ඇස් පෙනෙන මිනිසුන් විසින් පාලනය කරන ලංකාවේ ඇස් නොපෙනෙන මිනිසුන් කිසිවක් කරගත නොහැකි ආබාධිතයන් ලෙස පසෙකට විසිකර ඇත්තේය. එහෙත් දියුණු ලෝකය ආබාධිතයන් යන්න තවදුරටත් කිසිවක් කරගත නොහැකි පිරිසක් විදියට සලකන්නේ නැත. ‘ඩිස්ඒබල්ඞ්’ යන ඉංග්රීසි වචනය වෙනුවට ‘ඩිෆරන්ට්ලි ඒබල්ඞ්’ යන ඉංග්රීසිවචනය ආබාධිතයන් සඳහා පාවිච්චි කරන්නට තරම් ලෝකය දියුණු වී ඇත. දෘශ්යාබාධිත පුද්ගලයෙකුට පෙනීමේ බාධාවක් ඇති බව සැබෑය. එහෙත් එවැන්නෙකුගේ අනෙකුත් හැකියාවන් හරහා රටක ආර්ථිකයට සේවයක් කරන්නට, තවත් පුද්ගලයෙකුට බරක් නොවී කටයුතු කරන්නටත් හැකිවන අන්දමට තාක්ෂණය දියුණුය. එහෙත් ඒ තාක්ෂණය ආබාධිත පුද්ගලයන්ට සමීප කරන්නට තරම් ආණ්ඩු දියුණු වී නැත.
ලංකාවේ දෘශ්යාබාධිත ජනගහනය 996,937ක් බව 2012 ජනලේඛන හා සංඛ්යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුව ඉදිරිපත් කළ වාර්තාවෙහි සඳහන්ය. සෑම පුද්ගලයන් 1000කින් 87 දෙනෙක් දෘශ්යාබාධවලින් පෙළෙන්නෝය. ඒ අතරින් සැලකිය යුතු පිරිසක් සම්පූර්ණයෙන්ම දෑස් නොපෙනෙන පුද්ගලයෝය. විශාල පිරිසකට දෘශ්යාබාධ නිසා රැකියා කටයුතුවල යෙදීම පමණක් නොව එදිනෙදා සමාජයෙහි ජීවත්වීමද අසීරු වී ඇත.
ලංකාවේ සිටින දෘශ්යාබාධිතයන්ගේ සුභසාධන කටයුතු සඳහා අරමුදලක් පිහිටුවා ඇත. දාශ්යාබාධිතයන් පුනරුත්ථාපනය කිරීමේ භාර අරමුදල නම් මෙම ආයතනයට 2016 වර්ෂයේදී වෙන්කර තිබුණේ රුපියල් 8,059,000 ක් පමණි. ඒ මුදලින් 2016 වර්ෂය අවසානයේදී වියදම් කර තිබුණේ රුපියල් 6,839,940 ක් පමණක් බව විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව විසින් නිකුත් කළ වාර්ෂික වාර්තාවෙහි සඳහන්ය. එම වසරටම අයත් විගණකාධිපති වාර්තාවෙහි ඇමතිවරයෙකු සඳහා වෙන් කළ මුදල සඳහන් වෙයි. ඒ රුපියල් ලක්ෂ 372 කි.
මේ අරමුදල පිහිටුවීමේ අරමුණ ආබාධිතයන්ගේ සුභසාධන කටයුතු, බ්රේල් ක්රමයෙන් අධ්යාපනය ලැබීමේ කටයුතු, වෘත්තීය පුහුණු සඳහා කටයුතු කිරීම ආදියයි. එහෙත් ලංකාවේ සිටින දෘශ්යාබාධිතයන් පිළිබඳව බලයට පත්වෙන ආණ්ඩු දක්වන්නේ ඉතා අඩු සැලකිල්ලකි. ඒ නිසාම දෘෂශ්යාබාධිතයන්ගේ අරමුදල අපේක්ෂිත අරමුණුවලට කිසිසේත්ම ළඟා වෙන්නේ නැත.
ඉහත කී විගණකාධිපති වාර්තාවෙහි සඳහන් වෙන්නේ 2016දී දෘශ්යාබාධිත සිසුන් 250 දෙනෙකුගේ අධ්යාපන හා සංස්කෘතික කටයුතු වෙනුවෙන් යැයි රුපියල් ලක්ෂ 38ක් වෙන් කර තිබුණු බවයි. එහෙත් ඉන් අඩක්වත් වියදම් කර තිබුණේ නැත. වියදම් කර තිබුණේ ලක්ෂ 13ක් පමණි. ඒ මුදල් ගෙවීමේදීද සිසුන්ට ලබාදුන් ශිෂ්යාධාර මුදල් මාස තුනක් ප්රමාද වී ගෙවා තිබුණි. මීට අමතරව පුනරුත්ථාපන වැඩසටහනක් යටතේ ආයතන 2ක අන්ධ පුද්ගලයන් 36 දෙනෙකු වෙනුවෙන් ලක්ෂ 17ක් වෙන් කර තිබී ඇත. එහෙත් ඉන් 16 දෙනෙකුට රුපියල් ලක්ෂ 11ක් වැය කර තිබුණි. අනෙක් මුදල්වලින් ප්රයෝජනයක් ගෙන තිබුණේ නැත.
