මහින්ද රාජපක්ෂ නීතිවිරෝධීව රටේ අග්‍රාමාත්‍යවරයා ලෙස පෙනී සිටිමින් දෙසැම්බර් 02 දිනයේ ප්‍රකාශයක් සිදුකර තිබුණි. තමන් අධිකරණ කටයුතුවලට බාධා නොකරන බව කියමින් ප්‍රකාශය ආරම්භ කළත්, ඔහුගේ අදහස් දැක්වීම සූදානම් කර තිබුණේම ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන විසින් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීම සඳහා නිකුත් කළ ගැසට් නිවේදනය නීත්‍යනුකූල බව පෙන්වීම සඳහාය. ව්‍යවස්ථාවේ කොටස් කිහිපයක් පමණක් උපුටා දක්වමින් ඔහුගේ අදහස් දැක්වීම සිදුකර තිබුණේ මහජන මතයට බලපෑම් කිරීම වෙනුවෙන්ය. කෙසේ වෙතත් ඔහුගේ අදහස් දැක්වීමෙහි තිබුණු ඇතැම් කොටස් පැහැදිලිවම සාවද්‍ය කාරණාය. පහතින් උපුටා දක්වා ඇත්තේ එම සාවද්‍ය කොටස් කිහිපයකි.
‘ලෝකයේ පාර්ලිමේන්තු ආණ්ඩුක්‍රම සහිත හුඟක් රටවල ඉන්නෙ නාමමාත්‍ර රාජ්‍ය නායකයෝ. ඒ වගේ රටවල පවා සම්ප්‍රදායක් තියෙනවා රාජ්‍ය නායකයන්ට තම අභිමතය හා තක්සේරුව පරිදි පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහරින්න පුළුවන් බව. 1975 දී ඕස්ටේ්‍රලියාවේ ආණ්ඩුකාරවරයා තම තනි අභිමතය අනුව අගමැතිව ධුරයෙන් නෙරපලා මහ මැතිවරණයක් කැඳෙව්වා.
1970දී ඉන්දියානු පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතරයක් තිබුණු විපක්ෂයේ විරෝධය නොතකා ජනාධිපති වී.වී. ගිරි පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරියා. 1979 දී සංජීව් රෙඞ්ඩි ජනාධිපතිතුමා පාර්ලිමේන්තුවේ ඇතිවුණ අරාජිකත්වය හේතුවෙන් තම තක්සේරුව අනුව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරියා. එහෙම වුණේ නාමමාත්‍රික රාජ්‍ය නායකයෝ ඉන්න රටවල.”
ඔහු ඒ ආකාරයෙන් ලෝක ඉතිහාසයේ සිදුව තිබෙන සිදුවීම් කිහිපයක් උපුටා දැක්වූවේය. කෙසේ වෙතත් පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ජනාධිපති නීතිඥ ආචාර්ය ජයම්පති වික්‍රමරත්න පෙන්වා දී ඇත්තේ එම මහින්ද රාජපක්ෂ මන්ත්‍රීවරයා පෙන්වූ කරුණු සාවද්‍ය බවය.
“වෙනත් රටවල අගමැතිවරයාගේ උපදෙස් නැතිව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරියායැයි කියන අවස්ථා පිළිබඳව රාජපක්ෂ මහත්මයා සඳහන් කළා. මුලින්ම කියන්න ඕනෑ ඒ එක රටකවත් ව්‍යවස්ථා විධිවිධානයන් අපේ රටට බලපාන්නේ නැහැ. මොකද අපේ රටේ තියෙන්නේ සම්පූර්ණ වෙස්ට්මිනිස්ටර් ක්‍රමයේ පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් නෙවෙයි. අපේ රටේ ජනාධිපති සහ පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයේ දෙමුහුමක් තියෙන්නේ. 19 වැනි සංශෝධනයෙන් පස්සේ ඒ ක්‍රමය ටිකක් පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයට බරවීගෙන යන බව ඇත්ත. නමුත් මූලික වශයෙන් කීවොත් දෙමුහුන් ක්‍රමයක් තමයි තියෙන්නේ. අපේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ විසුරුවාහැරීම පිළිබඳව පැහැදිලි සහ ප්‍රකාශිත විධිවිධාන තියෙනවා. ඒ නිසා ජනාධිපතිවරයාට තමන්ගේ කැමැත්ත අනුව විසුරුවාහැරීමට කලින් තිබුණු අසීමිත ඉඩකඩ හොඳටම අඩුවෙලා තියෙනවා.
