චරිත හේරත්
මහාචාර්ය ලෙස්ලි ගුණවර්ධන හා මහාචාර්ය කේඑන් ඕ ධර්මදාස අතර පැවති 80 දශකයේ ලියැවුණු ‘සිංහයාගේ ජනතාව’ (The People’s of the Lion- debate) යන මාතෘකාවෙන් පටන්ගත් සංවාදය පිළිබඳව නැවත වතාවක් පසුවිපරමක් කරන්නට පසුගිය දිනක පේරාදෙනියේදී අපට හැකියාව ලැබුණි. මේ සාකච්ඡුාවේදී මට අමතරව මහාචාර්ය ලියනගේ අමරකීර්ති මහතාද අදහස් දැක්වීය. සාකච්ඡුාව සඳහා මවිසින් පිළියෙල කළ සටහනේ න්යායික කරුණු ඇතුළත් කොටසක් මෙවර තීරුලිපියට එක්කරන්නට සිතුවේ ජාතිකවාදය පිළිබඳ අපේ රටේ සංවාදය නැවත වතාවක් අලූත් කෝණයකින් පටන්ගන්නට සුදානම් වෙන බවක් පෙනෙන නිසාය. අනෙක් අතට අප අද සිටින මේ පසු-යුද්ධමය තත්වය වඩාත් හොඳ සමාජ තත්වයක් කරා වෙනස් කරන්නට නම් ජාතිකවාදය පිළිබදව අලූත් සංවාදයක් මෙරට තුළ සිදුකිරීම අත්යවශ්ය කාරණයක් බවද කිවහැකි නිසාය.
ගුණවර්ධන-ධර්මදාස සංවාදය පදනම් වන න්යායික ස්ථරයන් දෙස බැලීම මූලික වශයෙන් වැදගත්වන්නේ මෙම සංවාදයේ ප්රධාන විමර්ශන විෂය වස්තුව සංකල්පීය පැත්තෙන් තේරුම් ගැනීමට නම් එහි න්යායික ස්ථරයන් පිළිබඳව අවබෝධයක් තිබීම අවශ්යවන නිසායි. අනෙක් අතට එවැනි න්යායික හා සංකල්පීය වශයෙන් තේරුම් ගැනීමක් සිදුකිරීම ජාතිය හා ජාතිකවාදය කියන කාරණය පිළිබඳව ඓතිහාසික කරුණු පැත්තෙන් බැලීම තරම්ම වැදගත් දෙයක් ලෙසින්ද සැලකිය හැකිය. ඓතිහාසික දත්තයන් ඉදිරිපත් කිරීම මගින් ගුණවර්ධන හා ධර්මදාස තේරුම් කිරීමට උත්සාහ දරන කාරණයක මුල් පදනම තේරුම්ගැනීමට නම් එම කාරණය ගැටග ැසී ඇති න්යායික තත්වයන් තේරුම් ගැනීම ඉතාමත් වැදගත්ය.
