ලංකාව ද චීනකරණය වෙමින් පවතින අවධියක, ආර්ථික හා වෙළෙඳ වාසි ලබාගැනීමෙන් ම ඔබ්බට සාහිත්යික මට්ටමකින් කවි රස විඳින වත්මනක් කරා අපි එළඹ සිටිමු. පරාක්‍රම කොඩිතුවක්කු විසින් රචිත ‘යැංසි කාව්‍ය නදී’ කෘතිය එළිදකින වත්මන් මොහොත චීනකරණය ගැන නැවත සිතීමට මොහොතකි.
පෙර කියවීම
චීන කවි සම්බන්ධයෙන් විවරණයකට යාමට පෙර කෘති කිහිපයක් සමගාමීව ඇසුරු කළ යුතුය. මේ සඳහා පාඨනය කළ යුතු කෘති කිහිපයකි. එකක් නම්, ආරියවංශ රණවීර රචිත ‘සංස්කෘතිය හා ගොඞ්සිලාකරණය’ නම් ලිපි එකතුවෙහි එන ‘මහා චීන කාව්‍ය සම්ප්‍රදාය’ හා ‘චීන කවිය මහාර්ඝත්වයට පත්කළ රජ තුන්කට්ටුව’ යන ලිපි ද්වයයි. අනෙක් පී.බී. මීගස්කුඹුර පරිවර්තනය කළ හජිමෙ නකමුරේගේ ‘පෙරදිග මිනිසුන්ගේ චින්තන විධි: චීනය, තිබ්බතය හා ජපානය’ කෘතියයි. චීන කවි සිංහල බසට හැරැවූ විමල් දිසානායක විසින් 1973 සිංහලට නගන ලද ‘පැරණි චීන කවි’ ග්‍රන්ථයෙන්ද කියවීම් කළ හැකිය. කොඩිතුවක්කුගේ කෘතියට පෙර සිංහලයට පරිවර්තනය වී තිබුණේ චීනයේ හයිකු කවි පමණකැයි සුමුදු චතුරාණි සංස්කාරකවරිය පුන්කලස අතිරේකයෙහි දක්වන අදහස ගැන වෙනත් කියවීමකට යාමට පාඨක අපට එවිට අවස්ථාව ලැබේ.
රණවීරගේ ලිපි
ආරියවංශ රණවීරගේ මුල් ලිපියෙන් චීන කවිය හදාරන්නන්ට සංක්ෂිප්ත සාර දැක්මක් ඉදිරිපත් කරයි. චීනය ලංකාව අතර පැවති සහසම්බන්ධතා සේද මාවත දිගේ ආ සේද සළුවකින් පමණක් ආර්ථිකමය වශයෙන් වැදගත් වූවා හැර චීන සාහිත්‍යය මෙරටට අවශෝෂණය නොවූ බව හෙතෙම ක්‍රමිකව පහදයි. චීනයේ ආදිතම ග්‍රන්ථ අතර, ක්‍රිපූ 6දී රචිත ෂිහ් චිං (Shih CHing) නම් කාව්‍ය එකතුවක් වූ බව පවසන රණවීර ග්‍රීසියේ හැරුණුවිට සාහිත්‍යමය අගයෙන් යුතු මෙවැනි සාඩම්බර ග්‍රන්ථ හිමි දේශය චීනය බව පෙන්වා දෙයි. බී.වී. රාවෝගේ ‘ලෝක ඉතිහාසය’ කෘතියෙහි චීනයේ ස්වර්ණමය යුගය වූ හැන් අධිරාජයාගේ සමයේ සේද මාවත දියුණු තලයකට පැමිණි බව දක්වයි. තන්ග් රාජ සමයේ කවීන් 2200ක් පමණ රට පුරා කාව්‍යකරණයේ යෙදී ඇත. කොන්ෆියුසියස්තුමා, මාඕ වැනි චීනයේ ආගමික හා විප්ලවීය නායකවරුන් පවා කාව්‍ය රචනා කර ඇති අතර එය ම කාව්‍යකරණය සාමාන්‍ය ජනයා වෙත ද යොමුවීමක් විය.
