ඔබ ‘අම්මා’ කියලා ප්රබන්ධයක් කරනවා. ඒකෙන් ඔබේ ජීවිතයේ යම් කාල අවකාශයක් ප්රබන්ධ කරනවා. ‘කොළඹ කතාව’ කියනකොට අපි හිතුවේ ඔබගේ කොළඹ ජීවිතය තමයි මේ හරහා ප්රබන්ධ කරන්නේ කියලා. දැන් අපි දන්නවා ‘කොළඹ කතාව’ භික්ෂු පරිච් ෙඡ්දය වෙලා කියලා.
ඔටෝබයෝග්ර්රැෆි කියලා සාහිත්ය ශානරයක් තිබෙනවා ඔබ අහලා ඇති. කොළඹ කතාව කියන්නේත් එහෙම එකකට. හැබැයි ඒක එක පොතක් නෙවෙයි. කොළඹ කතාව කියන්නේ භික්ෂු පරිච්ෙඡ්දය වගේ ඔටෝබයෝග්රැෆි නහුතයක් විතර පොත් එකතුවුණ එකකට. අද එළියට ඇවිත් තියෙන්නේ ඒකෙන් එකක්. ‘අම්මා’ ලියනකොට එක තැනකදී තීරණය කරනවා මම දැන් මේ පොත ලියන එක නතර කරනවා කියලා. ඒකට හේතුව තමයි මේ කෘතිය අනවශ්ය විදියට දීර්ඝ වීම. මම අම්මාගේ මරණය ළඟින් ඒ පොත නතරකරලා කියනවා කොළඹ කතාව ලියනවා කියලා. සරලවම කියනවා නම් අම්මා කියන පොතේ ෆුල්ස්ටොප් එක තමයි කොළඹ කතාව.
මහාචාර්ය සරත්චන්ද්රගේ ‘පිං ඇති සරසවි වරමක් දෙන්නේ’ කෘතිය ගත්තොත් ඔටෝබයෝග්රැෆි කියන වර්ගයට තමයි වැටෙන්නේ. මේ පොතේ තිබෙන්නේ නිශ්චිත කාල අවකාශයකට ගොනුවුණ අත්දැකීම් රාශියක්. අපි මෙහෙම හිතමු. සරත්චන්ද්ර මහත්තයා ජීවිතේ අවසාන කාලේ මේක ලියුවා නම් ඔහුට කොච්චර දේවල් අහුවෙන්න තිබුණාද? මහාචාර්ය සුචරිත ගම්ලතුන් ගන්න, ඔහු භික්ෂුවක් විදියට සරසවියට ඇතුල්වීමේ සිට ගුරුකුල ගැටුම්, ඊළඟට ඔහු විශ්ව කෝෂයක් වගේ ශබ්ද කෝෂයක් ලියන්න පටන්ගත්ත එක, ගුරු ගුණ සමර කියලා තමන්ව සමරන්න ලියපු කෘතිය ගැන, මේ සේරම අහුවෙන්න තිබුණා නේද? හැබැයි අනික් පැත්තෙන් එතකොට පොත දීර්ඝ වෙන්න ඉඩ තිබුණා. ඉතිං මම මේ කාරණය ගැන හිතන ගමන් පන්සිය පනස් ජාතකය ගැන හිතුවා. ඔටෝබයෝග්රැෆි 550ක් නේද මේ තියෙන්නේ. අන්තිමට මමත් හිතුවා සියවස් බාගයක් ජීවත්වුණ ජීවිතය ගැන මෙහෙම පරිච්ෙඡ්ද විදියට ලියන්න. සියවස් භාගයක් මේ මහපොළවේ ජීවත්වුණා කියන්නේ සුළුපටු කාරණයක්ද? ඒක ලේසි නැහැ. මේ සියවස් භාගය කියන්නේ මහා කුණාටු ගහණ කාලයක්. ඒ කුණාටුවලට අහුවුණ ඒවායින් වදවේදනා විඳපු විඳවපු ජීවිතයක් මට තියෙන්නේ. ඒ කුණාටුවෙන් එළියට ආවා කියන්නේ ඒ මනුස්සයා වෙනස් මනුස්සයෙක් වෙන්න ඕනෑ. ඒ වෙනස් මනුස්සයා තමයි මේ ලියන්නේ. මේ පරිච්ෙඡ්දය අස්සේ තියෙන්නේ මම ගනුදෙනු කළ භික්ෂු චරිත ගැන. මේ වගේම මම ගනුදෙනු කළ කලාකාරයන්, මාධ්යවේදීන්, දේශපාලකයන් වගේ චරිත ගැනත් මම ඉදිරියේදී මේ වාගේ ලියයි.
