෂාවෙන් සාහිත්‍ය කෘති කියවිය යුතුයි. සර්වන්තේස් කියන්නේ විශිෂ්ට ලේඛකයෙක්, ඔබ ඔහුව ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන් කියවන්නේ නම්, ඔහුව සෘජුව පරිශීලනය කිරීමේ සංතුෂ්ටියට ඔබට පිටුපාන්න බැහැ.

දොන් කිහොතේ කෘතියේ සැමුවෙල් ප’ට්නම්ගේ පරිවර්තනය එළිදැක්වුණේ 1949 වසරේ වන අතර ඔහු එහිදී පරිවර්තනය සඳහා අඩු වැඩි වශයෙන් සමකාලීන භාෂාව යොදාගෙන තිබුණා. ඔබගේ පරිවර්තනයේ හැඳින්වීම තුළ ඔබ සඳහන් කර තිබුණා ඔබත්, එහි නූතන අනුවාදයක් ගෙනඒමට ඔබ කෙතරම් වෙහෙස වුණාද කියා. පරිවර්තකයෙක් නිතරම පරිවර්තනය සඳහා සමකාලීන භාෂාවම යොදාගත යුතුද?
වෙන්න පුළුවන්. ඉතාමත් පැරණි ලියවිල්ලක්, දහසයවැනි සියවසේ කවියක් හෝ උදාහරණයක් ලෙස දොන් කිහොතේ වැනි කෘතියකදී පරිවර්තකයාට මෙවැනි දුෂ්කරතාවකට මුහුණ දෙන්න වෙනවා. මම නූතන වාග් සම්ප්‍රදාය නොවෙයි නම් යොදාගන්නේ, මම වෙන කුමන ආකාරයේ භාෂාවක්ද පාවිච්චි කළ යුත්තේ? 16 වැනි සියවසේ ව්‍යාජ ඉංග්‍රීසියද? නැතිනම් මම එක්දහස් පන්සිය ගණන්වල ස්පෙන්සර් නිර්මාණය කළ Faerie Queene හෝ ශේක්ස්පියර් අනුකරණය කළ යුතුද? දහසය වැනි සියවසේ ඉංග්‍රීසිය ලියන්න මම කාවද අනුකරණය කළ යුත්තේ? ඒක විකාර ප්‍රශ්නයක්. පැහැදිලිව ඒකට පිළිතුර තමයි, එහෙම හිතන එක කිසිම තේරුමක් නැහැ කියන එක. ලේඛකයෙක් ලියද්දී, ඔහු හෝ ඇය කොයි කාලේ ජීවත් වුවත්, බොහෝ විට එම ලේඛකයා හෝ ලේඛිකාව ලියන්නේ සමකාලීන සජීවි භාෂාවෙන්. මම හිතන්නේ පරිවර්තනය තුළත් එය පිළිබිඹු විය යුතුයි.
සමකාලීන භාෂාවෙන් ලියනවා යැයි කියන්නේ අවවහර හෝ වීථි භාෂාවෙන් ලියනවා කියන එක නෙමෙයි. දොන් කිහොතේ කෘතියේ, උදාරහණයක් ලෙස මම, මධ්‍යම පුරුෂ ඒක වචනයේ (ඔබ) Thee හෝ thou කියන ආකාර පාවිච්චි කළ යුතුව තිබුණා. සමහර ක්වේකවරුන් හැරෙන්නට අවුරුදු 300කට මෙහා එවැනි ඉංග්‍රීසි අපි පාවිච්චි කරලා නැහැ. ඉතින් කොහොමද මම ඒ කෘතිය එතරම් පැරණි තාලේ එකක් බවට පත් කරන්නේ? ‍දොන් කිහොතේ කෘතියේ මම එවැනි පැරණි භාෂාවක් භාවිතකළේ එහි, ධීර වීර නවකතාවල ඇති භාෂාව අනුකරණය කරමින්, කිසියම් උද්වේග කර ප්‍රකාශනයක් තිබූ විටදී පමණයි. එවිට මම බොහොම අවබෝධයෙන් පැරණි තාලේ භාෂාවක් යොදාගත්තා.

