ඔබ මේ ඇතුළු වන්නේ නිදහස අපට පවරා දුන් පසු ශ‍්‍රී ලංකාව තුළ සිදුවුණු බිහිසුණු සංවිධානගත දේශපාලන අපරාධ යාන්ත‍්‍රණයක ගොදුරු බවට පත්වූ අහිංසක දරුවන් රැුසක් වෙනුවෙන් ඉදිවූ ස්මාරකයක් වෙතටය. හුදු ස්මාරකයක් පමණක් නොවූ මෙහි අරමුණ වන්නේ, පසුගිය කාලයේදී ලෙයින් යැපෙන්නට වූ ශ‍්‍රී ලාංකික චිත්ත සන්තානය විසින් බිහිකරන ලද්දාවූ භීෂණය විසින් ගොදුරු කරගත් සෑම ජීවිතයකටම මේ බිමේ සෑම පුරවැසියකුම පොදුවේ වගකිව යුතුය යන හැඟීම ඔබේ හදවතේ නිදන් කිරීමය.’
මේ, අහිංසකයන්ගේ ආරාමය විවෘත කළ දිනයේ, එනම්, 1997 පෙබරවාරි 9 වැනිදා, නිකුත් කළ අත්පත‍්‍රිකාවක සටහන්වූ වැකි කිහිපයකි.
එහෙත් අහිංසකයන්ගේ ආරාමයක් අද නැත. බත්තරමුල්ලේ, පාර්ලිමේන්තුවට පිවිසෙන ප‍්‍රධාන මාර්ගය පසෙක, දියවන්නා ඔයේ පැරණි නාන තොටුපොළ අසළ, එය පිහිටුවා තිබුණු බිමේ ඇද ඇත්තේ, ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ නම් හමුදා මනසකින් යුත් ආඥාදායකයා විසින් නගර සුන්දරකරණය සඳහා පිහිටුවන ලද ජේත්තුකාර සල්පිල් සමූහයකි. ඒවා ඉදිකිරීමට පෙර, කොළඹ විහාරමහා දේවි උයන පසෙක සිටි මල් විකුණුම්කරුවන් ගෙනැවිත් අහිංසකයන්ගේ ආරාමය ජීවමානව තිබියදීම, ඒ වටා පදිංචි කර එය සිරකඳවුරක් බවට පත්කෙරිණ. පසුව විස්තර කරන, ආරාමයේ කොටසක් වූ ‘අධිෂ්ඨාන සහගත තරුණයාගේ’ මූර්තිය ඒ මල් විකුණුම්සැල් ඉදිරිපස අර්ථයක් නැති සිමෙන්ති ගොඩක් බවට පත්වී තිබුණි. පසුව සල්පිල් සඳහා පොළව සකස් කිරීමට අහිංසකයන්ගේ ආරාමය, ගෝඨාභයගේ අණ අනුව, ඔහුගේ හමුදාව විසින් එක් දිනක් තුළ සම්පූර්ණයෙන් බුල්ඩෝසර් යොදා සමතලා කරන ලදි. එය බේරාගන්නට සමත් කිසිවකු ඒ කාලයේ සිටියේ නැත.
අද, අහිංසකයන්ගේ ආරාමය ගැන මතක මාත‍්‍රයක්වත් ඇත්තේ, අතුරුදහන්වූවන් ගැන හා ඔවුන් නැති ලෝකයක යාවජීව වේදනාවෙන් කල්ගෙවන ලක්‍ෂ ගණනක් ‘ජීවත්වන’ මිනිසුන් ගැන, සහකම්පනයක බිඳුවක්වත් ඇතියවුන් සිතෙහි පමණය.
