පෙර සතියේ සාකච්ඡා කළ වාමාංශික ව්‍යාපාරයේ පරිහානිය පිළිබඳව මේ අවස්ථාවේ දී තරමක් දීර්ඝ ලෙස අවධානය යොමු කිරීම වැදගත්ය. ඊට හේතුව වන්නේ ලංකාවේ දේශපාලනය මේ අවස්ථාවේ දී තවත් ඉතා සංකීර්ණ ව්‍යුහාත්මක පරිවර්තනයක් අබිමුවේ සිටින බැවිනි. පැරණි වාමාංශික ව්‍යාපාරය අහෝසි වී යාම සිද්ධ වූයේ ද එවැනි ම වූ ව්‍යුහාත්මක පරිවර්තනයක ප‍්‍රතිඵල වශයෙනි.
පසුගිය සතියේ ලිපියේ මා සාකච්ඡා කළේ 1953 හර්තාලය ලංකාවේ වාමාංශික ව්‍යාපාරයේ අවසානය සලකුණු කළේ කවර ආකාරයට ද යන්නයි. මේ සාකච්ඡුාව ඉදිරියට ගෙනයාම සඳහා රැුඩිකල් වාමාංශිකයන් විසින් හර්තාලය අරබයා, එය මෙහෙයවනු ලැබූ වාමාංශික පක්ෂවලට ලෙන එන ප‍්‍රකට විවේචනය සලකා බලමු. ප‍්‍රකට විවේචනය වන්නේ මේ අවස්ථාවේ දී වාමාංශික ව්‍යාපාරය රාජ්‍ය බලය අත්පත් කරගැනීමට උත්සාහ නොකළේය යන්නයි. මේ විවේචනයට වාමාංශික පක්ෂ විසින් දෙනු ලැබ ඇති පිළිතුර වන්නේ හර්තාලයේ අරමුණ වූයේ කිසිසේත්ම රාජ්‍ය බලය අත්පත් කරගැනීම නොවන බවයි. ඇත්ත වශයෙන් ම එය සාධාරණ පිළිතුරකි. කෙසේ වෙතත් එම පිළිතුර තුළ ම වාමාංශික ව්‍යාපාරයේ අර්බුදය ද ගැබ් වී තිබේ. මගේ අදහස වන්නේ පිළිතුර මෙන්ම ප‍්‍රශ්නය ද සාධාරණ එකක් බවයි.
ප‍්‍රශ්නය සාධාරණ එකක් වන්නේ වාමාංශික ව්‍යාපාරය විසින් ආරම්භයේ සිට සිය දේශපාලන මැදිහත්වීම පිළිබඳව ඉදිරිපත් කළ න්‍යායික දැක්ම තුළ, රාජ්‍ය බලය අත්පත් කරගැනීම පිළිබඳ ප‍්‍රශ්නයට ආමන්ත‍්‍රණය කරනු ලැබීම මගනොහැරිය හැක්කක්ව තිබූ නිසාය. 1947 මහ මැතිවරණයේ දී මැතිවරණ මාර්ගයෙන් රාජ්‍ය බලය අත්පත්කර ගැනීමට අසමත් වූවා නම්, අන් ආකාරයකට රාජ්‍ය බලය අත්පත් කරගැනීම සඳහා වූ ප‍්‍රවේශයක් සකස් කරගැනීම මඟහැරිය නොහැකිව තිබූ දෙයක් වීය.
ඇත්ත වශයෙන්ම 1953 හර්තාලයේ ද පරීක්ෂාවට ලක් වූයේ මහජනයා සාමූහික වශයෙන් බලමුළු ගැන්වීම සම්බන්ධයෙන් වාමාංශික ව්‍යාපාරයට තිබූ හැකියාවේ සීමාවයි. ආපසු හැරී බලන විට අපට පැහැදිලිව පෙනී යන්නේ ඒ හැකියාවේ උපරිම අවස්ථාව වූයේ ද 1953 හර්තාලය ම බවයි. එසේ නම් ගැටලූ‍ව වන්නේ මහජනයා බලමුළු ගැන්වීමේ සිය හැකියාව උපරිම මට්ටමට වර්ධනය වී තිබියදීත් වාමාංශික පක්ෂවලට රාජ්‍ය බලය අත්පත් කරගැනීම පිළිබඳ උපාය මාර්ගයක් නොතිබුණේ මන් ද යන්නයි.
මගේ තක්සේරුව වන්නේ හර්තාලය අවස්ථාවේ රාජ්‍ය බලය අත්පත් කරගැනීමට ප‍්‍රායෝගික වශයෙන් හැකියාවක් නොතිබුණේය යන්න සාධාරණ ප‍්‍රකාශයක් බවයි. එසේ වුව ද ගැටලූ‍ව වන්නේ ම එසේ හැකියාවක් නොතිබීම තේරුම් කරන්නේ කෙසේ ද යන්නයි.
