පාසල් අවධියේ පටන් එකට උන් මිතුරෙකු කලකට පසු හමුවීමේ අවස්ථාව මෑතකදී මට ලැබිණ. පාසල් සමයේත්, ඉන්පසු වසර කිහිපයකුත් ඉතා සමීපව ඇසුරු කළ මිතුරා, මගේ විශ්වවිද්යාල ගමනත්, ඔහුගේ රැකියාවත් විසින් ක්රමයෙන් දුරස් කරනු ලැබුව ද ඉඩ ලද විටක, ඉඳහිට මුණගැසෙමින් යළිත් මිතුදම් අලුත් කරගැනීමේ සිරිතක් අප අතර පැවතින. ඒ අයුරින් මෙවර ඔහු මට හමුවූයේ වසර ගණනක ඇවෑමෙනි. පෙර හමුවේ දී ළදරු පාසල් අවදියේ වූ ඔහුගේ පුතු දැන් දොලොස් වැනි වියට ළඟා වෙමින් උන් අතර දියණිය ද පාසල් ගමන ආරම්භ කොට තිබුණා ය. සතුටු සාමීචිය අතරතුර සිය පුතු ළඟට ගත් මා මිතුරා ඔහුගේ දස්කම් මවෙත පහදමින් මෙසේ කීවේ ය.
“දැං ඔරෙන්ජ් බෙල්ට් එකත් අරන් ඉන්නෙ. මෙහෙම හිටියට හොඳ ශක්තියක් තියෙනව. මාස්ටරුත් කැමතියි මෙයාට!”
පුතුගේ ආත්මාරක්ෂක සටන් කලාවේ දක්ෂතා ගැන මූලික පැහැදිලි කිරීමෙන් පසු ඔහු කීවේ, මේ ලිපියේ නිමිත්තට ද මා මෙහෙයවූ පහත ප්රකාශයයි.
“එන්න එන්නම රට අගාධෙට යනවනෙ මචං. ඉස්සරහට එන්නෙ මහ නරුම කාලයක්. අපිත් කොයි වෙලේ මැරෙයිද කවුද දන්නෙ. මුංට මෙහෙම දෙයක් උගන්නල තිබ්බම හිතට හොඳයි. අඩු තරමෙ නංගිව හරි බලාගනීනෙ!!”
මගේ මිතුරා තමන්ගේ මරණින් මතු සිය දරුවන්ගේ අනාගතය පිළිබඳව ද සිතා බලා තිබුණු අතර පිරිහෙන සමාජය හමුවේ ඔහු තෝරාගෙන තිබුණු පිළිවෙත නම් බාල දියණියගේ ද ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් පුතුට කරාටේ උගැන්වීමයි!
ආත්මාරක්ෂාව පිණිස හෝ ඇතැම් විට ක්රීඩාවක් විලසින් හෝ සටන් කලාවන් ප්රගුණ කිරීම යහපත් ප්රවේශයකි. එහෙත් රටක අපැහැදිලි අනාගතය හමුවේ වඩාත් සුරක්ෂිතව ස්වකීය දරුවන්ගේ ආරක්ෂාව උදෙසා ඔවුන්ට ආත්මාරක්ෂක සටන් ප්රගුණ කරවීම පසුපස වන සමාජ දැක්ම කවරාකාරදැයි යළි විමසීම වටී. සමස්ථයක් ලෙස රටේ සමාජ විඥාණය ප්රකට කරවන මගේ මිතුරාගේ ක්රියාව හුදු පුද්ගලබද්ධ කලාපය ඉක්මවන කරුණක් බැවින් පොදු සාකච්ඡාවකට කැඳවීම වඩාත් උචිත බව මම කල්පනා කළෙමි.
මිතුරාටද පෙනී ගොස් ඇති පරිදි අපගේ රටේ ඉදිරි අනාගතය සුභ සිහින දකින්නට අවකාශ අවම වපසරියක් බව පැහැදිලි ය. මූලිකව දේශපාලනඥයින්ට වගකීම පවරා හිත හදාගන්නට බොහෝ පිරිසක් කල්පනා කළත් පුරවැසියන් ලෙස ඒ පිළිබඳ අප සියල්ල තුළ වන පොදු වගකීම ඉන් ඔබ්බෙහි පවතින්නක් බව මගේ යෝජනාවයි. ඒ කෙලෙසකින් ද?
