ශ්‍රීමත් විද්‍යාධර් සුරජ්ප්‍රසාද් නායිපෝල් පසුගිය එකලොස්වැනිදා භෞතිකව මෙලොව හැරගියේය. ඉන්දීය සම්භවයක් ඇති, ට්‍රිනිඩෑඩ් වල ඉපදුණ එංගලන්තයේ ජිවත් වූ සාහිත්‍ය ලෝකයේ වීස්. එස් නායිපෝල් ලෙස ප්‍රසිද්ධියට පත් ඔහු දඩබ්බරයෙකි. රළු ගති ඇත්තෙකි. එසේම ලෝකයෙන් අඩක් අතැඹුලක් සේ ගෙන සාහිත්‍යකරණයේ යෙදුණු දුර්ලබ ගණයේ ගවේෂකයෙකි.
පහතින් ඇත්තේ Caribbean beat නම් වෙබ් අඩවියේ පළවුණු Jeremy Taylor විසින් ලියන ලද Guerilla Vs Naipual නම් දිර්ඝ ලිපියේ සංක්ෂිප්ත පරිවර්තනයකි.
එංගලන්තයේ ඔහු ජිවත් වූ පිටිසර බද ගම්මානයේ සිට ඔහුට නෝබල් සාහිත්‍ය සම්මානය ලැබූ බව දැන් වු දුරකථන ඇමතුමට ඔහු විනීතව පිළිතුරු දෙයි. ඔහු (සිය ‘නිවස’ ලෙස හැඳින්වූ) එංගලන්තයටත් තම ‘ආදිතමයන්ගේ’ දේශය ලෙස හැඳින් වු ඉන්දියාවටත් ඔහුගේ සාහිත්‍ය ඒජන්තවරයාටත් ඔහු ස්තූතිය පුද කරයි. ඒ 2001 වසරයි. 1972 වසරේ සිට නොනවත්වා එම සම්මානයට ඔහුගේ නම යෝජනා වුවද ඔහු එම සම්මානය ලැබීමට එතරම් සුදුස්සෙක් නොවන බවද එහිදි ඔහු සඳහන් කරයි. නමුත් ඔහු තමන්ගේ උපන් බිම වන ට්‍රිනිඩෑඩ් පිළිබඳ සඳහන් කිරීම ප්‍රතික්ෂේප කරයි.
වී.එස්. නායිපෝල් 1962 වසරේ සිය පළමු චාරිකා සටහන් සහිත කෘතිය වන Middle Passage ලිවීමත් සමඟ ඔහු ට්‍රිනිඩෑඩ් හි ඔහු තවදුරටත් ජනප්‍රසාදයට පත් පුද්ගලයෙකු නොවීය. “ට්‍රිනිඩෑඩ් අවශේෂය. මොට්ටය. නරුමය” ඔහු ලීවේය. “බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිතයක් වු බටහිර ඉන්දීය කොදෙව්ව කිසිවක් නිර්මාණය කළේ නැත….ඇමරිකානු- ස්පාඤඤයේ මෙන් එහි ශිෂ්ඨාචරයක් නැත. හයිටි හෝ ඇමරිකානු යටත් විජිත වල මෙන් ශ්‍රේෂ්ඨ විප්ලවයක් සිදු වුයේ නැත. එහි තිබුණේ වගාබිම්, සශ්‍රීකත්වය, පිරිහීම සහ නොසැලකා හැරීම..” මෙවැනි විනිශ්චයන් සදාකල් මතකයේ රැඳිණි, ඔහුගේ දයාන්විත නිරික්ෂණයන් අමතක විණි.
