සාමය සහ සහජීවනය ඇති කිරීම සඳහා ජාතික හෙළ උරුමය විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද යෝජනා මාලාවක් පසුගිය සතියේ මාධ්‍යවල පළ විය.
එම යෝජනා මාලාව බැලූ බැල්මට ම සාධනීය බව කිව යුතු ය. එසේ වන්නේ, තිස් අවුරුදු යුද්ධය හා ඊට හේතු සාධක වූ කාරණා සම්බන්ධයෙන් අන්ත ජාතිකවාදී ස්ථාවරයක සිටි, සමහර විට තවමත් සිටින, ජාතික හෙළ උරුමය, මේ යෝජනාවලිය හරහා, යළි සිතීමක් පෙන්වන නිසා පමණක් නොවේ. රටේ වර්තමාන සමාජ දේශපාලන කොන්දේසි හඳුනා ගෙන යම් තරමකින් වත් ඊට අනුගත වන්නට කල්පනා කළ බවක් පෙනෙන නිසා ය.
හෙළ උරුමයේ යෝජනාවලියෙහි පදනම ‘සමාව දීම’ ය. සමාව දීමේ පදනම ලෙස ඔවුන් යෝජනා කරන්නේ ‘යුදමය අභිමතාර්ථයන් සාධනය කිරීමෙහි ලා කරන ලද අපරාධ’ ය. ඒ අනුව, යුදමය අභිමතාර්ථ සාධනයෙහි ලා හමුදාවේ සාමාජිකයන්, ඔවුන්ට සහාය වුණු වෙනත් සන්නද්ධ කණ්ඩායම්, එල්ටීටීඊය හා වෙනත් දමිළ සන්නද්ධ කණ්ඩායම් විසින් කරන ලද අපරාධවලට සමාව දිය යුතු ය. සමාව දීමෙන් පසු, ඒ සියල්ල අමතක කර, අනාගතයේ යළි යළිත් ඒවා මෙනෙහි නොකරන බවට පොරොන්දු විය යුතු ය. එමෙන් ම පෞද්ගලික අභිමතාර්ථ සාධනයෙහි ලා කරන ලද අපරාධවලට නීතිය ක‍්‍රියාත්මක කළ යුතු ය.
යුදමය අභිමතාර්ථ යනුවෙන් මෙහි සඳහන් වන්නේ කුමක්ද යන්න ගැන සාධාරණ අපැහැදිලිභාවයක් තිබේ. එය අර්ථ නිරූපණය වන්නේ කෙසේ ද? එහි ප‍්‍රායෝගික වපසරිය කුමක් ද? පෞද්ගලික අභිමතාර්ථ වෙනුවෙන් කරන ලද අපරාධ යනු කුමක් ද? පෞද්ගලික වුවමනාවන් වෙනුවෙන් කරන ලද අපරාධ ද යුදමය අභිමතාර්ථ සාධනයෙහි ලා කරන ලද අපරාධ හැටියට අර්ථ දැක්විය හැකි ද? යුදබිමේ දී සිදු වුණු සියලූ දේ යුදමය අභිමතාර්ථ ද? නැතිනම්, යුදබිමේ දී පෞද්ගලික අභිමතාර්ථ හැටියට හඳුනා ගත හැකි දේ සිදුවුණි ද? මේවා තීරණය කරන්නේ කවුද? යනාදිය ඒ ආශ‍්‍රිතව පැන නගින මූලික ප‍්‍රශ්න ය.
මේ ප‍්‍රශ්න විසින් අපට පෙන්වා දෙනු ලබන්නේ, සත්‍යය සෙවීමකින් තොරව මේ ක‍්‍රියාමාර්ගය ඉදිරියට ගෙන යන්නට අපහසු බව ය.
ජාතික හෙළ උරුමය සිය යෝජනාවලියට පරිවාර වශයෙන් දකුණු අප‍්‍රිකාවේ සිදු වුණු සමාව දීමේ ක‍්‍රියාවලිය ද ගෙන හැර පායි.
දකුණු අප‍්‍රිකාවේ සමාව දීමේ ක‍්‍රියාවලිය හුදෙක් දේශපාලන පක්‍ෂයක හෝ රජයේ හෝ යෝජනාවක් අනුව සිදු වුණු හුදෙකලා සිද්ධියක් නොව, දීර්ඝ කාලීන ක‍්‍රියාවලියක අංගයක් හැටියට ක‍්‍රියාත්මක වුණු දේකි.
දකුණු අප‍්‍රිකාවේ සමාව දීමේ අවස්ථාව ඇති වන්නේ, සුදු සහ කළු යන ජනතාවගේ එකඟත්වයෙන් ඇති කර ගන්නා ලද සත්‍යය සෙවීමේ කොමිසම සොයා ගත් කරුණුවල ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙස ය. ඒ නිසා, දකුණු අප‍්‍රිකාවේ දී වැදගත් ලෙස සැලකිය යුතු වන්නේ සමාව දීමේ ක‍්‍රියාවලියට වඩා සත්‍යය සෙවීමේ ක‍්‍රියාවලියයි. එය හුදෙක් අත්අඩංගුවේ සිටින, නඩු පවරා ඇති දෙපාර්ශ්වයේ පුද්ගලයන්ට සමාව දීම වැනි ලිහිල් කටයුත්තක් නොවේ.
පළමුව සත්‍යය සෙවීමේ කොමිසමක් අරඹා, ඒ හරහා සත්‍යය සොයා ගෙන, අවසානයේ සංහිඳියාව ඇති කරන්නේ කෙසේ ද යන ප‍්‍රශ්නයට එක් පිළිතුරක් ලෙස ය, සමාව දීමේ ක‍්‍රියාවලිය ඇති වන්නේ. ලෝකයේ ප‍්‍රමුඛ ගණයේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් වන එරටේ නව ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව සම්මත කර ගන්නේ ද මේ ක‍්‍රියාවලියේ ම ප‍්‍රතිඵලයක් හැටියට ය. ඒ නිසා, සමාව දීමට පෙර ඇත්ත සොයා ගැනීම සඳහා සත්‍යය සෙවීමේ කොමිසමක් පිහිටුවීම අත්‍යවශ්‍ය ය.
ලංකාවේ දැන් ක‍්‍රියාත්මක වන සංහිඳියා වැඩ පිළිවෙළ තුළ සත්‍යය සෙවීමේ යාන්ත‍්‍රණයක් ද අන්තර්ගත ය. ඒ යාන්ත‍්‍රණය තුළින් සත්‍යය සොයා ගත් පසු, සමාව දෙනවා ද, නෛතික විපාක ලැබීමට සලස්වනවා ද යන්න තීරණය කළ හැකි ය.
එහෙත්, ඒ තීරණය ද ගත යුත්තේ ඒ යුද්ධයේ සැබෑ වින්දිතයන් වූ සිංහල, දෙමළ මිනිසුන් විසිනි.