පුරවැසියන් වඩාත් සබුද්ධික හා සංවේදී ප්රජාවක් බවට පත්වන්නට සියලු පසුබිම සළසන්නේ කුඩා අවදියේ පටන් ඔවුන් හමුවේ මුණගැසෙන සමාජ සංවිධාන පද්ධතියයි. මූලිකව ස්වකීය නිවස, දෙවනුව පාසැල, තෙවනුව ආගමිකස්ථානය සහ ඒ හා සමගාමීව ජන මාධ්යය යනාදී වශයෙන් මෙය අපිට ලේඛණගත කළ හැකි ය. මේ සියලු කුඩා සහ විශාල, සාපේක්ෂව පෞද්ගලික හා පොදු සංවිධාන මූලිකව පුරවැසියා යනු කවරකු ලෙස විග්රහ කොට ඇත් ද?
තරමක් විතැන් වූ අඩවි ඉඳහිට හමුවිය හැකි වෙතත්, දරුවන්ගේ ළමා අවදිය ගෙවෙන්නට සළස්වන ආකාරය දෙස විමසා බලන විට පවුල තුළ දරුවා පිහිටුවන ආකාරය හඳුනාගැනීම අපහසු නැත. දරුවන් සිය නව යොවුන් වියට පිවිසෙන්නේම අති වෙහෙසකර, ස්වකීය අවශ්යතාවට ඔබ්බෙන් වූ, (ශිෂ්යත්ව) තරග විභාග මානසිකත්වයක් සමග ය. ඇතැම් විට අනෙකා නොතකා දිවීමෙන් ලද ජයෙන් උද්දාමයට පත්වීමෙන් ඔද්දල් වූ හෝ දැඩි වෙහෙසකින් පසු ලද පරාජයකින් බිඳවැටීමෙන් වේදනාවට පත් වූ හෝ මනසක් එම දරුවන්ගේ උරුමය වී ඇතුවාට සැක නැත. සමානව පාසල් ද ජයග්රාහකයින්ගේ මුහුණු සිය තාප්පවල ගසා, පරාජිතයින් යළි යළිත් ආන්තික සීමා වෙතම තල්ලු කර හරිමින් යට කී පවුල හමුවේ ආරම්භ වුණු තත්වයන් තව දුරටත් පෝෂණය කරයි. දරුවන් හමුවේ පාසැලත් මාධ්යයත් ඇතුළු සියලු කලාප ඉන් ඉදිරියට මුණ ගස්වන්නේ තරගයයි. කිසිදු සීමා මායිමක් (හෝ ප්රමිති සහතිකයක්) නොමැති ටියුෂන් පන්ති, තරගකාරීත්වයේ මූලික අදහස හෝ මුණ නොගස්වන, ජයම පමණක් ලැබිය යුතු බව සඳහන් වන ක්රීඩා, රියැලිටි තරග ඇතුළු මෙකී නොකී සියල්ල නිදහස් සිතුවිල්ලෙන් සපිරි, විවේක බුද්ධියෙන් ස්වකීය මනස මෙහෙයවන්නට සමත් පුරවැසියකු නිර්මාණය කරනු වෙනුවට, වෛද්යවරයකු, ඉංජිනේරුවකු ඈ, කරණීය තර්කනයෙන් යුතු, එනම් වඩාත් ඉහළ ආදායමක් ලැබිය හැකි රැකියාවක් සඳහා ඉලක්ක කරගත් තරග මානසිකත්වයකින් පමණක් හෙබි මනුෂ්ය ප්රාණියකු නිර්මාණය කෙරෙනු ලබයි. වෛද්ය හෝ ඉංජිනේරු ආදී වෘත්තීන් මෙහිලා අව තක්සේරු කිරීමට මා අදහස් නොකළත් එම අඩවි කරා යන වැඩි පිරිසකගේ (හෝ දෙමව්පියන්ගේ) මූලික ඉලක්කය වඩාත් තිරසාර ආදයමක් හා “හොඳ ජීවන තත්වයක් සහ පිළිගැනීමක්” මිස සමාජ පුරවැසියකු ලෙස සිය සක්රීය දායකත්වය රට හමුවේ තැබීම නොවන බව හඳුනාගැනීම අපහසු නැත.