සීදුව ප්රදේශයේ දෘශ්යාබාධිත කාන්තා මධ්යස්ථානයක් ඇත. එම ආයතනය මඟින් මැහුම් පුහුණු පන්ති පවත්වා තිබී ඇත. එහෙත් 2016 දී එම මධ්යස්ථානයෙන් පුහුණුව ලබාදී තිබුණේ දෘශ්යාබාධිතයන් 3 දෙනෙකු සඳහා පමණි. වෘත්තීය පුහුණුවක් අවැසි දෘශ්යාබාධිතයෝ විශාල ප්රමාණයක් ලංකාව පුරා විහිද සිටින්නෝය.
ඉහත සඳහන් වෙන්නේ දෘශ්යාබාධිතයන් පුනරුත්ථාපනය කිරීමේ භාර අරමුදලේ අකාර්යක්ෂමතාව පිළිබඳ කාරණා කිහිපයක් පමණි. විගණකාධිපති වාර්තාවෙහි එම ආයතනයෙහි අඩුපාඩු පිළිබඳ විස්තර වශයෙන් දැකගත හැකිය. මේ ආයතනයට නිසි වෙබ් අඩවියක් ඇති බව නොපෙනේ. එමෙන්ම මේ ආයතනය සම්බන්ධ කරගෙන යම් සේවාවක් ලබාගැනීමට දෘශ්යාබාධිතයන්ට අවස්ථාවක්ද නැත. එය කිසිදු ප්රයෝජනයක් නොමැතිව නඩත්තු කෙරෙන ආයතනයක් බවට පත්ව ඇත. බලයට පත්වෙන ආණ්ඩු දෘශාබාධිතයන් ඇතුළු සමස්ත ආබාධිත ප්රජාව නොසලකා හරින පසුබිමක එවැනි ආබාධිතයන්ට එදිනෙදා ජීවිතයේදී ගැටලූ රැසකට මුහුණදෙන්නට සිදුව ඇත.
ඇගේ අත්දැකීම්
අනිද්දා සමඟ අදහස් දැක්වූ දෘශ්යාබාධයකින් පෙළෙන උපාධිධාරිනියක සහ බ්ලොග් ලේඛිකාවක වන සත්යා නිර්මාණි මෙසේ පවසන්නීය. දෘශ්යාබාධිතයන් පිළිබඳ ප්රතිපත්තියක් නොමැති වීම නිසා ප්රායෝගිකව මුහුණදෙන්නට සිදුවන ගැටලූ ඇය විස්තර කරයි.
‘ප්රවාහන පහසුකම් ගත්තොත් බම්බලපිටිය, වැල්ලවත්ත පැත්තේ පදික වේදිකාවල් ඕනෑම ආබාධිත පුද්ගලයෙකුට ගමන් කිරීමට සුදුසු ලෙස හදලා තියෙනවා. එහෙත් ලංකාවෙ අනෙක් පාරවල ගමන් කරන ආබාධිතයන්ට පහසුකම් නැහැ. දෘශ්යාබාධිත කෙනෙකු උදාහරණයකට ගත්තොත් ඔවුන්ට පූර්ව අනතුරු හැඟවීම් නැතිව මාර්ග බාධක තියෙනවා.’
බොහෝවිට මෙවැනි බාධක ඇත්තේ ආබාධිතයන් පිළිබඳව උපදෙස් මාර්ග ඉදිකරන පුද්ගලයන්ට ලබාදී නැති නිසාය. පදික වේදිකාවල හදිසි බාධක ඇත. එමෙන්ම ආබාධිතයන් සඳහා වූ පිළිගත් සංඥා ආදිය නැත. උදාහරණයක් ලෙස දෘශ්යාබාධිතයන්ට කහඉරි අසළ ඇති ටයිල්වල ඉහළට එසවී ඇති තිත් මඟින් කහඉරක් ඇතැයි සලකුණු කිරීම ලොව පිළිගත් සම්ප්රදායයි. බොරැුල්ල බම්බලපිටිය ආශ්රිත ස්ථානවල එවැනි සලකුණු ඇත. එහෙත් බොහෝ තැන්වල නැත.
