වෝල්ට් විට්මන් යනු ප්‍රකට කවියෙකු බව අපි දනිමු. එහෙත් ඔහු කවර තරමේ ප්‍රකට කවියෙකු ද යන්න සලකා බලනු වටී. එය එතරම් අපහසු ද නොවේ. හැරල්ඩ් බ්ලූම් නම් සුප්‍රකට සාහිත්‍ය විචාරකයා ඔහු ගැන කරන කෙටි හැඳින්වීම පමණක් වුවද ඒ සඳහා ප්‍රමාණවත් ය.
“කිසිදා කවි පේළියක්වත් ලියා නැත්තෙකු වුවත්, ඔබ ඇමරිකානුවෙකු නම්, වෝල්ට් විට්මන් යනු ඔබේ සංකල්පීය මව සහ පියා ය. ඇමරිකානු ඉතිහාසයේ විශිෂ්ටතම සාහිත්‍ය කෘතිය තෝරන්නෙකුට මෙල්විල්ගේ “මෝබි-ඩික්”, ට්වේන්ගේ “හක්ල්බරි ෆින්”, එමර්සන්ගේ රචනා වැනි ඉතා හොඳ පොත් හමු වනු ඇත. එහෙත් ඒ කිසිවකට විට්මන්ගේ “Leaves of Grass” (තණ පත්) ඉක්මවා යා නොහැක.”
“නිදහස් කවියේ පියා” ලෙස සැලකෙන විට්මන්ගේ සාහිත්යික සහ සමාජමූල බරපතලභාවය දක්වන තවත් හැඳින්වීම් කිහිපයක් බලමු. “ඇමෙරිකාවේ කවියා ඔහුයි. ඇමෙරිකාව යනු ඔහුයි.” (එස්රා පවුන්ඩ්). “විට්මන් සහ “තණපත්” නොමැතිව ඔබට කිසිදා ඇමරිකාව හරියාකාරව වටහා ගත නොහැකි ය” (මේරි කොස්ටෙලෝ). “විට්මන් යනු ඇමරිකාවේ විශිෂ්ටතම කවියා ය.” (ඇන්ඩෘ කානගී). “දැන් ක්‍රිස්තු උපත සමරන්නාක් මෙන් ඇමරිකාවේ ජනතාව මතු දිනෙක විට්මන්ගේ උපත සමරනු ඇත.” (විලියම් කෙනඩි).
“විට්මන්” නම ඉතිහාසයේ මෙතරම් තදින් ලියැවුණේ කෙසේද? ඔහුගේ කවි පොත් සියල්ල……… (සමාවන්න, ඔහුගේ “කවි පොත”) මෙතරම් විශිෂ්ට වූයේ කෙසේද? ඔව්! වෙනත් කෘති සහ ලේඛන පසෙක තිබුණාවේ. ඔහු ලිව්වේ එක් කවි පොතකි. “තණපත්” ය. මුලින්ම පළ වූයේ 1855දී ය. එහෙත් 1892දී මිය යන තෙක්ම විට්මන් වැඩිම කාලයක් ගත කළේ එම කෘතිය වරින් වර වෙනස් කරමින්, අලුත් කරමින්, යළි යළිත් පළ කිරීම සඳහා ය.
විවිධ රැකියා සහ පුවත්පත් සඟරා අතර කරක්ගැසීමෙන් පසු තිස් විය පසු කළ විට්මන් කවියෙකු වීමට තීරණයක් ගෙන, “තණපත්” රචනා කිරීම අරඹයි; තමාගේම මුදලින් පිටපත් 795ක් මුද්‍රණය කර බෙදා හරියි. එය කෙටි ප්‍රස්තාවනාවකින් ද, දීර්ඝ කවි 12කින් සැදුණු කවි පේළි 2315 කින් ද, සැමුවෙල් හොලියර් විසින් අඳින ලද විට්මන්ගේ රුව ඇතුළත් සරල කවරයකින් ද සමන්විත කෘතියක් විය; එක් අතකින් සාම්ප්‍රදායික කවියේ කාල්පනික වූත්, පුරාවෘතාශ්‍රිත වූත් විෂයික පසුබිම වෙනුවට ජනතාව, පරිසරය, දේශප්‍රේමය, ලිංගිකත්වය, සමාජ යථාර්ථය යනාදිය අපූර්ව ලෙස ආදේශ කිරීමක් ද, අනෙක් අතට රිද්මයත්, සීමිත බස්වහරත් බිඳ දමා නිදහසේ නවමු රූප මැවූ සහ සංකේතීය අරුත් නැගූ කාව්‍ය පෙරළියක් ද විය.
