ගාල්ල ඉපැරණි වරාය සහ කොටුව ආශ්‍රිත ප්‍රදේශය ඉපැරණි බළකොටු නගරයක් ය. කොළඹ වරාය වැඩිදියුණු වෙන්නට කලින් ලංකාවේ ප්‍රධාන වරයා ගාල්ල වරායයි. පෘතුග්‍රීසීන් මෙම වරාය ආශ්‍රිත භූමියේ බළකොටුව ගොඩනැගීමේ මුලිකයෝය. ඉන්පසුව ලන්දේසින් මෙම කොටුපවුරු රාජ්‍ය තවත් සුවිසල්ව ගොඩනැගුවෝය. අද එය නෙදර්ලන්ත රජයේ අනුග්‍රහයෙන් නඩත්තුවී අනාගතයට රැකෙන යුනෙස්කෝව නම් කරනු ලැබූ ගාලු උරුමය පදනම මගින් පාලනයවන ලෝක උරුමයක් ය. එම තත්ත්වය දිගට පවතින්නට නම් මෙහි ගොඩනැගිලි සමුහයේ මෙන්ම එම සමූහය එක්ව ගතකළ මෙහි සම්පූර්න නිර්මිතය ඒ අයුරින්ම සුරක්ෂිත කළ යුතුය. දිගට පවත්වාගෙන යා යුතුය. ලෝකයේ දියුණු රටවල් මෙන්ම නොදියුණු රටවල්ද මෙවැනි ස්ථාන රැකගන්නට අනාගතයට සුරක්ෂා කරගන්නට වෙහෙසෙයි. එහෙත් සල්ලිවලට සහ දේශපාලන බලයට ඕනිම දෙයක් කරන්නට කරගන්නට පුළුවන් කියා සිතන ජනතාවක් සිටින මෙහි මිනිසුන්ට මෙවැනි අතීත නිර්මිතයන් වැඩක් නැත. ඔවුන්ට අනුරාධපුරය පොළොන්නරුව තිබුණහම ඇතිය. එම තත්ත්වය තුළ ගාලු කොටුව ඇතුළත බොහෝමයක් ගොඩනැගිලි පුරා විද්‍යාවට සහ අනෙකුත් බලධාරී ආයතනවල ඇස්වසා එක රැයින් වෙනස් කර දැමිණි. අද එහි යන්නෙකුට එහි මූලික ලන්දේසි සැලැස්මට සහ නිර්මිතයට හානිකරන ඉදිකිරීම් නිරීක්ෂණය කරන්නට බැරි නැත. මෙම තත්වයට වජිර අබේවර්ධන වැනි දේශපාලකයින්ද වගකිව යුතුය. මෙම ක්‍රියාන්විතයම කාලයක් නුවර පැරණි නගරයේ ක්‍රියාත්මක වුණි. එනිසා අද එහි යන්නෙකුට මාළිගාව නැතිනම් පැරණි නගරයක්දැයි සැකයක් උපදිනවා නිසැකය. මතක තබාගත යුතුය නුවර පැරණි නගරයත් යුනෙස්කෝව නම්කළ ලෝක උරුමයක් බව. ලෝකයට උරුමයක් වූවාට මේවා අපිට කරුමයන් ය. ඉතින් අපි නැවත ගාල්ලට එමු. දැන් ගාල්ල උරුමය පදනම, ගාල්ල ක්‍රීඩාංගණය, ගාල්ල බළකොටුව ආදිය පිළිබදව නැවත උණුසුම් සංවාදයක් ආරම්භවී ඇත. ඒ ගාල්ල අන්තර්ජාතික ක්රිකට් ක්‍රීඩාංගණය ගාල්ල කොටු පවුරු උරුමයට නොගැළපෙන්නේ යැයි කියමින් ගාලු උරුමය පදනම සහ යුනෙස්කෝව විසින් එය ඉවත්කළ යුතුයැයි යෝජනා කිරීම තුළය. දැන් මේ තත්ත්වය ඒකාබද්ධය පිදුරු ගසක් කරගෙන ඇත. තවත් ගම ගාල්ලේ වූ බොහෝ දෙනෙක් තමන්ගේ ප්‍රාදේශීය උරුමය රැකගන්න මෙම සිද්ධියත් සමග පාරට පැන ඇත.