‘අපි කෝච්චියේ ගමන් යනවා නම් ලොකු අපහසුතාවකට මුහුණදෙනවා. ලංකාවේ දුම්රියවලට නැඟීම දෘශ්යාබාධිත කෙනෙකුට හරිම අමාරුයි. බස්වලත් ලොකු වෙනසක් නැහැ. දියුණු රටවල දෘශ්යාබාධිතයන්ට බස්රථවල ගමන් කරන්න පහසුකම් තියෙනවා. සාමාන්යයෙන් බස් නැවතුම්වලට නියමිත වෙලාවට බස්රිය එනවා. නියමිත වෙලාවට අපි හිටියොත් බස්රියට නඟින්න පුළුවන්. නවත්වන තැන කියනවා. ලංකාවෙ කිසිම පිළිවෙළක් නැහැ. බස්වලට වෙලාවක් නැහැ. ඒ ප්රශ්නවලට අපි මුහුණදෙනවා.’ ඇය කියන්නීය.
‘මේ රටේ හැම කෙනෙකුගේම අයිතිවාසිකමක් තමයි මුදල් පාවිච්චි කරන එක. එහෙත් ආබාධිත පුද්ගලයෙක් බැංකුවකට ගිහින් තචමන්ගේ නමට තනි ගිණුමක් විවෘත කරගන්න හැදුවොත් ඒ නිලධාරීන් එය ප්රතික්ෂේප කරනවා. නිලධාරීන් කියන්නේ තමන්ගේ ඥාතියෙක් සමඟ හවුල් ගිණුමක් විවෘත කරන්න කියලා. එවැනි ගිණුමක මුදල් ගනුදෙනු කරන්නේ දෘශ්යාබාධිත පුද්ගලයා වුණත් ගිණුමේ අයිතිය ලැබෙන්නේ ආබාධය නොමැති ඥාතියාට.’ ඇය කියන මේ අත්දැකීම රාජ්ය බැංකුවලදී වුව වෙනසක් නැත. ඒ නිසාම දෘශාබාධිතයන්ට ආර්ථික කටයුතු කරගන්නට නොහැකිය.
‘අපට ලෝන් දෙන්නේ නැහැ. ජංගම කාඞ්පත් දෙන්නේ නැහැ.’ බැංකුවලදී මුහුණදෙන ගැටලූ ඇය තවත් විස්තර කළාය.
ඔහුගේ අත්දැකීම
රජයේ ආබාධිත ගුරු සංගමයේ ලේකම්වරයා වන එච්.එල්. පේ්රමතිලක මහතාද සියලූ ආබාධිතයන් වෙනුවෙන් කටයුතු කරන පුද්ගලයෙකි. දෘශ්යාබාධිත තත්වයට පත්ව සිටින නිලධාරියෙකු වන ඔහු එම තත්වය නිසා මුහුණදෙන අපහසුතා විස්තර කළේය.
‘මම ඉන්නේ අඟුණකොලපැලැස්සේ. මේ ප්රදේශයේ දෘශ්යාබාධිතයන් 547ක් ඉන්නවා. එහෙත් දෘශ්යාබාධිතයන්ගේ සමිතියේ ඉන්නේ 47යි. දෘශ්යාබාධිත අයට රුපියල් 3000ක දීමනාවක් පුනරුත්ථාපන අරමුදලින් කියලා ලබාදෙනවා. ඒ මුදල දෙන්නේ තෝරාගත් අයට විතරයි. තව දෘශ්යාබාධිත අයගේ පවුල්වල දරුවන්ට ශිෂ්යත්ව ආධාර දෙනවා. එහෙත් ඒ ශිෂ්යාධාර මුදල රුපියල් 250ක්, 500ක්, 1000ක් වශයෙන් දෙන්නේ. ඒ මුදලත් හැමෝටම ලැබෙන්නේ නැහැ. අපි ෆෝම් පුරවලා බාරදුන්නාම අරමුදලේ මුදල් නැහැ කියලා ගොඩක් අයව හරවලා එවනවා.’
පේ්රමතිලක මහතා එසේ පැහැදිලි කරන්නේය. අප ඉහත පෙන්වාදුන්නේ දෘශ්යාබාධිතයන්ගේ පුනරුත්ථාපන අරමුදලේ තත්වයයි. එම ආයතනයට ලැබෙන මුදල් නැවත භාණ්ඩාගාරයට හරවා යැවෙන අන්දමයි.
