නාට්ය කලාව මූලික වශයෙන් නාට්ය ධර්මී හා ලෝක ධර්මී වශයෙන් වර්ගීකරණයකට ලක් වුවද ලංකාවේ බහුල වශයෙන් නිෂ්පාදනය වනුයේ ලෝක ධර්මී නාට්ය ප්රවර්ගය තුළ බිහිවන තාත්වික සම්ප්රදායට පදනම් වූ දෙබස් නාට්ය පමණි. නාට්ය ධර්මී ප්රවර්ගය ඇතුළට ඇතුළත් වන ශෛලිගත නාට්ය අප අතර බිහිනොවන තරම්ය. ඒ සඳහා බලපාන කරුණු කිහිපයකි. පිටපත්වල හිඟය එහි මූලික කාරණයයි. ශෛලිගත නාට්යයක් වෙනුවෙන් වැයවෙන අධික පිරිවැය දෙවැන්නයි. එවැනි නාටකයක් සඳහා අවශ්ය පුහුණු ශිල්පීන් සොයා ගැනීමද බලවත් ගැටලූවකි. එය තෙවැන්නයි. ශිල්පීන් සොයාගත්තද ඔවුන් සමග පුහුණුවීම් කටයුතු සඳහා කාලවේලාව සොයාගැනීමද බලවත් ගැටලූවකි. මන්ද ශෛලිගත නාට්යයක පෙර පුහුණුවීම් සඳහා විශාල කාලයක් මෙන්ම ශ්රමයක් ද වැය වන බැවිනි. එය හතරවැන්නයි. ඒ අතරම ශෛලිගත නාට්ය සම්බන්ධයෙන් අප අතර පවතින දුර්මතයක්ද ඒ පිටුපස කි්රයාත්මක වේ. එනම් ශෛලිගත නාට්යය යනු නූතන අපට නොගැළපෙන නාට්ය කලාවක්ය යන්නයි. එය සපුරා සාවද්ය මතයකි. එමෙන්ම මෙම තත්ත්වය අප පමණක් අත්විඳිනු ලබන තත්ත්වයකි. විද්යාත්මක වශයෙන් මෙන්ම තාක්ෂණික වශයෙන් පෙරමුණෙහි සිටින ජපානය තවමත් ‘‘නෝ’’, ‘‘කබුකි’’ වැනි සාම්ප්රදායික නාට්ය දෙවර්ගය නිෂ්පාදනය කරයි. එමෙන්ම එම නාට්ය තවමත් අඛණ්ඩ ලෙස වේදිකාගත කරයි. චීනයෙහි ‘‘පීකිං’’ ඔපෙරාව තවමත් නිෂ්පාදනය කරයි. සංස්කෘත නාට්ය ඉන්දියාව තුළ වර්තමානයෙහි එතරම් ප්රචලිත නොවුණත් ඔවුන්ගේ අනිකුත් සාම්ප්රදායික නාට්ය ප්රාන්ත මට්ටමින් මෙන්ම රාජ්ය මට්ටමින්ද නිෂ්පාදනය වේ. යුරෝපයෙහි පමණක් නොව ලොව දස දිග තවමත් ශේක්ස්පියර් නාට්යවලට ඇත්තේ අසීමිත ඉල්ලූමකි. ගී්රක නාට්ය ලොව දස දෙස තවමත් නිෂ්පාදනය වේ. එහෙත් අප පමණක් ශෛලිගත සම්ප්රදාය අමතක කොට තිබේ. අප තවමත් නරඹනුයේ ‘‘මනමේ’’, ‘‘සිංහබාහු’’ පමණි. ‘‘රාවණ සීතාභිලාෂය’’ නාට්යය බිහිවනුයේ එවැනි පරිසරයකය.