එහෙත් ඉතිහාසය එයට හිමි තැන ඉල්ලමින් සිටියි. අතුරුදහන්වූවන් පිළිබඳ කාර්යාලය මෙන්ම සංහිඳියා යාන්ත‍්‍රණ පිළිබඳ කාර්ය සාධක බලකායද අතුරුදහන්වූවන් වෙනුවෙන් සාමූහික සිහිකිරීමේ දිනයක් හා සාමූහික සිහිවටනයක් නිර්දේශ කරන්නේ එබැවිනි. ඒ තුළින් අතුරුදහන් කරවීම වූකලි උතුරට හෝ නැගෙනහිරට පමණක් සීමා නොවුණු, දකුණත්, උතුරුමැදත් ඇතුළු සියලූ පළාත් මතින් මේ රටේ සියොලෙඟහිම වැදහොත් මහා අපරාධයක් බව පිළිගෙන තිබේ.
අහිංසකයන්ගේ ආරාමය ගැන ගෙවුණු අගෝස්තුවේදී නැවත සිහිකැඳවා තිබුණේ අතුරුදහන්වූවන් පිළිබඳ කාර්යාලයේ අතුරු වාර්තාව විසිනි. එහි නිර්දේශවල ‘සිහිකිරීම සඳහා කඩිනම් නිර්දේශ’ යන ශීර්ෂය යටතේ මෙසේ සඳහන්වේ.
‘අතුරුදහන්වූ සිය ආදරණීයයන් පිළිබඳ මතකයන් සමග දීර්ඝ කාලයක් හුදකලාවේ වේදනාවෙන් සිටි අතුරුදහන් වූ තැනැත්තන්ගේ පවුල්වල සාමාජිකයන්ගේ අවශ්‍යතාවන් තේරුම්ගනිමින්, දශක කිහිපයක් පුරා සියලූ ජනවර්ගයන්ට අයත් තැනැත්තන් අතුරුදහන්ව ඇති බව පිළිගැනීම ශ‍්‍රී ලංකාවේ ජනසමාජයේ අවශ්‍යතාවක් බව අප හඳුනාගෙන ඇත. ඒ අනුව,
1. අතුරුදහන්වූවන් සඳහා සැමරුම් දිනයක් නම් කිරීම.
2. බත්තරමුල්ල ප‍්‍රදේශයේ පිහිටා තිබූ සැමරුම් සිහිවටනය වන අහිංසකාරාමය නැවත ස්ථාපිත කිරීම.
3. කැණීම් කටයුතුවලින් අනතුරුව සමූහ මිනීවළවල් සිහිවටන ලෙස ආරක්ෂා කිරීම.’
‘අතුරුදහන්වූවන්’ කියූ පමණින් සිංහල බෞද්ධ යුදවාදීන්ගේ ඇඟ ලේ කකියන්නේ, උතුරු නැගෙනහිර අතුරුදහන්වූවන් වෙනුවෙන් ස්මාරක, සිහිකිරීමේ දින කුමටදැයි යන සාහසික ප‍්‍රශ්නය ඉදිරියට දමාගසමිනි. එහෙත්, දකුණේ ඇත්තේද බලහත්කාර අතුරුදහන්කිරීම්වලින් කිලිටිවූ ඉතිහාසයකි. 88-89 කාලය තුළ දකුණේ හටගත් ප‍්‍රචණ්ඩ ක‍්‍රියාවලදී අතුරුදහන් කිරීම් හා පැහැරගෙන යෑම් මුළු දකුණේ සමාජයම වසා පැතිරගත් ව්‍යසනයක් විය. අද උතුරේ මව්වරුන්, පියවරුන්, ගැහැනුන් මිනිසුන් හඬන, වැළපෙන විදියටම, සමහර විට ඊටත් වැඩි ස්වරයෙන් එදා දකුණේ අස්සක් මුල්ලක් නෑර අතුරුදහන්වීමේ විලාපය ඇසුණේය. පසුකලෙක අතුරුදහන් කිරීම් කියන වචනයටත් වෛර කළ මහින්ද රාජපක්‍ෂ වැන්නන් දේශපාලනයේ නමක් සටහන් කරගත්තේ දකුණේ මේ අතුරුදහන්වූවන්ගේ නමිනි. ‘මව් පෙරමුණ’ ගොඩනැගෙන්නේ ඒ මව්වරුන්ගේ වේදනාවට අර්ථයක් දීම සඳහාය. වාසුදේව නානායක්කාර හා මහින්ද රාජපක්‍ෂ ජිනීවා යන්නේ, දකුණේ අතුරුදහන්වූවන් වෙනුවෙන් යුක්තියක් ඉල්ලා ගැනීමට ‘යක්‍ෂයා සමග වුව එකට වැඩකරන බව’ කියමිනි.