‘මම ආබාධිත දරුවන්ට වසර ගණනාවක් වැඩ කරලා තියෙනවා. මගේ සේවා කාලයෙන් වසර 14ක් අඳබිහිරි පාසල්වල ඉගැන්වුවා. මගේ අත්දැකීම තමයි ආබාධිත දරුවන් ගුරුවරුන් ගණන් ගන්නේ නැහැ. ඒ ළමයින්ට සලකන්නේ නැහැ. මුලින්ම අපි කරන්න ඕනෑ ආබාධිත දරුවන්ටත් අනෙක් දරුවන්ට වගේම සලකන එක. ඔවුන්ටත් අධ්යාපනයෙන් අනාගතයක් ඇති බව පිළිගන්නා එක. අධ්යාපනය ලබාගැනීමට අවස්ථාව සලසන එක.’
එහෙත් ඔහු පෙන්වාදෙන්නේ බොහෝ ආබාධිතයන්ට රජයේ ආයතන නොසලකන බවයි. සත්යාගේ බැංකු අත්දැකීම වැනිම අත්දැකීමකට පේ්රමතිලක මහතා මුහුණදෙන්නේ නිවසට විදුලිය ලබාගත් අවස්ථාවේදීය.
‘මගේ නිවසට විදුලිය ලබාගැනීමට අයදුම් කරන්න මම විදුලිබල මණ්ඩලයට ගියා. එහි සිටි මහත්වරු මගෙන් ඇහුවා ඔයා අන්ධයිනේ, ඔයාට මොකටද කරන්ට් එක කියලා.’ ඔහු කෙටියෙන් ඒ අත්දැකීම විස්තර කළේ එලෙසය.
ප්රවාහනයේදී මුහුණදෙන අපහසුතා ගැන ඔහු කෙටියෙන් විස්තර කළේය.
‘කහඉරි හඳුනාගන්න පහසු ක්රමය තමයි කහඉර ළඟ යකඩ පටියක් දැමීම. දුම්රිය මාර්ග පාරේ හරස්වෙන තැන්වලටත් එවැනි යකඩ පටියක් දැමීම සුදුසුයි. මොකද සාමාන්ය අයට පෙනෙන මාර්ග සංඥා අපට පෙනෙන්නේ නැහැ. බස් සම්බන්ධයෙන් තත්වය නම් ඉතාම නරකයි. අන්ධ කෙනෙක් දැක්කාම බස් නවත්වන්නේ නැතිව යන අය ඉන්නවා අපව කරදරයක් කියලා.’
ලංකාවේ සමාජය තවමත් ආබාධිත පුද්ගලයන්ට ඇති හැකියාවන් පිළිබඳව අවබෝධයකට පැමිණ නැත. ශරීරයේ එක් අංගයක් ආබාධිත වූ පළියට යම් පුද්ගලයෙකු සමාජයට අවැඩදායක පුද්ගලයෙක් වන්නේ නැත. ඔවුන්ට ගමනක් බිමනක් යෑමටත්, රජයේ සේවාවක් ලබාග ැනීමටත්, ආර්ථික කටයුතුවල යෙදීමටත් තවෙකෙකුගේ සහාය පැතීමට සිදුවීම ඛේදවාචකයකි. ඒ යුගය පසුකර ලෝකය බොහෝ ඉදිරියට ගොස් හමාරය. අද ආබාධිතයන් තනිව ලෝකය ජයගන්නා යුගයක් බිහිව ඇත. තාක්ෂණය ඔවුන්ට සහාය දැක්වීමට ඉදිරිපත් වී ඇත.
එහෙත් තවම අපි ‘අන්ධයා අලියාගේ හැඩ කීවා සේ’ වැනි යෙදුම් පාවිච්චි කරමින් සිටිමු. කොරා, කණා, අන්ධයා, බීරා වැනි වචන පාවිච්චි කරමින් ආබාධිත වීම පිළිබඳ පැරණි ආකල්ප සමඟ ජීවත්වෙමු. ඒ තත්වයෙන් සමාජය මිදී ඉදිරියට යා යුතුය. එයට නායකත්වය දිය යුත්තේ ඉදිරිය දකින දේශපාලන නායකත්වයක් විසින්ය.
ඉදිරියට එන්නේ ජනාධිපතිවරණ සමයයි. ඡන්ද කුට්ටි ගණන් හදන සමයයි. ආණ්ඩුවේ ජනාධිපති අපේක්ෂකයෙකු ආබාධිත ජනගහනය ලක්ෂ 17කට ආසන්න බව අවබෝධ කරගෙන ඒ ඡුන්ද ලබාගැනීමේ ප්රාර්ථනාවෙන් හෝ මේ ගැටලූවලට විසඳුම් ලැබෙන ක්රමයක් ඇතිකිරීම යහපත්ය. සුළු විසඳුම් නොව, ආබාධිත ප්රජාව යනු කිසිවක් කරගත නොහැකි ප්රජාවක් නොවන බව අවබෝධ කරගනිමින් ජාතික ප්රතිපත්තියක් ඇති කරගැනීම අත්යවශ්ය කාරණයකි.
