පාර්ලිමේන්තුවේ අයවැය ලේඛනයක් හෝ අතුරු සම්මත ගිණුමක් සම්මත නොවීම නිසා මේ වනවිට 2019 වර්ෂයේදී මුදල් වැය කරන ආකාරය පිළිබඳව ඇත්තේ බරපතළ ගැටලු‍වකි. මේ එම තත්ත්වය පිළිබඳව දැක්වූ අදහස්ය.
ජනාධිපතිවරයාට මුදල් සම්බන්ධයෙන් අධිකාරියක් නැහැ
පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී හර්ෂ ද සිල්වා
කැබිනට් මණ්ඩලය නීත්‍යනුකූල නොවෙද්දී අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරු බල රහිත වෙනවා. එතකොට පාර්ලිමේන්තුව විසින් ලේකම්වරුන්ව කැඳවන්නට බලාපොරොත්තු වෙනවා.
කොහොම වුණත් රටේ සමස්ත ජනතාවට විශාල ගැටලු‍වකට මුහුණදෙන්න සිද්ධවෙනවා. මුදල් අමාත්‍යාශයේ ලේකම් ආටිගල මහතා කියා තිබෙනවා කිසිම ගැටලු‍වක් නැති බව. එළැඹෙන අවුරුද්දේ අවශ්‍ය වියදම් සඳහා මුදල් වියදම් කරන්න ඔහුට පුළුවන් බව. එතුමා කියලා තියෙනවා ජනාධිපතිවරයාට මාස තුනකට මුදල් වියදම් කිරීමේ හැකියාවක් තියෙන බව. ඊට පස්සේ ඔහු කියලා තියෙනවා කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් සම්මත කළායැයි කියන අතුරු සම්මත ගිණුම පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත කරගත්තොත් මාස හතරකට වැඩ කරන්න පුළුවන් කියලා. මේ දෙකම වැරදියි.
පළවැනි කාරණය තමයි ජනාධිපතිවරයාට ජනරජයේ මුදල් වියදම් කිරීමට ව්‍යවස්ථාවෙන් ඉඩ තියෙනවාද කියලා. මම කැමතියි ව්‍යවස්ථාවේ 148 ව්‍යවස්ථාවට අවධානය යොමු කරන්නට. එහි තියෙනවා ජනරජයේ මුදල් සම්බන්ධ සම්පූර්ණ බලය පාර්ලිමේන්තුව සතු බව. ඒ කියන්නේ ජනාධිපතිවරයාට පාර්ලිමේන්තුවේ මුදල් සම්බන්ධයෙන් අධිකාරියක් නැහැ. රාජ්‍ය මූල්‍යය පිළිබඳ සම්පූර්ණ බලය තියෙන්නේ පාර්ලිමේන්තුවේ.
ඒකාබද්ධ අරමුදල සම්බන්ධයෙන් 149 ව්‍යවස්ථාවේ තියෙනවා. ඒකාබද්ධ අරමුදල කියන්නේ එකවුන්ට් එකක්. ඒ එකවුන්ට් එකට මුදල් ලැබුණාම ඒක හරහා තමයි අවුරුද්දකට අපි පාර්ලිමේන්තුවෙන් සම්මත කරගන්නා ආකාරයට නොයෙකුත් අමාත්‍යාංශ හා ණය ගෙවීම්වලට මුදල් වියදම් කරන්න හැකියාව ලැබෙන්නේ.