උක්ත නාටකය නිර්මාණකරුවන් දෙදෙනෙකුගේ ව්යායාමක ප්රතිඵලයකි. නාටකයේ මුල් අර්ධය මහාචාර්ය ජේ.බී. දිසානායක රචනා කොට ඇති අතර දෙවැනි අර්ධය රචනා කොට ඇත්තේ නාමෙල් වීරමුනි විසිනි. එහි අතීතය 1957 වැනි ඈත වකවානුවක් වෙත දිවයයි. මහාචාර්ය ජේ.බී. කොළඹ ආනන්ද විදුහලේ ශිෂ්යයකුව සිටියදී එහි මුල් පිටපත රචනා වී නිෂ්පාදනය වේ. ඉන් පසු එය නැවත නාමෙල් වීරමුණි අතින් නිෂ්පාදනය වනුයේ වසර හැට එකකට පසුවය. එහෙත් නාමෙල් අත බිහිවනුයේ මුල් පිටපත ඇසුරින් බිහිවන නව අර්ථකථනයක් රැුගත් නාටකයකි. එයද සිංහල වේදිකා නාට්ය ඉතිහාසය තුළ විශේෂ අවස්ථාවකි. එක් නිර්මාණකරුවෙකුගේ පිටපත මූලික වශයෙන් සාම්ප්රදායික ආකාරයටම නිරූපණය කොට එහි ඉතිරි අර්ධයට ඒ මොහොතෙහිම නව අර්ථකථනයක් ලබාදීම මීට පෙර නාට්ය රසිකයන් අත්විඳි අවස්ථාවක් නොවේ. එහෙයින් නාමෙල් වීරමුණි, ජේ.බී.දිසානායකගේ මුල් පිටපත වෙනත් තලයකට රැුගෙන ගොස් ඒ ඇසුරින් තම භාව ප්රකාශනය රසිකයන් වෙත තිළිණ කරයි.
‘‘රාවණ සීතාභිලාෂය’’ මූලික වශයෙන් බිහිවනුයේ වාල්මීකිගේ ‘‘රාමායණය’’ ඇසුරෙනි. එහෙත් නාමෙල් වීරමුණි වාල්මිකී නොදුටු පැත්තක් සිය නව අර්ථකථනය තුළ ඉදිරිපත් කරයි. එහෙත් කිසිවිට එහි මුල් පිටපතට බාධා ඇති නොකරයි. අප බොහෝ විට අත්විඳිනුයේ මුල් කෘතිය විනාශ කරන ලද නව අර්ථකථනයන්ය. එය එක්තරා ආකාරයක විලාසිතාවක් බවට ද අද පත්ව තිබේ. එහෙත් ‘‘රාවණා සීතාභිලාෂය’’ මුල් කතා පුවත ඇසුරෙහිම නව අර්ථකථනයකට ගමන් කරයි. අප කිසිවෙක් සැමදා ‘‘රාම සීතා’’ කථා ප්රවෘත්තිය තුළට හිරවිය යුතු නොවේ. ඒ ඇසුරින් ගම්ය කරගත හැකි විවිධ ඉසව් කරා පිය නැගීමට හැකි නම් ඒ වෙනුවෙන් අප ගමන් කළ යුතුය. එහෙත් එවැනි මොහොතක අප ‘‘රාම සීතා’’ කථා ප්රවෘත්තිය නියමාකාරයෙන් දැනගත යුතුය. අප විවිධ ඉසව් කරා ගමන්ගත යුත්තේ ඉන් අනතුරුවය. නාමෙල් වීරමුණි උත්සාහ කොට ඇත්තේ එවැනි තැනකට ළඟාවීමටය. සාම්ප්රදායික කථා ප්රවෘත්තියෙහි ඇතුළත් නොවන මාතෘ පේ්රමය වැනි සංකල්පයක් වෙතද සංහිඳියාව වැනි යුද විරෝධී ආස්ථානයකටද ළංවීමට ඔහු උත්සාහ කරයි. එය නිර්මාණාත්මකව වේදිකාව මත පෙළගස්වයි. එහෙයින් එහි දෙවන අර්ධය නාමෙල් වීරමුණිගේ ස්වතන්ත්ර නිර්මාණයකි. පළමු අර්ධය ‘‘රාමා-සීතා’’ කතා ප්රවෘත්තියෙන් උපන් ජේ.බී.දිසානායකගේ ස්වතන්ත්ර නිර්මාණයකි. නාට්යය තුළ එකිනෙකට බද්ධ වනුයේ මේ අවස්ථාවන් දෙකයි.