චීන කවියේ ස්වභාවය ලොවට පෙන්වාදුන්, ඉංග්‍රීසි කවිය නව මාවතකට යොමුකළ, චීන කවි පිළිබඳ පරිචයක් ලද ප්‍රකට කිවිවර හා විචාරක එස්රා පවුන්ඞ් හා සෙසු රචකයන් ගැන ද, චීන කවියේ විශේෂත්වය ද, ස්වර්ණමය කවි යුගයේ සිටි කවියන් ද පිළිබඳව කොඩිතුවක්කු රචිත ‘යැංසි කාව්‍ය නදී’හි ආරම්භක පරිච්ඡේද කිහිපයට වඩා රණවීරගේ ලිපියේ නිශ්චිතව හා සාරවත්ව කරුණු දැක්වේ. පෙර දැක්වූ කෘතීන් යෝග්‍ය පරිදි විචාරයට යොදමින් ‘යැංසි කාව්‍ය නදී’ වෙත එළඹෙමු.
චීන භාව කාව්‍යය
යැංසි නදිය (Yangtze) යනු ආසියාවේ දිගම ගංගාවයි. යැංසිකියැං ලෙසින් ද එය හඳුන්වයි. අතීතයේ පටන් චීනයේ වාරිමාර්ග ව්‍යාපෘති සේම පාලම් ද මේ ආශ්‍රයෙන් නිර්මාණය වී තිබේ. යැංසි ගංගාවත් එහි අතු ගංගාත් චීනයේ ධීවර හා මත්ස්‍ය කර්මාන්තයට ප්‍රමුඛව උරදෙන්නකැයි පැවසේ.
“මේ පරිවර්තනයට මා යැංසි කාව්‍ය නදී නම යෙදුවේ ලොව තුන් වැනි දිගම ගංගාව වන යැංසි නදිය තරම්ම චීන කවිය මහා ප්‍රවාහයක් නිසයි.” (28 ඔක්තෝබර්, 2018 සිළුමිණ, පුන්කලස)
පරාක්‍රම කොඩිතුවක්කු චීන කාව්‍ය, යැංසි කාව්‍ය ලෙස හඳුන්වනුයේ ඇයිදැයි කෘතියෙහි විශේෂයෙන් නොදක්වතත් යැංසිය චීන කවිය හා බද්ධ බවට කරුණු කිහිපයක් පෙනේ. චීන කවි හඳුන්වන්නේ ‘භාව කාව්‍ය’ ලෙසිනැයි රණවීර කියයි. භාව කාව්‍ය යන්නට චීන බසින් කියනුයේ ‘යැන් චි’ (Yen- chi) ලෙසිනි. තවද සිකියැං, යැංසි හා හොවැංහෝ යන ගංගා අතරින් මාතෘ ගංගාව වන යැංසි ගංගාවේ දකුණු ප්‍රාන්තයේ ‘චූ ඉසූ’ නමින් විශේෂ කාව්‍ය ක්‍රමයක් දියුණු වෙමින් ආ අතර එම කාව්‍ය චීන කවි ඉතිහාසයට ද එක්විය. එම කවි ක්‍රමයෙහි ප්‍රමුඛයා වූ ‘චී යූ ආන්’ කවියා, රජවාසලේ නිලමේ ධුරය ලැබ සිටියදී සතුරන්ගේ කීම් අසා ඔහු රජය විසින් නෙරපා දැමුණු විට, එම ශෝකය කවියට නැගූ අතර, පසුව යැංසිකියැං ගංගාවේ අතු ශාඛාවක් වන ම්ලෝ ගඟට පැන දිවි නසාගත්තේය. මෙම නදිය තේමා කරගනිමින් ලියූ කාව්‍ය රචනා ද චීන කවි අතර හමුවේ. මෙවන් හේතු නිසා තත් කෘතිය යැංසියේ නාමය චීන කවිය හා සමගාමී කිරීම සාධනීයය.