සීමිත ඉඩෙහි කවි ඛණ්ඩ දෙක තුනක් තබමි. විට්මන් ඇමරිකානු සිවිල් යුද්ධයේ ආරම්භය සනිටුහන් කළයුරත් (1), ගසක් ඇසුරෙන් ලෛංගික හුදකලාව සංකේතවත් කළයුරත් (2) මෙබඳු ය.
“තැලෙන් තැලෙන් බෙර!
වැයෙන් නළා වැයෙන්
ජනෙල් තුළින් ද්වාර තුළින් පුපුරා
දයා විරහිත සේනා ලෙසින්”
“තනි පංගලමේ සිටී එය
අතු වීදා පෙඳ සලමින අහිමිව සගයෙක්
මුමුණා තුටු කළු කොළ පතර.සවිමත් නොනැමෙන
එහි රළු පෙනුම සිහි කරයි මට මාවම”
“තණපත්” වෙත යහපත් ප්‍රතිචාර මෙන්ම විවේචන ද එල්ල විය. එය නිසරු මිථ්‍යාදෘෂ්ටික පොතක් බවත්, කතුවරයා උඩඟු මෝඩයෙකු බවත් ජෝන් ලෙස්ලි නම් විචාරකයා පැවසීය. එය විට්මන්ගේ සමලිංගික අභිලාෂයන් පළ කරන අශ්ශීල කෘතියක් බව ද කියැවිණි. එහෙත් කෙමෙන් විට්මන්ගේ කවිය සමාජගත විය. රැල්ෆ් වල්ඩෝ එමර්සන්, අමොස් ඇල්කොට්, ඩේවිඩ් තෙරයු වැනි ප්‍රවීණයන්ගේ ප්‍රශංසාව එයට හිමි විය. ඇමරිකානු සමාජය ඔහුගේ නිදහස් කවි මග සහ දර්ශනය තරයේ වැළඳගත් අතර ඔහුගේ අනුරාගී, දේශානුරාගී අභීත කවි එළිය, අඳුරේ නාගරීකරණය වෙමින් තිබූ ඇමරිකාවට පහන ඇල්ලුවේය.
“Pioneers! O Pioneers!” වැනි කවි තුළින් තම ජනතාවට ගෞරවය පළ කළ ඔහු “O Captain! My Captain!” කවියෙන් අගයන්නේ ලින්කන් පිළිවෙත් ය. “I hear America Singing” (“අසමි ඇමරිකාවේ ගායන”) වැනි කවියකදී ඔහු සාමාන්‍ය ජනතාවගේ ප්‍රමෝදය ඒකරාශි කරන අයුර (3) හද බඳියි.
“….ගීතය දැව රසින්නාගේ සීසාන යොවුනෙකුගේ
උදෑසනක දාවළ ඉසිඹුවක
හෝ ඉර බැස්මෙහිවැඩ කරන තරුණ බිරිඳකගෙ
මහන-සෝදන දැරියකගෙ ප්‍රණීත ගායන….”
අපිළවෙළ නිදහස් දිවිය ගෙවී, සෞඛ්‍යය පිරිහෙද්දී මරණයට සූදානම් වූ විට්මන්, තමා සඳහා කළු ගල් සොහොන්ගැබක් තැනවීය. “තණපත්” කෘතියේ කවි 400කින් පමණ යුතු අවසන් සංස්කරණය ද පළ කළේය. ඔහු එය හැඳින්වූයේ “මරණීය සයනයේ සංස්කරණය” නමිනි. ඔහු මිය ගොස් පැය තුනක් තුළ දහසකට වැඩි පිරිසක් අවසන් ගෞරව දැක්වීම පිණිස ආවෝ ය. මල් සහ සෝ පලකයන්ගෙන් ඔහුගේ සිරුර වැසී ගියේ ය.
කවියෙන් කළ හැකි වෙනස කුමක්දැයි විට්මන් අපට උගන්වයි. කවියා සහ සමාජය අතර ඉතා වැදගත් සංකේතීය සබඳතාවක් ඇතැයි විශ්වාස කළ ඔහුගේ ප්‍රකට අදහසක ගැඹුර ගැන මම කල්පනා කරමි.
“කවියා ඔහුගේ දේශය උරා ගන්නා තරමේම සෙනෙහසකින් දේශය විසින් එම කවියාව උරා ගත යුතු ය.”
