ඉහත මාතෘකාව මා සකස් කරගත්තේ පීටර් වයිස්ගේ මරා-සාද් නාට්යයේ සුගතපාල ද සිල්වාගේ සිංහල පර්වර්තනයයේ එන ”විප්ලවයෙන් සිව් වසකට පසුවා!” යන පැදි පෙළ ඇසුරෙනි. මරා-සාද් නාට්යය තුළ අපට හමුවන්නේ ප්රංශ විප්ලවය පමණක් නොව ”විප්ලවය” පිළිබඳ පවත්නා සමස්ත ආකෘතිය ම තියුණු ලෙස ප්රශ්න කෙරෙන හා විමසා බැලෙන කතිකාවකි.
1953 හර්තාලයට වසර 65ක් ගත වී ඇත. එය ප්රංශ විප්ලවය තරමට ම නොවුණ ද, ලංකාවේ දේශපාලන ඉතිහාසය තුළ වැදගත් සිදුවීමකි. සමහර විට මා සිතන ආකාරයට එහි වැදගත්කම ඇත්තේ ලංකාවේ පැරණි වාමාංශිකයන්, විශේෂයෙන් ම සමසමාජ පක්ෂයට සම්බන්ධ පිරිස් ඒ පිළිබඳ සිතන ආකාරයට වඩා තරමක් වෙනස් ආකාරයකටයි. මේ සම්බන්ධ කතිකාව මම පසුගිය සතියේ සටහනින් දයාපාල තිරාණගම සහෝදරයාගේ අදහස් සම්බන්ධව ඉදිරිපත් කළ විවේචනය සමඟ ද සම්බන්ධ කොට මෙය සලකා බලන ලෙස මම ඔබට ආරාධනා කිරීමට කැමැත්තෙමි.
1953 හර්තාලය මා සලකන්නේ ලංකාවේ පැරණි වාමාංශික ව්යාපාරයේ තාර්කික අවසානය සලකුණු වූ සිදුවීම ලෙසටයි. මා එසේ කියන්නේ ඇයි?
වාමාංශික ව්යාපාරය ආරම්භ වී ටික කලක් ගතවන විට එය මූලික දේශපාලන ක්රියා දෙකක් වටා කේන්ද්රගත වීම දක්නට ලැබුණි. එක් ක්රියාවක් මැතිවරණවලට ඉදිරිපත් වීමයි. විශේෂයෙන්ම සාම්ප්රදායික ආධිපත්ය රටාවට ප්රතිවිරුද්ධව සංවිධානාත්මකව මැතිවරණවලට ඉදිරිපත්වීම මුල් කාලයේ දී සිදුකෙරුණේ වාමාංශික පක්ෂ අතිනි. මේ ප්රවණතාවේ සාර්ථකත්වයේ උච්ඡුතම අවස්ථාව ලෙස අපට සැලකිය හැක්කේ 1947 මහ මැතිවරණයයි. මේ මැතිවරණයේ දී වැඩිම ආසන ප්රමාණයක් දිනාගත් පක්ෂය වුණේ එක්සත් ජාතික පක්ෂය වුණත්, එය නවීන දේශපාලන පක්ෂයක් ලෙස ලබාගත් ජයග්රහණයකට වඩා සාම්ප්රදායික දේශපාලන ආධිපත්ය ක්රමය තුළ එජාපය ලෙස සංවිධානය වී සිටි පිරිස් ලැබූ ජයග්රහණ ලෙස සැලකිය හැකියි. වෙනත් ආකාරයකට කියනවා නම් ඒවා අදාළ අපේක්ෂකයන් පුද්ගලයන් ලෙස ලැබූ ජයග්රහණ වේ. මේ මැතිවරණයේ දී ස්වාධීන අපේක්ෂකයන් 21 ක් පමණ මන්ත්රීන් ලෙස තේරී පත් වූ බව ද මතක තබා ගැනීම වැදගත්.
