සරසවි ශිෂ්‍යයා යනුද දේශපාලන සත්වයෙකි. එහෙයින් ‘දේශපාලනයෙන් තොර ශිෂ්‍ය ජීවිතයක්’ පිළිබඳව පවතින අදහස් යනු ශිෂ්‍ය භූමිකාව සම්බන්ධ පාර්ශ්වීය කියවීම්ය. මෙරට දේශපාලන පරිමණ්ඩලය තුළ ශිෂ්‍ය දේශපාලනය ඉටුකරන භූමිකාව මහජන මතයට හා රාජ්‍ය ප‍්‍රතිපත්තියට නිරන්තරව විශාල බලපෑමක් සිදුකරන බව නිසැකය. ඓතිහාසිකව මෙරට ශිෂ්‍ය දේශපාලනය ගමන්ගත් දිශාව අවබෝධ කර ගැනීමේ දී එය ප‍්‍රතිවිරෝධාත්මක වාමාංශික දේශපාලන රාමුවක් තුළ ක‍්‍රියාත්මකවන බව පොදු නිරීක්ෂණයකි.
ශිෂ්‍ය දේශපාලනයේ ඉතිහාසය මෙරට නූතන අධ්‍යාපන ආයතන බිහිවූ යටත්විජිත යුගය දක්වාම දිව යා හැක. එහෙත් 1953 වර්ෂයේ දී පේරාදෙණිය සරසවි සිසුන් හා පොලීසිය අතර ඇතිවු ගැටුම තුළින් පැහැදිලිවන ලෙස ශිෂ්‍ය දේශපාලන ක‍්‍රියාකාරීත්වයේ සක‍්‍රියභාවය හා වාමාංශික දේශපාලනයේ බලපෑම අතර කිට්ටු සම්බන්ධතාවක් පවතී. ශිෂ්‍යයා ‘දේශපාලනීකරණය’ වීමේ මට්ටම හා ශිෂ්‍ය දේශපාලනයේ තීව‍්‍රතාව අතර කිට්ටු සම්බන්ධයක් පවතින බව ඬේවිඞ් ජේ ෆින්ලේ ‘තාරුණ්‍යය සහ දේශපාලනය’ පිළිබඳව ඉදිරිපත්කරන න්‍යායික ආදර්ශයන්ගෙන් හඳුනාගත හැක.
මෙරට ශිෂ්‍ය දේශපාලනය සම්බන්ධයෙන් සිය අප‍්‍රසාදය පළකරන ගාමිණී සමරනායක පෙන්වාදෙන ආකාරයට ෆින්ලේගේ විශ්ලේෂණ ආකෘතියට අනුව ශිෂ්‍ය දේශපාලන සහභාගිත්වය යනු දේශපාලන පද්ධතීන් මඟින් අනුග‍්‍රහය නොලබන ප‍්‍රපංචයකි. එමනිසා වැඩිහිටියන්ගේ දේශපාලන ලෝකයෙන් ශිෂ්‍ය දේශපාලනය බැහැර කිරීමේ පොදු ප‍්‍රවණතාවක් පවතී. මේ තත්ත්වය තුළින් නිරන්තරයෙන් ම ශිෂ්‍ය දේශපාලනය, වැඩිහිටි නැතිනම් ප‍්‍රධාන ධාරාවේ දේශපාලන හා අධිකාරී පද්ධතීන් සමඟ පොරබදන තත්ත්වයක් වශයෙන් ගම්‍යමාන වෙයි.