නායිපෝල් ඔහුගේ විනිශ්චයන් හෝ භාෂාව පිරිපහදු නොකරයි. අනෙක් අයගේ හැඟීම් ගැන වද වීම ඔහුගේ රාජකාරිය නොවෙයි. වසර ගණනාවක් තිස්සේ ඔහු සමහර පුද්ගලයින් ‘වඳුරා, අඳබාලයා, පෙන්දා’ වැනි වදන් වලින් ඇමතූ අතර සමහර රටවල් මුළුමනින්ම පාහේ ඔහු විසින් හැඳින් වුයේ “ වන ලැහැබ” වැනි වචන වලිනි. ඔහු ඉංග්‍රීසි භාෂාවට අදාළ පළමු උපාධිය ලැබූ ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්වවිද්‍යාලය ඔහු විසින් හැඳින්වුයේ ‘දෙකේ පංතියේ ප්‍රාදේශීය විශ්වවිද්‍යාලයක්’ ලෙසිනි. අප්‍රිකාවට ‘අනාගතයක් නැත’. අප්‍රිකානු සාහිත්‍ය ගත්විට එහි ‘ නවකතා බෙර වාදනයට පාවිච්ච කරගත හැකිය.’ බ්‍රිතාන්‍ය විසින් නයිට් පදවිය තැපැල් කන්තෝරුව හරහා අලෙවිකළ යුතු බවට යෝජනාවක්ද කළේය.( ඔහු එය කළේ ඔහු නයිට්ප දවියකින් පුදනු ලැබ, Sir Vidia Naipaul බවට පත් වීමට ප්‍රථමවය.)
ඔහු හා සම්මුඛ සාකච්ඡා කිරීමට එන ජනමාධ්‍යවේදීන් ඔහු ලැජ්ජාවෙන් ඇඹරීමට සලස්වයි, සූදානම් නොවූ ප්‍රශ්න අසන්නන් කෙරෙහි ඔහුගේ ඇති නොඉවසීම ක්ෂේත්‍රය තුළ කවුරුත් දන්නා කාරණයකි. ඔහු ජේන් ඔස්ටින් ගේ සිට ජේම්ස් ජොයිස් දක්වා සාහිත්‍ය ලෝකයේ විශිෂ්ටයින් ලෙස නම් දැරූ බොහෝමයක් දැවැන්තයින් කුණු කූඩයට විසි කොට ඇත. ද්වේෂ සහගතව කරන සංස්කෘතික විනාශයක් පිළිබඳ සඳහන් කරමින් අගමැති ටෝනි බ්ලේයාර් ටද දෙහි කැපුවේය. “ ඔහු තදින් කිපෙන කෙනෙක් විදියටයි කවුරුත් දන්නෙ” ඔහුගේ දෙවැනි බිරිඳ නදිරා කියන්නීය. “ඒත් හැබවින්ම එය ඇත්ත නොවෙයි.”
නායිපෝල්ගේ බොහොමයක් විවේචකයින් මතු කරන ඔහුගේ ‘දරුණු අපරාධ’ අතර ජාතිවාදය, මාන්නය, කාන්තාවන්ට වෛර කිරීම, යුරොපා කේන්ද්‍රීය අදහස් දැරීම, විශ්වාසය කඩ කිරීම ප්‍රධාන වෙයි. “අවංකභාවය වෙනුවෙන් ප්‍රශංසාවට ලක්වන විකාරූපි දත නියවීම” 1992 වසරේ සාහිත්‍ය සඳහා වු නොබෙල් සම්මානය දිනා ගත් ඩෙරික් වෝල්කට් නායිපෝල්ගේ හැසිරීම එසේ හඳුන්වනු ලබයි. ජමෙයිකා කින්කේඩ්(ඇන්ටිගුවානා ඇමරිකානු ලේඛිකාවකි) මෙසේ මොර ගසයි. “ ඔහු මාව කෝපාවිෂ්ඨ කරනවා. ඔහු පිළිබඳ මගේ තිබෙන්නෙ අංසවර නොදැමුණු සිතිවිලි ගොන්නක්.” එඩ්වර්ඩ් සයි‍ඩ් ඔහු පිළිබඳ හඳුන්වන්නේ මෙසේය. “ගතානුගතිකත්වය නඩත්තු කරන්නෙක් සහ ඔහු බිහිවුණු ලෝකය පිළිබඳ පිළිකුලෙන් සිටින්නෙක්”
නමුත් ලේඛකයෙකුට ඔහුගේ අවිනීතකම සහ දේශපාලනික සදොස්භාවයට නෝබල් සම්මාන ලැබෙන්නෙ නැත. නායිපෝල් සැබවින්ම අග්‍රගණයේ කෘති තිහකට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් සම්පාදනය කර ඇති සුවිශේෂි ලේඛකයෙකි. ඒවා බොහෝමයක්ම සාහිත්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ විශිෂ්ට කෘති ලෙස සැලකෙයි. නමුත් වරෙක ජනමාධ්‍යවේදියෙක් හින්දු කාන්තාවන්ගේ නළල‍ේ ඇති රතු තිතේ තේරුම කුමක්දැයි ඇසු ප්‍රශ්නයට “මගෙ ඔළුව හිස් කෝම්බයක්” යැයි පිළිතුරු දුන්නෙ ද මේ සම්මානනීය ලේඛකයාය.