මම මෑතකදී පරිවර්තකයා සහ ලේඛකයා සාහිත්‍ය කෘතියක් සම්බන්ධයෙන් සමාන වැදගත්කමක් ලැබිය යුතුද නැද්ද යන විවාදයට මැදිවුණා. ඔවුන් බහුතරයක් කිව්වෙ ඒක එසේ නොවෙයි කියලා. ඒත් ඔබ හිතන්නේ දෙදෙනාටම සමාන වැදගත්කමක් ලැබිය යුතුයි කියන එක.
ඉතින් ඒක ඇත්ත. පරිවර්තකයන් අපට ලබාදෙන එක් විශිෂ්ට තිළිණයක් තමයි, පුළුල් ලෙස කියවීමේ හැකියාව, විවිධ භාෂාවලින් ලියන ලේඛකයන්ගේ ආභාසය අපේ තරුණ ලේඛක ලේඛිකාවන් වෙත ලැබීමේ හැකියාව. ඒ ආකාරයට මුල් කර්තෘ වගේම පරිවර්තකයාද එක සේ වැදගත්. මම මීට කලිනුත් කියලා තියෙනවා බොහොමයක් ලතින් ඇමරිකානු සාහිත්‍යවේදීන්ට, විශේෂයෙන්ම ගාර්ෂියා මාර්කේෂ් වැනි ලේඛකයනට, විලියම් ෆෝක්නර්ගේ ආභාසය ලැබුණේ කොහොමද කියන එක. ගාර්ෂියා මාර්කේස් ඔහුගේ මතක සටහන් කෘතියේ සඳහන් කරලා තියෙනවා තමා කොහොමද ෆෝක්නර්ගෙන් ඉගෙන ගත්තේ කියලා, ෆෝක්නර් විස්තර කොට තිබු‍ණේ අතිවිශිෂ්ට ගුරුවරයෙකු ලෙස. ඉතින් ගාර්ෂියා මාර්කේස් සැබවින්ම ෆෝක්නර්ව කියෙව්වෙ ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන්.
ඒ අතරේ ෆෝක්නර් කියලා තිබුණා ඔහු අවුරුද්දට වතාවක් දොන් කිහොතේ කෘතිය කියවනවා කියලා. කාලෝ ෆුවන්තේසුත් එසේම කරනවා කියලා වරෙක කියලා තිබුණා. ඒ අය දොන් කිහොතේ කියවන්‍නේ ඉංග්‍රීසියෙන්. ඉතින් ‍ෆෝක්නර්ට සර්වන්තේස්ගේ ආභාසය ලැබෙන්නේ පරිවර්තනය හරහා, ගාර්ෂියා මාර්කේස්ට ‍ෆෝක්නර්ගේ ආභාසය ලැබෙන්නේ පරිවර්තනය හරහා. ගාර්ෂියා මාර්කේස්ගේ ආභාසය ටෝනි මොරිසන්ට ලැබෙන්නේ පරිවර්තනය හරහා. වෙනත් වචනවලින් කියනවා නම්, එක් සම්ප්‍රදායක් එක් ලේඛක පරම්පරාවකින් ඊළඟ පරම්පරාවට සම්ප්‍රේෂණය වෙනවා, සම්ප්‍රේෂණය වන මාධ්‍යය තමයි පරිවර්තනය.

මට තියෙනවා තව එක ප්‍රශ්නයක් රබස්සා ගැන ඔබෙන් අහන්න. ඔහු තමයි ගාර්ෂියා මාර්කේස්ගේ බොහොමක් කෘතිවල මුල් පරිවර්තකයා. ඒත් Love in the Time of Cholera කෘතියේ මුල් පරිවර්තිකාව බවට පත්වෙනවා. එය සිදුවන්නේ කොහොමද?
මම ඒකට හරි පිළිතුරක් කවදාවත් දැනගෙන හිටියේ නැහැ. මම හිතන්නේ රබස්සා අසනීපෙන් හිටියේ – මොකක් හරි හෘදය රෝගයක්. මගේ සංස්කාරකවරයා මට එය කවදාවත් කීවෙ නැහැ. මම මෙහෙම කියමින් ‘මම මේ ප්‍රශ්නෙ අහන්නේ ඔයාගෙන් එකම එක වතාවයි’ කියලා මම ඔහුගෙන් එය ඇහුවා. ඔහු මොකක්දෝ ප්‍රලාපයක් කිව්වා. මමත් ප්‍රශ්න අහන එක අතහැරියා. ඉතින් මම දන්නේ නැහැ වුණේ මොකක්ද කියලා.
ඔබ ජෝන් ෆෙල්ස්ටිනර් විසින් සම්පාදනය කරන ලද Translating Neruda : The Way to Macchu Picchu සහ Paul Celan: Poet, Survivor, Jew නම් කෘති ද්විත්වය කියවිය යුතුම සාහිත්‍ය කෘති ලෙස නිර්දේශ කරනවා. එසේම ඔබගේ උයහ ඔර්බික්එසදබ ඵ්එඑැරි කෘතියේද ඔබ, එම කෘති සම්පාදනය කළ, පරිවර්තකයෙකු සහ විද්වතෙකු වන ජෝන් ෆෙල්ස්ටිනර් පිළිබඳ සඳහන් කරනවා. ජොන් ෆෙල්සිටිනර්ගේ Translating Neruda කෘතියේ තිබෙනවා මෙවැනි අපූරු කියමනක්. “වැඩ නිමා කළ ගොඩනැගිල්ලක් අසල පලංචි පෙනෙන්නට නැතුවාක් සේම, පරිවර්තකයාගේ පසුබිම් පර්යේෂණය, නිර්මාණ ක්‍රියාදාමය අවසන් කාර්යය තුළද මතුවී පෙනෙන්නේ නැත.”
ඔබ පරිවර්තන කාර්යය ගැන උනන්දු කෙනෙක් වුණත් නොවුණත්, ෆෙල්සිටිනර්, පැබ්ලෝ නෙරූඩා සහ පවුල් චෙලාන් පිළිබඳ සම්පාදනය කර ඇති කෘති ද්විත්වය තුළ ඔහු ඉතාමත් අනර්ඝ කාර්යභාරයක් කරලා තියෙනවා. මේ කෘති ද්විත්වය තුළම ඔහු ගනුදෙනු කරන්නේ ඉතාමත් සංකීර්ණ කවීන් සමග.
Translating Neruda කෘතිය කියන්නේ, පරිවර්තනය පුහුණුවීම සඳහා ඇති දිනපොතක්. එහි ඇති සිද්ධාන්ත මත නොපිහිටවූ ගුණය මා සතුටට පත්කරනවා. එය, මුල් කෘතිය තුළ ඇති අභියෝග මොනවාද, ඒවා ෆෙල්ස්ටිනර් විසින් ඔහුගේ පරිවර්තන කාර්යයේදී ‍විසඳා ගන්නේ කෙසේද යන්න කියැවෙන, ඉතාමත් පුළුල් ලෙස ප්‍රායෝග ික සාහිත්‍ය ව්‍යායාමයක්. පළමු පරිච්ඡේදයම පරිවර්තනය සඳහා වූ සම්පූර්ණ පාඨමාලාවක්. එය විශිෂ්ටයි. එය පරිවර්තනය ගැන පමණක් කියැවෙන කෘතියක්මත් නොවෙයි. එය නෙරූඩාගේ කවි සහ නෙරූඩා නම් සාහිත්‍යවේදියාගේම දිගුවක්.