කෙසේමුත්, ශිෂ්‍ය දේශපාලන ක‍්‍රියාකාරීන් මෙරට ජාතික දේශපාලන භුමියට අවතීර්ණ වීමත් ඔවුන්ගේ දේශපාලනය විසින් අධ්‍යාපන ප‍්‍රතිපත්ති හා මෙහෙයුම් ව්‍යුහයට සිදුකරන බලපෑමත් පැහැදිලිව හඳුනාගත හැකි තත්වයන්ය. අනෙක් අතට ශිෂ්‍ය දේශපාලනය බැහැර කිරීමේ දේශපාලනය විසින් මුලිකවම වාමාංශික දේශපාලන ක‍්‍රියාකාරීත්වයන් අඩපණ කිරීමේ මූලෝපායක් එතුළින් සකසා ගන්නා බවද බැහැර නොකළ හැකි සත්‍යයකි. රාජ්‍ය දේශපාලන අවකාශය තුළ ශිෂ්‍ය දේශපාලනයට ලැබෙන අවවරප‍්‍රසාදීත්වය කිහිප ආකාරයකින් සලකා බැලිය හැක. ශිෂ්‍ය දේශපාලනය බැහැර කිරීම ප‍්‍රධාන වශයෙන්ම ධනවාදී අධිකාරිවාදී දේශපාලන පද්ධතීන් තුළ සුලබ තත්ත්වයකි. එසේම සමාජවාදීයැයි හඳුනාගන්නා අධිකාරිවාදී පද්ධතීන් තුළද අනුග‍්‍රහය ලබනුයේ පාලක පන්තියේ මතවාදයට සේවය කරන ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරය බව චීනය වැනි රාජ්‍යයන් දෙස බලන විට අවබෝධ වෙයි. ලංකාවේ ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරය තුළ හමුවන ප‍්‍රධාන ධාරාව වාමාංශික දේශපාලන පක්ෂවල අනුග‍්‍රහය ලබයි. මුල් කාලයේදී පැරණි වමෙන්ද වර්තමානයේදී නව වාමාංශික ප‍්‍රවණතාවන්ගෙන්ද මූලික මෙහෙයුම් කළමනාකරණය ලබන මෙරට ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරය, ක‍්‍රියාකාරීත්වය තුළ රාජ්‍ය අධ්‍යාපනය සම්බන්ධව ප‍්‍රමුඛතම උද්ඝෝෂකයා වශයෙන් නාමකරණය වී ඇත. සුභසාධනයට පක්ෂ හා පෞද්ගලීකරණයට දැඩි ලෙස විරුද්ධ ක‍්‍රියාකාරීත්වයක් හා මතවාදයක් ප‍්‍රතිනිෂ්පාදනය කිරීමේ අභියෝගය ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරය තමන්ගේ ඓතිහාසික කාර්යභාරය වශයෙන් හඳුනාගෙන තිබේ.
‘නිදහස් අධ්‍යාපනය සුරැුකීම අප දෙවුර මත පැටවුණ වගකීමකි’ වශයෙන් වන සටන්පාඨ සරසවි තුළ නිරන්තරයෙන්ම ප‍්‍රදර්ශනය කිරීම හරහා ඔවුන් ලබාදෙන ඉඟිය නම් නිදහස් අධ්‍යාපනය නිරන්තරයෙන්ම ධනවාදයේ ගොදුරක් බවට පත්වීමේ අවදානමක් පවතින බවත් ඊට එරෙහිව නැගීසිටින කේන්ද්‍රීය නිර්ධන පන්තිය ඔවුන් බවත්ය. මේ සටන් පාඨයට ප‍්‍රතිපක්ෂ වන ඕනෑම බලවේගයක් සරසවිය තුළ මර්දනය කිරීම එම දේශපාලනයේම කොටසක් වීම යුක්ති සහගත කළ හැකි තත්ත්වයක් වශයෙන් ඔවුහු සලකති. ශිෂ්‍ය දේශපාලනය විසින් රාජ්‍යය දිගින් දිගටම අධ්‍යාපනයේ ප‍්‍රමුඛතම නිෂ්පාදකයා වශයෙන් සැලකීමත්, පෞද්ගලික අංශයට අධ්‍යාපනය, විශේෂයෙන්ම වෛද්‍ය, අකැප දෙයක්ය වශයෙන් දැකීම නිසාත් සහ නිදහස් වෙළෙඳපොළ ප‍්‍රවර්ධනය කරන ආණ්ඩුවේ ප‍්‍රතිපත්තිවලට තදින්ම පහරදීම නිසාත් ආණ්ඩුවේ මර්දනකාරීත්වයේ ගොදුරක් බවට එය පත්වීම ඓතිහාසිකවම සිදුවන අඛණ්ඩතාවකි.
එහෙත්, ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරය සමාජය තුළ සිය දේශපාලනය සුජාත කරගැනීමේ සටනකද නිරතවන බව වර්තමානයේදී අපට දැකගත හැකි සත්‍යයකි. සමාජීය දේශපාලන ව්‍යාපෘතියක් බලහත්කාරීත්වය මත පමණක් ගොඩනැංවීම හා එය දිගින් දිගටම බලහත්කාරීත්වයෙන්ම පවත්වා ගැනීමට සිදුවීම එයට ප‍්‍රධානතම හේතුවයි. සරසවි උපසංස්කෘතිය යනු ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරයේ බාහිර සුජාතභාවයයි. එහි අභ්‍යන්තර සුජාතභාවය නැතිනම් අධ්‍යාත්මය පන්ති දේශපාලනයයි. එහෙත්, පන්ති දේශපාලනය පිළිබඳව ප‍්‍රබල කතිකාවක් සරසවිය තුළ නොමැත. සියලූ දේම ‘ගජේ ගැසීම, මල් පාත්ති හැදීම’ නැතිනම් ‘නවක වධය’ වැනි සරල හා නොමේරු සේම ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍ර විරෝධී උපායන් තුළ ස්ථානගත වීම නිසා සරසවිය තුළ බුද්ධිමය වාමාංශය අතුරුදහන් වී තිබේ.
අතුලසිරි සමරකෝන්