පරාක්‍රම කොඩිතුවක්කු සූරීන්ගේ කෘතිය හුදු කාව්‍ය පරිවර්තන කෘතියක් නොවේ. මෙහි මුල් පරිච්ඡේද අට චීන කවියට එළඹෙන පාඨකයා දැනුවත් කරයි. අවධානය යොමු විය යුතු කවි කිහිපයක් දක්වමි.
චීන කවි වර්ග කිහිපයකි. ඒ චීන ජන කවි, රාජධානි කවි, අධිරාජ්‍යවිරෝධ කවි (මාර කවි), මැයි කවි, විරෝධී කවි, කසල කවි, නිදහස් කවි වශයෙනි.
එක්තරා චීන ජන කවියෙක් මෙසේ ලියයි.
“කුරුමිණියා වගේ
කොරහක වැටිලා හැමදාමත් අපි
කැරකෙනවා… කැරකෙනවා
එළියට යනු බැරිව”
බෂෝගේ හයිකු කවිවල පවා එන කුරුමිණියෝත් කොරහත් අපට වටහා දෙන්නෝ ගැමි ජනදිවියේ ඇසුර ලැබූ ජනකවියන්ගේ අව්‍යාජත්වය නොවේද? සංසාරය කොරහකටත් කුරුමිණියා එහි සරන සත්ත්වයාටත් ආදේශ කරයි. මෙය සේකරගේ ‘සක්වාලිහිණි’හි එන පහත කව සිහිකරයි. එහි කමත නම් සසරය. අම්බරුවෝ මනුෂ්‍යයෝය.
“අම්බරුවෝ අපි කමතේ -කැරකි කැරකි යනවා
කවුද කෙනෙක් කෙවිට අරන් – අපි පස්සෙන් එනවා”
චීනවැසියන්ගේ චින්තන විධි
චීන කවියන් කාව්‍ය රචනා කළේ සංස්කෘත අලංකාරවාදීන්ගේ මෙන් ඇති හැකි පමණ උපමා හෝ රූපක යොදා එය වෙනම කවියක් බවට පත්කිරීමෙන් නොවේ. ඇතිසැටියෙන් සරලව සුමටව සිතැඟි දැක්වීමෙනි. ඒ සඳහා ස්වාභාවික වස්තූන්හි ඇසුර ලැබීම ඔවුන් අනුදත් මාර්ගයයි. එය අතීතයේ පටන් ඔවුන් තුළ කිඳාබැස තිබූ අනන්‍යතාව ද විය. චීනවාසීන්ගේ චින්තන විධි යටතෙහි මීගස්කුඹුර පවසන්නේ ඔවුන් ස්වභාවධර්මය පරමය වශයෙන් පිළිගත් බවයි. න්‍යායන් ඉදිරිපත් කරද්දීත්, සංකල්ප විග්‍රහ කිරීමේදීත්, ධර්ම කරුණු දැක්වීමේදීත් ස්වභාව ධර්මයේ වස්තූන් ඇසුරින් කතා ගොතමින් රූපක යොදමින් ඒවා විස්තර කිරීම ඔවුන්ගේ ස්වභාවයයි. ඇතැම් චීන උපහැරණ න්‍යායන් හා සමපාත නොවන්නේ, පැනයට නියම පිළිතුර එහි නැත්තා සේ හෝ අතාර්කික ලෙසින් දිස්වෙන මුත් එයම දාර්ශනික ස්වභාවයක් ලෙස පිටතට දිස්වේ. එක් අතකින් කොන්ෆියුසියස් දහමත්, චීන බුදුදහමත්, තාඕ දහමත් ඔවුන්ගේ විශ්වාස පද්ධතියටත් චින්තන පද්ධතියටත් බලපෑ අතර අනෙක් අතින් ඔවුහු ඒවා ප්‍රායෝගික තලයේ යෙදූහ. මිනිසා දෙව්ලොව විසින් නිර්මාණය කරන්නකැයි ද, ඔහු සිය සත්‍ය ස්වභාවය අනුවම පැවතිය යුතු යැයිද ඔවුහු විශ්වාස කළහ. සෑම පුද්ගලයකු තුළම බෝධිසත්වයකු වෙසෙන බවත් සියලු මිනිසුන්ට ආචාරශීලී විය යුතු බවත් චීන ජාතිකයන් ඇදහූ අතර මේ ලකුණු ඔවුන්ගේ සාහිත්‍ය කලා ක්ෂේත්‍රයන්ට ද කාන්දු විය. චීන කවියේ දැකිය හැකි පිරිසිදු, සුමට, කෝමල, ආචාරශීලී ස්වභාවට හේතු වූයේ මේවායි.