එහෙත්, අද බොහෝ දෙනකුට දකුණේ අතුරුදහන් කිරීම් අමතකව ගොසිනි. ඔවුන් සිතන්නේ අතුරුදහන් කිරීම උතුරු නැගෙනහිර ප‍්‍රශ්නයක් කියාය. යුද්ධයේ අනිවාර්ය ප‍්‍රතිඵලයක් කියාය. පිළිගත යුතු තත්ත්වයක් කියාය. වාසනාවකට අද ලෝකය තිබෙන්නේ මේ ජාතිකවාදින්ගේ ළිංමැඩි තර්කයට වඩා ඉදිරියෙනි. අද අතුරුදහන්කිරීම ලෝක පරිමාණව අපරාධයක් ලෙස සැලකෙයි.
ලංකාවේ අපද ඒ ශිෂ්ටවත් ගමන්මගේ ඉදිරියට යමින් සිටිමු. අතුරුදහන්වූවන් පිළිබඳ කාර්යාලය පිහිටුවන්නේ ඒ නිසාය. බලහත්කාර අතුරුදහන්කිරීම්වලට එරෙහි පනත සම්මත කෙරෙන්නේ ඒ නිසාය. හෙටානිද්දා, අතුරුදහන් කිරීම අපරාද වරදක් බවට පත්කළ විට ඒ ප‍්‍රයත්නය තවත් ඉදිරියට යන්නේය.
අහිංසකයන්ගේ ආරාමය, ලංකාවේ සිහිවටන ඉතිහාසයේ සුවිශේෂ කඩඉමකි. එය පිහිටුවන ලද්දේ, 1988-89 සමයේ දකුණු ලකේ, ඇඹිලිපිටියේදී රජයේ හමුදා විසින් පැහැරගෙන ගොස් අතුරුදහන් කරවන ලද පාසල් ශිෂ්‍යයන් ඇතුළු 38 දෙනා සිහිකිරීම සඳහාය. එහෙත්, එවැනි ‘ගොදුරක් -දෙකක්’ සිහිකිරීම සඳහා පමණක් නොවේ. සංවිධිත දේශපාලන ප‍්‍රචණ්ඩ ක‍්‍රියා සහ භීෂණයට රටේ සෑම දෙසින්ම බිලිවූවන්, ප‍්‍රදේශය හා ජනකොට්ඨාසය වශයෙන් කිසිදු භේදයකින් තොරව සිහිපත් කිරීම සඳහාය.
ඇඹිලිපිටියේදී පැහැරගනු ලැබූ ඒ දරුවන් වෙනුවෙන් වූ සිහිවටනය බත්තරමුල්ලේ පාර්ලිමේන්තුවට පිවිසෙන තැන පිහිටුවීම සාධාරණීකරණයට එවැනි සමාජීය, කලාත්මක හා දේශපාලනමය වූ විවිධ හේතුකාරණා ඇතත්, ඒ ඛේදවාචකය සිදුවුණු බිමෙන් එපිට තැනක එය පිහිටුවීම නිසා, ඛේදවාචකයේ අවියෝජනීය කොටස්කාරයන් වුණු, අදත් ඒ නිසා අසීමාන්තික වේදනාවක ගැලීසිටින අතුරුදහන්වූ දරුවන්ගේ සමීපතමයන්ගේ ඇල්ම බැල්ම, වතාවත හා ආරක්‍ෂාවෙන් ගිලිහී හුදෙකලා කලාකෘතියක් පමණක් බවට එය පත්වූවායැ’යි විවේචනයක් තිබේ. අවසානයේ අයිතිකාරයකු නැතිව ඉතිහාසයේ ගිලී යන්නට එයට සිදුවුණු එක් හේතුවක් හැටියටත් එය සැලකිය හැකිය.