නායිපෝල් ගේ සක්‍රිය නිර්මාණ දිවිය වසර හතළිස් පහක් පමණ තරම් දීර්ඝ එකකි. ඔහු ඒ කාලය තුළ ප්‍රබන්ධ, ඉතිහාස කතා, ස්වයංචරිතාපදාන, සංචාරක සටහන්, වාර්තා සහ මෙහි සඳහන් සාහිත්‍ය ශානරවල ලක්ෂණ සම්ම්ශ්‍රණයෙන් සුසැදි විවිධාකාරයේ මාදිලි ඔස්සේ සිය නිර්මාණ සම්පාදනය කොට ඇත. ඒ සඳහා ඔහුට මේ මිහිතලයේ පුළුල් පෙදෙසක පැතිරුණු දේශයන් ගණනාවක් පසුබිම් සැපයීය. කැරබියානු දුපත්, දකුණු අප්‍රිකාව, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය, එංගලන්තය, නැගෙනහිර සහ මධ්‍යම අප්‍රිකාව, අයිවරි කෝස්ට්, මොසැම්බික්, ඉරානය, පකිස්ථානය, ඉන්දියාව සහ මලයාසියාව ඒ රටවල් ගොන්නයි. මෙවැනි ආකාරයේ පුළුල් සාහිත්‍යයික වීර චාරිකාවක යෙදී ඇත්තේ ලේඛකයින් අතුරින් ඉතාමත් අතලොස්සක් පමණි. එසේම ඒ කිසිවකු නායිපෝල් තරම් ගැඹුරින් සහ නොදැමුණු ආකාරයෙන් ‘පශ්චාද් යටත් විජිත ලෝකය’ තුළ ඇති සැඟව ඇති සන්තාපය පිළිබඳ සොයා යාමක් සිදු කර නැත.
“නිසංසල බව පහව යයි” 1972 වසරේ මුරිසි දුපතේ දි ඔහු ලිවීය. “ බැරකූන(කළු වහලුන් තාවකාලිකව රඳවා තබන කුඩා කුටීර) පිරී ඇත. පලා යන සියලු මාවත් වසා දමා ඇත. මිනිසුන් අසහනයෙන් පෙළෙයි. අනතුරක් ගැන ඉවක් ඔවුනට නැත.” භාගෙට ‘තැම්බුණු’ සමාජයක ඇති දුබලතාව, පුපරායාමට සහ ප්‍රචණ්ඩතාවට එහි ඇති ශක්‍යතාව, අස්ථානගත වීම, අයිතිය උදුරා ගැනිම, සංක්‍රමණිකයා, පිටුවහලා, බඩගිනිකාරයා – ‘ගෝලීය’ තත්වයක මෙවැනි මුග්ධ අඳුරු පෙදෙසක් ඔහුගේ වාසභුමිය විය. ඔහු අවර ගණය, වියවුල්බව, කුසීතබවට එ‍රෙහිව ගරිල්ලා යුද්ධයක් දියත් කළේය: නිදහස සහ ගෞරවය දිනා ගත හැක්කේ ක්‍රියාත්මක වීම මඟිනි. නායිපෝල් විසඳුම් ප්‍රදානය කළේ නැත. නායිපෝල් ට අනුව ඔහු රෝග මූලය ස‍ොයාගන්නෙකු මිස චිකිත්සකයකු නොවේ. ඔබට ඔහු හා එකඟ නොවී සිටිය හැකිය, ඔහුගේ රළු හැසිරීම් පිළිබද පැමිණි කළ හැකිය. ඔහුගේ ප්‍රකෝපකාරි මත දැක්වීම හෙළා දැකිය හැකිය, එහෙත් ඔබට ඔහුගේ නිර්මාණ මඟ හැර යා නොහැක.