භික්ෂු සමාජයේ ඇතුළත තිබෙන කුණු අවුස්සලා ඒක රසවින්දනය සඳහා සමාජයට මුදාහැරීමද පොතේ අරමුණ…
මම මෙහෙම පැහැදිලි කිරීමක් කරන්නම්. මම මේ පොත මුද්රණය කරන්නේ කළු පොතක් විදියට. ඒ ඇයි? ඇයි මම සංකේතාත්මකව මේ පොත කළු කරන්නේ? ආගමික ඉතිහාසයත් එක්ක කල්පනා කරනකොට මම හිතනවා, විශ්වාස කරනවා, මේක කළු කාලයක් කියලා. මම මේ ආගමික ඉතිහාසය ගැඹුරින් කියවපු කෙනෙක්. ‘ලලනායනය’ තමයි එහි ප්රතිඵලය. ඒ ඉතිහාසය අස්සේ මට මේ වාගේ අඳුරු කාලයක් අහුවෙන්නේ නැහැ. අනික් පැත්තෙන් සාහිත්ය කලාව කියුවාම, අපේ විශ්වාසයක් තිබෙනවා එහි තිබෙන්නේ ඒ සමාජ කලා අවකාශයේ පැතිකඩක් කියන එක. ගුණදාස අමරසේකර මේක අර්ථ ගැන්නුවේ උත්තර සංවාදය කියලා. හැබැයි මේ දෙකෙන්ම විග්රහ වෙන්නේ නැති පැත්තක් මම අල්ලන්න කැමතියි. ඒ ස්පීඞ් කියන සංකල්පය ඔස්සේ. මම ඒක මෙහෙම කියන්නම්. එක එක කාලවල මිනිස්සුන්ගේ පේ්රමයේ, ලිංග ිකත්වයේ තිබුණු ස්පීඞ් එක තමයි ඒ කාලයේ බිහිවුණ කලාකෘතිවල තිබෙන්නේ. ඒකයි කතාව. තව ටිකක් පැහැදිලි වෙයි මෙහෙම කිව්වොත්, ‘ගොළු හදවත’ නවකතාව ලියැවුණ 70 දශකයේ පෙම්වතුන්ගේ ස්පීඞ් එක තමයි ඒ කෘතිය පුරාවට තිබෙන්නේ. ඉස්සර පෙම්වතියට ලිපියක් යවලා ඒකට උත්තර එනකම් අපි කොච්චර ඉවසීමෙන් හිටියාද? අද ෆේස්බුක් එකේ මැසේජ් එකක් දාලා ඒකට රිප්ලයි එනකම් ඉවසන්න බැහැ. මේක තමයි මේ ස්පීඞ් එකේ වෙනස.
මේ ස්පීඞ් එක භික්ෂු සමාජය අස්සේ වැඩකරන්නේ බෝම්බයක් වගේ. මේ ස්පීඞ් වෙනසත් එක්ක හාමුදුරුවරු බණ අරගෙන ටෙලිවිෂන් එකට එනවා. පෙරහැර කියලා අලි කැලෙන් හොරෙන් ගෙනැල්ලා පන්සල්වල ගැටගහ ගන්නවා. විවාහ වෙන්න සිවුර අතාරිනවා. බණ එක්ක සෙක්ස් ගැන කතාකරන්න පටන්ගන්නවා.