මෙවැනි සිහිවටනයක්, ඇඹිලිපිටියේ ඒ වේදනාභරිත දෙමාපිය සමීපතමයන්ගේ බලාපොරොත්තුවකි. ඒ අහිංසක බලාපොරොත්තුව ගැන අහිංසකයන්ගේ ආරාමය විවෘත වූ දා බෙදුණු අත්පත‍්‍රිකාවේ මෙලෙස සඳහන් වී තිබුණි. ‘එදා මේ රටේ ගම් නියම්ගම් පුරා සිදුවුණු ඒ අපරාද මාලාව තමන්ට පාලනය කරගත නොහැකිවූ මහා යාන්ත‍්‍රණයක් බව අවබෝධ වුණු දෙමාපියෝ ඒ යාන්ත‍්‍රණයට බිලිවූ තම අහිංසක දරුපැටියන් වෙනුවෙන් ස්මාරකයක් තනා දෙන්නැයි ඉල්ලා සිටියහ. ඒ ඉල්ලීම එල්ලවුණේ, තම පියාත් සැමියාත් සංවිධානගත දේශපාලන ඝාතනවල ගොදුරු බවට පත්වූ දියණියක හා බිරිඳක වූ චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග මැතිනිය වෙතය.’ ඇත්ත වශයෙන්ම ඒ අරමුණෙන් යුතුව ඔවුහු 1994දී පොදු පෙරමුණු දේශපාලන ව්‍යාපාරයට තම සහාය පළකර තිබුණි. එහෙත්, තම දරුවන් වෙනුවෙන් ඉදිවන සිහිවටනයක් තිබිය යුත්තේ ඇඹිලිපිටියේ බව ඒ දෙමාපියෝ සිතූහ. ඒ සඳහා ඔවුන්ගේම වූ පැහැදිලි හා නිරවුල් හැඩයක්ද තිබුණි. ඔවුන්ගේ අදහස වූයේ, ළමයින් පිටුපසින් පැමිණ සෙමෙන් ඔවුන් විනාශ කරන රාක්‍ෂස රූපයක් සහිත ඵලකයක් මත පිහිටි කුඩා ළමයකුගේ ප‍්‍රතිමාවකි.
මේ අදහස බත්තරමුල්ලට එන විට පරිණාමනය වූයේ අහිංසකයන්ගේ ආරාමයේ නිර්මාණ ශිල්පියා, මහාචාර්ය ජගත් වීරසිංහ තුළය. චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක එවකට ජනාධිපතිනිය, එක්සත් ජාතික පක්‍ෂයට එරෙහි දේශපාලන ප‍්‍රචාරක මෙවලමක් හැටියට අහිංසකයන්ගේ ආරාමය සඳහා රාජ්‍ය අනුග‍්‍රහය සැපයුවාය. ඇගේ නායකත්වයෙන් තිබුණු සුදු නෙළුම් ව්‍යාපාරය අනෙකුත් සහායයන් දුන්නේය. මේ හේතු නිසා, නිර්ප‍්‍රභූ ස්මාරකයක් හැටියට ගොඩනැගෙන්නට ඉඩ තිබුණු එය, රාජ්‍ය අනුග‍්‍රහය ලද ව්‍යාපෘතියක් බවට පත්වී අගනගරයේ ස්ථානගත විය.
අහිංසකයන්ගේ ආරාමය පිටතට පෙනුණේ උස්, විහිදුණු පුරාවිiාත්මක පස්ගොඩැල්ලක් හැටියටය. එහෙත්, ඒ තුළ සිමෙන්ති බිත්තිවලින් යුත් චතුරස‍්‍රාකාර විවෘත ඉඩක් තිබුණි.
ඊට ඇතුළුවන තැන පසෙක, පොළවේ ගිලූණු මිනිස් මුහුණකින් අඩක ආකෘතිය ගත් යෝධ හිසක් තිබුණි. ඔහු නීතියත් ජනතාවත් රකින්නට සිටින යෝධයකු බව කියැවුණි.