මේ සිකුරාදා වෙද්දී මුදල් පිළිබඳ ප්‍රශ්නය විසඳාගත්තේ නැතිනම් ජනාධිපතිවරයා විශාල ගැටලු‍වකට මුහුණදෙනවා. 150 ව්‍යවස්ථාවේ තියෙන්නේ ඒකාබද්ධ අරමුදලෙන් මුදල් වියදම් කරන්නේ කොහොමද කියලා. යම්කිසි වර්ෂයක විසර්ජන පනත් කෙටුම්පත නීතිය බවට පත්වීමට පෙර ජනාධිපතිවරයා විසින් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හරිනු ලැබූ අවස්ථාවක, පාර්ලිමේන්තුව විසින් රජයේ සේවාවන් සඳහා මුදල් වෙන් කර නොමැත්තේ නම්, අභිනව පාර්ලිමේන්තුව රැස්වන දිනයේ සිට මාස තුනක් ඉකුත් වන තෙක්, රජයේ සේවාවන් සඳහා යම්කිසි මුදලක් අවශ්‍ය වෙතැයි ජනාධිපතිවරයා සලකයි නම්, ඒ මුදල වෙන් කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට බලය ඇත්තේය කියලා. විසර්ජන පනත හෝ අතුරු සම්මත ගිණුම පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කරලා එය සම්මත වෙන්න කලින් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරියොත් අලුත් පාර්ලිමේන්තුව පටන්ගන්නා දින සිට මාස තුනක් දක්වා වියදම් කිරිමට ජනාධිපතිවරයාට බලය දීලා තියෙනවා. එච්චරයි. එතකොට ජනවාරි පළවැනිදා ඉඳලා අලුත් පාර්ලිමේන්තුව රැස් වෙන තෙක් වියදම් කරන්න බලයක් ජනාධිපතිවරයාට ව්‍යවස්ථාවෙන් දීලා නැහැ. දැන් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ නඩු තීන්දුවට අනුව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීම නීත්‍යනුකූලයැයි කීවොත් උද්ගත වෙන තත්ත්වයයි මේකේ තියෙන්නේ. විසුරුවා හැරියොත් ජනාධිපතිවරයාට වියදම් කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ. විසුරුවා හැරියේ නැත්නම් වියදම් කළ හැක්කේ මුදල් ඇමතිවරයාගේ අත්සන යටතේ පමණයි. පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීම නීත්‍යනුකූල නැති බව කීවොත් ජනාධිපතිවරයාට මුදල් ඇමතිවරයෙක් පත්කරන්න වෙනවා.
මම හිතන්නේ ජනාධිපතිවරයා කළ යුතු දේ තමයි පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවනවාද නැද්ද කියලා බලනවාට වඩා රජයක් පත් කිරීම. පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරියත් නැතත් මුදල් ඇමතිවරයෙක් සිටිය යුතුමයි. ජනාධිපතිතුමා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරිය යුතුද නැද්ද කියලා බලා සිටීමෙන් මහා විශාල අර්බුදයකට රට තල්ලු කරනවා ආර්ථික වශයෙන්. මේ සතිය 15 වැනිදා ඉවරවෙනවා. අපට ජනවාරි 03 වැනිදා තියෙනවා මහා විශාල භාණ්ඩා ගාර බිල්පත් රෝල් ඕවර් එකක්. ජනවාරි මාසයේ 14 වැනිදා තියෙනවා ඇ.ඩො. මිලියන 1000ක් එක පාර ගෙවන්න වෙන අන්තර්ජාතික බැඳුම්කරයක්. අපට අඩු තරමේ සති දෙකක්වත් අවශ්‍ය වෙනවා මේ වගේ ණයක් ලබාගන්න. මම වගකීමෙන් කියනවා, ආණ්ඩුවට තියෙන්නේ ඩොලර් මිලියන 700ක් පමණ. අපට සංචිත තියෙනවා. ඒත් ඒවා ආණ්ඩුවට අයිති නැහැ. ඒවා මහබැංකුවේ සංචිත. අනෙක සංචිත ඩොලර් බිලියන 08ට වඩා පහළ වැටුණෝතින් රට ගැන තියෙන විශ්වාසය ගොඩක් පළුදු වෙනවා. ඒ නිසා ඔය සංචිත අල්ලන්න බැහැ. සංචිතවලින් ණය ගෙවන එක ලේසි වැඩක් නෙවෙයි. ඒ නිසා අපට අලුත් ණය ලබාගන්න වෙනවා.
