ව්‍යවස්ථාවට පිටින් මුදල් වියදම් කරයිද?

2018 වර්ෂය අවසාන වනතෙක් ශ්‍රී ලංකාවට අය වැයක් තිබෙන අතර 2019 වර්ෂය උදාවෙද්දී අතුරු සම්මත ගිණුමක් හෝ සම්මත කර නොගතහොත් ශ්‍රී ලංකා රාජ්‍යයට අයවැයක් නැති තත්ත්වයට පත්වෙනු ඇත.
සාමාන්‍යයෙන් අයවැයක් සම්මත කරගැනීමට මාසයකුත් දින කිහිපයක කාලයක් ගතවෙයි. ජනාධිපතිවරයා අර්බුදය අවසන් කොට කැබිනට් මණ්ඩලයක් පිහිටුවීමට කටයුතු කළද, අයවැයක් සම්මත කරගැනීම සඳහා ජනවාරි මාසයේ මැද භාගය දක්වා කාලය ගතවෙනු ඇත. එහෙත් දින කිහිපයකට අතුරු සම්මත ගිණුමක් සම්මත කරගැනීමෙන් 2018 වර්ෂයේ අයවැය ඒ දින කිහිපය සඳහා ඉදිරියට ගෙන යා හැකිය.
හැකි තරම් අර්බුදය කල් අදිමින්, 2019 වර්ෂය දක්වා යෑමේ සැලැස්මක් ඇති බව ජනාධිපතිවරයාගේ පැත්තෙන් අපට ලැබෙන තොරතුරු අනුව පෙනෙයි. ජනාධිපතිවරයා විසින් 2019 මුල් මාසය අවසාන වන තෙක් පාර්ලිමේන්තුවේ අනුමැතියක් නැතිවම මූල්‍යය පිළිබඳ තීරණ ගැනීමේ සූදානමකින් සිටින බවත් වාර්තා වෙයි. මේ තොරතුරු සනාථ කරමින් අනුර ප්‍රියදර්ශන යාපා මන්ත්‍රීවරයා කියා තිබුණේ විදේශ ණය ලබාගෙන වියදම් ආවරණය කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට බලය තිබෙන බවයි.
කෙසේ වෙතත් මූල්‍ය පිළිබඳ සම්පූර්ණ බලය ඇත්තේ පාර්ලිමේන්තුවටය. පාර්ලිමේන්තුව සතු බලය ජනාධිපතිවරයාට පාවිච්චි කළ නොහැක. ඒ නිසා දැන් පෙනෙන අන්දමට තමාට නිවැරදි කළ හැකි අර්බුදයක් ඉදිරියටත් පවත්වාගෙන යමින්, ව්‍යවස්ථා විරෝධී ලෙස රාජ්‍ය මූල්‍යය පිළිබඳ තීරණ ගැනීමේ බලය තමන්ට පවරාගැනීමට ජනාධිපතිවරයා උත්සාහ කරන බව පෙනෙයි.
ඒ නිසා ජනාධිපතිවරයාටත්, ඔහුගේ කණ්ඩායමටත් පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයේ අයනු ආයනු නැවත කියාදෙන්නට සිදුවනු ඇත. පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමය ඇරඹෙන්නේ සැබැවින්ම මූල්‍යය පිළිබඳ නීති සම්පාදනය කිරීමේ අරමුණෙන්මය. පාර්ලිමේන්තු සංකල්පය බිහිවීමට හේතුව වන්නේද මහජන බදු මුදල් වියදම් කිරීම සම්බන්ධයෙන් තීන්දු ගැනීමේ අවශ්‍යතාවයි. දේශපාලන විද්‍යාවේ මුල් පාඩම් ඉගෙනගතත් අයෙක් වුව එය හොඳින් දන්නේය. බි්‍රතාන්‍ය රජය වෙත බදු මුදල් එකතුකළ ප්‍රභූන් විසින්, එම බදු මුදල් වියදම් කරන ආකාරය පිළිබඳ නීති සම්පාදනය කිරීමේ අවශ්‍යතාව නිසා පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමය ආරම්භ කර තිබුණි.