චීන කාව්‍ය ප්‍රභේද
යැංසි කාව්‍ය නදීහි එන ඇතැම් කවි වාර්තා මෙන් දිස්වේ. ඇතැම් ඒවා විශිෂ්ට කවි නිර්මාණය. බොහෝ කවිවල සංක්ෂිප්ත ගුණයත්, ව්‍යංග්‍යාර්ථයත්, පිවිතුරු බවත් වෙයි. එබැවින් උපමා රූපක දීපක යමක සිංහල කවියට එන්නත් වූ ආකාරයෙන් ම චීන කවියෙන් බලාපොරොත්තුවීම වැරදිය.
නැගෙනහිර රත්පැහැ ගැන්වී හිරු උදාවූයේ යැයි මාඕ සේතුංගේ නායකත්වයෙන් නැගුණු චීන ජනතාව පවසති. මාඕ ලියූ කවි ද වෙයි. මාඕගේ නායකත්වයෙන් යටත්විජිත ස්වභාවයෙන් මිදුණු චීන ජාතිකයෝ විප්ලව කවි ලිවීමෙහි නොතිත් වූ අතර දිගින් දිගටම ඉන්පසු රජය විසින් දේශපාලනමය කවි ම ලියන්නට අණ කිරීම් හේතුවෙන් කවියේ සෞන්දර්යාත්මක පක්ෂය එක්තරා ඛණ්ඩනයකට ලක්විණි. මෙහි එන කවිය ද එවැන්නකි. චීන සංස්කෘතික විප්ලවයේදී රතු හමුදා අතින් චීනයේ බුද්ධි විනාශය සිදුවීම කවියා දකින්නේ මෙලෙසිනි. ‘පැහැසර අරුණක ඉර මල පිපෙන්නැ’යි නිලාර් ලියද්දී විප්ලවයෙන් පසු ස්වාභාවික වස්තූන් පවා සිය රාජ්‍යයේ උපයෝගීතාවට ඈඳාගැනීමට කඹයක් දමා ඇති බව මින් නොකියැවේද?
“සහෝදරයා
අහසේ ඉර මල
පොළොවට නැමිලා
ඉර ඇඳගන්ටත් කඹයක් දමලා”
ඩූ ෆූ කවියාගේ පහත කවිය බලන්න.
“මගේ පුතා ගොලු වුණාවේ
ජීවිත කාලයක් තිස්සේ
උගතුන්ගේ කතා අසා
ඒවා දැන් මට අරහං
මගේ පුතා ගොලු වුණාවේ
එතකොට මතු එන දවසක
එයා ඇමතිතුමෙක් වේවි!”
