එක්තරා දුක්බර පේ‍්‍රම නිම්නයක වික්ටරයානු මියුරු සර

වික්ටර් රත්නායකගේ ළයාන්විත වූත්, හැඟීම්බර වූත් අලූ‍ත් හඬ හැට-හැත්තෑව-අසූව දශකවල ලාංකීය පොදු තාරුණ්‍යයේ හද ස්වරයන් හා යා වී, පහසුවෙන් සුසර විය. ඔහුගේ මියුරු ගායනාවන්ට නිසි වන සමකාලීන චින්තන පරාසයන් මනාව ආරෝපණය කරන ලද්දේ ගීත රචකයන් විසිනැයි කිව හැකිය. ප‍්‍රධාන වශයෙන් වික්ටර්ගේ හඬ ඔස්සේ ප‍්‍රබල සාහිත්‍යමය සහ චින්තනමය සන්නිවේදන කාර්යයක යෙදුණු ගීත රචකයන් දෙදෙනා වනුයේ සුනිල් ආරියරත්න සහ පේ‍්‍රමකීර්ති ද අල්විස් බව පෙනීයයි. මේ ලිපියට පාදකවූ ඇරියුම අනුව දැන් වික්ටර්-පේ‍්‍රමකීර්ති සුසංයෝගය පිළිබඳව කෙටියෙන් හෝ විමසීමක් කළ හැකිය. පේ‍්‍රමකීර්ති, වික්ටර්ගේ නිර්මාණ දිවියේ බැඳුණු හොඳම මිතුරා සේම ඔහුට ගී ලියූ ප‍්‍රධාන ගේයපද රචකයන් දෙදෙනාගෙන් කෙනෙකි. එහෙයින් වික්ටර් ගැන කතාකරන විට, ඔහුත් සමග වික්ටර් කළ නිර්මාණ වෙනම ගෙන විමසීම කරුණු කිහිපයක් නිසා වැදගත් වේ. ප‍්‍රධාන වශයෙන් එමගින් වික්ටර් ගැයීම සඳහා ගී තෝරාගෙන ඇත්තේ කවර ගුණාත්මක නිර්ණායකයන් මතද යන්න පැහැදිලි වනු ඇත; ඔහු සිය ගීතයට සාහිත්‍ය රසය, කාව්‍යාත්මක ආලෝකය සහ යහපත් අරුත් මුසු කරගැනීමට කෙතරම් සූක්ෂ්ම වී ඇද්දැයි වැටහී යනු ඇත.

තමාගේත්, පේ‍්‍රමකීර්තිගේත් නිර්මාණාත්මක සමෝධානය සම්බන්ධව පසු කලෙක වික්ටර් රත්නායකම මෙසේ පවසයි. ‘අප දෙදෙනාගේ සුසංයෝගය හරියට රැුයයි සඳයි වගේ වුණා. රැුය බැබළුණේ සඳ නිසායි. සඳ බැබළුණේ රැුය නිසායි.’ (දිනමිණ, 2017 ඔක්තෝබර් 24)
සෞන්දර්යාත්මක අර්ථයෙන්ද, හුදෙක් ආරෝපණාර්ථයෙන්ද එම උපමායෝජක හැඳින්වීම ඔවුන් දෙදෙනාගේ කලා ජීවිතද්වය විෂයයෙහි මනාව ගැළපී සිටී. ජනකවි රිද්මයෙන් පෝෂිත, භාෂා දැනුමෙන් සන්නද්ධ සහ ක්ෂණික කාව්‍යානුභූතීන්ගෙන් දීප්ත නිර්මාණ ශක්තියක් පේ‍්‍රමකීර්ති සතු විය. එය මනාව හඳුනාගත් වික්ටර් ඔහුගේ ගී පදවලට ප‍්‍රවේශමෙන් ගීතාත්මයන් ඇතුළු කරනුයේ සිය නිසඟ කලා අවබෝධයෙන් සහ මනාව තියුණු කරගත් සංගීත ඥානයෙනි. ඔවුන්ගේ නිර්මාණ බොහෝ දුරට සමකාලීන, ගැමි හා නාගරික, නිහඬ එහෙත් විමසුම් සහගත තාරුණ්‍යයෙහි ආකල්ප කලාපයේ ජීව ලක්ෂ්‍යයන් සමග මැනවින් යාවිණි. ඔවුන් දෙදෙනාද එකල මැද පන්තික ජීවිතය තුළ සාමාන්‍ය සමාජයේ පයගසා සැරිසරන්නන්ව සිටීම මීට බලපාන්නට ඇත.