අනෙක ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳ ආයතන නිවාඩුවට වහනවා. බොහොම අඩු සේවක සංඛ්‍යාවකින් තමයි නිවාඩු සමයේ බටහිර රටවල් වැඩ කරන්නෙ. ඒ නිසා ප්‍රායෝගි කව ලොකු ප්‍රශ්නයක් එනවා, සතිය අවසාන වෙද්දී මුදල් ඇමතිවරයෙක් පත්කරලා, එයාගේ අත්සන යටතේ බලපත්‍රයක් නිකුත් කරගන්න බැරිවුණොත්. ඒ නිසා අපි ඉතාමත්ම ඕනෑකමෙන් කියනවා ලොකු අර්බුදයක් තියෙන බව. දැන් ආර්ථිකය තියෙන්නෙ ඉතාමත්ම අසාධ්‍ය තත්ත්වයේ. මොකක් හරි පොඞ්ඩක් වැරදුණොත් ලෙඩා මැරෙනවා. මුදල් අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්ට ව්‍යවස්ථාව කියවන්නට සිද්ධවෙනවා. කරුණාකරලා තේරුම් ගත යුතුයි, ඔහු කියන විදියට ජනාධිපතිවරයාට ජනවාරි 01 වැනිදා ඉඳලා මුදල් වියදම් කරන්නට බලයක් නැති බව. ඇමති මණ්ඩලයක් නැතිව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරියත් වියදම් කරන්න විදියක් නැහැ. මිනිස්සුන්ව නොමඟ හරිනවාට වඩා සුදුසුම කාරණය තමයි ජනාධිපතිවරයාට නිවැරදි උපදෙස් ලබාදීම. ජනාධිපතිවරයා මෙතෙක් තීන්දු ගත්තේ වැරදි උපදෙස් මත. දැන්වත් ජනාධිපතිවරයාට නිවැරදි උපදෙස් ලබාදෙන්න සිද්ධවෙනවා.
(දෙසැම්බර් 11 වැනිදා අරලියගහ මන්දිරයේ මාධ්‍ය හමුවකදී දැක්වූ අදහස් )■
ඒකාබද්ධ අරමුදල කියලා ගිණුමක් නැහැ
ආචාර්ය ඩබ්ලිව්.ඒ. විජේවර්ධන
ව්‍යවස්ථාව අනුව පැහැදිලිවම මුදල් පිළිබඳ බලධාරියා වෙන්නේ පාර්ලිමේන්තුව. පාර්ලිමේන්තුව තමයි රජයේ ආදායම, වියදම හා ණය පිළිබඳව තීන්දු ගන්නේ. ආදායම, වියදම හා ණය ගැන තීන්දු ගන්නට එක්කෝ අයවැය ලේඛනයක්, නැත්නම් පරිපූරක ඇස්තමේන්තුවක් හෝ අතුරු සම්මත ගිණුමක් සම්මත කරගත යුතුයි. ඒ තුනම නැතිව රජයට ආදායමක් ලබන්න බැහැ. වියදම් කරන්නත් බැහැ.
දෙසැම්බර් 31 වැනිදාට කලින් අතුරු සම්මත ගිණුමක් සම්මත කළොත් 2019 වර්ෂයේ මාස තුනක් ගත වෙන තෙක් තීරණයක් ගන්න පුළුවන්. එහෙත් අතුරු සම්මත ගිණුමකින් පුළුවන් වෙන්නේ 2018 අන්තිම කාර්තුවේ තිබුණු ආදායම් සහ වියදම් රටාව සහ ණය ගැනීම ඉදිරියට පවත්වාගෙන යන්න පමණයි. අලුත් ආදායමක් උපදවාගන්න බැහැ. සරල උදාහරණයක් කිවොත් පඩි වැඩිවීමක් ලබාදෙන්න බැහැ. මේක ආණ්ඩුවට සහ රටේ මූල්‍ය ප්‍රවාහයට බලපානවා.
හැම අවුරුද්දේම ජනවාරි 10 වැනිදා මහ බැංකුවෙන් ලබාදෙනවා තාවකාලික අත්තිකාරම් කියලා ආණ්ඩුවට මුදලක්. මේක දෙන්නේ මුදල් රීති පනත යටතේ. ඒකෙන් ආණ්ඩුවට අයවැය ලේඛනයේ තිබුණු ආදායමෙන් 10%ක් අත්තිකාරම් ලෙස ලබාගන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ රුපියල් බිලියන 2000ක් ඇස්තමේන්තු කළොත් රුපියල් බිලියන 200ක් ලබාගන්න පුළුවන්. ඒක නැතිවුණොත් අවුරුද්දේ මුල් කාලයේදී ආණ්ඩුව ගෙනියන්න අමාරුයි. මූල්‍ය ප්‍රවාහය පවත්වාගෙන යන්නත් අමාරුයි. දැන් අයවැයක් නැති නිසා ඒක ලබාගන්න බැහැ.
