සියලු කලාවන් අතර සුවිශේෂ වන්නේ කවිය බව විද්වත්තු කියති. ඕනෑම කලා මාධ්‍යයක, දැනී නොදැනී යන සුවඳක් පරිද්දෙන් යම් කාව්‍යමය දුහුල් පටක් පැටලෙන්නේ යැයි හැඟෙන විට අප සිත ද ඊට එකඟ වෙයි. කවිය, හැඟීමකින් හටගෙන, භාෂා ලාලිත්‍යයකින් මෝදු වන නිදහස් නිර්මාණයකි. සාපේක්ෂ අරුතින් යමෙකුට කැමති ආකාරයකින් කවිය ලිවිය හැකි සේම කැමති ආකාරයකින් කවිය වටහාගැනීමට ද පුළුවන. එහෙත් සෑම කලාවකටම මෙන් කවියට ද අපූර්වත්වයක් එක්වන්නේ, එය අදාළ සමාජ හා නිර්මාණ වටපිටාව ඇතුළත ‘අප්‍රකාශිතව සලකුණු වූ එක්තරා අවම නිර්ණායක ඉමකින්’ මෙපිටට පැමිණෙන්නේ නම් පමණි. දැන් දැන් අපේ රටේ ඇතැම් සමාජ මාධ්‍ය සහ ප්‍රකාශනයන්හි මෙකී ඉමෙන් ඈත නවතින “නොකවි සහ ලුහු කවි” අගය කෙරෙන බව දැනේ. නිතර කවිය ආශ්‍රය නොකරනන්නන් හෝ කවිපෙතට අලුතින් පිවිසෙන්නන් මෙනිසා මුලාවක පැටලීමට ඉඩ ඇත. එබැවින්, උසස් කවියක් මනැස් පාංශු කලාපයන් තුළ කෙතෙක් දුර-කෙසේ මුල් කෙඳි විහිදුවන්නේදැයි වරින් වර විමසීමේ කාලීන සිතක් පහළ විය.
ඇමරිකානු ජාතික කිවියර ටී. එස්. එලියට් කවිය හඳුන්වා තිබූ ආකාරයක් යම්තමින් සිහි වී එය සොයා ගියෙමි.
“කවිය කියන්නේ හුදෙක් හැඟීම් ළිහාහැරීමක් නෙමෙයි; හැඟීම් කෙරෙන් පලායාමක්. එය පුද්ගලත්වය ප්‍රකාශ කිරීමකුත් නෙමෙයි; පුද්ගලත්වයෙනුත් පලායාමක්.”
උනන හැඟීම සටහන් කිරීමෙන් පමණක් කවියක් බිහි නොවන බවටත්, ඊට කවියාගේ මනස තුළ සිදුවන යම් සියුම් ක්‍රියාවලියක් අවශ්‍ය බවටත් එලියට්ගේ කියමනෙන් ඉඟි සැපයෙයි. ඒ අනුව කවිය යනු හැඟීම් ‘වහාම වැමෑරීමක්’ නොව සිතා මතා, ඉවසා පිළියෙල කළ යුත්තකි.
මෙසේ ප්‍රකට කවීන්ගේ මති මතාන්තර තෝරා බැලීම කවිය නම් පුළුල් විෂයය ලුහුබඳින්නෙකුට ප්‍රබෝධමත් අත්දැකීමකි. කවිය උදෙසා සිව් වතාවක්ම පුලිට්සර් සම්මානයෙන් පිදුම් ලැබූ තවත් ඇමරිකානු කවියෙකු, කවිය පිළිබඳ පළ කළ අදහස් කිහිපයක් අපිළිවෙළට හෝ ඇමිණීමට සිතෙයි. අටුවා ටීකා අනවශ්‍ය මේ කවියාගේ නම රොබට් ෆ්‍රොස්ට් ය.
1874 දී ඇමරිකාවේ කැලිෆෝනියාවේ ඉපිද 1963 දී මිය ගිය ෆ්‍රොස්ට්ගේ කවි, ලෝක සාහිත්‍ය ඉතිහාසය තුළ ඉහළින්ම ඇගයේ. ඔහුගේ කාව්‍ය ක්‍රමය වචනවලින් නොව වචන අතරින් ප්‍රකාශ වන “ඇතුළු හරයක්” කරා යොමු වූවකි. දිගු විස්තරවලින් වැළකී, ෆ්‍රොස්ට්ගේ අදහස් කිහිපයකින් ඔහු හඳුනා ගත හැකිදැයි බලමු.
“කවියක් ඇරඹෙන්නේ, උගුරේ සිර වූ යමක්, වැරදිකාර හැඟීමක්, නිවස සිහිවීමක්, ප්‍රේමාතුර බවක් පරිද්දෙනි.”
“කවියෙකු කිසි විට සටහන් නොලියයි. පෙම් සබඳතාවකදී සටහන් ලියා ගන්නේ නැත.”