බර්ටෝල් බ්‍රෙෂ්ට්ගේ කවිවල ස්වභාවය සිහිකරවන මෙකව චීන ගැමි චින්තාවන් හෙළිකරවයි. තම පුතු උගතකු කිරීමේ ආශාවෙන් මඬනා ලද පියා අවසානයේ එවන් උගතුන්ගෙන් ඇසෙන කතා අතර ඔහුගේ කතා ඇසීමෙන් පීඩාවට, විඩාවට පත්වෙයි. දැන් සිටින්නේ පෙර සිටි පුතු නොවේ. එබැවින් පියා පවසන්නේ පුතු ගොලු වන්නැයි කියාය. එසේ නිහඬ වුවහොත් ඔහුට ඇමති කෙනෙකු විය හැකිය. බුද්ධිවාදී කතිකා නොපවත්වා මුග්ධයකු සේ ගොලු ලීලාවෙන් සිටීම ම ඊට ප්‍රමාණවත්ය.
රණවීරගේ චීන කවි පරිවර්තනවල එන දාර්ශනික ස්වභාව එලෙසින් ම නොනසා දැක්වීමේ ස්වභාව කොඩිතුවක්කුගේ පරිවර්තනයේදී වෙනස් වෙයි. පරාක්‍රම කොඩිතුවක්කු එය දේශීය කරවීමට සිය වදන් යොදයි. ඔවුන් දෙපළගේ කාව්‍යවල ඇසුර ලබන්නෝ ඔවුන්ගේ කාව්‍ය පරිවර්තනවල වෙනස හඳුනාගනිති. සී චින්ග්ගේ ‘වන රොදකි එහි මැරුණු මුව දෙනකි’ නම් කාව්‍යය ද රණවීර දක්වන්නේ ‘මුවැත්තියකි මිය ගිය වනයෙහි – වැතිර ඇත බටකොළ වදුලෙහි’ ලෙසිනි. එසේම ඔවුහු දෙදෙනා එම කවට වෙනස් අර්ථකථන සපයති. කොඩිතුවක්කු පවසන්නේ ප්‍රභූ පුද්ගලයකු වදුලකදී කාන්තාවක දූෂණය කිරීමේ ඛේදවාචකය ගැනයි. රණවීර පවසන්නේ ප්‍රේමවන්තයන් දෙදෙනෙකු වනයක රමණය කරද්දී යුවතියගේ ගතිස්වභාවයේ වෙනස්වීම සම්බන්ධවය. සමාන්තර කතා වින්‍යාස දෙකකින් සමන්විත කතාන්දරයක් සේ එකම කවියේ සිදුවීම් දෙකක් සංකේතාත්මකව දක්වයි. ආකෘතිකමය වශයෙන් යැංසි කාව්‍ය නදීහි රමණීයතම කාව්‍යයන් අතරට මෙය ද ඇතුළත් වේ.
“උදේ කෝපි එක
සුවඳක් හමයි
කැළෑ මී වගේ
ජනේලයෙන් එහා
අරුණු මීදුමේ
ඔලිව් යාය නම් තවම නිදිමතේ”
යූ ඈන් ලිනායි ලියන මෙම කව උදෑසන කවුළුවෙන් නෙත් යොමන තැනැත්තකු පෙන්වයි. මේ උපමා රූපක දෙස බලන්න. සීගිරි ගීයක එන සීගිරි යුවතියක වල් මී වැනි යැයි යන පැදිය (ති ලබු කර සලමි වන නිවැසි ති වල් මී) සිහිකැඳවයි. එසැණින් එහි දෙවන පාදය ඔලිව් යායක් පිළිබඳව කියා උදෑසන සුබදසුන් මවයි. එය ම සහෘදයා ලංකාවෙන් උදුරා චීනයෙහි ගෙන සිටුවා නැවත කවිය රසවිඳීමට බලකරයි. ඔලිව් ගස් චීනයට පැමිණීමේ කතාන්දරය පිළිබඳව ද යමක් අපට සිතාගැනීමට සලස්වයි.■
■ අයෝධ්‍යා මැණික්හින්න
