සංස්කෘතික හා කලා වාරණය පිළිබඳ අර්බුදය අලූත් වටයකින් ඇරඹෙමින් පවතියි. තරුණ නිර්මාණකරුවන් කිහිප දෙනෙකුගේ කලාකෘතිවලින් ඊනියා බෞද්ධ සභ්යත්වයට පහර එල්ල වන බවට මූලධර්මවාදී හා ජාතිවාදී දේශපාලනය දැනටමත් තර්ජනය කර තිබේ. සංස්කෘතික ඇමතිවරයාද එක් කලාකරුවකුගේ කෘතියක් සම්බන්ධයෙන් පරීක්ෂණ පැවැත්වීමට පොලිසියට පැමිණිලි කර ඇත. මහින්ද රාජපක්ෂ හා ඕමල්පේ සෝහිත හිමි යන අයද එම කලාකෘති සම්බන්ධවම සිය කර්කශ විවේචනය හා වෛරය ප්රකාශ කරන ආකාරය දක්නට ලැබුණි. මෙලෙස නැවත වතාවක් මෙරට තුළ සංස්කෘතික පොලිසියක වර්ධනය වීම යහපාලන රෙජිමය සමයේදීම සිදුවීම එම පාලනයේ දෘෂ්ටිවාදය පිළිබඳව ව්යංගාර්ථයක් ජනනය කරයි.
මේ මොහොත තුළ මාලක දේවප්රිය, කේ.කේ. ශ්රීනාත් සහ අසංක සායක්කාර යන කලාකරුවෝ තිදෙනා මූලධර්මවාදීන්ගේ තර්ජනයට හසුවී සිටිති. මාලක දේවප්රිය 2012 වසරේදී ‘නිහොන් සැප ලැබේවා’ යන නමින් යුතු තම රේඩියෝ නාට්ය කෘතිය එළිදක්වන්නට යෙදිණ. පසුකලෙක ජාතික සංහිඳියා කාර්යාලයේ අනුග්රහයෙන් එම කෘති නිෂ්පාදනය කරන්නට යෙදුණ අතර, ශ්රී ලංකාවේදී සංයුක්ත තැටි මඟින් එළිදැක්වෙන ප්රථම ගුවන් විදුලි නාට්යය වශයෙන් ඔහුගේ කෘති ඉතිහාස ගතවිය. ගුවන් විදුලි නාට්ය පිළිබඳ සමිම්භාව්ය යුගය වාණිජ ගුවන් විදුලියේ පැතිරීමත් සමඟ අවසන් වන විට, මාලක තම රේඩියෝ නාට්ය ජනතාව අතරට ගෙනයාමට එ්වා මුද්රණය කිරීමටත්, සංයුක්ත තැටි හා අන්තර්ජාලයෙන් බාගත කරගත හැකි මාධ්යයක් වශයෙන් නිෂ්පාදනය කිරීමටත් යෙදිණ. ඉතා ඉහළ නිර්මාණ කෞශල්යයකින් ඉදිරිපත් කෙරෙන මෙම නිර්මාණ සමස්තයක් වශයෙන් ගතානුගතික අදහස් පද්ධතීන්, ස්ත්රි පුරුෂ සමාජභාවය, ජාතිවාදය හා පරිභෝජනවාදය තියුණු අන්දමින් විවේචනය කරන කෘති වශයෙන් හඳුනාගත හැක.
ගැටලූව වන්නේ ඔහු මෙම නාට්ය නම් කිරීමේදී කර ඇති නව්ය වචන හරඹයයි. උදාහරණයක් ලෙස ‘නිහොන් සැප ලැබේවා’ යනු නාට්යයක නමකි. එමඟින් ඔහු ‘නිහොන්’ සහ ‘සැප ලැබේවා’ යන සංඥා දෙක ඈඳා තිබේ. මෙය නව්යතම සංඥා සංකලනයකි. සාම්ප්රදායික ආගමික අර්ථයෙන් අපි ‘නිවන් සැප ලැබේවා’, ‘මොක්සුව ලැබේවා’ ආදි පාඨයන් අතිශය සාමාන්ය වැකි වශයෙන් බාරගනිමු. සමහරක් බෞද්ධ භික්ෂූන්ට හා ජාතිවාදීන්ට ප්රශ්නය වී ඇත්තේ ‘නිහොන් සැප ලැබේවා’ යන වැකියයි. ‘නිහොන්’ යනු ජපානය යන අරුත දෙන පදයකි. ශීඝ්ර වශයෙන් මෙරට හැරදමා ජපානය ආදි රටවල් කරා ඇදීයන තරුණ පරපුරේ ඛේදවාචකය කියාපෑමට මාලක අතිශය උපහාසාත්මක ලෙස මෙම වැකිය නිර්මාණය කොට තිබේ. එය කුමන ආකාරයකින් හෝ බුද්ධාගමට සම්බන්ධ නොවන තේමාවක් පිළිබඳ කතාවකි. මාලක නිර්මාණය කළ තවත් කෘතියක් නම් ‘තරුවන් සරණයි’ යන ගුවන් විදුලි නාට්යයයි. සාමාන්යයෙන් අප පුරුදුව සිටින සංඥා වන්නේ ‘බුදු සරණයි’, ‘තෙරුවන් සරණයි’ ආදි ආගමික වැකිය. මාලක මෙහිදී ‘සරණයි’ යන පදය සමඟ ‘තරුවන්’ යන නවතම පදයක් සංයෝජනය කරයි. මෙහි ‘තරුවන්’ යනු මෙරට රූපවාහිනි මාධ්ය මඟින් බිහිකළ තරු සංස්කෘතිය හඳුන්වන පදයකි. අතිශය නිර්මාණාත්මක හා ප්රහසනාත්මක අයුරින් මාලක 2012දී දුටු තරු සංස්කෘතිය අද යථාර්ථයක් බවට පත්වී තිබේ. ‘ඩි්රම් ස්ටාර්’, ‘සුපර් ස්ටාර්’, ‘මෙගා ස්ටාර්’, ‘චිල්ඩිරන්ඞ් ස්ටාර්’ ආදි වශයෙන් නම් කෙරී ඇති රියැලිටි වැඩසටහන්වලින් සිදුකෙරෙන සංස්කෘතික ක්රියාවලිය මාලකගේ තියුණු උපහාසයට හසු කෙරෙන අවස්ථාවකි, ‘තරුවන් සරණයි’ යන නාට්යය. සමාජ උපහාසයට හා දේශපාලනික අවබෝධය පිණිස සිය නිර්මාණාත්මක හැකියාව භාවිත කරන කලාකරුවෙකු වශයෙන් මාලකගේ කෘතිවලට එල්ලවන වාරණයේ හා ජාතිවාදී දේශපාලනයේ මර්දනයට අප විරුද්ධය.