ගාල්ල ක්‍රීඩාංගනය ගාල්ලේ අතීතය දන්නෝ කියන ලෙස සෑම ක්‍රීඩාවකටම පොදුවේ ඉඩදුන් පුරවුර්ථයක් බදු තැනක්ය. එහෙත් සිංහල බවුද්ධ ධර්මපාල කරණයේ ක්රිකට් ක්‍රීඩාව විසින් ඒ අතීත උරුමය වළදා ක්‍රීඩාංගනය තම භුක්තියට සවිකරගෙන තවම දසක දෙකක්වත් නැත. ඉන්පසුව බුකී ක්රිකට් පාලකයෝ තමන්ට දේශපාලකයින්ගෙන් ලැබුණු නිදහස වල්බූරු නිදහසක් කරගෙන කොමිස් කුට්ටි සාක්කුවේ ඔබා ගැනීමට ක්‍රීඩාංගනය හතරවටේ ගොඩනැගිලි ඇටවුවෝය. එම ගොඩනැගිලි පුරා විද්‍යා නිර්ණායක මෙන්ම යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම නිර්ණායකයන්ද අමුඅමුවේ කණ්ඩනය කරනු ලැබිණි. එම තත්ත්වය තුළ ගාල්ල කොටු පවුර ආශ්‍රිත පැරණි නගරය ලෝක උරුම ලැයිස්තුවෙන් ඉවත්කරන බව යුනේස්කෝව නිරන්තරව ලංකාවේ බලධාරීන්ට පවසා ඇත. මෙම තත්ත්වයට මෙම ක්‍රීඩාංගනයේ ගොඩනැගිලි පමණක් නව කොටුව ඇතුළත යම්යම් වෙනස් කිරීමද, ඉදිකිරීම්ද හේතුවූ බව කිව යුතුය. ගාල්ල ක්‍රීඩාංගනයේ ක්රිකට් තරග දිගටම නරඹා ඇති අයෙකුට ගාල්ල ක්‍රීඩාංගනයේ මේ වෙනස්වීම දැනෙනු ඇත. එය රමණිය ක්‍රීඩාංගනයක සිට කොන්ක්‍රීට් නිර්මිතයකට සංක්‍රමණය වීම මේ අනුව කෙනෙකුට හිතාගැනීමට අපහසු නොවෙනු ඇත. මේවනවිට යුනෙස්කෝව මෙම නව ඉදිකිරීම් සහ වෙනස් කිරීම් පිළිබදව තදින් ක්‍රියාකිරීමේ තත්ත්වයකට පැමිණ ඇත. එයට රංගිරි දඹුළු විහාරයේ ආරෝවද හේතුවන්නට ඇත. මෙම පසුබිම තුළ ගාලු උරුමය පදනමේ සභාපති ලෙස වාස්තු විද්‍යා ස්ථරයේ ප්‍රභලයෙක් වන චන්න දාස්වත්ත මහතා පත්වන්නේය. ඔහු මෙම අතීත උරුමය සුරකිමින් ආදායමක්ද උපයාගනිමින් එය අනාගතයට උරුම කිරීමට දැඩි තීන්දු තීරණ ගනිමින් සිටින්නේය. ඒ අනුව කොටු පවුර ඇතුළත තිබෙන රාජ්‍ය ආයතන 15ක් එළබෙන දෙසැම්බරය වෙනවිට කොටුපවුරෙන් ඉවත් කිරීමට සැළසුම් සකස් කරැත. අප මේ කතාකරන ක්‍රීඩාංගනය ද වෙනත් ස්ථානයක ස්ථාපනයට හෝ මෙහි ඉදිවී තිබෙන කොටු පවුරු නිර්මිතයට නොගැළපෙන ඉදිකිරීම් ඉවත් කර දමන්නට හෝ සාකච්ඡා ආරම්භ වන්නේ මේ වෙනසත් සමගය. මෙය ඉතා හොද තත්ත්වයක් බව කිව යුතුය. මෙහිදී අප සැවොම මෙම වෙනසට උරදී සිටින මිනිසුන් සමග එකට සිටගත යුතුය. ඔවුනට ශක්තියක් වියයුතුය. එහෙත් දැන් සිදුවන්නේ ගාල්ල සුද්දන්ට විකුණන්නට යනවා යැයි අවලාද නගමින් මෙම සාධනීය වෙනස වළපල්ලට යවන්නට සමහර පුද්ගලයින් කැසකැවීමය. තවත් පිරිසක් මේ පානෙන් ගෝටාභය එළිය කිරීමට සැරසෙන බවක්ද පෙනේ. 2020 දී දියුණු ශ්‍රී ලංකාවක් ඇතිකරන්නට කතාකරන වියත්මග ඇත්තටම විපත් මගක් බව පෙනෙන්නේ මෙළෙස ඉගිල්ලෙන විටය. ගාල්ල එළිය කරන්න තිබෙන හොදම මග කොටු පවුර ලෝක උරුමයක් වශයෙන් සුරකිමින් එය තවත් වැඩිදියුණු කර සංචාරක කර්මාන්තය තුළට තව දුරටත් විවුර්ත කිරීම තුළය. එලෙස නැතිව මෙම ක්‍රීඩාංගනය ගාල්ලේ පිහිටා තිබීම නිසා හෝ එහිදී ලංකාව වැඩි තරග ප්‍රමානයක් ජය ගැනීම නිසා හෝ මෙම ක්‍රීඩාංගනය අයින් කරන්න යෝජනා කරන්නේ යුනෙස්කෝව වීම නිසා හෝ ලෝක උරුම තත්ත්වය නැතිකරගනිමින් මෙම ක්‍රීඩාංගනය තව දුරටත් මේ තත්ත්වයෙන්ම පවත්වාගෙන යෑම සුදුසුද කියා අප නැවතත් සිතිය යුතය.
