ජනප‍්‍රිය පාසල් සංකල්පය වෙනස් කොට ළඟම පාසල හොඳම පාසල සංකල්පය ක‍්‍රියාත්මක කරන බව අධ්‍යාපන ඇමති අකිල විරාජ් කාරියවසම් ප‍්‍රකාශ කරමින් සිටියේ කාලයක පටන්ය. හිටපු ආණ්ඩුවද මහින්දෝන්මාදය සමග ‘මහින්දෝදය’ නමින් ගමේ පාසල් දියුණු කරන බවට කියමින් සිටියේය.
ඒ පොරොන්දු සැබෑ වීම වෙනුවට අපට දකින්නට ඇත්තේ ඒවා දේශපාලන උන්මාද පාඨ පමණක් බව පමණි. සංඛ්‍යා දත්ත විසින් පෙන්වන්නේ ළඟම පාසල හොඳම පාසල වෙමින් සිසුන් නැති ගැමි පාසැල් දියුණු වීම වෙනුවට තව තවත් ගැමි පාසල්වලින් සිසුන් ඈත්වෙමින් සිටින බව පමණි. අධ්‍යාපනය තරගයක් බවට පත්වෙද්දී විශාල බෑග් මලූ එල්ලාගෙන නගරවල පාසල් සොයාගොස් අධ්‍යාපන සිහිනය හඹායන සිසුන්ට අසාධාරණ අවස්ථා ඇති ක‍්‍රමයක් තවම ක‍්‍රියාත්මක වන්නේය. සැබැවින්ම කොළඹ කේන්ද්‍රීය ජනප‍්‍රිය පාසල්වල ගිණුම් පිරී ඇත්තේ ආදි සිසුන්ගේ, මාපිය සංගම්වල ‘පරිත්‍යාග’වලින්ය. ඉතින්, අධ්‍යාපන ප‍්‍රතිසංස්කරණ ඒ පාසල් ඉලක්ක කරගත් ඒවා නොව දුෂ්කර පාසල් ඉලක්ක කරගත් ඒවා විය යුතුය. විප්ලවය සිදුවන්නේ ඒවා වෙනස් කළහොත්ය. මෙතැනින් එහාට කතාවෙහි ඇත්තේ දත්ත ගොඩකි. එහෙත් යක්ෂයා සිටින්නේ දත්තවලය. ඛේදවාචකය දත්ත විසින් කියාපානු ලබන්නේය.
ජන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුවේ වෙබ් අඩවියෙහි ඇති 2017 වර්ෂයට අදාළ ලංකාවේ පාසල් පිළිබඳ වාර්තාව විසින් පෙන්වන්නේ කොළඹ කේන්ද්‍රීය සමාජයට නිතර නොපෙනෙන අධ්‍යාපනයේ සැබෑ ඛේදවාචකයයි. සිසුන්ට ප්ලාස්ටික් ඩෙස් පුටු දෙන්නට කතාකළත් ලංකාවේ පාසල් අතරින් 3%කට එනම් පාසල් 10,194ක් අතරින් 300කට පමණ තවම විදුලි පහසුකම්වත් නැත. පාසල් අතරින් 16% ප‍්‍රතිශතයකට ජල පහසුකම් නොමැති බව එම වාර්තාවෙහි එයි. පාසල් 1630ක් පමණ එවැනි පාසල් ඇත. එම වාර්තාව අනුව මධ්‍යම පළාතේ පාසල් අතරින් 23%ක්ද, ඌව පළාතේ පාසැල් අතරින් 26%ක්ද, වයඹ පළාතේ පාසල් අතරින් 25%ක්ද, උතුරු මැද පළාතේ පාසල් අතරින් 21%ක්ද ජල පහසුකම් නැතිව 2017 වර්ෂය ගතකර ඇත.
පාසලේ සියලූ සිසුන්ට එක් පරිගණකයක් හෝ අහිමි පාසල් බොහෝය. එහෙත් ඒ සම්පත් අහිමිව ඇත්තේ වැඩි වශයෙන් පිටපළාත්වල සිසුන්ටය. බස්නාහිර පළාතේ පාසල් අතරින් 69%ක ප‍්‍රතිශතයකට පරිගණක පහසුකම් ඇත. එහෙත් ඌව පළාතේ පාසල් අතරින් පාසල් 51%ක ක ප‍්‍රතිශතයක් පාසල්වල පරිගණක නැත. වයඹ පළාතේ පාසල් අතරින් 53%ක සිසුන්ට පරිගණක අධ්‍යාපනය ලබාගැනීමේ හැකියාව නැත. ලංකාවේ පාසල් අතරින් 45%කට පරිගණක පහසුකම් නැත.