නායිපෝල් යනු භාවාත්මක පැවැත්ම උදෙසා ලිවීමට උත්තතේජනය ලැබ නිර්මාණකරණයේ යෙදුණු ලේඛකයන්ගෙන් කෙනෙකි.
ට්‍රිනිඩෑඩ් හිදී ඔහු ගතකළේ නොසන්සුන් ළමා කාලයකි. ඔහුගේ මව ද්‍රෞපදි කපිල්දෙව්, බ්‍රාහ්මණ උගත් පොහොසත් පරම්පරාවකින් පැවත එන කාන්තාවකි. ඔහුගේ පියා සීප්‍රසාද් නායිපෝල් හුදකලාව ප්‍රියකළ අයෙකි, බ්‍රාහ්මණ පණ්ඩිත්වරයෙකු වීමට උත්සාහ දැරූ මුත් අතරමඟදි සිය අදහස වෙනස් කොට ගෙන, හින්දු ප්‍රතිසංස්කරණවාදයට සහය දැක්වීමට පටන් ගත් අතර අවසානයේදි ඔහු ජනමාධ්‍යවෙිදියකු ලෙස සිය ජිවිකාව කළේය. ඔහුගේ දෙමව්පියන්ගේ පවුල් දෙකටම බ්‍රාහ්මණ සම්භවයක් තිබුණ අතර 1880 දි පමණ ඔවුන්ගේ ආදිමතයන් ට්‍රිනිඩෑඩ් වෙත පැමිණ ඇත්තේ ගිවිසුම්ගත කම්කරුවන් ලෙසය.
කැඩී බිඳි විසිරු‍නු පිළිවෙලක් නැති පවුලේ ජීවිතයත්, නිරන්තරයෙන් පදිංචිය වෙනස්කිරීමත්, ඉන්දියානු ලෝකය පිටස්තර ක්‍රියෝල (බටහිර ඉන්දිය, මධ්‍යම හෝ දකුනු අමෙරිකාවේ යුරෝපිය සම්භවයක් ඇති) ලෝකයෙන් වැසි පැවතීමත්, සිය පියාගේ නොසතුට යන සියල්ලම, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ එහි ජීවිතය පිළිබඳ නායිපෝල් සතු දැක්මට රුව ගුණ සැපයුවේය. “මගේ පාසල් ජීවිතය පමණක් පිළිවෙලක් ඇතිව සිදුවිය” ඔහු ලීවේය. ඔහුගේ පවුල් ජිවිතය “ බලය ඉතාමත් වැදගත් කොට සලකන ආඥාදායක පාලනයක ක්ෂුද්‍ර මොඩලයක් විය. මම ඒ නිසා ඉන් මෑත් වී සිටිමට උත්සාහ කළෙමි. එය සැබවින්ම ලෝකය, එහි කෘරත්වයේ ස්වභාවය පිළිබඳ කෙරුණු පෙර හඳුන්වාදීමකි. එය මට හුදකලා, මිනිිසුන්ගෙන් නොපිරුණු.. මා වටා තරමක අවකාශයක් ඇති වෙනත් ආකාරයක ජිවිතයක් වෙනුවෙන් ආශාවක් මා තුළ ඇති කළේය”
1940 වන විට ට්‍රිනිඩෑඩ් හි ජිවිතයෙන් පැන යාමට ඔහු තුළ තිබු ආශාව උච්චතම අවධියට පැමිණ තිබුණි. ඔහු 1983 වසරේ සම්මුඛ සාකච්ජාවකදී ඒ පිළිබඳ මෙසේ මතකය අවදි කළේය. “මම එහි කාළගුණයට, එහි හිරුගේ ආලෝකයට අකැමති වුණා. එහි රස්නෙට, මට එහිදි වැළඳුණු ඇඳුම රෝගයට මම කැමති නැහැ. මා වටා තිබුණ වර්ගවාදි පීඩනයට, මට ඇසුණු සංගීත නාදයට මම අකමැති වුණා. මට ඇසුණු ඝෝෂාවට මම කොහෙත්ම ඇළුම් කළේ නැහැ. මට දැනුනෙ මම වැරදි තැනක ඉන්නවා වගේ හැඟීමක්.”