මෙම උභතෝකෝටිකය නිරවුල් කරගැනීම සඳහා මා යෝජනා කරන විසඳුම වන්නේ මෙයයි: ලංකාවේ වාමාංශික ව්‍යාපාරයේ ක‍්‍රියාකාරිත්වය තුළ දක්නට ලැබුණු ඉතා වැදගත් ප‍්‍රතිවිරෝධී ලක්ෂණයක් වූයේ එහි න්‍යායධරයන් විසින් සාධාර්මික මාක්ස්වාදී සංදර්භයක් තුළ ඉදිරිපත් කරනු ලැබූ වාමාංශික ව්‍යාපාරයේ න්‍යායික දැක්ම හා වාමාංශික ව්‍යාපාරවේ දේශපාලන ආමන්ත‍්‍රණයට ආකර්ෂණය වූ ජනකණ්ඩායම්හි දේශපාලන පරිකල්පනය තුළ වාමාංශික ව්‍යාපාරය ස්ථානගත වූ ආකාරය අතර ඉතා බරපතළ පරතරයක් පැවැති බවයි.
රුසියාව, චීනය, කියුබාව වැනි රටවල මාක්ස්වාදී ව්‍යාපාර මෙම ප‍්‍රතිවිරෝධය මතුපිටට පැමිණීමට පෙර රාජ්‍ය බලය පිළිබඳ ප‍්‍රශ්නය විසඳාගැනීමට සමත් විය. ඒ විවිධ ඓතිහාසික හේතු නිසාය. නමුත් ලංකාවේ වාමාංශික ව්‍යාපාරය එසේ කිරීමට අසමත් විය. එසේ වීමටද බලපෑ (මෙහි සාකච්ඡා කිරීමට අවකාශ නොමැති) ඓතිහාසික සාධක බොහෝ තිබේ. එම තත්වය තුළ වාමාංශික පක්ෂවල ඉරණම තීරණය කරනු ලැබූ යේ ඊට ආකර්ෂණය වූ ජනකණ්ඩායම්වල දේශපාලන පරිකල්පනය විසිනි. 1950 ගණන්වලින් පසු ක‍්‍රමානුකූලව වාමාංශික පක්ෂ කෙරේ තිබූ ආකර්ෂණය හීන වී ගිය බව මෙහි දී සඳහන් කිරීම වැදගත් ය. ඇත්ත වශයෙන් ම ජනතා විමුක්ති පෙරමුණෙ ඉරණම ද මේ ආකාරයෙන් තේරුම් කිරීමට හැකියාව තිබේ. එය රාජ්‍ය බලය අත්පත් කරගැනීමට පැරණි වාමාංශික ව්‍යාපාරයට වඩා සක‍්‍රිය උත්සාහයක් ගනු ලැබූයේ වී නමුදු එය දෙවරක්ම අසාර්ථක වූයේ එයට පැවැති ජනතා ආකර්ෂණයේ සීමාවන් නිසාය. මේ අනුව පැරණි වාමාංශික ව්‍යාපාරය සම්බන්ධයෙන් මෙන්ම ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ සම්බන්ධයෙන් ද කළ හැකි නිරීක්ෂණයක් වන්නේ එම ව්‍යාපාරයන්හි නායකත්වය විසින් සිය කාර්යභාරය න්‍යායිකව පරිකල්පනය කළ ආකාරය හා එම ව්‍යාපාර කෙරේ ආකර්ෂණය වූ ජනකොටස්හි දේශපාලන පරිකල්පනය අතර පැවැති පරතරය තේරුම් ගැනීමට මේ ව්‍යාපාරයන්හි නායකත්වය අසමත් වූ බවයි.
නිර්මාල් රංජිත් දේවසිරි
53 Harthalaya wanahi maha wedawarjanayak dura diga yamaki. Mehi moolikathwaya gaththe Samasamaja pakshayaya. Andu balaya elleematanam nikamma wedakarana panthiyata ha sesu peedithayinata hekiyawak netha. Ey sandaha hamudawe sahaya awashyaya. Adu washayen hamudawa aragalayata hithwath ho madyastha ho akalpayaka sitiya yuthuya. Leninge aragalayata hamudawa kelinma sahaya dekweeya. Leninta eya pahasu wooye yuddayak thibuna nisaya. Samasamajaya arbudayata giye methanadeeya. Colvin wennanta upades deemata lokaye kisima Marxwadiyek no weeya. Hitapu aya Colvin idiriyedee nikam kurumittan pamanak weeya. Me thathwaya thula Dhanapathi aanduwakata ringa yam athhada beleemak kireemata Samasamajaya theeranaya kala wannatada puluwana.