කේකේ ශ්රීනාත්ගේ ප්රථම නවකතාව, ‘බුදුන්ගේ රස්තියාදුව’, ජාතිවාදීන්ගේ උදහසට ලක්වන්නේ එය බෞද්ධ ආගමට නිගරුවක්ය යන මනස්ගාතමය අදහස සමඟයි. ‘රස්තියාදුව’ යන භාෂාත්මක සංඥාව ‘බුදුන්’ වැනි පදයක් සමඟ නොයෙදිය යුතුය යන අදහසේ සිටිමින් මූලධර්මවාදීහු එම නවකතාකරුවාට පහර එල්ල කරමින් සිටිති. අසංක සායක්කාරගේ ‘මං කෙළින් මිනිහෙක්’ වේදිකා නාට්යයද මූලධර්මවාදයේ වියරු විවේචනයට හා තර්ජනයට හසුවී ඇති කලාකෘතියකි. එම නාට්යයේ අන්තර්ගතය තුළින්ද බෞද්ධ දර්ශනයට විවේචනයක් එල්ල වන බවට දැනටමත් මූලධර්මවාදීන් තීරණය කොට තිබේ.
මෙලෙස, පශ්චාත් යුද සමය තුළ මෙරට ස්ථාපිත කෙරෙන හා රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවේ අනුග්රහය නොඅඩුව ලැබු ජාතිවාදී බෞද්ධ හෙජමොනිය වත්මන් මොහොත තුළ ප්රබල වශයෙන් සලිත වී ඇති වගක් අපට පෙනීයයි. බෞද්ධ දර්ශනය යනු විවෘතභාවය, විචාරීය පරිරීක්ෂාව හා ප්රජාතන්ත්රවාදී සංවාදය පදනම් කරගත් අතිශය අවිහිංසාවාදී දර්ශනයකි. කාලාම සුත්රයේදී බුදුන්වහන්සේ දේශනා කළේ විචාරීය පරීක්ෂාවෙන් තොරව කිසිවක් නොපිළිගන්නා ලෙසටය. දියුණු පර්යේෂණ ක්රමවේදයක් අනුදත්, ගතානුගතික සම්ප්රදායන් අනුකම්පාවෙන් බැහැර හැරි බුදුන්ගේ ධර්මය සිය දේශපාලන බල ව්යාපෘති සඳහා නිර්ජ්ජිතව භාවිත කරන අවස්ථාවාදී දේශපාලනයට එල්ලීමට පිදුරු ගසක් අපගේ තරුණ කලාකරුවන්ගේ නිර්මාණශීලි භාෂා හා කලා භාවිතාව තුළ මේ මොහොතේ ලැබී ඇත. ඔවුන් එම පිදුරු ගහේ එල්ලෙන විට ඊටම අනුබල දෙන සංස්කෘතික අමාත්යාංශයක් පැවතීම අතිශය ඛේදවාචකයකි.
ගතානුගතික ජනමනස, පාරිභෝජනවාදී ජීවන පැවැත්ම හා ඊනියා ප්රජාතන්ත්රවාදී දේශපාලනය අතිශය තියුණු ආකාරයෙන් ප්රශ්න කරන කලාකරුවන් ආරක්ෂා කිරීමට යහපාලනය අසමත් වී තිබේ. එසේම, භාෂාවේ අඩංගු සංඥා භාවිත කිරීමේදී අවසර ගතයුතු සංස්කෘතික පොලිසියක් ඇති කිරීමටත් යෝජනාවෙමින් පවතින තත්වයක් තුළ ලාංකේය ප්රජාතන්ත්රවාදයේ අනාගතයත්, කලාකරුවාගේ නිදහසත්, ප්රකාශනයේ අයිතියත් දැඩි තර්ජනයකට ලක්වී තිබේ. අතිශය ‘යුදකාමී’ හා ‘ප්රචණ්ඩ’ ආකාරයකින් මතුවන ජාතිවාදී තර්ජනයට මුහුණදිය නොහැකි සංස්කෘතික අමාත්යාංශයක් ප්රජාතන්ත්රවාදයට හෝ යහපාලනයට අවශ්ය වන්නේ නැත. එබැවින් කලාව හා සංස්කෘතිය කුමන ආකාරයකින් හෝ වාරණය කිරීමට පක්ෂව යහපාලනය ක්රියා කරන්නේ නම් ඔවුන්ට ‘රාජපක්ෂවාදයේම පිහිට ලැබේවායි’ ප්රාර්ථනය කරමු.
අතුල සිරිසමරකෝන්