ඒකාබද්ධ අරමුදලෙන් වියදම් කරන්න පුළුවන් කියලා සමහර අය කියනවා. ඒත් ඒකාබද්ධ අරමුදල කියලා ගිණුමක් නැහැ. ඒකාබද්ධ අරමුදල කියලා කියන්නේ මහා භාණ්ඩාගාරයේ තියෙන මුදල් ප්‍රවාහ ගිණුමේ සාරාංශයක්. ඒ කියන්නේ ගෙවුණු වසරේ රජයේ වියදම් සහ ආදායම්වල සාරාංශයක්. ඒත් කවදාවත් අවුරුද්දක් අවසාන වෙද්දී එතැන මුදල් ඉතිරි වෙන්නේ නැහැ. ඒ වෙනුවට හිඟයක් තමයි තියෙන්නේ. උදාහරණයක් විදියට 2017 අවුරුද්ද අවසාන වෙද්දී රුපියල් බිලියන 245 ක හිඟයක් තිබුණා. ඒ නිසා ඒකාබද්ධ අරමුදලෙන් සල්ලි ගන්න බැහැ. මොකද අපේ අයවැය හැමදාම හිඟයක් එක්කයි ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ.
ඒ නිසා අපි ඉන්නේ දැවැන්ත අර්බුදයක. මේක කිසිසේත්ම සෙල්ලමක් නෙවෙයි. අතිශය භයානක තත්වයක්. වැටුප් ගෙවන්නට නොහැකි වුණොත් භයානක අත්දැකීම්වලට මුහුණ දෙන්න සිදුවෙයි. ඒ නිසා මම ජනාධිපතිවරයා ඇතුළු වගකිවයුතු සියලු පාර්ශ්වයන්ට යෝජනා කරන්නෙ මේ තියෙන විගඩම් ඉක්මනින්ම නවත්වන්න. හැකි ඉක්මනින් අයවැයක් සම්මත කරගන්න.■
භාණ්ඩාගාරය හොම්බෙන් යන්නේ
ආචාර්ය අමින්ද මෙත්සිල
මේ වෙද්දි අයවැයක් සම්මත කරගත නොහැකි තත්ත්වයක් තියෙන්නේ. ආණ්ඩුවක් නැති නිසා. අතුරු සම්මත ගිණුමක් සම්මත කරගැනීමෙන් හෝ වෙනත් ක්‍රමයකින් 2019 වර්ෂයේ මුල් කාලසීමාවට අදාළව ආණ්ඩුවේ වියදම් පාර්ශ්වය පියවා ගැනීමට ජනාධිපතිවරයාගේ පාර්ශ්වයෙන් උත්සාහ කරනවා. ජනාධිපතිවරයා කුමක් හෝ නීතිමය ප්‍රතිපාදනයක් පාවිච්චි කරමින් වියදම් කිරීමට ක්‍රමයක් හොයාගන්න ඉඩ තියෙනවා. එහෙත් ගැටලු‍ව වෙන්නේ අයවැයක් නැතිනම් ආණ්ඩුවේ ආදායම් පාර්ශ්වය ගැන නීත්‍යනුකූල අනුමැතියක් ලබාගන්න ක්‍රමයක් නැහැ. වෙන ක්‍රමයක් පාවිච්චි කළත් වියදම් පාර්ශ්වය විතරයි සම්පූර්ණ කරගන්න වෙන්නේ.
එතකොට ලොකු අපැහැදිලිතාවක් එනවා, ආණ්ඩුවේ ආදායම කොහොමද එන්නේ කියලා. විදේශ ණය ලබාගැනීම තමයි බැලූ බැල්මට තියෙන විකල්පය. දැනටමත් ඔවුන් කියා තියෙනවා ණය සීමා වෙනස් කිරීම ගැන. ඒත් රටට මුදල් ඇමතිවරයෙක් නැතිව විදේශ ණය ලබාගන්න විදියක් නැහැ. මුදල් ඇමතිවරයෙක් නැතිව ණය ගැනීමක් හෝ ණය සීමා වෙනස් කිරීමක් කරන්න බැහැ.
මම භාණ්ඩාගාරයේ ඉහළම නිලධාරියෙක් සමග කතා කළා. ඔහු මට කෙටියෙන්ම දැන් පවතින තත්ත්වය විස්තර කළා. ඔහු කී විදියට දැන් භාණ්ඩාග ාරය හොම්බෙන් යන්නේ.
අනෙක් පැත්තෙන් මුදල් මුද්‍රණය කිරීම සම්බන්ධයෙනුත් ප්‍රශ්නයක් තියෙනවා. මහබැංකු අධිපතිවරයා කියා තිබුණා භාණ්ඩාගාර බිල්පත් හරහා මුදල් මුද්‍රණය කිරීම නවත්වා තිබෙන බව. සීමාව ඉක්මවා මුදල් වියදම් කළොත් උද්ධමනය පාලනය කළ නොහැකි තත්වයක් තියෙනවා. එතකොට රුපියල ක්ෂය වෙනවා.
