උපුල් කුමරප්පෙරුම
මේ රට කළමනාකරණය, පාලනය සහ නියාමනය සඳහා අනේකවිධ නීති සම්පාදනය වී ඇත. ලන්දේසි සමයේදී ස්ථාපිත කළ ලංකාවේ අධිකරණ ක්රමය තුළ කි්රයාත්මක වූ රෝම ලන්දේසි නීතිය ඉන්පසුව රට පාලනය කරනු ලැබූ ඉංග්රීසින් විසින් හඳුන්වාදෙනු ලැබූ ඉංග්රීසි නීතිි සම්ප්රදායයන්ද ඇතුළුව අද වන විට මෙරටෙහි රෝම ලන්දේසි සහ ඉංග්රීසි නීති සම්මිශ්රණයව සෑදුණ නීතිි සම්ප්රදායයක් පවතින අතර එයට අමතරව සාම්ප්රදායිකව පැවතෙන ඇතැම් පුද්ගල නීති සහ රටේ පවතින සිරිත් පසුකාලීනව නීති බවට පත්ව නීති ක්රමය තුළ දක්නට ඇත.
ලන්දේසි යුගයේ මුහුදුබඩ පාලනය කළ ලන්දේසීහු මුහුදුබඩ පාලනය සඳහා රෝම ලන්දේසි නීති ක්රමය හඳුන්වා දුන්නෝය. එහිදී පරමාර්ථය වූයේ ලන්දේසි පෙරදිග ඉන්දීය වෙළෙඳ සමාගම විසින් මෙරට වෙළෙඳ කටයුතු ආරම්භ කිරිමත් සමග එම වෙළෙඳ සමාගමේ ව්යාපාරික අවශ්යතා සඳහා ඔවුන්ගේ පාලන ප්රදේශයන්හි නීතියේ පාලනයේ අවශ්යතාව, පොලීසියක පැවැත්මේ අවශ්යතාව හා අධිකරණ පැවැත්මක අවශ්යතාවයි. ඒ අනුව රාද්වැන් ජුස්තිතිි (මහාධිකරණ) නම් අධිකරණයක් පිහිටුවූ අතර එය මරණ දඬුවම පැනවිය හැකි බලය තිබුණු අධිකරණයක් විය.
ලන්දේසින් ලංකාව වටා ඇති මුහුදුබඩ ප්රදේශ දිස්ත්රික්ක පහකට බෙදා වෙන්කළ අතර එම ප්රදේශ කොළඹ, යාපනය සහ ගාල්ල වශයෙන් අධිකරණ දිස්ත්රික්ක තුනකට බෙදනු ලැබීය. ලන්දේසි අධිකරණවල අධිකරණ කටයුතු කළේ අණපනත්, පූර්ව නඩුතීන්දු, නීති විශාරද මත, සිරිත් සහ ආගම ඇසුරෙනි. 1796දී බි්රතාන්යය ලන්දේසින් පලවා හැර 1802දී බි්රතාන්යයන්ගේ යටත් විජිතයක් බවට රට පත්කරගන්නා ලදි. ඔවුන් මුහුදුබඩ ප්රදේශ අල්ලාගත් පසු 1799 සැප්තැම්බර් 23 වන දින දරන ප්රඥප්තිය මගින්, ලන්දේසි නීතිය යටතේ තිබී අත්පත් කරගත් ප්රදේශවල තවදුරටත් ලන්දේසි නීතිය කි්රයාත්මක විය යුතු බවට ප්රකාශයට පත්කළ නමුත් ලන්දේසි අපරාධ නීතිය කි්රයාවේ යෙදවීම නතර කරන ලදි. අද පවතින්නේ ඉංග්රීසි ආණ්ඩුව විසින් ලංකාවට හඳුන්වා දෙනු ලැබූ අධිකරණ සම්ප්රදායයි. 1815දී පූර්ණ යටත් විජිතයක් බවට ලංකාව පත්වීමෙන් පසු වඩා ක්රමවත් අධිකරණ ක්රමයක් සහ සම්ප්රදායයක් ඉංග්රීසින් විසින් මෙරට තුළ ස්ථාපනය කරන ලද අතර මුල් අධිකරණ, අභියාචනා අධිකරණ සිවිල් අපරාධ වැනි විවිධ ක්ෂෙත්රයන්හි වඩා ක්රමවත් ලෙස බෙදුණු නීති පද්ධතියක් හඳුන්වා දෙන ලදි. අද රටෙහි අධිකරණ සියල්ල කාර්ය පටිපාටික හෝ හරයාත්මක නීති වශයෙන් අදාළ කරගන්නේ පාර්ලිමේන්තුව හෝ ඒ හා සමාන ආයතනයක් විසින් නීතියක් වශයෙන් සම්මත කරගනු ලැබූ නීති පමණකි.
