කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශය පසුගිය කලාය තුළ චිර ප‍්‍රසිද්ධියට පත්වූයේ එම අමාත්‍යාංශය පවත්වාගෙන යෑම සඳහා කුලියට ලබාගත් ගොඩනැගිල්ල නිසාය. අධික මිල එම කුප‍්‍රකට ගොඩනැගිලි ගනුදෙනුව ගැන සොයාබලා වහාම වාර්තාවක් ලබාදෙන ලෙස වත්මන් කෘෂිකර්ම අමාත්‍ය මහින්ද අමරවීර ප‍්‍රකාශ කළද, එම වාර්තාව සම්බන්ධයෙන් ගත් පියවර කෙසේ වෙතත් එවැනි වාර්තාවක් සකස් කළාද යන්නද තවම හෙළි නොවූ අබිරහසකි.
කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ කෙරුවාවට අදාළ තවත් කරුණක් දැන් අනාවරණය වී තිබේ. ඒ කෘෂිකර්ම අමාත්‍යංශ නිලධාරීන් යෙදුණු විදේශ සංචාර පිළිබඳවය. එහි විගණන අංශය විසින් 2016 වර්ෂයට අදාළ විදේශ ගමන් යනුවෙන් එම වාර්තාව නිකුත් කර ඇති අතර එම වාර්තාවේ ඇති කරුණු පිළිබඳව සාකච්ඡුා කිරීම පසුග ිය කාලයේ කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ කටයුතු සිදුවූයේ කෙසේද යන්න පිළිබඳව තවදුරටත් සාක්ෂි සපයන්නකි.
2016 වසරේදී පමණක් කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයට පුහුණු වැඩසටහන්, වැඩමුළු, සම්මන්ත‍්‍රණ හා ශිෂ්‍යත්ව යටතේ විදේශ සංචාර 96ක් ලැබී ඇත. ඉන් විදේශ ගමන් 53ක් සඳහා නිලධාරීන් සහභාගිවී ඇති අතර විශේෂත්වය වන්නේ විදේශ ගමන් 43ක් ප්රතික්ෂේප වීමය. එම ප්රතික්ෂේප වීමට හේතුව වන්නේ විදේශ ගමන් සඳහා සුදුස්සන් තෝරා ගැනීමේ කිසි ක‍්‍රමවේදයක් නොමැතිකමය. යම් නිලධාරියෙකු විදේශ ගමනක් සඳහා නිර්දේශ කර එම නිලධාරියා එම විදේශ ගමනින් ප්රතික්ෂේප වූ විට එම නිලධාරියාටම නැවත අවස්ථාවක් ලබාදීම සඳහා නැවත විදේශ ගමන්වලට නිර්දේශ කිරීම ඒ සඳහා ඇති එක් හේතුවක් පමණය. මේ සඳහා කප් ගසා ඇත්තේ කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ සහකාර ලේකම්වරියකි. ඇය තායිලන්තය, ඉන්දුනීසියාව හා මැලේසියාවේ පැවැත්වුණු වැඩසටහන් තුනකටම නිර්දේශ කර ඇතත් ඒ එකකටවත් ඇයව තෝරා ගෙන නැත.
මෙසේ විදේශ වැඩසටහන් සඳහා නිර්දේශ කරන නිලධාරීන් එම වැඩසටහන් සඳහා තෝරා නොගැනීමට ප‍්‍රධානතම හේතුව වී ඇත්තේ ඒ සඳහා අවශ්‍ය අවම සුදුසුකම් එම නිලධාරීන් සපුරා නොතිබීමය. අමතර හේතු වන්නේ අවශ්‍ය ලිපිලේඛන නියමිත ආකාරයට ඉදිරිපත් නොකිරීම ආදියයි.
මේ ආකාර කුමන හේතුවක් නිසා හෝ යම් විදේශ සංචාරයක් අහිමි වන්නේ නම් එය රටට සිදුවන අහිමිවීමක් වශයෙන් සැලකිය හැකිය. මන්ද එම වැඩසටහනෙන් උකහා ගන්නා දැනුම හා පුහුණුව එම නිලධාරීන්ට පමණක් නොව අවසානයේ රටටම අහිමිවී යන බැවින්ය.
එහෙත් සුදුස්සන්ට විදේශ වැඩසටහන් සඳහා අවස්ථාව නොදීම අපේ රටේ රාජ්‍ය අංශයේ ඇති එක් පොදු කැපී පෙනෙන දුර්වලතාවක්ය. බොහෝ විට විදේශ වැඩසටහන් සඳහා නිර්දේශ වන්නේ අදාළ අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයා ඇතුළු ඉහළම නිලධාරීන්ගේ සුවච කීකරු ගෝලබාලයන්ය. ඔවුන්ට එම වැඩසටහන සඳහා අවශ්‍ය අවම සුදුසුකම තිබේද නැද්ද යන්න නිර්දේශ කිරීම සඳහා හේතුවක් කරගන්නේ නැත. අප මේ සාකච්ඡුා කරන කරුණේදීම කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයට ලැබුණ බොහෝ විදේශ ගමන් ප්රතික්ෂේප වී ඇත්තේ එම අවම සුදුසුකම් සපුරා නොතිබීම හේතුවෙන්ය.