ගමේ පාසල්වලට සිසුන් නොයන්නේ සම්පත් අඩු නිසාය. ගමේ පාසලට සම්පත් ලබාදුන් පසු සිසුන් ගමේ පාසලට යොමු වනු ඇත. අධ්‍යාපන ඇමතිගේ යහපත් ප‍්‍රතිපත්තිය එයයි. එහෙත් යහපාලන ආණ්ඩුවට අවුරුදු තුනක් ගෙවෙද්දී ඒ කියන දියුණුව සිදුව නැත. ඒ වෙනුවට කුඩා පාසලෙන් තව තවත් සිසුන් ඈත්වීම පමණක් සිදුව ඇති බව සංඛ්‍යා දත්ත පෙන්වයි.
එක් සිසුවෙකුගේ සිට සිසුන් 50 දෙනෙකු දක්වා සිටින පාසල් සංඛ්‍යාව 1,486ක් බව 2017 වර්ෂයේ වාර්තාවෙහි සඳහන්ය. ප‍්‍රතිශතයක් ලෙස14%කි. 2016 වර්ෂයේ වාර්තාවෙහි දැක්වෙන්නේ එවැනි පාසැල් තිබී ඇත්තේ 1,455ක් බවයි. එක වසරක් වෙද්දී සිසුන් 50ට අඩු පාසල් සංඛ්‍යාව 31කින් වැඩිවී ඇත. සිසුන් 50-100 අතර පාසල් සංඛ්‍යාව 2015 දී 1,538 කි. 2016 දී 1,543 කි. 2017 වාර්තාවට අනුව 156කි. 2017දී සිසුන් සීයට අඩු පාසල් ප‍්‍රමාණය රටේ පාසල් ප‍්‍රමාණයෙන් 30%ක ප‍්‍රතිශතයකි. ලංකාවේ පාසල් සංඛ්‍යාවෙන් අඩකට වඩා ඇත්තේ සිසුන් 200කට අඩු පාසල්ය. 2017 වර්ෂයේ සංඛ්‍යාව 5161කි. ප‍්‍රතිශතය 50.6%කි.
දිස්ත‍්‍රික් මට්ටමෙන් සිසුන් ප‍්‍රමාණය ගැන කතාකරද්දී මේ බෙදීම බරපතළ ලෙස පෙනෙයි. සිසුන් 15කට අඩු පාසල් 3ක් පමණක් කොළඹ දිස්ත‍්‍රික්කයේ ඇත. බදුල්ල දිස්ත‍්‍රික්කයේ 28කි. කෑගල්ල දිස්ත‍්‍රික්කයේ 24කි. යාපනය දිස්ත‍්‍රික්කයේ 24කි. වවුනියා දිස්ත‍්‍රික්කයේ 34කි. නුවර දිස්ත‍්‍රික්කයේ 15කි. ලංකාවේම සිසුන් 15ක්වත් නැති පාසල් 262ක් ඇත.
සිසුන් 16-30 අතර සිටින පාසල් කොළඹ ඇත්තේ 6ක් පමණි. නුවර 30කි. නුවරඑළියේ 31කි. යාපනයේ 27කි. වවුනියාවේ 28කි. කුරුණෑගල 32කි. බදුල්ලේ 38කි. රත්නපුරයේ 46කි. කෑගල්ලේ 54කි.
සිසුන් 31-50 අතර ප‍්‍රමාණයක් සිටින පාසල් කොළඹ ඇත්තේ 8ක් පමණි. නුවර දිස්ත‍්‍රික්කයේ 53කි. නුවරඑළියේ 41කි. යාපනයේ 54කි. කුරුණෑගල දිස්ත‍්‍රික්කයේ 73කි. අනුරාධපුර දිස්ත‍්‍රික්කයේ 65කි. බදුල්ල දිස්ත‍්‍රික්කයේ 48කි. මොනරාගල දිස්ත‍්‍රික්කයේ 48කි.
