රතිඤ්ඥා ඇතුළු මල්වෙඩි යනු ලංකාවේ ඉහළින් පාවිච්චි වෙන පාරිභෝගික භාණ්ඩයකි. රතිඤ්ඥා නිෂ්පාදනය කිරිම ලංකාවේ දේශීය කර්මාන්තයකි. එකිනෙකට වෙනස් වූ වෙළෙඳ නාම රැුසකින් ලංකාවේ රතිඤ්ඥා නිෂ්පාදනය කෙරෙයි. රතිඤ්ඥා නිෂ්පාදනය මහා පරිමාණ ව්‍යාපාරයක් ලෙස කරගෙන යන පුද්ගලයන් මෙන්ම ගෘහස්ථ කර්මාන්තයක ලෙස සිදු කරන්නෝද සිටිති. මීගමුවේ කිඹුලාපිටිය ප‍්‍රදේශය ලංකාවේ වාර්ෂිකව වැඩිම රතිඤ්ඥා ප‍්‍රමාණයක් නිෂ්පාදනය කරන ප‍්‍රදේශයයි.
රතිඤ්ඥා නිෂ්පාදනයට අත්‍යාවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය වන්නේ වෙඩි බෙහෙත්ය. වෙඩි බෙහෙත් වර්ග කිහිපයක් ඔවුන්ට අවශ්‍ය වේ. එහෙත් වෙඩිබෙහෙත් ළඟ තබාගැනීම නීතියෙන් තහනම්ය. ඒ නිසා රතිඤ්ඥා නිෂ්පාදකයන් ලියාපදිංචි වී, තමන් ළඟ තබාගැනීම සඳහා වෙඩි බෙහෙත් මිලදී ගැනීම සඳහා බලපත‍්‍රයක් ලබාගත යුතුය. පුපුරණ ද්‍රව්‍ය පාලක නම් නිලධාරියා හරහා ලංකාවේ වෙඩිබෙහෙත් වැනි පුපුරණ ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ කටයුතු සිදුකෙරෙයි. ඔහු හරහා රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදකයන්ට අවැසි පුපුරණ ද්‍රව්‍ය ලබාගැනීම සඳහා අවසරය ලැබෙයි. පුපුරණ ද්‍රව්‍ය ආඥා පනත හරහා ඒ සඳහා නීතිමය ප‍්‍රතිපාදන සලසා ඇත.
අනිද්දා සමග අදහස් දැක්වූ කිඹුලාපිටියේ රතිඤ්ඥා නිෂ්පාදකයන් කියන්නේ මේ වනවිට රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදනය විශාල ගැටලූ‍වක්ව ඇති බවයි. ඒ පුපුරනද්‍රව්‍ය පාලකගේ අවසරය මත සිවිල් ආරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුවෙන් වෙඩිබෙහෙත් මිලදී ගැනීමේදි රතිඤ්ඥා නිෂ්පාදකයන්ට විශාල අසාධාරණයක් සිදුවන නිසාය.
පුපුරණ ද්‍රව්‍ය පාලකවරයා හරහා ගල්වෙඞී, තුවක්කු පතොරම් ඇතුළු විවිධ කටයුතු සඳහා පුපුරණ ද්‍රව්‍ය මිලදී ගැනිමට අවසරය ලබාගත හැකිය. කෙසේ වෙතත් ඕනෑම පුද්ගලයෙකුට ඍජුවම වෙඩිබෙහෙත් ලබාගත නොහැකිය. සිවිල් ආරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුවෙන් මිලදී ගන්නා වෙඩිබෙහෙත් ඇතුළු පුපුරණ ද්‍රව්‍ය රතිඤ්ඥා නිෂ්පාදකයන් වෙත ලබාදීම සඳහා අලෙවි නියෝජිතයන් ලෙස කටයුතු කළ හැකිය. රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදකයන්ට පුපුරණ ද්‍රව්‍ය අලෙවි කරන්නේ එම අලෙවි නියෝජිතයන් විසින්ය. පුපුරණ ද්‍රව්‍ය පාලකවරයාගේ දිස්ත‍්‍රික් මට්ටමේ නියෝජිත නිලධාරියා වන සහකාර පුපුරණ ද්‍රව්‍ය පාලකවරයා හරහා එම අවසරය ලැබිය යුතුය. ඊට අමතරව එක් එක් රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදකයන්ට වාර්ෂිකව මිලදී ගත හැකි වෙඩි බෙහෙත් ප‍්‍රමාණය තීන්දු කරන්නේද සහකාර පුපුරණ ද්‍රව්‍ය පාලකවරයා විසින්ය. එම වෙඩි බෙහෙත් ප‍්‍රමාණය ඇතුළත් බලපත‍්‍රයක් රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදකයන්ට ලැබෙයි. අලෙවි නියෝජිතයා ළඟට ගොස් වෙඩි බෙහෙත් මිලදී ගත යුත්තේ ඒ බලපත‍්‍රය පෙන්වාය. රතිඤ්ඤා කර්මාන්තය පිළිබඳ නිරීක්ෂණය කිරීමද එම නිලධාරියා සතු වගකීමකි.