වික්ටර්ගේ ගීතමය කටහඬ පේ‍්‍රම-සරාගී එකක් වුවද අවශ්‍ය තැනදී සෝබර හා බැතිබරද විය. එය එක අතකින් එසමයෙහි පුරුෂ පේ‍්‍රමයේ විශේෂතා සමගද, අනෙක් අතින් බෞද්ධාගමික සංකල්ප සහිත යටිතල ජනමනස සමගද සමගාමීවූ පොදු හඬක් මෙනි. එහෙයින් වික්ටර්-පේ‍්‍රම් ගීතාවලිය විමසන්නෙකුට බොදු බැති උපේක්ෂාව, මාතෘත්වය සහ පවුල් සබඳතා, සාහිත්යික සහ සංගීතික සෞන්දර්යය, නව්‍ය අත්හදාබැලීම්, තාරුණ්‍යය, පේ‍්‍රමය සහ විරහව යනාදි තේමාවන් කෙසේවත් අතහැර යා නොහැක. විමසිය යුතුම තවත් විශේෂ ක්ෂේත‍්‍රයක් වනුයේ වික්ටර් සහ පේ‍්‍රම් එකතුවෙන් වෙනත් ගායක-ගායිකාවන් උදෙසා තැනුණු නිර්මාණයන්ය. මේ දෙදෙනා එක්ව කළ නිර්මාණ නියැදියක් තෝරාගෙන ඉහත දැක්වූ තේමා මායිම් තුළ තබා සැකෙවින් විමසා බැලීම මෙහිලා යෝග්‍ය බව සිතමි.

රඹුකන සිද්ධාර්ථ හිමි ලියූ ‘බුදු හාමුදුරුවො අපිත් දකින්නැති’ ගීතයත්, පේ‍්‍රමකීර්ති ලියූ ‘දෙව්රම් වෙහෙරේ’ හා ‘නිවන් දුටු හිමි රුවන් පිළිරුව’ යන ගීත දෙකත් අපේ නූතන ජනප‍්‍රිය බොදු ගී සාහිත්‍යයේ කේන්ද්‍රීය නිමැවුම්ය. මේ ගීත තුන පරිකල්පනය කරනුයේ වෙනස් සිතිවිලි ආස්ථානයන් තුනකි. ඒවා පිළිවෙළින් මෙසේ කැටි කරගත හැකිය.

1. එදවස බුදුන් බැහැදැක ඇති නමුත් නිර්මාණාවබෝධයට පින් මඳවූ බව. 2. එදවස තමන් (කථකයා)නොසිටි අතර සිටියේ නම් බුදුන්ගේ පිළිසරණ ලබන්නට තිබූ බව 3. බුදුන්ගේ අනුපමේය ප‍්‍රතිරූපය අසල කථකයාගේ කුදුබව සහ අචල භක්තිය.

වික්ටර් මේ මනරම් රචනා තුනම ගයනුයේ එක ම සාවධානයකිනි. විශේෂයෙන් ඔහුගේ ගැයුම්වල සියුම් තැන් මගින් සමාජීය පෘථග්ජන දිවියේ පරාජිත, අසරණ බව අඟවන්නේ බුදුරජුන්ගේ සංකල්පීය මහා පෞරුෂය නොපිරිහෙළා පිළිබිඹු කරමිනි. ‘මම එමි බවඳුරු කතර ගෙවා’, ‘සහසක් දොම්නස් දුක්ගිනි අතරේ’ වැනි ගැයුම් ඛණ්ඩ, සිංහල ගීත සාහිත්‍යය තුළ නවමු මාවත්ය.