ඔහු ඔහුගේ පරිවර්තනය විසංයෝජනයට ලක්කරනවා. මම හිතන්නේ එය ඉතාමත් නූතන ප්‍රවේශයක්. එවැනි අභ්‍යාස ඔබ පරිවර්තන තුළ වැඩි වැඩියෙන් දකින්න කැමතිද?
ඔව්. මම එවැනි අභ්‍යාස වැඩි වැඩියෙන් දකින්න කැමතියි. එය උදව්වක් වෙනවා පාඨකයාට මුල් කෘතිය හොඳින් තේරුම් ගන්න. පරිවර්තන කාර්යය ගැන සැලකිලිමත් වන තරමට මුල් කෘතිය බැබලෙනවා.

පරිවර්තන කාර්යය ආරම්භ කළ කාලයට වඩා වර්තමානය වන විට, සාහිත්යික මැදිහත්වීම නිසා ඔබ වඩාත් වැඩි කීර්තියක් අත්පත් කරගනිමින් සිටිනවා නේද?
ඔව්. මට හිතෙන්නේ ඒක එහෙම තමයි. පැහැදිලිව ඇමරිකාවේ දැන් ගොඩක් පරිවර්තනය සඳහා වෙන්වුණු අධ්‍යයන පාඨමාලා තියෙනවා. ඒ නිසා පරිවර්තනය සඳහා විශේෂිත උපාධි දැන් ලබාගන්න ගොඩක් අයට පුළුවන්. මම ඉගෙනගන්න කාලේ එහෙම දේවල් තිබුණේ නැහැ. මම අවුරුදු ගාණක් ගතකරලායි තනියම පරිවර්තනය ගැන ඉගෙනගත්තේ. මම දැන් පූර්ණකාලීන ඉගැන්වීම අත්ඇරලා පූර්ණකාලීන පරිවර්තනය පටන් අරන් ගොඩක් කල්. ඒත් මම ඉඳහිට උගන්වනවා.

හිතනවාද පූර්ණකාලීන පරිවර්තනය රැකියාවක් විදියට කරන්න පුළුවන් කියලා?
මම පැහැදිලිවම ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ පූර්ණකාලීනව පරිවර්තිකාවක් ලෙස වැඩ කරන අල්ප සංඛ්‍යාවෙන් කෙනෙක්. පරිවර්තනවලින් එතරම් මුදල් උපයන්න බැහැ. දිළිඳු ජීවිතයක් ගතකරන්න හිත හදාගෙන තමයි වැඩ කරන්න වෙන්නේ. ඒත් ඒ තත්ත්වයත් ටිකෙන් ටික හොඳ අතට හැරෙමින් පවතිනවා. පරිවර්තකයෝත් දැන් දැන් බොහොම සූක්ෂ්ම වෙන්න පටන් අරන්. ඔවුන් දැන් ඔවුන්‍ගේ කොන්ත්‍රාත්තු ගැන වගබලාගන්න නීතිඥවරුන්ගේ සහාය ලබාගන්නවා.■

■  සුභාෂිණි චතුරිකා