ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන විසින් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා විරෝධී ව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට කළ නියෝගය පිළිබඳ නඩු කටයුතු සම්බන්ධයෙන් නීතිපතිවරයා දක්වන හැසිරීම, නීතියේ පාලනය ගැන උනන්දුවක් දක්වන බොහෝ පිරිස්වල කනස්සල්ලට හේතු වී තිබේ.
නීතිපතිවරයා යනු රජයේ නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ ප්‍රධානියා ය. රජය වෙනත් පාර්ශ්වයකට එරෙහි ව නඩු කියන විට ද, රජයට එරෙහි ව කිසිවකු නඩු කියන විට ද, රජය වෙනුවෙන් පෙනී සිටීම නීතිපතිවරයා කරයි. එහෙත්, එහි අර්ථය ඒ තරම් සරල රේඛීය නොවේ. හැම විට ම රජයේ ස්ථාවරය, රජයේ නිලධාරීන්ගේ ස්ථාවරය නඩුවල දී කියන්නට ඔහු බැඳී නැත.
මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවල දී, රජයේ නිලධාරීන් වෙනුවෙන් නීතිපතිවරයා පෙනී සිටින නමුත්, අදාළ රජයේ නිලධාරියා බැලූබැල්මට ම මූලික අයිතිවාසිකම් කඩ කර ඇති බව පැහැදිලි වන විට, එම නිලධාරියා වෙනුවෙන් ඕනෑ ම ස්ථාවරයක් අධිකරණය ඉදිරියේ ගන්නට නීතිපතිවරයා බැඳී සිටින්නේ නැත. හොඳ ම උදාහරණය, පසුගිය කාලයේ වධහිංසාවලට අදාළ මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවල දී නීතිපතිවරයා ගත් ස්ථාවරයයි. වධහිංසාවලට පුද්ගලයන් භාජනය කිරීම සම්බන්ධයෙන් රජයේ නිලධාරීන්ට එරෙහි ව ඉදිරිපත් වන මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවල දී එම රජයේ නිලධාරීන් වෙනුවෙන් පෙනී නොසිටින්නට නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව පසු ගිය කාලයේ තීරණය කළේ ය. අදත් ඒ තීරණය එලෙස ම ක්‍රියාත්මක වෙයි. එහි තේරුම, අවශ්‍ය අවස්ථාවන්හි දී සාධාරණය අසාධාරණය සලකා බලා තම ස්ථාවරය ගැනීමට නීතිපතිවරයාට ඉඩක් තිබෙන බවයි.
19වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය යටතේ, ජනාධිපතිවරයාට විරුද්ධ ව මූලික අයිතිවාසිකම් නඩු පැවරිය හැකි නමුත්, එහිදී ජනාධිපතිවරයා වෙනුවට නම් කළ යුත්තේ නීතිපතිවරයා ය. මේ අනුව, කොන්දේසි විරහිත ව එවැනි නඩුවක දී, ජනාධිපතිවරයා වෙනුවෙන් ඔහුගේ උපදෙස් මත නීතිපතිවරයා පෙනී සිටිය යුතුයැ’යි කිසිවකුට තර්ක කළ හැකි නමුත්, එවැනි කොන්දේසි විරහිත බැඳීමක් නීතිපතිවරයාට නැති බව කිව යුතු ය. ජනාධිපතිවරයා දැන දැන නීති කඩ කළ විට?
නීතිපතිවරයා රජයේ නිලධාරියෙකි. ඔහු ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව රැකීමට, ඒ වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමට රාජකාරිමය වශයෙන් බැඳී සිටියි. කිසිවකු ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය කරන විට ඒ වැරදි ක්‍රියාව ආරක්‍ෂා කර ගැනීම සඳහා පෙනී සිටීමට නීතිපතිවරයාට අයිතියක් තිබේ ද? නැත. සංයුක්ත ව ගතහොත්, ජනාධිපතිවරයා බැලූබැල්මට ම ව්‍යවස්ථාව කඩ කරමින් පියවරක් ගෙන තිබෙනවායැ’යි පෙනෙන විට, නීතිපතිවරයා ජනාධිපතිවරයාගේ ස්ථාවරය ම අනුමත කළ යුතු ද? නැතිනම්, ජනාධිපතිවරයාට ඒ වැරදි ස්ථාවරය ගැන පැහැදිලි කර දී, අවශ්‍ය නම් අධිකරණයට වෙනත් නීතිඥවරයකු මගින් පෙනී සිටින ලෙස උපදෙස් දිය යුතු ද? අපට පෙනෙන්නේ නීතිපතිවරයා ගත යුතු ස්ථාවරය දෙවැන්න බවයි.
තමාට අභිමත අවස්ථාවක පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට ජනාධිපතිවරයාට බලය ඇතැ’යි කියන ස්ථාවරයේ සිටීමෙන් නීතිපතිවරයා කරන්නේ, දැන දැනම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය කිරීම අනුමත කිරීමකි. අපේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ඒ සම්බන්ධයෙන් තිබෙන විධිවිධාන ඉතාමත් පැහැදිලි හා ඍජු වෙයි. ජනාධිපතිවරයා වැරදි පියවරක් තබමින් එම පැහැදිලි විධිවිධාන කඩ කළ විට නීතිපතිවරයාගේ කාර්යභාරය විය යුත්තේ, ජනාධිපතිවරයා නිවැරදි කිරීම හා නඩුකටයුතුවලදී ජනාධිපතිවරයාගේ ස්ථාවරය ගන්නට තමාට නොහැකි බව පැහැදිලි ව කීමයි. ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට එරෙහි ව ඉදිරිපත් වුණු මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවලදී මෙන් ම, මීට පෙර සිය ධුර කාලය අවුරුදු හයක් ද, පහක්දැ’යි ජනාධිපතිවරයා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයෙන් විමසූ අවස්ථාවේදී ද ජනාධිපතිවරයාගේ ස්ථාවරය වෙනුවෙන් කිසියම් අන්ධභාවයකින් යුක්ත ව මෙන් කරුණු දැක්වීමෙන් නීතිපතිවරයා තමාගේ අපක්‍ෂපාතීත්වය හා දෙපාර්තමේන්තුවේ කීර්තිය සම්බන්ධයෙන් කර ගත් හානිය අතිවිශාල ය.
ඒවායින් පෙනුණේ ඔහු විධායකයේ රූකඩයක් හැටියට නැටවෙන පුද්ගලයකු මිස, නීතියේ පාලනය පවත්වා ගැනීමට විශේෂඥභාවයකින් ක්‍රියා කරන පුද්ගලයකු නොවන බව ය. ■