ඇතුළුවීමේ දොරටුව දෙපස දේවතාවියන් දෙදෙනකුගේ උන්නත රූප දෙකක් පිහිටුවා තිබුණි. සිය දරුවන් අහිමිකරගත් කුවේණිය සංකේතවත් කළ ඒ දෙදෙනා සිය මහපටැඟිලි පොළව දෙසට උරුක්කරගෙන සිටියේ, මේ අභාවවාචක සිදුවීම්වල අතීතය, වර්තමානය, අනාගතය එකිනෙක සම්බන්ධ කරලීමට බව කියැවිණි.
ඒ පසුකරගෙන පෙර කී ගොඩැල්ලේ බිත්තිවලින් සීමා කරන ලද අභ්‍යන්තර අවකාශයට පිවිසෙන විට, නොඋස් හතරැුස් ටැඹ 19ක් බැගින්වූ ක්‍ෂෙත‍්‍ර‍්‍ර දෙකක් දක්නට තිබිණ. ඒ ටැඹ ඉහළට නැගී තිබුණේ, බිම අතුරන ලද, අතට ගත් මැටි පිඬ මිරිකා හැ¥ වස්තූන් රාශියක් අතරිනි. ඒ මැටි වස්තූන් මිනිස් ඇටකටුවල හැඩයක් කියාපෑය. ඒ ඒ ටැඹ මත, නිමා නොකෙරුණු මිනිස් හිස්වල හැඩය ගත් මැටි වස්තූන් 38ක් විය. ඒවා අතුරුදහන්වූ දරුවන් 38 දෙනා සිහිකරවනු පිණිසය. පසෙකින් අල්තාරයකට සමාන පීඨිකාවක් විය. එය, මෙවැනි ඛේදවාචකයක් නැවත ඇති නොවනු පිණිස වන අධිෂ්ඨානයකින්, බලන්නට එන පිරිස් මල් තබා පහන් පත්තු කරන පූජාසනයක් බවට පත්වෙතැ’යි අපේක්‍ෂා කෙරිණි.
මේ අවකාශය පසුකොට එළියට ගිය විට, එළියට බෑවුම්වන පඩි පෙළ පහක් හමුවෙයි. ඒවා බුදුදුහමේ පංච ශීලය සංකේතවත් වනු පිණිසය. එළිමහනේ ආසන්නයෙන්ම ඉහළට නැග තිබුණේ දරසෑයක ආකෘතියකි. සමාජය තුළ දක්නට ලැබෙන ප‍්‍රචණ්ඩත්වයේ හා මර්දනයේ ඉතාම ප‍්‍රාථමික ස්වරූපය ඉන් සංකේතවත් වන බව කියැවුණි.
එළිමහනේ තණ ගොඩැල්ලෙන් නැගී සිටින මිනිස් රුපයක් විය. හේ ‘අධිෂ්ඨාන සහගත තරුණයා’ය. කබාය ඉරී නිරාවරණය වී ඇති ඔහුගේ පපුව තුවාල කැළලින් ගහණය. එහෙත්, ඔහු රාජ්‍ය නායකයකුගේ ලීලාව සහිතව ඍජුව හා අධිෂ්ඨාන සහිතව නැගීසිටියි.
මේ සංකේතාත්මක වස්තූන් අතර, වේදනාවට පත් දෙමාපියන්ගේ හැඟීම් ඔවුන්ගේ අත් අකුරින්ම සටහන් කරන ලද කුඩා චතුරස‍්‍රාකාර මැටි පුවරු විසිපහක් පමණ තිබුණි. අමු මැටි පුවරු මත දෙමාපියන් සිය හැඟුම් ලිවූ පසු ඒවා පුළුස්සා මෙලෙස සකසාගෙන තිබුණි. ඒවා අලවා තිබුණේ ගොඩැල්ලේ ඇතුළු සිමෙන්ති බිත්තියේය. ඒ පුවරුවල සටහන්ව තිබුණු මව්පියන්ගේ වේදනාව මහා දුක්කන්දරාවක නිර්ව්‍යාජ ප‍්‍රකාශනයකි. අනෙක් පැත්තෙන්, සිරුරක් හමුනොවී අතුරුදහන් වූ තම දරුවන් ගැන මෙන්ම සමීපතමයන් ගැනත් වූ නොනිමි පැමිණීමේ බලාපොරොත්තුව යළි යළිත් සිහිගන්වන්නකි. මේ එසේ මාපියන්ගේ අත්අකුරින් ලියැවුණු සටහන් කිහිපයකි.