කොල්ලෙක් කෙල්ලෙක් එක්ක යාළුවුණාම හෝටලේට යන්නේ කොහොමද කියලාත් අද බණට කියනවා. හාමුදුරුවරු ටෙලිවිෂන් තරු වෙනවා. මේ සේරම වෙන්නේ මේ ස්පීඞ් වෙනසත් එක්ක. ඊට පස්සේ මොවුන් අතර ගැටුම් හැදෙනවා. සංඝ භේදය කියන්නේ ආනන්තරිය පාපකර්මයක් කියලා අපිට කියන භික්ෂුන්ම ඒ පාපකර්මය කරගන්නවා. එතකොට මේක විපරිතයක්. ඒ කොහොමද විපරිතයක් වෙන්නේ? ගම ගත්තත් නගරය ගත්තත් ඒ සමාජීය ජීවිතවලට තිබෙන්නේ එකම ස්පීඞ් එකක්. හැබැයි භික්ෂු සමාජය ගත්තොත් ඔවුන්ගේ මේ ස්පීඞ් එක නිකාය, වනවාසී, නගරවාසී අසපුවාසී වගේ කියලා ඛණ්ඩනය වෙලා තිබෙන්නේ. ඉතිං ඇක්සිඩන්ට් වැඩියි. එනිසා තමයි මේක විපරිතයක් වෙන්නේ. එහි ප්රකාශනයක් තමයි මේ පොත.
ඔය සංකල්පයට අනුවම ඔබේ පොත දිහා බැලූවොත් 70/80/90 වගේ දශකවල ස්පීඞ් එක නේද තිබෙන්නේ. එතකොට මේ පොත එළිදකින වර්තමාන ස්පීඞ් එකත් වෙනස්. මේ තත්ත්වය ඇතුළේ කොහොමද මේ ස්පීඞ් ගළපා ගත්තේ..
මේ පොතේ මත්තේගොඩ හිටපු එක භික්ෂුවක් ගැන කතාවක් තිබෙනවා. මම ඒ හාමුදුරුවෝ මුලින්ම දකින කොට ? 12ට විතර මත්තේගොඩ ඉඳලා කොට්ටාවටත් කොට්ටාවේ ඉඳලා මත්තේගොඩටත් සක්මන් කරන එක තමයි ඒ හාමුදුරුවෝ කළේ. ඊට පස්සේ මේ හාමුදුරුවන්ට පිස්සු වැටෙනවා. ඊළඟට රැුවුල කොණ්ඬේ වැවෙනවා. පස්සේ මිනිස්සු සිවුර ගලවලා සරමක් අන්දනවා. මේ ස්පීඞ් එක අවුරුදු 15ක් විතර මම අත්දකිනවා. ඒක ලියන අස්සේ මම මෙහෙමත් ලියනවා. ‘‘කියවීමද කම්මැලිකමකි. ලිවීමද කම්මැලිකමකි. අතීතයද වර්තමානයද සංසාරයකි. සිම්බාගේ රන් පෑ රෝමය….. හුදකලාවේ අතුරුපස සපයන සගයා මුහුණු පොතය. මම ජංගම දූරකථන තිරයේ උඩ පහළ යමි. හාමුදුරුකෙනෙකුගේ සේයාව සහිත වීඩියෝවකි. මම ඒ මත ඇඟිිල්ල තබමි.”
ඊට පස්සේ මම ලියන්නේ අර මඩකළපුවේ හාමුදුරුවන්ගේ කුණුහරුප බණ වර්ෂාව ගැන. මම මේ කතාව කියන්නේ මගේ සුරතල් බලූපැටියාට. එතකොට මේ යුග දෙකේ ස්පීඞ් එක මම එකිනෙක පටලවා ගන්නේ එහෙම.