නිෂ්පාදකගේ සටහන අනුව උක්ත නාටකය සංගීතමය නාටකයකි. එහෙයින් එහි මූලිකත්වයට පැමිණෙනුයේ සංගීතයයි. මෙවැනි සාහිත්යමය රසයෙන් පිරිපුන් පිටපතකට සංගීතය සැපයීම එතරම් පහසු කටයුත්තක් නොවේ. ඒ සඳහා සංගීතය පිළිබඳ දැනුමක් ඇති අයෙකු මෙන්ම භාෂාව පිළිබඳ දැනුමක්ද නාට්යය පිළිබඳ දැනුමකින්ද සන්නද්ධ වී ඇති අයෙකු සොයාගත යුතුය. එහෙත් එවැනි පුද්ගලයෝ අද අප අතර හිඟය. නිර්මාණාත්මක සංගීත ශිල්පීන් රාශියක් අප සතු වුවද මෙවැනි ශෛලිගත නාට්ය සම්ප්රදායට නෑකම් කියනු ලබන සංගීතමය නාටකයකට සංගීත ශිල්පියෙකු සොයා ගැනීම නිෂ්පාදකවරයෙකු මුහුණපාන බලවත් ගැටලූවකි. ජයන්ත අරවින්ද හා ලයනල් ගුණතිලක මෙම නාටකයෙහි එම අභියෝගය සාර්ථකව ජයගෙන ඇත. ජයන්ත අරවින්ද යනු අප අතර සිටින අගනාම නිර්මාණාත්මක සංගීතඥයෙකි. වේදිකා නාට්යය පිළිබඳ ඔහුගේ අත්දැකීම් සරච්චන්ද්රයන්ගේ මුල් යුගය කරා දිවයයි. එමෙන්ම රාගධාරී සංගීතය මෙන්ම ව්යවහාරික සංගීතය පිළිබඳවද ඔහු ප්රවීණයෙකි. ලයනල් ගුණතිලකද එවැනිම දැනුම් සම්භාරයකින් යුතු සංගීතඥයෙකි. ඔවුන් දෙදෙනාගේ ගී තනු මෙම නාටකයෙහි රමණීයත්වයට ලබා දී ඇති පිටුවහල ඉමහත්ය. ජේ.බී. දිසානායකගේ සාහිත්යමය රචනයෙහි ඇති නාට්යානුසාරී ගුණය මතු කරමින්ද නාමෙල් වීරමුණිගේ රචනයෙහි ඇති භාවික ගුණය මතු කරමින් ද ඔවුන් අත නිමවන සංගීතය නාටකයෙහි ආත්මය බවට පත්ව ඇත.