අවසානයේදි1950 වසරේදි ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්වවිද්‍යාලට ශිෂ්‍යත්වයක් ලැබීමෙන් ඔහුට ට්‍රිනිඩෑඩ් වලින් පැන යාමට අවස්ථාව උදා වු‍යේය. එතැන් පටන් කැබිලිති වු ළමා කාලය පසෙක තිබියදී, ඔහුගේ ජිවිතයේ ප්‍රධාන ඉලක්කය වු ලේඛකයකු වීම හඹා යාමට අවශ්‍ය ආත්ම විශ්වාසය ඔහු සෙමින් ගොඬ නඟා ගත්තේය.
ඔහු ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්වවිද්‍යාලයේ ඉගෙන ගන්නා අතරවාරයේ The Shadow’d Livery නම් නවකතාවක් ලීවේය. “මම හිතන්නෙ මම දැන් ලේඛකයෙක් වෙලා. ලියන්න ලියන්න මට තව තවත් ලියන්න ඕනැ වෙනවා. ඒත් මම ලියන එක විඳින්නෙ නම් නැහැ.” ඔහු වරෙක සඳහන් කළේය.
1951 වසරේදි ඔහුගේ එම නවකතාව ප්‍රකාශයට පත් කිරීම ප්‍රතික්ෂේප කෙර‍ිණි. ඔහු මානසික අවපීඩන තත්වයකට ගොදුරු විය. නිවැසියන්ගේ වියෝගය, අධික හුදකලාව ඔහුව තව තවත් ඔත්පළ කළේය. මේ දුෂ්කර කාල‍යෙදි ඔහුට සිය අනාගත පළමු බිරිඳ පැට්‍රිෂියා ඇන් හේල් ව මුණ ගැසෙයි. ඔවුන් 1955 වසරේ විවිාහ ජිවිතයට ඇතුළත් වුහ. එවිට ඔහුට වයස අවුරුදු විසි දෙකකි.
1953 වසරෙදි ඔහුගේ පියා මිය ගියේය. ඉන්පසු ට්‍රිනිඩෑඩ් පැමිණ එහි ජීවත්වන්නැයි නිවැසියන්ගේ බලවත් ඉල්ලීම ට ඔහු කෙසේවෙතත් අවනත වුයේම නැත. ඔහු ජිවිකාව උදෙසා ගොවිපළවල වැඩකලේය, ශබ්ද‍කෝෂ අලෙවි කලේය, ඉන්දියාවේ රැකියාවක් සදහා ඉල්ලුම් කළේය. ලන්ඩන් නගරයට ගොස් බිබිසි හි ර්ධකාලීන රැකියාවක් කළේය. “මම ලේඛකයෙකු විදියට සාර්ථක වෙන්න යන්නෙ. මම ඒක දන්නවා. මම ඒ ශක්‍යතාව වෙනුවෙන් අනාගතේ හැමදෙයක්ම පරදුවට තියලා තියෙන්නෙ. අවංකවම කිව්වොත් කුමක් හෝ විශාල දෙයක් සිදු වෙයි කියලා මම බලාපොරොත්තුවෙන් ඉන්නවා.” ඔහු ලීවේය.
1955 වසරේදි එය සිදු විය. එකවරම ට්‍රිනිඩෑඩි හි ජීවිත කළමනා ඔහුගේ මනසේ නළියන්නට විය. සති හයක් ඇතුළත ඔහු Miguel Street කෘතියේ එන කතා සියල්ලම ලියා අවසන් කලේය. එහි වුයේ ඔහු ළමා කාලය ගත කළ ඩොක්සයිට් වීදියේ ජිවත් වු විචිත්‍ර, හාස්‍යජනක, උද්යෝගි, විටෙක අභව්‍ය වු මිනිසුන්ගේ කතාන්දරයි. එම ප්‍රහසනය නායිපෝල් නොනවත්වා වද වන කරණා වලින්ද බර වී ඇත: නිරන්තර වෙනස් වීම, වාර්ගික සම්මිශ්‍රණය, අනුකරණය, කඩවුණු පොරොන්දු, රැවටීම්, කිසිවක් අත්පත් කර නොගැනීම, කිසිවක් දිගු කල් නෙැපැවතිම. එය සැබවින්ම අව්‍යාජ කැරබියානු සාහිත්‍යයේ හඬයි: ශූර හාස්‍ය උපදින මතුපිට කතාව, තියුණු පැහැදලි සංවාද, හැඟීම් විරහිත නිරායසයෙන් පැනනැඟන වගන්ති, අඳුරු උත්ප්‍රාසාත්මක යටි පෙළ අරුත්.