එතකොට මේ ස්පීඞ් අතර වෙනස කියවාගැනීම පාඨකයන් සතුයි. කවුරු හරි භික්ෂුවක් මේක කියවලා කිව්වොත් අපි දන්න කතා එක්ක මේක මොන මී බෙට්ටක්ද කියලා. ඒක තමයි මගේ අපේක්ෂාව. ඇදහීමෙන් ප්රශ්න කරන තැනට තල්ලූ වෙනවා නම් අපි, ඒකයි වැදගත්. ඇදහීමට කැමතියි කියන එකෙන් පෙනෙන්නේ මිනිස්සු සහජයෙන්ම රැුවටීමට කැමතියි කියන එක. අපි ජාතියක් විදියටම රැුවටෙන්න ආසයි. පේ්රමයෙන් රැුවටිලා විරහ වේදනාවෙන් අඬන්න ආසයි. දැන් යුරෝපේ එහෙම පේ්රමයෙන් ඉල්ලන්නේ සතුට. අපි ඉල්ලන්නේ විරහව. මේක අශිෂ්ටයි. පේ්රමයෙන් සතුට සොයන එක ශිෂ්ටයි කියලායි මම කියන්නේ. අපි එතැනට යන්න ඕනෑ.
ලලනායනය ගැන අපි ටිකක් කතාකරමු. මම හිතන්නේ මේ පොතේ ඔබේ භාෂා භාවිතය සෑහෙන්න ඉහළයි කියලා. පොතෙන් ගෙනෙන හැඟීම තීව්ර කරන්න ඔබ සූර ලෙස භාෂාව භාවිත කරනවා..
ලලනායනයේ කතාකරන්නේ කෝට්ටේ යුගයේ භික්ෂුවක් සහ ගැහැනියක් අතර ලිංගි කත්වයේ ස්පීඞ් එක ගැන. එතකොට ඒ වේගය දන්වන්න පුළුවන් බසක් මම හදාගන්න ඕනෑ. ඒක මම සාර්ථකව කරලා තිබෙනවා කියලා ඔබේ ඔය කතාවෙන් තේරෙනවා. මේ කාන්තාව සහ භික්ෂුව දිය නාන තටාකයේ තිබෙන රිද්මය ගැන මම ලියලා තිබෙනවා ඔබට මතක නම්.. ඒ දෙන්නාගේ පේ්රමයේ වේගය මම භාෂාව ඇතුළට ගෙනාවා. ඊළඟට ‘නිර්වාණ’ ගත්තොත්, නාගරික මහල් නිවාසවල ජීවත්වෙන මිනිස්සුන්ගේ ජීවිතයේ ස්පීඞ් එක තමයි එහි තියෙන්නේ. ඒ බස රිද්මය ඊට උචිත විදියට තමයි ගොඩනගලා තියෙන්නේ. මේවා අමාරු දේවල් නෙවෙයි, මේකට කියන්නේ ක්රියේටිව් රයිටින් කියලා. මේවාට ටෙක්නික්ස් නැත්තම් තාක්ෂණයක් තියෙනවා. අපි ඒක ඉගෙන ගන්න ඕනෑ. ඒත් ලංකාවේ කොහේද මේවා ඉගෙනගන්න තියෙන්නේ. අඩුම තරමින් ලියනගේ අමරකීර්ති විතරයි විශ්වවිද්යාල ගුරුවරයෙක් විදියට මේවා කතාකරන්නේ. අපි මෙහෙම හිතමු, පේළි පහක වාක්යයක් තියෙනවා. පළමු පේළියේ තිබෙන වචනයක් දෙවැනි පෙළේ තිබෙනවා. දෙවැනි පෙළේ තිබෙන වචනයක් ආයි තුන්වන පෙළේ තිබෙනවා. එතකොට මේක ඇමිණෙන්නේ මුතුහරක් වගේ. මේක තමයි තාක්ෂණය. අපි ප්රබන්ධයක් ගොඩනැගීමේදී මේ තාක්ෂණය පස්සෙම ගියොත් භාව ප්රකාශනයට කෙළවෙනවා. මේවා ලංකාවේ ප්රබන්ධකරුවන් ඉගෙනගන්නවා නම් ඔවුන් තමන් නොදන්නා හද්දා පිටිසර ගමක් ගැන පොත් ලියන්නේ නැහැ. ලංකාවේ නවකතාව කියන්නේ ඒකට.