බොහෝ විට විශ‍්‍රාම යෑමට ඔන්න මෙන්න කියා ඇති නිලධාරීන්ද, විෂයට අදාළ නැති නිලධාරීන් ද, විදේශ වැඩසටහන් සඳහා සහභාගිවීම සුලබ දසුනකි. එමගින් සිදුවන එකම දෙය වන්නේ රජයේ ආයතනවල ඉහළ නිලධාරීන්ගේ සුවච කීකරු ගෝලබාලයන්ට විදේශ සංචාර දොලපිදේනි දීම පමණය.
නවීන කෘෂිකර්ම පිළිබඳ ලෝක බැංකු ව්‍යාපෘතියක් යටතේ ඊශ‍්‍රායලයේ පැවැති පුහුණු වැඩසටහන් කිහිපයක් සඳහා කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයා ඇතුළු විශ‍්‍රාම යෑමට නියමිත ඉහළ නිලධාරීන් රැසක් සහභාගිවීම පිළිබඳව අනිද්දා පුවත්පත මීට පෙර වාර්තා කරනු ලැබීය. ඒ පිළිබඳවද විගණනයක් ඉදිරියේදී සිදුවනු ඇතැයි අපගේ බලාපොරොත්තුවය. ඒ මෙවැනි විදේශ වැඩසටහන්වලින් රටට සේවයක් ලබාගැනීම සඳහා අවශ්‍ය කරන ඇතිවීමට එමඟින් බලපෑමක් ඇති කරන නිසාය.
අප සාකච්ඡුාකරමින් පවතින 2016 වර්ෂයට අදාළ කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශ විදේශ ගමන් පිළිබඳ කාරණයේදීත් විගණනය පෙන්වා දෙන්නේ විදේශ පුහුණු වැඩමුළු හා වැඩසටහන් සඳහා සුදුසුසන් තෝරා ගැනීමේ නිසි ක‍්‍රමවේදයක් සැකසිය යුතු බවය. විදේශ පුහුණු සඳහා තෝරා ගැනීමේදී ඒ සඳහා සුදුසුකම්වලට ගැළපෙන නිලධාරීන් සඳහා ප‍්‍රමුඛතාව ලබාදිය යුතු බවය. එමෙන්ම විදේශ සංචාරවලට අදාළ දත්ත පද්ධතියක් නඩත්තු කිරීම මඟින් එම විදේශ ගමන් පිළිබඳ පරීක්‍ෂා කර බැලීමේ ක‍්‍රමයක් ඇතිකරගත හැකි බවය.
එහෙත් එවැන්නකට අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරුන් ඇතුළු තීන්දු තීරණ ගන්නා ස්ථානවල සිටින රාජ්‍ය අංශයේ ඉහළම ස්තරය කොතෙක් සූදානම්ද යන්න ප‍්‍රශ්නයකි. මන්ද ඔවුන්ට හිතැති අයට සැලකීමට ඒ මඟින් ඉඩ ඇහිරෙන බැවිනි.
ඊට එක් හොඳ උදාහරණයක් අප සාකච්ඡුා කරන මෙම විගණනයේම සඳහන්වේ.
ඒ කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ ඒ ඒ අංශවලට විදේශ වැඩසටහන් සඳහා ලබාදුන් අවස්ථා ගැනය. කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ අංශ 18ක් එහි දක්වා තිබේ. ඉන් මාධ්‍ය, කෘෂි යෙදවුම් කළමනාකරණය හා පරිගණක අංශවලට කිසිදු විදේශ වැඩසටහන් අවස්ථාවක් ලබාදී නැත. එමෙන්ම කෘෂි හා ගොවිජන සේවා සංවර්ධන අංශයට ලබාදී ඇත්තේ අඩුම ප‍්‍රතිශතයක් හෙවත් එක් අවස්ථාවක් පමණය. එහෙත් ගිණුම් අංශයට හා ආයතන අංශයට නම් ඉහළ ප‍්‍රතිශතයක් ලබාදී තිබේ. ඉන් ගිණුම් අංශය සුවිශේෂී වේ. එහි සිටින මාණ්ඩලික නිලධාරීන් සංවර්ධන සහකාර හා සංවර්ධන නිලධාරීන් කෘෂි මෙහෙයුම් නිලධාරීන් සංඛ්‍යාව (2016 වර්ෂයේදී) 14කි. එම වර්ෂයේදී එම අංශයට විදේශ ගමන් අවස්ථා 14ක් හෙවත් නිලධාරී සංඛ්‍යාවට අනුරූපව 100%ක අවස්ථා ප‍්‍රමාණයක් ලබාදී තිබේ. එහි තේරුම වන්නේ ගිණුම් අංශය පිළිබඳව විශේෂ ළැදියාවක් කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශ ඉහළ නිලධාරීන් දක්වන බවය. කිසිදු බාධාවකින් තොරව කෘෂිකර්ම ගොඩනැගිල්ල කුලියට ගැනීමේ කූපක‍්‍රට ගනුදෙනුව වැනි ගනුදෙනු සඳහා එම අංශය කොතරම් දායකත්වයක් දක්වා ඇතිද යන්න ඉන් ගම්‍ය වේ.