එම වසරේ දෙසැම්බර් මාසයේ අන්ද්‍රෙයි ඩච් නම් ප්‍රකාශයා ඔහුගෙු පළමු නවකතාව වන Mystic Masseur කෘතිය ප්‍රකාශයට පත් කිරීමට එකඟවුවා පමණක් නොව, ඉන් පසුව The Suffrage of Elvira සහ Miguel Street කෘති ද්විත්වයද කෙ‍ටි කාලයක් තුළ ඔවුන් විසින් ප්‍රකාශයට පත් කළේය. නායිපෝල් ඉන් පසුව වෙන කිසිවකුටවත් වැඩ කළේ නැති අතර වෙන කිසිවකුට තම නිර්මාණ ප්‍රකාශණය සදහා බැගෑපත් වුයේ ද නැත. “එය මට මගෙන්, මිනිසුන්ගෙන්, අඬදබර, එදිරිවාදිකම් සහ තරඟයෙන් නිදහස අත්පත් කරදුන්නේය. මට දැන් සතුරන්ද, තරඟකාරයින්ද, ස්වාමිවරුන්ද නැත. මම දැන් කිසිවෙකුට බය නැත.”
නායිපෝල්ගේ මුල්කාලින උසස් කෘතියක් ලෙස සැලකෙන්නේ ඔහුගේ ළමා කාලයේ අත්දැකිම් පසුබිම් කොටගෙන ලියු යථාර්තවාදී නවකාතවක් නව A House for Mr Biswas නම් කෘතියයි. ව්‍යාකූල මනසක් ඇති මෝහන් බිස්වාස් ප්‍රායෝගිකවත්, රූපකාත්මකවද තමන්ගේම නිවසක් පිළිබඳ සිහින මවන නායිපෝල්ගේ පියා සීප්‍රසාද් නායිපෝල්ගේ චරිතය නිරූපණය කරයි. කලහාකරී තුල්සිවරු යනු කපිල්දේව් පරම්පරාවයි. තරුණ ආනන්ද් බිස්වාස් යනු කුඩා නායිපෝල්ය.(“ඔහුගේ උපහාසය සහිත සංවේදිතාව ඔහුව සිය වටපිටාවෙන් ඈත් කොට තැබුවේය. උපහාසය පිළිකුලට මඟ කියු අතර වහ වහා තමන් වෙත නැඹුරු වී ජිවත් විම තමන්ගේ ගති ලක්ෂණ වල කොටසක් විය. ඒ නිසා ඔහු තුළ ආත්ම විශ්වාසය භංග වීම, තමන් තමන් තුළ ආරක්ෂා වීම සහ දිගු කාලීන හුදකලාව ඇති කලේය. නමුත් එය ඔහුව නොබිඳුණු මිනිසෙක් කළේය.”)
ලේඛකයෙකුගේ ජීවිතේ මුල්කාලීන කෘති ඔහුගේ සාර්ථකත්වයේ මුලික සරු බීජ වුවත් ඒම කෘති හරහා එකවරම වානිජමය සාර්ථකත්වයකට ලඟා විය නොහැකිය. නායිපෝල් 1958 දි, වසර පහක් තුළ ඔහු කෘති තුනක් ලියා පළ කලද ඔහුට උපාය ගැනිමට හැකි වුයේ ස්ටර්ලින් පවුම් තුන්සියයක් පමණක් බව පැමිණිලි කළේය. 1975 වසරේ Guerrillas කෘතිය ප්‍රකාශයට පත් වනතුරු ඇමරිකාව එක්සත් ජනපදය තුළද ඔහු ප්‍රසිද්ධියට පත්ව තිබුණේ නැත. ඒ වන විට පොත් ලිවීම සඳහා ට්‍රිනිටෑඩ් ප්‍රස්තූතයන් යොදාගැනීම සම්බන්ධයෙන් ඔහු විඩාබරව ද සිටි‍යේය.