‘ප‍්‍රදීප් කුමාර විජේසිංහ. හල්මිල්ලකැටිය. අතුරුදහන්වීම. 89.11.17.
අපේ එකම පැතුම වී- කිරි සුදෙන් බැබළෙමින්
එදා පාසල් ගියේ- තවම නෑ නුඹ ආවෙ
අද එයිද හෙට එයිද- මතු දිනෙක පැමිණෙයිද
බලාගෙන හිටිය මම -අනේ ඇයි නාවෙ නුඹ
නුමේ කෙළි කවට බස් – කෝ අනේ ඒ වදන්
පුවරුවක් වී මෙදා-මගේ පුතේ මේ කිමද.- කිරිඅම්මා.’
‘බීබි සරත් චමින්ද විජේකෝන්. 1989.10.30 වෙනිදා සෙවන කඳවුරේ සිටි ඔබ අවසන්වරට දුටුවෙමු. එදා මෙදාතුර අපි ඔබ එනතුරු කඳුළු පිරි දෙනෙතින් මගබලා සිටිමු.. -මව, පියා.’
‘ධම්මික කුමාර බැරගමආරච්චි. පුත, රකුසා රජවිය. අවනීතිය විය. ඔබ අපට අහිමි විය. නොවේවා මේ විපත කිසිවකුට මෙයින් මතු. -පියා.’
‘එච්කේ පාලිත ඇල්ෆ‍්‍රඞ් ගමගේ. අනේ මගේ රත්රන් පුතු කොහෙද. ඔබ නිවැරදි බව අපි දනිමු. -මව, පියා.’
‘විපත 88-11-20. වික‍්‍රමගේ වීරසිංහ. දරුවන් දෙදෙනා සහ මමද තනිකර ඔබ ගිය ගමන ගැන අපි දුක්වෙමි. මෙය සිදුකරපු උන්ට සාපවේවා. ඔබට නිවන් සුව පතමි. මීට, බිරිඳ සුමනා රත්නායක.’
‘1989.12.24. එච්යූ ලාල්චන්ද්‍ර. අවු. 24. එච්යූ චමින්ද රොෂාන්. අවු 17. දෙදරුවනි නිරපරාදේ ඔබ අපට අහිමිවූ වග මා කෙසේ වාවන්නද? කෙසේ පවසන්නද. -අයියා, අම්මා.’
‘01.13.89 දින අතුරුදහන්වූ මනෙල්ක පුතණුවනේ සැඟවී සිටින තැනකින් විත් සිහිනෙන්වත් පෙනීයන්. -මව සහ පියා. ඇඹිලිපිටියේදී’
‘ජානක ප‍්‍රසන්න ජයවර්ණ.
සුළඟක් සේ ඇවිදින් වසන්තයක් සේ හිඳ
රිදී ඉරක් සේ මැකීගිය සුදු පුතේ
එන්න මා වෙත සදා මරකත මැණික සේ.-ආදර අම්මා.’
‘සුජීව පුෂ්පකුමාර ප‍්‍රසන්න හඳුවල
නිවරද මපුත
ඔබ නිදොස් බව ඇසීමට කණක් නැති
ඔබේ අහිංසක බව දැකීමට ඇසක් නැති
අදම යුගයක සිටි රුදුරු රකුසනේ
දිව ඇති තුරා අපි තොපෙන් අසන්නේ
පිපුණු මලක් වැනි මගේ ප‍්‍රසන්න පුතු
අතුරුදන් කළ වරද කිම?
මපුතු නැගූ මරහඬත් අප හෙළු කඳුලැලිත්
ගුවන් තලයට එක්ව සාධාරණය කරා යේවා. -මව සහ පියා.’