මෙහිදී අපගේ අවධානය මුලින්ම යොමුවිය යුත්තේ ජාතිය යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ කුමක්ද යන ප්රශ්නයටයි. මේ සඳහා විවිධ තේරුම් ශබ්දකෝෂයන් සහ විශ්වකෝෂයන් වෙතින් ලබාගත හැකිය. ඒ අතරින් එක්තරා ආකාරයකට විශාල වශයෙන් යොදාගන්නා තේරුමක් ලෙසින් අපට පෙනීයන්නේ ‘සමාන ධර්ම (පිළිගැනීම්) ඇත්තන්ගේ සමූහය’ යන අදහසයි. තවත් පැත්තකින් සිංහල භාෂාවේ යෙදෙන ‘ජාති’ නමැති වචනයට නිරුක්තියක් පාලි භාෂාවෙන් සොයාගතහොත් කියැවෙන්නේ ‘යම් ජන්මයකට අයත්’ යන අර්ථයයි. තවත් පැත්තකින් ‘යම් පොදු විශ්වාසයක් හෝ පොදු විශ්වාස පද්ධතියක්’ පිළිගන්නා සාමුහිකත්වය යන අදහස ජාතිය යන පදය මගින් නියෝජනය වූ බවක්ද පෙනෙන බව පිළිගත හැකිය. මහාචාර්ය ධර්මදාස ඔහුගේ ‘ජාතිකානුරාගය’ නම් වූ කෘතියේ දක්වන්නේ ‘තමා යම් යම් කරුණු නිසා එකට බැඳීසිටිනවා’ යන අදහස ජාති යන පදයෙන් අදහස් වෙන බවයි. මේ ‘එකට බැඳීම’ කුමන කරුණු නිසා සිදුවූ එකක්ද සහ කුමන කරුණු පදනම් කරගනිමින් සිදුවූ දෙයක්ද යන කාරණය මෙහිදී විමසා බැලීම වැදගත්ය. එසේ ‘එකට බැඳීම’ සඳහා අප විසින් පිළිගනු ලබන ‘පොදු පිළිගැනීම් පද්ධතිය’ යනු අප විසින්ම ‘යම් සමාජ දේශපාලන සන්දර්භයක නිර්මාණය කරගත් දෙයක්ද’ එසේත් නැතිනම් ‘යම් සාරයක් සහිතව අඛණ්ඩව ගලාගෙන පවතින්නා වූ දෙයක්ද’ යන කාරණය මේ සමග බැඳී ඇති බව අවධානයට ගැනීම වැදගත්ය. ජාතියේ ආරම්භය පිළිබඳව පසුකාලීනව ඉදිරිපත් වූ අදහස් දෙකක් වන නූතනවාදය(Modernism) හා ආදිකෘතවාදය Primordialism) පදනම් වන්නේ පිළිවෙළින් මේ අදහස් දෙක මතය.
මෙසේ එකට බැඳීසිටීම යනුම ‘යම් අභියෝගයක් හමුවේ පොදු අරමුණක් හරහා එකතුකිරීමක්’ නම් එසේ එකතු කිරීම සඳහා එක් මහා පොදු සාධකයක් (කොන්දේසියක්) අනෙක් සාධකවලට ඉහළින් (එකිනෙකා වෙන්කරන කුලය, පළාත වැනි සාධකවලට ඉහළින්) තිබෙනවාද කියන කාරණය විමසීමටත් මේ විෂය ගැන උනන්දුවන අය උත්සාහගෙන ඇති බව පෙනීයයි. මුලින් ඇසූ ප්රශ්නයම වෙනත් ආකාරයකින් ඇසුවහොත් එසේ පොදු අරමුණක් සඳහා එකට ගැටගසා තබන ‘දෙය’ (nation as a thing)මතවාදීමය වූ නිර්මිතයක් ද එසේත් නොමැති නම් ඓතිහාසිකමය වූ දත්තමය වූ සොයාගැනීමක්ද යන කාරණය විමසීම ජාතිකවාදය පිළිබඳව සිදුකරන අධ්යයනයන් මගින් තේරුම් ගැනීමට උත්සාහ ගන්නා ප්රධාන කරුණු දෙකක් ලෙසින් සඳහන් කළ හැකිය.