එමෙන්ම නාටකයෙහි රංග වින්යාසය නිර්මාණය කොට ඇති අකිල පලිපාන දක්වා ඇති නිර්මාණාත්මක ප්රතිභාව ප්රශංසනීයය. එම නිෂ්පාදනයෙහි මූලික අඩිතාලම බවට පත්ව ඇත්තේ ඔහු විසින් උක්ත නාටකයට නිර්මාණය වී ඇති රංග වින්යාසයයි. සාම්ප්රදායික ශෛලිගත නාට්ය කණ්ඩායමක ගායන වෘන්දය ඉක්මවා ගිය නිර්මාණාත්මක හැඩතලයක් එම ගායක කණ්ඩායමට ලබාදීමෙන් ගායන වෘන්දය නාටකයෙහි ඵෙන්ද්රිය කොටසක් බවට පත්වේ. එහිදී ඔහු යොදාගෙන ඇති විවිධ ශිල්පීය ක්රම සැබෑවටම එම නාටකය මතකයෙහි තැන්පත් වන නාටකයක් බවට පත්කරයි. විශේෂයෙන් සමූහ රංග කාර්යය සඳහා ඔහු නිර්මාණය කොට ඇති විචිත්ර රංග වින්යාසය දේශීය වශයෙන් මෙන්ම බැලේ, ඔපරා වැනි නර්තන විලාසයන්ගෙන්ද ගී්රක නාට්ය කලාවෙහි ඉස්මතු වන රංගන ක්රමවේදයන්ගෙන්ද සමන්විතයය. එහෙයින් එය සාම්ප්රදායික ශෛලිගත නාට්යයක ලක්ෂණවලින් පමණක් බිහිවී ඇති රංග කාර්යයක් නොවේ. එයම එම පිටපතට මනා ආලෝකයක් සපයයි. ප්රභාත් මනෝහරගේ නිර්මාණාත්මක රංගාලෝකය නාටකයෙහි සාර්ථකත්වයට මනා පිටිවහලක් ලබාදීමට සමත්ව ඇත. එයද සාම්ප්රදායික ශෛලිගත නාට්යයක රංගලෝකය අතික්රමණය කොට ඇත.
සුරංගි කෝසලා (සීතා), චමින්ද මිරිහාගල්ල (රාමා), සමන් ලියනාරච්චි (ලක්ෂමණ), ගුවනි උවින්ද්රා (සුපර්ණිකා), සුගත් මෛතී්ර (විභීෂණ), අමිත් ප්රසාද් (හනුමන්), නිහාරි සෝමසිරි (රාවණ මාතාව) ඇතුළු අනිකුත් සියලූම රංගන ශිල්පීහු වේදිකාව මත මහා විස්මයක් නිර්මාණය කරති. ඒ හැම අතර රජිත හේවානත්ති්රගේ රාවණ භූමිකාව එහි චරිත ස්වභාවය සමඟින්ම විශිෂ්ට රංග කාර්යයක් බවට පත්වේ. ඔහුගේ ජව සම්පන්න රංගනය වේදිකාව තුළ රංගධරයකු විසින් ඉදිරිපත් කරනු ලබන පුළුල් රංග කාර්යයක් බවට පත්වේ. මෙවැනි ශිල්පීන් තවමත් අප අතර විසීම අපගේ වේදිකාව ලද වාසනාවකි. සතර අභිනය මනා ලෙස විශද කරමින් මේ සියලූම ශිල්පීන් විසින් වේදිකාව මත නිර්මාණය කරනු ලබන පරිසරය සැබවින්ම විචිත්රය. ඒ සඳහා ඔවුනට මනා පිටිවහලක් වී ඇත්තේ රංග වස්ත්ර හා ආභරණ නිර්මාණය මෙන්ම වේෂ නිරූපණයෙහි ඇති ශක්යතාවයි. නාටකයට සම්බන්ධ සෑම ශිල්පියෙකුගෙන්ම උපරිමය ලබා ගැනීමට නාමෙල් වීරමුණි සමත් වී ඇත.
පිටපත් රචකයෙකුට, සංගීතඥයකුට, රංගධරයෙකුට, නැටුම් ශිල්පියෙකුට අන් ශිල්පීන්ගේ සහයෝගයෙන් වේදිකාව තුළ නිර්මාණය කළ හැකි අසීමිත වූ නිර්මාණාත්මක ලෝකය කුමක්ද යන්න සඳහා ‘‘රාවණ සීතාභිලාෂය’’ මෑත කාලීන උදාහරණයකි.
එහෙයින් එම නිර්මාණය කෙසේවත් මග හැර යා නොහැක.
සුලෝචන වික්රමසිංහ