ඉන් අනතුරුව ඔහු සංවර්ධනය වෙමින් පවතින අනෙකුත් දේශයන් සොයා යාම ආරම්භකළේය. ඔහුගේ ආදිතම මව්බිම වු ඉන්දියාවේ වසරක් ගතකරමින් එම රටත් ඔහුගේ ඉන්දියානුභාවයත් ගවේෂණය කරමින් An Area of Darkness නම් කෘතිය සම්පාදනය කළේය. ‘මේ ගම්මානය සැබෑවකි. ට්‍රිනිඩෑඩ් යනු රැවටීමකි. මුලාවකි.”
නායිපෝල් ඒවනවිටත් එංගලන්තය ගැන ලිවීම පිළිබඳ දෙගිඩියාවෙන් පසුවුණේය. ඔහු එංගලන්තය දුටුවෙ සංවෘත, පුද්ගලික, පිටස්තරයෙකු‍ට ඇතුළු විමට ඉතාමත් දුෂ්කර සමාජයක් ලෙසය. එම නිසා එංගලන්තයේ තහවුරු වීමට තවදුරටත් ‘ප්‍රාදේශිය ලේඛකයකු’ ලෙස නොඉඳ එංගලන්තයේ ප්‍රධාන සාහිත්‍ය ධාරාවට ඇතුළ විය යුතු බව ඔහු තේරුම් ගත්තේය. 1962 දි ඔහු කාෂ්මීරයේ ජීවත් වෙමින්, මුළුමනින්ම ඉංග්‍රීසි පසුබිමක් සහ චරිත යොදාගත් කනස්සලු සහගත සහ බැරෑරුම් Mr Stone and the Knights Companion නම් කෘතිය නිර්මාණය කළේය. නමුත් එය පෙර කෘතින් මෙන් බහුලව කියැවුයේත්, නිසි අගයුමක් ලැබුවේ ද නැත.
ඔහු එතෙක් ලියු කිසිදු කෘතියක් තුළින් ඔහුගේ ජීවිතයේ මධ්‍ය ලක්ෂය සොයා ගැනීමට ඔහුට නොහැකි විය. ඔහු උපන් බිමේදි, සිය ආදිතමයන්ගේ බිමේදි ඔහුට ඔහු පිටස්තරයෙකු ලෙස දැනෙය.: ඉන්දියවේදි ඔහු බටහරිකරණයට ලක් වුවෙකි, බටහිරදී ඔහු වඩාත් ඉන්දියානුබව වැළඳ ගත්තෙකි. භාවාත්මක ලෙස ඉන්දියාව සහ ට්‍රිනිඩෑඩය ඔහුව ඔවුන්ගේ එකෙකු ලෙස ඔහුව වද්දා නොගනියි. ඔහු “ඔහුගේම හිස්බවට සහ භෞතිකව අතරමංවීමේ හැඟීමත් සමඟ” ලන්ඩනය සොයා ආවේය.
අනතුරුව ඔහු නැ‍ෙඟෙනහිර අප්‍රිකාවේ සංචාරය කරමින් 1966 වසරේ The Mimic Men ලියා පළ කළේය. The Mimic Men කෘතිය ලිවීමට ඔහු වසර දෙකක් ගතකළද එය අවසාන වු වහාම, ට්‍රිනිඩෑඩ් අඳුරු ඉතිහාසය තුළට කිඳා බහින එකිනෙකට සමීප අඛ්‍යාන ද්විත්වයක් ඔස්සේ දිගහැරෙන The Loss of El Dorado නම් කෘතිය ලිවීම ආරම්භ කළේය. ඔහු එහි පර්යේෂණ කටයුතු සඳහා වසර දෙකක් ගත කළේය. නායිපෝල්ට අනුව ඉතිහාසය පාවිච්චියට ගන්නා තුරු රාක්කයටක වී බලා සිටින යමක් නොවෙයි, එය නිර්මාණය කළ යුතුය, හාරා ග‍ොඩ ගතයුතුය, නැවත පරිකල්නයකළ යුතුය.”