ජාතිකවාදය සම්බන්ධයෙන් කෙරෙන සංවාදවල සාකච්ඡාවට ගනු ලබන බෙනඩික් ඇන්ඩර්සන්ගේ Imagined Communities : Reflections on the Origins and Spread of Nationalism කෘතිය මෙහිදී ඉතාමත් වැදගත් සම්ප්රදානයක් සිදුකර ඇත. ඒ කෘතිය මගින් ඇන්ඩර්සන් මතු කරන්නේ ජාතිකත්වය යනු යුරෝපයේ ප්රංශ විප්ලවයෙන් පසු කාලයේ මතුවූ සංසිද්ධියක් ලෙසින් සහ එය යම් ආකාරයකට ‘මවාගත් සංසිද්ධියක්’ කියායි. 18 හා 19 වන සියවස්වල යුරෝපයේ මතුවූ තාර්කිකත්වය (rationalization) හා සමාජ දේශපාලන ආර්ථික තත්වයන්ගේ වර්ධනයන් මගින් එක් පැත්තකින් පැරණි ආගමික විශ්වාස දෙදරායාමත් අනෙක් පැත්තෙන් පැරණි රාජ පරම්පරාවන්හි ආධිපත්යය ඉවත දමා ජනසම්මතවාදය මතුවීමත් නිසා ඇතිවූ හිදැස ‘මතවාදීමය ආකාරයෙන්’ පිරවීමට ජාතිකවාදය නැමති දෘෂ්ටිය මතුවූ බව ඇන්ඩසන්ගේ තීසිසයයි. එතෙක් කාලයක් සිටි ‘දෙවියන්’ සහ ‘රජුන්’ නිෂ්ප්රභකිරීම මගින් ඇතිකරන ලද ‘හුදකලාබව’ වසා තබන පොදු කල්පනාවන් හා පොදු පිළිගැනීම් මාලාවක් මුද්රණ ධනවාදයේ මතුවීමත් සමග ගොඩනැගුණු බවට ඔහු තර්ක කරන්නේ මේ පදනම මත සිටිමින් වීම වැදගත් කාරණයකි. මෙම පොදු පිළිගැනීම් පද්ධතිය කල්පිතමය (imagination) වූ තත්වයක් බවත් එම කල්පිතය නිර්මාණය වීම කෙරෙහි බලපාන සාධක අතර එකක් ලෙසින් ඉතිහාසය තේරුම් ගත හැකි බවත් ඔහුගේ අදහසයි. ජාතිකවාදය පිළිබඳව වූ මේ නිර්වචනයට ආසන්න න්යායික සම්බන්ධතාවක් තිබෙන තීසිසයක් ඉදිරිපත් කළ තවත් ඉතිහාසඥයෙකු වන්නේ එරික් හොබ්ස්බෝම්ය. ඔහු විසින් රචිත The Invention of Traditions කෘතිය තුළින් හොබ්ස්බෝම් කියන්නේ ජාතිකවාදය, ජාතික රාජ්යය, ජාතික සංකේත සහ ජාතික ඉතිහාසය යනු ජාතිය යන සංකල්පය සමග මෑතදී නිෂ්පාදනය වූ දේවල් බවයි. මෙයින් කියන්නේ අද අප තේරුම්ගන්නා ඓතිහාසිකමය වූ ජාතිය සම්බන්ධ සංකේත පද්ධතිය යනු යුරෝපයේ මෑතකදී ගොඩනැගුණු සංකල්පීය ව්යුහයක් තුළ ප්රතිනිර්මාණය කරගත් දේවල් පද්ධතියක් බවයි. ඒ අර්ථයෙන් හොබ්ස්බෝම් දකින්නේ ජාතිකත්වය යනු ජනතාවක් සදහා නිෂ්පාදනය කරන ‘පසු’ දෙයක් බවයි. සම්ප්රදය යනු ‘සොයාගන්නා’ හෝ ‘හදාගන්නා’ දෙයක් බවට ඔහු ගෙනෙන තර්කය ඔහු ඉතිහාසය සම්බන්ධ කරයි.
‘සිංහයාගේ ජනතාව’ සංවාදයේ න්යායික පදනම සකස් වන්නේ ගුණවර්ධන විසින් ඔහුගේ පත්රිකාවේ සිංහල ජාතියේ ආරම්භය පිළිබඳව නූතනවාදයේ ආභාසයෙන් මතුකළ ‘මැතකදී හදාගත් දෙයක්’ බවට ගෙනෙන ලද තර්කයයි. මේ පිළිබඳව ධර්මදාස ඉදිරිපත් කළ පිළිතුර නියෝජනය වන්නේ ජාතිකත්වය පිළිබඳව ආදිකෘත පදනම නියෝජනය කරන තර්කයකි. මේ ගැන ඉදිරියේදී ලියන්නට අදහස් කරමි.