පාර්ලිමේන්තුව ක්‍රමක්‍රමයෙන් නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ශක්තිමත් ආයතනයක් විය. 1215 මැග්නා කාටා ගිවිසුම බි්‍රතාන්‍ය පාර්ලිමේන්තුව සහ රජු අතර ඇතිවූ ගිවිසුමකි. බි්‍රතාන්‍ය පාර්ලිමේන්තුව සහ රජු අතර ඇති කරගත් ඓතිහාසික එකඟතාවකි. මැග්නා කාටා ගිවිසුමෙහි මූලිකම තේමාව වී තිබුණේ මහජන බදු මුදල් පිළිබඳ තීන්දු ගැනීමේ පරම අයිතිය ඇත්තේ මහජන නියෝජිතයන් සිටින පාර්ලිමේන්තුවට බවත්, රජුට ඒ පිළිබඳව තීන්දු ගැනීමේ බලයක් නොමැති බවත්ය.
කෝල්බෲක්-කැමරන් ප්‍රතිසංස්කර ණවලින් පසුව ශ්‍රී ලංකාවට ව්‍යවස්ථා සම්පාදක සභාවක් හඳුන්වාදී තිබුණේ බදු ගෙවන්නන් නියෝජනය කරනු පිණිසය. බි්‍රතාන්‍ය පාලකයන් ලංකාවෙන් අයකරන බදු මුදල් සම්බන්ධයෙන් තීන්දු ගැනීම සඳහා බදු ගෙවන ව්‍යාපාරිකයන්ගේ නියෝජනය සහිත ආයතනයක අවශ්‍යතාව ව්‍යවස්ථා සම්පාදක සභාවක් බිහිවීමට හේතු විය. පාර්ලිමේන්තුව දක්වා වර්ධනය වී තිබුණේ එම ක්‍රමයයි.
ශ්‍රී ලංකාවේ දැනට පවතින ව්‍යවස්ථාව අනුවද මූල්‍ය බලය පාර්ලිමේන්තුව සතු උත්තරීතර බලයකි. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 17 වැනි පරිච්ඡේදය ‘මූල්‍යය’ යන මාතෘකාවෙන් යුතුය. එහි පළමු අනුමාතෘකාව ලෙස ‘රාජ්‍ය මූල්‍යය පිළිබඳ පාලනය පාර්ලිමේන්තුව සතු’ යැයි සඳහන්ව ඇත. ඒ සමඟ සඳහන් වන 148 වැනි ව්‍යවස්ථාවෙහි මෙසේ සඳහන් වෙයි.
‘රාජ්‍ය මූල්‍යය පිළිබඳ සම්පූර්ණ පාලනය පාර්ලිමේන්තුව සතු වන්නේය. පාර්ලිමේන්තුව විසින් සම්මත කරනු ලැබූ නීතියක හෝ පවත්නා යම් නීතියක හෝ අධිකාරය අනුව හෝ ඒ යටතේ හෝ මිස කිසිම පළාත් පාලන ආයතනයක් විසින් හෝ වෙනත් පොදු අධිකාරයක් විසින් හෝ කිසිම බද්දක්, වරිපනමක් හෝ වෙනත් යම්කිසි බදු විශේෂයක් නියම කිරීමට බලය නොමැත්තේය.’
ජනාධිපතිවරයා විසින් ව්‍යවස්ථාදායකයේ කිසිදු සම්බන්ධයක් නොමැතිව තනිවම මුදල් පිළිබඳ තීන්දු ගැනීම නැවත වරක් ව්‍යවස්ථා විරෝධී ලෙස කටයුතු කිරීමකි. එය පාර්ලිමේන්තුව හෝ ජනාධිපතිවරයා විසින් අධිකරණයේ කටයුත්ත වන නඩු ඇසීමක් සිදු කිරීමට සමානය. නඩු ඇසීම අධිකරණයට ඇති පරම බලයයි. එසේම මුදල් පිළිබඳව තීන්දු ගැනීම පාර්ලිමේන්තුවේ පරම බලයයි. විධායකයට ඇත්තේ පාර්ලිමේන්තුවේ තීන්දුවලට යටත්ව ඒ මුදල් වියදම් කිරීමේ බලය පමණි. පාර්ලිමේන්තුව විසින් 2018 වර්ෂයට අදාළව තීන්දු ගෙන ඇත. එහෙත් 2019 වර්ෂයට අදාළව තීන්දු ගෙන නැත. පාර්ලිමේන්තුව ක්‍රියාත්මක වෙද්දී, එහි තීන්දුවක් නැතිව මුදල් පිළිබඳ තීන්දු ගැනීමට ජනාධිපතිවරයාට කිසිදු බලයක් නැත.■