1971 වසරේ රටවල් කිහිපයකු පදනම් කරගනිමින්, කතා තුනක් අඩංගු නායිපෝලි විසින් ලියන ලද කෘතිය In a Free State එම වසර සඳහා බුකර් සාහිත්‍ය සම්මානය දිනා ගත්තේය.
නායිපෝල් ලියූ ප්‍රබන්ධ නොවු කෘති අතර ඉන්දියාව ගැනු ලියු An Area of Darkness (1965), India: A Wounded Civilization (1977), සහ India: A Million Mutinies Now (1990) නම් කෘති ත්‍රිත්වයත්, බටහිර ඉන්දිය කොදෙව් දූපත් වල ජීවත් වූ යුරෝපා ප්‍රජාව පිළිබඳ ලියැවුණු The Five Societies—British, French, and Dutch—in the West Indies (1963) කෘතියත් ඉස්ලාම් ධර්මය පිළිබඳ අධ්‍යනයක් ලෙස ලියු Among the Believers: An Islamic Journey (1981) වැදගත් වෙයි. ඔහු 1989 වසරේ නයිට්පදවියකිනු පුදනු ලැබුවේය.
නායිපෝල් යනු සැබවින්ම අපගේ ලෝක ගෝලයෙන් අඩක්ම සුව පහසු ලෙස මිටි අත්ලට ගෙන සාහිත්‍ය කරණයේ යෙදුණු නිර්මාණකරුවෙකි. ඒ නිසාම ඔහුගේ සාහිත්‍ය ජීවිතය යන්තමින් හෝ කියවා අවසාන කිරීම එතරම් පහසු නැත. එය ඒතරම්ම් දිර්ඝය, ගැඹුරුය. පුළුල්ය. ඔහු සාහිත්‍ය කෘති තුළින් ඔහුගේ අනන්‍යතාව, ඔහුගේ අයිතිය ඔහුගේ නිජ බිම සොයා ගියේය.
සෑම පුද්ගලයෙකුටම තමන්ට පහසුවෙන් ජිවත් වීමට හැකි කලාපය සොයා යාමට සිදු වෙයි. තම උපන් බිමෙන් මුල් ඉදිරි ගිය අයෙකුට තමන් නොසිතූ විරෑ තැන්වල කරක් ගැසිමට සිදු විය හැකිය. එතරම් විෂ ඝෝර නොවූ භුමියකින් කෙළවර විම නායිපෝල් ගේ වරද නොවෙයි, අනෙක් අතට ඔහුගේ ක්‍රියාකලාපයන් නිසා සිදු වන මහජන ප්‍රකෝප වීම්, ඔහුගේ නොසරුප් හැසිරිම්, ඔහු විසින් කරන දේශානුරාගි පාරිශුද්ධත්වයන් පාගා දැමීම් සහ මිනිසුන් සහ ස්ථාන තිබෙන තත්වයෙන් බොහෝ වෙනස් විය යුතුය යන ඔහුගේ දැඩි මතය තුළින් ඔහුගේ නිර්මාණ විනිශ්චය නොකළ යුතුය. නායිපෝල්ගේ නිර්මාණ ඔහුට කිසි ලෙසකින් සුව පහසුව සහ ධෛර්යය ගෙන නොඑයි. ඔහුගේ නිර්මාණ කාර්යය සිය පාඨකයන් ඉදිරියේ ඔහුව නිරුවත් කරයි. කිසිදු අතරමැදි සංධානයකින් තොරව, ප්‍රතිඵලය කුමක් වුවත් ලේඛකයෙකු කාර්යය පළමුව මුළිමනින්ම ඔහු ඔහුටම අවංකව වීම ලෙස නායිපෝල් තීරණය කළේය.
කවුරු කැමති වුවත් නැතත් ඔහු කර ඇත්තේ එයයි.
සුභාෂිණි චතුරිකා