ඊට අමතරව ‘නිවන් දුටුවැයි කෙසේ කියමුද’, ‘සමිඳු පාමුල පිදෙන විලසින්’, ‘ජය සිරි මහ බෝ සෙවණේ’ වැනි බොදු ගී පේ‍්‍රමකීර්ති ලවා ලියවාගන්නා වික්ටර් ‘මරු කතරේ මිනිස් පුරේ කොතැනක වේවා, මෙතේ බුදුන් පාමුල මා නෙළුමක් වේවා’ යනාදි ලෙස වන පද රැුගෙන මිල්ටන් මල්ලවාරචිචි ගයන මියුරු ගීතයද නිර්මාණය කරයි.

‘ආදරයේ උල්පත වූ අම්මා’ ගීතය අනෙකුත් මව් ගුණ ගී අබිබවන්නේ ද පේ‍්‍රමකීර්තිට ම ආවේණික අමුතු පරිකල්පනය හා බොදු සංකල්පීය ඌරුව සේ ම, වික්ටර්ට ම ආව්ණික අමුතු තනු නිර්මාණ හා නිවා සනහන ස්වරූපයේ ගායනයත් නිසා ය.

ඒ ගීතයේ ඇතැම් තැන්වලින් ගී පද සහ සංගීතය එක් ව පරිසමාප්තව නිමවූ සෞන්දර්ය ගුණයක් නික්මී එනු රසිකයාට දැනෙයි.
‘සඳ දිය කොට කිරි වතුරෙන් ඒ දියරෙන් මුව දෝවා…’ ‘.. සිහිනෙන් ගෑ සුවඳක් මෙන්
සිහි වෙයි ඒ කිරි සුවඳ ඔබේ’

මෙකී සෞන්දර්යාත්මක කලාපය වික්ටර් ගීත කලාව තුළ තැනූ සුවිශේෂීම, සුමිහිරි විඳුම් පෙතකිය යන්න මගේ අදහසයි. ඔහු දුටු සරල ගීතය අද ජනප‍්‍රිය රැල්ලේ ආයාචනාත්මක වූ විච්චූරණ- විචිකිච්චා ගීත රැුල්ලෙන් බොහෝ ඈතක පිහිටන සන්සුන්වූත් සාහිත්‍යාර්ථ සම්පන්නවූත් පේ‍්‍රම ගීතයක් විය. ගීතයකින් විඳිය හැකි මිහිරියාව ජීවන ප‍්‍රබෝධයේදී මෙන්ම විරහ ශෝකයේදීද හදට සමීප කරවන ඒ ගීත රැුස තවමත් යුගයෙන් යුගයට අලූ‍ත් වන තරුණ පරපුර සතු වන දායාදයක් වන්නේ එහෙයිනි.

සාමාන්‍යයෙන්, වික්ටර් ගීයකට යොදන සංගීතය සුදුසු පරිදි ජන ගීයෙන්, බෞද්ධ සංස්කෘතියෙන්, හින්දුස්ථානි සංගීතයෙන්, බටහිර සංගීතයෙන් හෝ වෙනත් මූලාශ‍්‍රයන්ගෙන් පැනෙන නාද රටාවලින් කදිමට සැරසෙන්නේ වෙයි. ඒ සංගීත මුසුව වෙනම සැලකීමේදී පේ‍්‍රම් ලියූ ගීද, වික්ටර්ගේ ස්වර නාදාදියෙන් ඔපමට්ටම්වී ඇති අපූරුව වැටහී යයි. වික්ටර්ම ගයන ‘මව් වෙස්සන්තර දේවිය වාගෙයි’, ‘මං ආදර පෙම්මාදර බින්දුමතී’ වැනි ගී සේම ෆ්‍රෙඞී සිල්වා ගයන ‘පාං කිරිත්තා තක්කිට තරිකිට’ වැනි ගීද සලකා බැලීමේදී ජනවහර, ගැමි පරිසරය, සරල දිවිපෙවෙත යනාදි මූලයන් ඔස්සේ පොදු ගීත අත්දැකීම් ගොඩනැගීමට පේ‍්‍රම් සහ රත්නේ දෙමිතුරන් දක්වන දස්කම පසක් වෙයි. පේ‍්‍රම් සිය පන්හිඳ අහුලාගෙන තිබුණේ ගම්බද පොළොවකින් බව ඔහු ලියූ මුල් ගීවලින්ම පැහැදිලි විය. වික්ටර් ඒ සරල පද සරල සංගීතයෙන් ම ඔප දමා නැවත ගමට පාවීයන සැහැල්ලූ‍ හඬකින්ම ගායනා කිරීමේදී පළකර ඇත්තේ මියුරු සංවරයකි.