අහිංසකයන්ගේ ආරාමය විවෘත කළ මොහොතේ ආරාධිතව එහි පැමිණි විවිධ කලාකරුවන්, සමාජ ක‍්‍රියාකාරීන් විසින් ඔවුන්ගේම අත්අකුරින් සිය හැඟීම් කුරුටු ගෑ එවැනිම මැටි පුවරු රැුසක්ද බිත්තියේ අලවා තිබිණි. අමු මැටි පුවරුවල ඔවුන්ද සිය අත්අකුරින් ලියූ දේ පසුව පුළුස්සා කල්පවත්නා ලෙස සකස්කොට මෙසේ අලවා තිබුණි.
‘දරුවනේ නුඹලා සාධාරණ මිනිසුන්ගේ හදවත් තුළ සදා සැතපෙනු ඇත. -සුනිල් මාධව.’
‘අම්මේ පෙම්බර, පිසදා කඳුළැලි
ඇසට කඳුළ දුන් තැන් විමසමු අපි. -නන්දා මාලිනී’
‘වැළලූණු තැනක් නොතබා මිහිදන් වුවත් දරුවනි, යළිත් යළි යළිත් නැගිට මතක් කර දෙන්න…-මනෝරා පේ‍්‍රමතිලක’
‘දහසක් දුපුතුන්ගේ අම්මා-හෙලන්නේ කඳුළැලි
මුදු කරගනුද මිටින් ගත් මැටි පිඬ
හෙලන්න මදහස
නොපෙනේද කලල රුවක සේ-හැඩවූ මැටි පිඬ.
-ලාල් හෑගොඩ’
‘පුතු වෙනුවෙන් හෙලූ කඳුළු එකතුවී
දෙගොඩ තලා යන දිනක් එති
පුතු වෙනුවෙන් හෙලූ සුසුම් එකතුවී
සුළි සුළඟක් වන දිනක් එති
ගහක් ගලක් සේ එතෙක් හිඳිමු අම්මේ
-බණ්ඩාර ඇහැලියගොඩ.’
‘හඳපානේ වැලිතලා, සුරකුමරියො එක්වෙලා. හඬති කඳුළු සල සලා. මපුතු නිදන හැටි බලා.-සෝමරත්න දිසානායක.’
‘ඇඹිලිපිටිය මධ්‍ය මහා විiාලයේදි. දේශයේ ජීව කුසුම්ය වියළී ගියේ ලේ’වතළ අත්වලින්. -සුනිල් ආරියරත්න.’
එහෙත්, අතුරුදහන් කිරීම නම්වූ තිරශ්චීන අපරාධය යළි යළිත් සිදුවීම වළක්වන්නට මේ සුසුම්වලට හා හැඟීම්වලට නොහැකි විය. ඉන් අවුරුදු විසි ගණනක් ගතවන විට උතුරෙන් හා නැගෙනහිරින්ද ඒ අඳෝනාවට තවත් හඬ එකතු වුණේය. උතුරේ හෝ වේවා දකුණේ හෝ වේවා අද අපි එකම සදාතනික වේදනාවක කොටස්කාරයෝ වෙමු. මේ වේදනාව සමහන් කිරීමේ එක් මඟක් වන්නේ සාමූහික ස්මරණයකට හා පසුතැවීමකට ඉඩක් පාදාග ැනීමයි. අතුරුදහන්වූවන් සඳහා වූ පොදු ස්මාරකයක්, ඔවුන් සිහිකිරීම සඳහා වූ දිනයක් අවශ්‍යව තිබෙන්නේ ඒ නිසාය. අද අතුරුදහන්ව තිබෙන අහිංසකයන්ගේ ආරාමය, යළිත් ජීවමාන කිරීම යෝජනා වන්නේද ඒ නිසාය.
(ආශ‍්‍රය/ ප‍්‍රවාද, අංක 19 සහ 20, ජූලි-දෙසැම්බර් 2001, සමාජ විද්‍යාඥයන්ගේ සංගමය)
තිවංක සපරමාදු