දිගින් දිගටම මග හැරෙන සංවේදී සහ සංස්කෘතික මිනිසා බිහි කිරීමේ ක්රියාදාමය පාසලේ පටන් ආගමික ස්ථානය හා ජන මාධ්යය යනාදිය හරහා යළි යළිත් අමතකව යද්දී හෝ අමතක කෙරෙද්දී ඒ වෙනුවට අපට නිරතුරුව මුණගස්වන්නේ අධික වේගයකින් දිවයන, තරගයම ජය සඳහා එකම මාවත ලෙස දකින, සාහිත්යය, කලාව, සෞන්දර්යය ආදී කලාප මග හැර දමන ඒකාකෘතික මිනිසකු බිහි කිරීමේ යාන්ත්රණයකි. බිඳ වැටීම් හමුවේ දිවි නැසීම හෝ නසා ගැනීම පිළිතුර වීම එවන් ඒකාකෘතික මිනිසකු හමුවේ අවසන් පිළිතුර වීම වටහා ගැනීමට මනෝ විද්යාවේ කෙළ පැමිණි ප්රාඥයකුගේ විමසීම් අත්යාවශ්ය නැත. ඉදින්, එවැනි කලාපයක දී ස්වකීය ආත්මාරක්ෂාව සඳහා දරුවකු කරාටේ ප්රගුණ කළ යුතු බවට මගේ මිතුරා (හෝ සමාන පුරවැසියා) සිතීම අරුමයක් නොවේ.
එහෙත් වඩාත් ඉදිරිගාමී සිතීමකදී මෙය තව දුරටත් අප අර්බුදය තුළම සිරකිරීම සිදු කරන බව වටහාගැනීම අසීරු නැත. අපගේ දරුවාගේ කරාටේ පහරට ලක් වන අනාගත අනෙකා කවු ද? ඔහු අපේ දරුවාගේ පහර ඉවසමින් පසෙකට වෙයි ද? ඔහු අත කරාටේ සටන් කලාව ප්රගුණ කළ කවරෙකු හෝ නැසිය හැකි අවියක් නොපැවතීමේ සම්භාවිතාව කුමක් ද? එය භාවිත කිරීමට හෝ නොකිරීමට ඔහු තුළ ඇති ඉවසීමේ සීමාව අප හඳුනාගන්නේ කෙසේ ද?
මෙම ප්රශ්න මාලාව තව දුරටත් දිගු කළ හැකි වුවත්, මාගේ මූලික තර්කය වටහා ගැනීමට ඔබ සමත්ව ඇතැයි මම සිතමි. අසීරු වුවත් අප වහා තෝරාගත යුත්තේ අනෙත් මාර්ගයයි!
කිසිදු අයුරකින් සමාජයේ සෙසු පුරවැසියන් ප්රතිවාදීන් ලෙස නොදකින සමාජයක් නිර්මාණය කිරීම, මානව පැවැත්ම අගයන, අනෙකාට ගරු කරන සමාජයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා කටයුතු කිරීම එම මාර්ගයයි. ඒ සඳහා සමාජ ඇගයුම් හා ප්රතිමාන ලෙස අප හඳුනාගෙන ඇති දේ යළි විමසමින්, අධ්යාපනය, සන්නිවේදනය, ආගම ආදිය වඩාත් දියුණු පුරවැසි සමාජයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා භාවිත කළ හැකි ස්වරූප විමසා බැලිය යුතු ය. සාමූහික විඥාණය යන්නෙහි අරුත පුළුල්ව විමසමින්, සාමූහික වගකීම් හා වගවීම් පිළිබඳ සාකච්ඡාව අරඹමින් අපට මෙම කටයුත්තට මුල් පියවර තැබිය හැකි ය.■
■ ප්රියන්ත ෆොන්සේකා