කිඹුලාපිටියේ රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදකයන් පෙන්වන්නේ මේ ක‍්‍රමය අන්තිම අසාධාරණ බවය. ‘අපි අයිතිවෙන්නෙ ගම්පහ දිස්ත‍්‍රික්කයට නිසා අපව නියෝජනය කරන සහකාර පුපුරණ ද්‍රව්‍ය පාලකවරයා ඉන්නෙ ගම්පහ දිස්ත‍්‍රික් ලේකම් කාර්යාලයේ. කිඹුලාපිටියේ වෙඩි බෙහෙත් අලෙවි නියෝජිතයෝ හතරදෙනෙක් ඉන්නවා. එතකොට පුපුරණ ද්‍රව්‍ය පාලකගෙන් ආණ්ඩුවෙන් ගෙන්වන තොග මිලට වෙඩි බෙහෙත් ගන්නෙ ඒ අය. ඒ අයගෙන් අපි මිලට ගන්න ඕන ඊට වඩා වැඩි මිලකට. අර හතරදෙනාට ලාභය තියෙනවා. හැබැයි මේ හතරදෙනාම රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදකයෝ. අපි එයාලාගෙන් වැඩි මිලට වෙඩි බෙහෙත් ගන්න ඕන. එයාලාට ලැබෙන්නෙ ආණ්ඩුවේ තොග මිලට. දැන් එයාලා තමන්ට ලැබෙන වෙඩි බෙහෙත් තොගයෙන් නිෂ්පාදනය කරන රතිඤ්ඥා වලට යන්නෙ අඩු පිරිවැයක්. රතිඤ්ඤා ටික වික්කාම එයාලාට ලැබෙන ලාභය අපට වඩා වැඩියි. ඉතින් එයාලා විකුණන මිලට අපට දෙන්න බැහැ. පාඩුයි. නොදී බැහැ. එහෙම වුණොත් මිනිස්සු එයාලාගේ රතිඤ්ඤා විතරයි ගන්නේ.’ එක් ව්‍යාපාරිකයෙක් තමන්ගේ ගැටලූ‍ව එසේ විස්තර කළේය.
‘‘අනෙක හැමදාම එයාලා වෙඩි බෙහෙත් වලින් හොඳම කොටස ගන්නවා. දැන් ආනයනය කරන වෙඩි බෙහෙත්වල ප‍්‍රමිතියේ ගැටලූ‍වක් තියෙනවා. මම මාස ගාණක් හදපු වෙඩිබෙහෙත් තොගයක් අත්හරින්න වුණා. පුපුරන්නෙ නෑ. අන්තිමට මිනිස්සු අපට බණිනවා මේවා පුපුරන්නෙ නැහැ කියලා. ඇත්ත හේතුව ආණ්ඩුවෙන් හොඳ වෙඩිබෙහෙත් ගෙන්වන්නෙ නෑ. ගේන ටිකෙනුත් හොඳ හරිය අර හතරදෙනා තියාගන්නවා. අපට ලැබෙන්නෙ සවුත්තුම කොටස.’’ තවත් ව්‍යාපාරිකයෙකු එසේ පෙන්වාදුන්නේය. අත්හරින්නට වූ නිෂ්පාදන තොග ඔවුන් අපට පෙන්වීය.
මේ දිනවල වෙඩි බෙහෙත් කිලෝග‍්‍රෑම් 25ක මිටියක් රුපියල් 10 500ක් පමණ වේ. මසකට වෙඩිබෙහෙත් මිටි 25 000ක් පමණ කිඹුලාපිටියේ ව්‍යාපාරිකයන් සිව්දෙනා මිලදී ගන්නා බව කර්මාන්තයේ යෙදෙන්නන්ගේ මතයයි. රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදකයන් 200ක පමණ ප‍්‍රමාණයක් සහ ලියාපදිංචි නොවී රතිඤ්ඤා නිෂ්පාදනය කරන තවත් සිය ගණනක් සඳහා එම ප‍්‍රමාණය අවශ්‍ය වෙයි. ඉහත කී වෙඩිබෙහෙත් මිටි ප‍්‍රමාණයෙහි අගය රුපියල් මිලියන 262ක් පමණ වෙයි. එක් ලූ‍ණු මිටියකින් රුපියල් දහසක ලාභයක් ලැබුවද රුපියල් මිලියන 26ක පමණ ලාභයක් මෙම ව්‍යාපාරිකයන් විසින් ලබන බව අනෙක් නිෂ්පාදකයන්ගේ අදහසය.
‘‘ඒවාට කිසිම විනිවිදභාවයක් නැහැ. ඒ නිසා එයාලා තියාගන්න ලාභය ඇතුළු කාරණා ගැන අපි දන්නෙ නැහැ. අපි ප‍්‍රශ්න ඇහුවොත් අපි ඉවරයි. අපේ ලයිසන් එකට තියෙන වෙඩිබෙහෙත් ප‍්‍රමාණය කපලා දානවා. ඒකනෙ අපේ නම්, ෆොටෝ එහෙම ගන්නවාටත් කැමති නැත්තෙ.’’ අප සමඟ අදහස් දැක්වූවන් එසේ කීය.
ගම්පහ දිස්ත‍්‍රික්කයේ සහකාර පුපුරනද්‍රව්‍ය පාලකවරයාගෙන් නිෂ්පාදකයන් හතරදෙනෙකුට වෙඩිබෙහෙත් අලෙවිකරුවන් ලෙස කටයුතු කිරීම සඳහා බලපත‍්‍රය ලබාදීම පිළිබඳව අනිද්දා විසින් දුරකථනයෙන් කරුණු විමසූ අතර ඒ පිළිබඳව අදහස් දැක්වීම එම නිලධාරියා ප‍්‍රතික්ෂේප කළේය. කෙසේ වෙතත් අපි එදිනෙදා දල්වන රතිඤ්ඤා කරලෙන් අයුතු ලාභ ලබන්නන් සිටින බව පැහැදිළි කාරණයක්ය.