පශ්චාත් යටත් විජිත සමය තුළ ලංකාවේ ප්රභූ දේශපාලනය පක්ෂ ක්රමය තුළට ගොනු වීමත් සමගම, ඊට මුහුණ දීමට වාමාංශික පක්ෂවලට හැකි වන්නේ නැත. 1977 වන විට වාමාංශික පක්ෂවල පාර්ලිමේන්තු බලය මුළුමනින්ම අහෝසි වී යන්නේ එබැවිනි.
මැතිවරණ සඳහා තරග කිරීමට අමතරව දේශපාලන ක්රියාකාරිත්වයේ නියැලීම සඳහා වාමාංශික පක්ෂ විසින් අනුගමනය කරනු ලැබූ අනෙක් ක්රියාමාර්ගය වූයේ විවිධ ඉල්ලීම් මත මහජනයා සාමූහික වශයෙන් සංවිධානය කොට විවිධ සාමූහික දේශපාලන ක්රියාකාරකම් සඳහා පෙළඹවීමයි. වාමාංශික දේශපාලන පක්ෂ තමන් අපේක්ෂා කරනු ලැබූ ඉලක්ක වෙත ගමන් කිරීමට තෝරාගෙන තිබුණේ මූලික වශයෙන් මේ මාවත් දෙක බව පෙනෙන්නට තිබුණි. සාමාන්යයෙන් රාජ්ය බලය අත්පත්කර ගැනීම වාමාංශික කතිකාව තුළ ඉතා කේන්ද්රීය දේශපාලන ඉලක්කයක් ලෙස හඳුනා ගනු ලැබ තිබූ තත්වයක් තුළ, රාජ්ය බලය අත්පත් කරගැනීම සඳහා වාමාංශික ව්යාපාරය සතුව පැවැතියේ මේ ක්රියාමාර්ග දෙක බවට කෙනෙකුට තර්ක කිරීමට පුළුවන.
මේ අනුව ගත් කල්හි 1947න් පසුව මැතිවරණ මගින් රාජ්ය බලය අත් පත් කරගැනීම සඳහා තිබූ හැකියාව අහෝසි වී ගිය බවට තර්ක කළ හැකිය. එහෙත්, වාමාංශික ව්යාපාරයට මේ අසාර්ථකත්වය තේරුම් යන්නේ 1960න් පසුව බව පෙනේ. ඒ තනිව පාර්ලිමේන්තුවේ බලය අත්පත් කරගැනීම සඳහා දියත් කරනු ලැබූ අසාර්ථක මැතිවරණ ව්යාපාරයකින් පසුවයි. ඇත්ත වශයෙන්ම 1960 දී සිදුවුණේ 1947 දී දේශපාලන පියවි ඇසට පෙනෙන්ට නොතිබුණු තත්වයක්, විශාලනය වී පියවි ඇසට පෙනෙන්නට ගැනීම පමණි.
1953 දී සිදු වූයේ කුමක්ද? මගේ අදහසට අනුව 1953 දී සිදු වූයේ බහුජනයා සාමූහික වශයෙන් සංවිධානය කොට රාජ්ය බලය ලබා ගැනීමට තිබූ හැකියාවේ සීමාව පෙන්නුම් කෙරීමයි. ඇත්ත වශයෙන්ම වාමාංශික පක්ෂ ප්රකාශ කළේ හර්තාලය තුළ රාජ්ය බලය අත්පත් කරගැනීමේ අරමුණක් නොතිබූ බවයි. කෙසේ වෙතත් වාමාංශික ව්යාපාරයේ රැුඩිකල් විවේචකයන් විසින් ඉදිරිපත් කරනු ලැබූ විවේචනය වූයේ, මේ අවස්ථාවේ දී වාමාංශික පක්ෂවලට රාජ්ය බලය අත්පත් කරගැනීමට නොහැකි වූයේ ඒ සදහා වූ නිවැරදි දැක්මක් ඊට නොතිබූ නිසා බවයි. අපි ඒ පිළිබඳව ඉදිරි සතියේ සාකච්ඡා කරමු.
නිර්මාල් රංජිත් දේවසිරි