‘තණනිල්ලට ඔබෙ දෙපතුළ මොළකැටි බව දෙන්න නල රැුල්ලට ඔබේ සුසුම්වල සිහිලස දෙන්න ජීවත් වන ඩිංගට මට සැනසීමෙන් ඉන්න එපා මැණිකෙ හිත පමණක් කිසිවෙකුටත් දෙන්න’

සෞන්දර්යයෙනුත්, මෙරට ආවේණික ජනජීවිත අත්දැකීමෙනුත් ගීතය පෝෂණය කළ මේ කලාකරුවන් දෙදෙනාගේ එකතුව වඩාත්ම ජනකාන්ත ගී නිමවා දුන්නේ ආදරවන්තයන්ට සහ ආදරවන්තියන්ට යැයි කිවහොත් එය නිවැරදිය. සෑම කෙනෙකුටම පෙමින් බැඳෙන විට දැනෙන ප‍්‍රහර්ෂය සමග විඳින්නටත්, පෙමින් බිඳෙන විට සොවින් මුමුණන්නටත් ඔවුන් ගීතයක් ඉතිරිකර ඇත.

ඔවුන්ගේ ගී සමාගමයට මුල් වන ආදර අත්දැකීම් ගමෙන් නගරයට, මාවතෙන් සරසවියට, බෝඩිමට, පන්සලට, වෙරළ ඉමට සහ වැසි සුළං අතරට සැබෑ සිතිවිලි අතින’ත ගෙනයන ඒවාය. පරපුර ගණනක රසවතුන්ට සහ මහලූ‍ නොවන තරුණ තරුණියන්ට ඒ ගී පද වනපොත්ව ඇතුවාට සැකයක් නැත.

අද මෙන් නොව, තාරුණ්‍යයේ පේ‍්‍රමය භෞතික සම්බන්ධයන්ගෙන් වහාම වැසී නොයන සංකල්පීය ආදර විජිතයක්ව තිබුණු සමයේ ඒ මානව සබඳතාව හැඟීම් සාහිත්‍යයකින් සහ උණුසුම් සංවේදීතාවකින් පුරවාලූයේ ගීත සාහිත්‍යයයි. වික්ටර්ලා සහ පේ‍්‍රම්ලාගේ නිර්මාණ ශ‍්‍රමය උදක්ම සම්පූර්ණ කරනු ලැබුයේ ඒ සමකාලීන පරපුරේ චින්තන රික්තයයි. හැත්තෑව දශකය ප‍්‍රධාන කොට සිංහල කවියේ, කණ්ඩායම් ගීතයේ, සරල ගීත අභිෂේකයේ, ගුවන් විදුලි ජනප‍්‍රියතාවේ, සාහිත්‍ය නාට්‍ය සිනමා නාට්‍ය ප‍්‍රබෝධයේ ආදි වශයෙන් අද පවා සිහිකෙරෙන අගයන් බිහිකරන ලද්දේ මෙවන් දායකත්වයන් විසින්ය යන්න අපට පිළිගැනීමට සිදුවේ. පේ‍්‍රමය හදවතටත්, එතැනින් සිරුරටත් ගෙන හැඟීම්බර වදන් සිය කටහඬෙහි ගිල්වා ගැයීමෙහි අසමසම හැකියාවක් වික්ටර් සතුය. ‘ඔබෙ දෙතොල් පෙති ළිහී’ ගීතය පමණක් අසන්න. එවන් ගායනයක් කළ හැක්කේ ඔහුට පමණක්ම නොවේදැයි කියන්න.