රාජපක්ෂ මහතා කියනවා එංගලන්තයේ පාර්ලිමේන්තුව රජතුමාගේ අභිලාෂය අනුව විසුරුවාහරින්න පුළුවන් බව. 1784 සහ 1834 පාර්ලිමේන්තුව එකල හිටියේ රජු විසින් අගමැතිගේ උපදෙස් නැතිව විසිරවූ බව ඔහු කියා තිබුණා. අවසන් වරට එහෙම සිදුවීමක් වෙලා අවුරුදු 184ක් ගතවෙලා තියෙනවා. මේ අවුරුදු 184 තුළ කිසිම අවස්ථාවක රජු හෝ රැජිණ පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතරය හිමි අගමැතිවරයාගේ උපදෙස් නැතිව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරලා නැහැ.
තවත් වැදගත් කාරණයක් තියෙනවා. එතුමා සහ එතුමාගේ උපදේශකයන් දන්නේ නැතිව ඇති, මීට අවුරුදු කිහිපයකට ඉස්සෙල්ලා, එනම් 2011දී බි්‍රතාන්‍ය පාර්ලිමේන්තුවට විශේෂ පනතක් ගෙනාවා. ‘ස්ථිර වාරයක් තිබෙන පාර්ලිමේන්තුව පිළිබඳ පනත’ කියලා. එය සම්මත වීමෙන් පසුව, දැන් බි්‍රතාන්‍යයේ පාර්ලිමේන්තුවේ වසර පහක ධුර කාලයට කලින් අගමැතිවරයාගේ උපදෙස් පිට වුණත් විසුරුවා හරින්න බැහැ. ඒ අවුරුදු පහ තුළ තුනෙන් දෙකකින් ඉල්ලීමක් කළොත් පමණක් විසුරුවාහරින්න පුළුවන්. එහෙම නැතිව විසුරුවා හරින්න එක අවස්ථාවයි තියෙන්නේ. එනම්, විශ්වාසභංගයක් සම්මත කරගෙන දින 14ක් ඇතුළත වෙනත් කෙනෙකුට පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතර විශ්වාසය ඇති බව පෙන්වන්නට බැරිවුණොත් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහරින්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ විශ්වාසභංගයක් සම්මත වූ පළියටවත් විසුරුවාහරින්න බැහැ. ඉතාම පැහැදිලියි.
අනෙක, බි්‍රතාන්‍යයේ ලිඛිතව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් නැහැ. සම්ප්‍රදාය අනුවයි කටයුතු කරන්නේ. එහෙත් එහේ පවා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවීමට ඇති බලය සීමා කරන පනතක් සම්මත වී තිබෙනවා.
මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා කීවා ඕස්ටේ්‍රලියාවේ 1975 අගමැතිවරයාගේ උපදෙස් නැතිව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරිය බව. ඕස්ටේ්‍රලියානු ව්‍යවස්ථාවේ 57 වැනි වගන්තියේ කියනවා යම්කිසි විසර්ජන පනතක් පාර්ලිමේන්තුවේ නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයෙන් සම්මත වෙලා පිට පිට දෙවතාවක් සෙනෙට් මණ්ඩලයෙන් සම්මත නොවුණොත් අග්‍රාණ්ඩුකාරවරයාට පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහරින්න පුළුවන් කියලා. එහෙත් එසේ කළ හැක්කේද සම්ප්‍රදාය අනුව අගමැතිවරයාගේ උපදෙස් මත පමණයි. 1975දී ජෝර්ජ් විට්ලම් කියන අගමැතිවරයා හිටියේ. දෙවතාවක් විසර්ජන පනත් දෙකක් සම්මත නොවුණත් විසුරුවාහරින්නට ඔහු උපදෙස් දුන්නේ නැහැ. මේ තත්ත්වය නිසා මුදල් පරිහරණය සම්බන්ධයෙනුත් විශාල අර්බුදයක් ඇතිවුණා. ඒ වෙලාවේ අග්‍රාණ්ඩුකාරවරයා විසින් අගවිනිසුරුවරයාගෙන් උපදෙස් ඉල්ලු‍වා. අගවිනිසුරුවරයා කිව්වා මේ විශේෂ අවස්ථාවේදී විතරක් අගමැතිවරයාව මාරු කරන්න බලය ලැබෙන බව. පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හරින්න බලය දුන්නේ නැහැ. කොහොම වුණත් ඒ වෙලාවෙ විපක්ෂ නායක විදියට හිටපු මැල්කම් ෆ්‍රේසර්ට අගමැති ධුරය බාරගන්නැයි අග්‍රාණ්ඩුකාරවරයා ආරාධනා කළා. නමුත් කොන්දේසි දෙකක් මතයි ඒක කළේ. එකක් තමයි සෙනෙට් මන්ත්‍රී මණ්ඩලය බහුතරය පාවිච්චි කරලා අර මුදල් පනත් දෙක සම්මත කරන්න ඕනෑ කියන එක. අනෙක තමයි පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහරින්නට උපදෙස් දෙන්න ඕනෑ කියන එක. ඒ අනුව මැල්කම් ෆ්‍රේසර් අගමැතිවරයා විදියට පත්වෙලා, උපදෙස් දුන්නාට පසුවයි 1975 දී පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරියේ.