ලංකාවේ නවකතා වගේ ප්රබන්ධ විනිශ්චය කරන්න ඉන්න විනිශ්චය මණ්ඩල සාමාජිකයනුත් තාම ඉන්නේ එතැන. අර්නස්ට් හෙමින් වේ ලිව්වේ මත්වෙලා ආවේශයකින් කියලා තමයි කියන්නේ. හැබැයි සංස්කරණය කළේ හොඳ සිහියෙන්. මත්වෙලා පියෙවි සිහියෙන් තොරව කල්පනා ලෝකෙක ඉඳලා ලියනකොට වාරණය කියන දේ එන්නේ නැහැ. අපි මේවා කිව්වාම, අන්න ලේඛකයන්ට සන්නස්ගල බොන්න කියනවා කියන සරල අර්ථයෙන් තමයි ගන්නේ.
මම කැමතියි ඔබ තව ටිකක් සමකාලීන ලේඛකයන්ගේ ලිවීමේ හැකියාව සහ එහි සෞන්දර්ය ගැන කතා කරනවා නම්.
මේ කාලේ මම කෞශල්ය කුමාරසිංහගේ සහ චින්තන ධර්මදාසගේ ප්රබන්ධ රචනයන්වලට කැමතියි. ඒකට ප්රධානම හේතුව තමයි මේ දෙදෙනාටම මම අර මුලින් කිව්ව ස්පීඞ් කියන කතාන්දරය අහුවෙලා තිබීම. එතකොට කෙනෙක් අහන්න පුළුවන් වෙඩිවර්ධන ඉන්නේ කොහේද කියලා. ඔහුට මේ ස්පීඞ් කියන එක අහුවෙලා නැද්ද කියලා. ඒකට මට තිබෙන්නේ මෙහෙම උත්තරයක්. චින්තා ඉන්නේ නුගේගොඩ. කෞශල්ය ඉන්නේ ඉන්දියාවේ. වෙඩිවර්ධන ඉන්නේ ප්රංසයේ. එතකොට මේක හොඳටම අහුවෙන්න ඕනෑ වෙඩිවර්ධනට නේද කියලා කෙනෙක් කියන්න පුළුවන්. ඇත්ත. ඒත් මට අනුව නම් මංජුල වෙඩිවර්ධන කියන්නේ තවමත් තැපැල්කාරයා අතේ බත්තලංගුණ්ඩුවට ලියුම් යවන්න කැමති වර්ගයේ ලේඛකයෙක්. එතකොට ඔහු තවම රැුඳිලා ඉන්නේ එතැන. එතකොට මංජුලට මම මේ කියන කරණය අහුවෙන්නේ නැහැ. හැබැයි මංජුල තමයි භාෂාවේ ලස්සනම රූපක තනන්නා. සහ සිදුවීම් ලස්සනටම පරිකල්පනය කරලා ප්රබන්ධය ඇතුළට ගෙනෙන්නේ ඔහු. කවිවල තිබෙන පරිකල්පනික විශ්වය ඔහු දක්ෂ විදියට ප්රබන්ධය අස්සට ගෙනෙනවා. මංජුල අරුමැසි පේ්රමය වර්ණනා කරනකොට කෞශල්යලා චින්තනලා කරන්නේ ඒ පේ්රමය කුඩුපට්ටම් කරන එක. මම ඒකට කැමතියි. මේ දෙන්නාටම නැති තවත් සුවිශේෂ දෙයක් චින්තනගේ මම දකිනවා. ඒ තමයි ඉංග්රීසි වචන සිංහලෙන් ලිවීම හරහා අමුතු භාෂා සෞන්දර්යක් ගොඩනැගීම.