වර්තමානය වන විට ගීතයක අරුත නොවැටහෙන, ගැඹුරු කලාවක් අපේක්ෂා නොකරන ඊනියා සරාගික, මූල්‍ය මූලික යෞවනත්වයක් ඉස්මතු වී ඇත්තේ එවන් දායකත්වයන්ගේ හරවත් පසුබිම් මැකීයාමේ ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙසිනැයි සිතේ. සදාතනික ආදරයක හැඟු‍ම් විජිතයක්, පේ‍්‍රම්-වික්ටර් ගොඩනැගූ අවංක ගී ආර තුළට ගොනුවූ අයුරු විමසන්නේ නම් අද පවා අපට මිහිරි පේ‍්‍රම කල්පනා ලොවක කවුළු-යතුරු යනාදිය හමුවනු ඇත. වික්ටර් සහ පේ‍්‍රම්ගේ ගීත පෙළ එක්තරා පේ‍්‍රම නිම්නයකි. කාලය විසින්ද, කෘතගුණ නොහඳුනන ඇතැමුන්ගේ ප‍්‍රතිචාර විසින්ද එය දුක්බර නිම්නයක් බවට පත්කරන ලද නමුත්, ඒ ගීතයේ ප‍්‍රාර්ථනය තවමත් අපට රස වින්දනය සඳහා අඬගසයි.

වෙනත් ශිල්පි-ශිල්පිනියන් වෙනුවෙන් නිර්මාණය කළ ගීත සැලකීමේදී ස්ත‍්‍රී පේ‍්‍රම මනසට ආරෝපණය වෙමින් සහ සිය සෙල්ලක්කාර කොලොප්පම් ලෝලය යොදමින් පේ‍්‍රම් ලියූ පද, ඒ අන්ත දෙකට වෙන් වෙන්ව මනාව ගැළපෙන ශෛලීන් සහ නාදයන්ගෙන් යුතුව පිළිවෙළින් ශ‍්‍රීමතී තිලකරත්න සහ ෆ්‍රෙඞී සිල්වා ලවා ගායනා කරවා ඇති අයුර පමණක් වුවද වික්ටර්ගේ සංගීත ප‍්‍රතිභාව වටහා ගැනීමට ප‍්‍රමාණවත්ය. ෆ්‍රෙඞී සිනමාවේ කවට භූමිකාවෙන් මුදවා ඔහුගේ අනන්‍ය හඬින් සහ ගායන හැකියාවෙන් විශිෂ්ට ගීත කිහිපයක් නිමවා ගන්නේ වික්ටර් රත්නායකය. දෙමළ තරුණියකගේ රුව ඇගේ සංස්කෘතික වටපිටාව තුළ රූ-නාදාදි අකුරුවලින් මෙතරම් පරිසමාප්තව පිහිටුවූ වෙනත් ගීතයක් නිසැකව ම නැත.

‘සෙම්බු තාලි උකුළෙ හොවා ආඬි ළිඳෙන් දිය ඇදලා ලූණු පාත්තියට දමා විඩාපත් වෙලා හැන්දෑවට කෝවිල් ගොස් පොල් ගහලා නළලේ අළු ගා කුණ්ඩුමනී

ගොම ඉහලා සැදු ගෙබිම පිච්ච මලින් සරසාලා කෙසෙල් ගස් දෙකක් දොරකඩ සිටුවා තබලා කොම්බු ඝටම් මෘදංග නද මුළු ගමට ම හඬවා දීලා කුණ්ඩුමනී’

මේ ලිපියේ අවකාශය සීමිත බැවින් නිරංජලා සරෝජිනී ගයන ‘ලොව නිසසල වී නවතින මොහොතේ’, මිල්ටන් මල්ලවාරච්චිගේ ‘සුන්දරත්වයෙන් පිරි සොඳුරුම සිහිනේ’, ප‍්‍රියා සූරියසේනගේ ‘ආදරේ කියූ කිසිවෙකු’, ‘ඈත දිනයකදී’ යනාදි වශයෙන් ඇති සිය ගණනක් ගීත ගැන සඳහන් කරමින් නිමාවක් නැති ලියවිල්ලකට යොමු විය නොහැක. එබැවින් ඇතැම් විට සඳැස් කවියක් සේ වන පේ‍්‍රම්ගේ රචනා තනු ඔස්සේ වික්ටර් අතින් ගීතයේ අනන්‍යතාව දිනා ගන්නා අයුරු පෙන්වීමට එක් නිදසුනක් පමණක් ගනිමි.