අනෙක් ලොකුම අර්බුදය තමයි ඊළඟ අවුරුද්දට මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති සකස් කරන්නේ කොහොමද කියන එක. එළැඹෙන අවුරුද්දට කිසිම මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තියක් නැතිව තමයි කටයුතු කරන්න සිද්ධවෙන්නෙ. මොකද මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තියක් ක්‍රියාත්මක කරන්න නම් ඒක පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත වෙලා ගැසට් මාර්ගයෙන් නීත්‍යනුකූල වෙන්න ඕනෑ. නැත්නම් නීති විරෝධීයි.
එතකොට ආදායම් බදු පනවන්නේ කොහොමද, රජයේ වෙනත් ආදායම් උපයාගන්නේ කොහොමද කියන කාරණා පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් පැනනඟිනවා. දැන් 2018 අවුරුද්දේ ප්‍රතිපත්තිවලට 2019 අවුරුද්දේත් ක්‍රියාත්මක වෙනවාද කියන ප්‍රශ්නය එනවා. එහෙත් 2018 අවුරුද්ද වෙනුවෙන් සම්මත වුණ මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිවලට අනුව 2019 අවුරුද්දේ ක්‍රියාත්මක වෙන්න නීතිමය අනුමැතියක් නැහැ. අනෙක් ගැටලු‍ව තමයි ආයෝජකයන්ට ලබාදෙන බදු සහන පිළිබඳ නිගමනවලට එහන්න බැහැ. ඒ අනුව රජයට ආදායම් ඉපැයීම ගැන බරපතළ ගැටලු‍වක් තියෙන බව පැහැදිලියි.
මේ තත්ත්වය අතිශය භයානකයි. 2019 අවුරුද්ද තමයි ලංකාවට මෑත කාලයේ වැඩිපුරම ණය ගෙවන්න තියෙන අවුරුද්ද. ඒ ණය ටික ගෙවාගන්න බැරිවුණොත් ලංකාව අසාර්ථක මූල්‍ය පාලනයක් තියෙන රටක් විදියට කළු ලැයිස්තුවට එකතු වෙනවා.
දැනටමත් රාජ්‍ය බැංකු සියල්ලම ශ්‍රේණිගත කිරීම්වලින් පහළට වැටිලා තියෙනවා. ඒ වගේම ලංකාවත් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය ශ්‍රේණිගත කිරීම්වලින් පහළට වැටිලා තියෙනවා. මහබැංකුව එය පිළිගන්නේ නැති බව කීවාට වැඩක් නැහැ. එය මහබැංකුව විසින් පිළිගත යුතු දෙයක් නෙවෙයි.
ලංකාව 2005 දී මහින්ද රාජපක්ෂ ජනාධිපතිවරයා පත් වෙනකොට ලබාගෙන තිබුණු ණය ප්‍රමාණයෙන් 3%ක් තමයි වෙළෙඳ ණය තිබුණේ. වෙළඳ ණය යැයි කියන්නේ ඉහළ පොලියක් සමග ලබාගත් ණය. 97%ක්ම සහනදායී කොන්දේසි යටතේ ලබාගත් ණය. එහෙත් මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා රට බාරදුන් 2014 අවුරුද්ද වෙද්දී ලංකාව 45%ක්ම ලබාගෙන තිබුණේ වෙළෙඳ ණය. ඒ නිසා ඉහළ පොලියක් ගෙවන්න සිද්ධවෙනවා. ඒක තමයි ලංකාවට දැන් තියෙන ණය බර. දැන් ලංකාව ණය ශ්‍රේණිගත කිරීම්වලින් පහළ දාන තත්වයකට ඇවිත්. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා ස්ථාවරත්වය සම්බන්ධයෙන් ලොකු අර්බුදයකට ඇවිත්. ඒ නිසා ලංකාවට සහනදායී කොන්දේසි යටතේ ණය ලබාග ැනීම ලොකු ප්‍රශ්නයක් වෙනවා. ඒ නිසා ඉදිරි අවුරුද්දේත් වියදම් පියවන්නට වෙළෙඳ ණය පනවන්නට සිද්ධවෙනවා. එය රටට දිගුකාලින ප්‍රශ්නයක් වේවි.■