“කවිය යනු ජීවිතය බෙල්ලෙන් ම අල්ලා ගැනීමකි.”
“මා කිසිදාක අවසානය දැනගෙන කවියක් ලිවීම අරඹා නැත. කවියක් ලිවීම යනු සොයායාමකි.”
“කවියක් බිහිවන්නේ හැඟීමක් එයට හිමි සිතුවිල්ල සොයාගෙන, ඒ සිතුවිල්ල එයට හිමි වචන සොයාගැනීමෙනි.”
ෆ්‍රොස්ට්ගේ ජීවිතය ගලා ආවේ ද ශෝකයේ පත්ළෙනි. පියා, මව සහ සොයුරිය ද මිය ගිය පසු දුක්බර සිතින් සහ විෂාදයෙන් පීඩා විඳිමින්ම ඔහු ඇවිද ගියේ කවිය දෙසටයි. තරුණයෙකු වශයෙන් යා හැකි වෙනත් මං තිබියදී ඔහු තෝරා ගත් මග එයයි. ඔහුගේ “The Road Not Taken” නමැති සුප්‍රකට කවියෙහි මතුපිට අරුත අප සැම කෙනෙකුම පාහේ ජීවිතයේ එක් ස්ථානයකදී අත් විඳ ඇති මෙබඳු “ජීවිත මාවත තෝරාගැනීමක්” ගැන ඉඟි කරයි.
“මාවත් දෙකකිය කහවන් වනය බෙදී ගිය
කණගාටුයි ඒ දෙකෙහිම මට යා නොහැකි ය
තනි මගියෙකු වී බොහො කල් නැවතී සිටි පිය
බැලුවෙමි හැකි තාක් එදුර එමග ඇදී ගිය
කොයි දෙස නැමුණේද කියා යටි වියනෙහි එය”
කවියේ කථකයා වැඩි දෙනෙකු නොගිය මග තෝරා ගන්නේ පසුව අනෙක් මගෙහිත් යාමට ඉටා ගනිමිනි. එහෙත් ඒ සඳහා ආපසු ඒමට හැකි වේද යන්න සැක සහිතය. ෆ්‍රොස්ට් කවිය නිමවන්නේ මතුපිට අරුතින් ඔබ්බට යන ධ්වනිතාර්ථ දනවමිනි. ඉතිහාසය පුරා ලෝකය වෙනස් කරන්නට හැකි වූයේ ජනප්‍රිය නොවූ, අපහසු තීරණ ගැනීම තුළින් බව ඇඟවෙද්දී එතැන උසස් කවියක් ඇති බව අපට සිතෙයි.
“සුසුමක් හෙලමින් කීමට සිදුවෙයි එය මට
කොහේ නමුත් යුග යුග දුරු දුරක මෙතැන් සිට
කහවන් වනයෙහි මාවත් යුගල බෙදෙන විට
වැඩිය නොගිය මග තෝරා ගත්තෙමි යාමට
එය ම තමයි හේතුභූත වූයෙත් වෙනසට”
ඩාට්මවුත් විද්‍යායතනයටත්, හාවඩ් විශ්වවිද්‍යාලයටත් ඇතුළු වන රොබට් ෆ්‍රොස්ට් ඒවායේ උපාධි සම්පූර්ණ නොකළද, පසු කලෙක ඔහුගේ කාව්‍ය භාවිතාව අගයනු වස් හාවඩ්, ඔක්ස්ෆර්ඩ්, ප්‍රින්ස්ටන්, කේම්බ්‍රිජ් ඇතුළු විශ්වවිද්‍යාල 40කින් පමණ ඔහු වෙත ගෞරව උපාධි පිරිනැමිණි. ඔහුගේ කවි, විශිෂ්ට සංකේතාර්ථ-රූපකාර්ථ භාවිතා කරමින් මිනිසාගේ ජීවිතය, පැවැත්ම සහ සම්බන්ධතා සූක්ෂ්ම ලෙස නිරූපනය කරයි.
පොත් කිහිපයක් අවැසි වන තේමාවක් තීරුවකට ගන්නට සිදු වීම ගැන දුක් වෙමි. ජීවිතයේ කොතෙක් සිත බඳනා නැවතුම් හමුවුවද, වගකීම් හා බැඳීම් අතරින් නොනැවතී මරණය තෙක්ම ගමන් කළ යුතු බව අඟවන “Stopping by Woods on a Snowy Evening” නම් කවියෙන් බිඳක් සිංහලට නගා නවතිමි.
“වනපෙත සොඳුරුයි අඳුරුයි ගැඹුරුයි
රැක්මට ඇති පිළිණද මා ළඟ වෙයි
නින්දට පෙර ගව්දුර යා යුතු වෙයි
නින්දට පෙර ගව්දුර යා යුතු වෙයි”