තවත් ප්‍රකාශයක් තමයි ඉන්දියානු ජනාධිපතිවරුන් දෙදෙනෙකු විසින් 1970 දී හා 1979 දී පාර්ලිමේන්තුව අගමැතිවරයාගේ උපදෙස් නැතිව විසුරුවා හැරපු බව. ඒකත් වැරදි ප්‍රකාශයක්.
වී.වී. ගිරි කියන ජනාධිපතිවරයා විසින් 1970 දී ලෝක් සභාව විසුරුවා හැරියා. ඒක ඇත්ත. එහෙත් අග්‍රාමාත්‍ය ඉන්දිරා ගාන්ධිගේ උපදෙස් පිට. ඊට අමතරව කැබිනට් මණ්ඩලයෙන් ඉල්ලීමක් කළා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හරින්න කියලා. හේතුව වුණේ කොංග්‍රස් පක්ෂය දෙකඩ වී තිබීම. කොංග්‍රස් ආණ්ඩුව සුළුතර ආණ්ඩුවක් බවට පත්වුණා. එසේ වුවත් වැදගත් කාරණය තමයි, ඉන්දිරා ගාන්ධි පාර්ලිමේන්තුවේදී පරාජය වී නොතිබීම. ඒ අනුව පාර්ලිමේන්තුවේදී පරාජය නොවූ අග්‍රාමාත්‍යවරියක් තමයි උපදෙස් ලබා දුන්නේ.
1979 දී අග්‍රාමාත්‍ය ශරන් සිං විසින් උපදෙස් ලබාදුන්නා ජනාධිපති සංජේ රෙඞ්ඩිට පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවන ලෙස. එතකොට පාර්ලිමේන්තුව කල් දාලා තිබුණේ. එසේ තිබියදී තමයි විසුරුවා හැරියේ.
කොහොම වුණත් ඒවා වෙනත් රටවල සිද්ධවුණ දේවල්. මම කිව්වා වගේ අපේ තත්ත්වය වෙනස්. අපේ තියෙන්නේ දෙමුහුන් තත්ත්වයක්. මම කලින් කීවා වගේ විසුරුවා හැරීමේ බලතල ඉතාමත් පැහැදිලිව ව්‍යවස්ථාවේ තියෙනවා. ඒ නිසා අනෙක් රටවල සිදුවීම් අපට අදාළ වෙන්නේ නැහැ. කොහොම වුණත් අනෙක් රටවල් ගැන රාජපක්ෂ හිටපු ජනාධිපතිවරයා කරපු ප්‍රකාශ සාවද්‍යයි.”
පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී මහින්ද රාජපක්ෂ විසින් මෙවැනි අදහස් දැක්වීම් සිදු කරන්නේ බලයේ තව මොහොතක් හෝ රැඳී සිටීමේ වුවමනාව නිසා බව පැහැදිලිය. කෙසේ වුව ලෝකයේ සම්ප්‍රදායන් පිළිබඳව විකෘති අදහස් දක්වමින්, මෙවැනි අවස්ථාවකට එවැනි අදහස් ගළපමින් ඔහු ගන්නා උත්සාහයන් බුද්ධිමත් පුරවැසියන් සිටින තාක් කල් අසාර්ථක උත්සාහයන් බවට පත්වන බව මේ වෙද්දී පැහැදිලිවම පසක් වෙමින් තිබෙන්නේය.■
■ අනුරංග ජයසිංහ