ගුරුවරුන් සංඛ්‍යාව පිළිබඳ දත්තද එබඳුය. එක් ගුරුවරයෙකු පමණක් සිටින පාසල් සංඛ්‍යාව 54කි. ප‍්‍රතිශතය 0.5% කි. මේ සංඛ්‍යාව 2016 වාර්තාවේ තිබුණු එක් ගුරු පාසල් 27ක සංඛ්‍යාව දෙගුණයකට ආසන්න ප‍්‍රමාණයකින් ඉහළ යෑමකි. ඒ වසරේ ප‍්‍රතිශතය 0.3% කි. ගුරුවරු දෙදෙනෙකු පමණක් සිටින පාසල් සංඛ්‍යාව 97කි. ගුරුවරුන් 3-9 අතර සිටින පාසල් සංඛ්‍යාව 2,979කි.
තවත් අපූරු කාරණයක් මේ වාර්තාව නිරීක්ෂණය කරද්දී පෙනෙයි. උපාධිධාරී ගුරුවරුන්, පුහුණුව ලද ගුරුවරුන්, නුපුහුණු ගුරුවරුන් සහ පුහුණු වෙමින් සිටින ගුරුවරුන් ලෙස ගුරු සේවයේ ගුරුවරුන් වර්ග කිහිපයකි. ඒ අතරින් උපාධිධාරී ගුරුවරුන් වැඩි සංඛ්‍යාවක් සිටින්නේ බස්නාහිර පළාතේය.
බස්නාහිර පළාතේ උපාධිධාරී ගුරුවරුන් 25,263කි. පුහුණුව ලද ගුරුවරුන් සංඛ්‍යාව 20,103 කි. නුපුහුණු ගුරුවරුන් සංඛ්‍යාව 261කි. පුහුණු වෙමින් සිටින ගුරුවරුන් සංඛයාව 50ක් පමණි. උපාධිධාරී ගුරුවරු ප‍්‍රමාණය පුහුණුව ලද ගුරුවරුන් ප‍්‍රමාණයට වඩා 5,000කින් පමණ බස්නාහිර පළාතේ වැඩිපුර සිටින්නෝය.
මධ්‍යම පළාත ගතහොත් උපාධිධාරී ගුරුවරුන් 13,548ක් වෙද්දී පුහුණුව ලද ගුරුවරුන් සංඛ්‍යාව 19,424කි. නුපුහුණු ගුරුවරුන් සංඛ්‍යාව 690කි. ඌව පළාතේ ගුරු සේවයට පුහුණුවෙමින් සිටින ගුරුවරුන් සංඛ්‍යාව 478කි. බස්නාහිරට එවැනි ගුරුවරුන් 50ක් පමණි. බස්නාහිරට මෙන් නොව ඌව පළාතට උපාධිධාරී ගුරුවරුන් ලබාදී ඇත්තේ 7949ක් පමණි.
පැහැදිලිවම සමස්ත ගුරුවරුන් සංඛ්‍යාවෙන් අනුපාතයක් ලෙස ගතහොත් බස්නාහිර පළාතේ ගුරුවරුන් අතරින් වැඩි ප‍්‍රතිශතයක් උපාධිධාරී ගුරුවරුන්ය. උපාධිධාරී ගුරුවරුන් අඩකට ආසන්න ප‍්‍රමාණයකි. 48,825ක් අතරින් 25,263 කි. රටේ සිටින උපාධිධාරී ගුරුවරුන් 106,756ක් අතරින් හතරෙන් එකකට මඳක් අඩු ප‍්‍රමාණයකි. පළාත් නවයක් අතරින් බස්නාහිර පළාතට ලොකු හැන්දෙන් බෙදෙන්නේ එහෙමය. නුපුහුණු ගුරුවරුන් ටික පිට පළාත්වලද උපාධිදාරීන් සහ දක්ෂ ගුරුවරුන් කොළඹ ජනප‍්‍රිය පාසල්වලටද ගෙන්වාගැනීම පුරුද්දක් වෙද්දී ළඟම පාසල අත්හැර දුර ඇති හොඳම පාසලට සිසුන් යොමුවීම වැළැක්විය නොහැක්කක් වන්නේය.