‘සුන්දරත්වයෙන් පිරි සොඳුරු ම සිහිනේ නෙත් දෙකින් අරන් එනු මැන සඳ පානේ

මල් ගෙනැත් තබා දෝතින් පිළිගන්නයි කල් බලා සිටින්නේ ඔබ රැුක ගන්නයි අල්පයක් තරම් නිදහස රැුක ගන්නයි කල්පනා ලොවින් එතෙරට ඉගිලෙන්නයි’

‘ස’ ප‍්‍රසංගයේ ගීත තැටිගත වන අවස්ථාවේ සිය ප‍්‍රාසංගික හඬින් එයට පූර්විකාව සැපයීම භාරවූයේ පේ‍්‍රමකීර්තිටය. ඔහු එහිදී සිය මිත‍්‍රයාගේ සුවිශේෂීත්වය පහදන්නේ මෙසේය.

‘පෙර අපර දෙදිග සංගීත සම්ප‍්‍රදායන්ගෙන් උගත් මූලාශ‍්‍ර ඇසුරුකර ගත්තද, අනුකරණයෙන් තොරව හෙළයට ආවේණිකවූ සංගීත ආරක් බිහිකිරීමෙහි ලා පුරෝග ාමීත්වයක් දක්වන වික්ටර්, සිය ප‍්‍රතිභාව ‘ස’ ප‍්‍රසංගය තුළින් මෙරට ජනතාව අතර සක්සුදක් සේ පැහැදිලි කර ඇත. ඔහුගේ ගී ස්වතන්ත‍්‍ර නිර්මාණයන්ය. ඔහුගේ හඬ අව්‍යාජ සිංහල සංස්කෘතික ගති ආරෙහි උද්දීප්තයයැයි කිව හැක. මේ තැටියේ අඩංගු ‘ස’ ප‍්‍රසංගයේ ගී තනු, සංගීතය හැසිරවීම් ඒ උද්දීපනයෙහි පහන් එළිය වන අතර වික්ටර් ඔබ හා අප එහි ආලෝකයෙන්, සිංහල සංගීතයේ ප‍්‍රගතිය පිළිබඳ තුටු සිතින් පහන්වූ වාසනාවන්තයෝ වෙමු.’

එහෙත් ඒ වාසනාව එතරම් දිගු නොවූ හෙයින්දෝ වික්ටර්ගේ මුවින් ගැයෙන්නට වරම් හිමිව තිබූ තවත් බොහෝ ගීතද රැුගෙන පේ‍්‍රමකීර්ති සමුගෙන ගියේය. ඒ අනුව ‘ඒ වෙඩි පහරෙන්’ වික්ටර් ගායනා කළ යුතුව තිබූ තවත් මනරම් ගීත රැුසක්ද අහිමි කරන ලදැයි සිතීම යුක්තියුක්තය.

පටු දේශපාලන වුවමනා වෙනුවෙන් වටිනා සංස්කෘතික මිනිසුන් මරාදැමෙන, ඔවුන්ට පීඩාකරන ලෝකයකට වී, පුවත්පතකට ලිපියක් ලිවීම සඳහා අතීත ගීත නැවත ශ‍්‍රවණය කරමින් සිටියෙමි. පුදුමයකි; පේ‍්‍රමකීර්ති ද අල්විස් නමැති මිනිසෙකු තිස්වසරකට එහා සිහිනයක සිට වික්ටර් රත්නායක නම් මිනිසෙකුගේ හඬින් එවැනි දේශපාලන ඝාතකයන් සහ පීඩකයන් අමතනු මට පැහැදිලිව ඇසෙන්නට විය.
මතකය නම් වූ මළපොත පෙරළා මිය ගිය ඊයේ සිහිපත් කළ මැන පැතූ පැතුම් අත මිට මොළවා ගත් දෑතෙහි දසැඟිලි දිග හැර ලනු මැන එහි මොනවද ඇත්තේ කිසිත් නැත-හිස් බවෙකි ය ඇත්තේ’

ලක්ශාන්ත අතුකෝරල