මෙරටෙහි විවිධ දේශපාලන කැළඹීම්වලට සමගාමීව කරනු ලබන අධිකරණ කෘත්යයන්හිදී ගෙනෙන එක් බරපතළ චෝදනාවක් නම් අධිකරණ ක්රියාත්මක කරන්නේ දේශපාලන අවශ්යතාවක් මුදුන්පත් කරගැනීම සඳහාය යන්නයි. මෙම චෝදනාව අද වන විට නැගී ඇත්තේ ගලගොඩඅත්තේ ඥානසාර ස්වාමීන් වහන්සේ සම්බන්ධ නඩු තීන්දුව කි්රයාත්මක කිරිමෙහිලාය. ඥානසාර ස්වාමීන් වහන්සේ බන්ධනාගාරයේ ඇඳසිටිය යුතු ඇඳුම සම්බන්ධයෙන් යම් අවිනිශ්චිතභාවයක් ඔහුට හිතවත් කණ්ඩායම් විසින් ඇතිකරනු ලැබිණ. ඥානසාර හිමියන් බන්ධනාගාරය තුළදී චීවරය ගලවා සිරකරු ඇඳුමට මාරුවීම බෞද්ධ නීති අනුව සිදුකළ නොහැක්කක් සහ එසේ කරන්නේ නම් එය මහා නාහිමිවරුන්ගේ අවසරය මත සිදුකළ යුතු බවට මතයක් හදන ලදි.
බන්ධනාගාර අධිකාරිය ප්රකාශ කළේ, සිරකරුවන් සම්බන්ධව කි්රයාත්මක කරන්නේ බන්ධනාගාර ආඥා පනත හෝ ඒ මත සැකසූ රෙගුලාසි විනා වෙනත් නීතියක් නොවන බවයි. ඥානසාර හිමි වෙනුවෙන් හඬනැගූ පිරිස් ප්රකාශ කරන ආකාරයට නීතියක් රටෙහි නීති පද්ධතිය තුළ නොපවතින බවත් අධිකරණ අමාත්යවරිය ප්රකාශ කර සිටියාය. මේ වන විට විවිධ ආගම්වලට අයත් පූජ්ය-පූජකවරුන් දහ අටදෙනෙකු දඬුවම් ලබන බවත් ඔවුන් සියලූ දෙනාම බන්ධනාගාරයේ නියමිත ඇඳුමවන ජම්පරය ඇඳ සිටින බවත් ප්රසිද්ධ විය.
රටක් පාලනය වන පොදු නීති ක්රමය අබිබවමින් කටයුතු කිරීමට කිසිවෙකුට හැකියාව නොමැත. එසේ යටත් නොවන්නේ නම් ඒ සම්බන්ධයෙන් සුවිශේෂ විධිවිධානයන් නීතියෙන් ගෙනහැර දක්වා තිබිය යුතුය. ඥානසාර හිමිට හිතවත් කණ්ඩායම් සමාජගත කරන්නට උත්සාහ කළ ප්රධානතම තර්කය වූයේ රටකට නීතියේ පාලනය අනවශ්ය බවයි. මොවුන් එක්නැලිගොඩ කොටි ඔත්තුකරුවෙකු බවට පත්කරන්නේ කොටි ඔත්තුකරුවෙකුට නීතිය අබිබවමින් කි්රයාත්මක කිරීමට අයිතියක් රටේ මහජාතියට ඇති බවට මතයක් ගොඩනැගීමටය. එක්නැලිගොඩ ඝාතනය සම්බන්ධව චෝදනා ලබා ඇති හමුදා නිලධාරීන් සාධාරණීකරණයේ සැලැස්මක් මේ ක්රියාදාමය තුළ පවතී. එක්නැලිගොඩ මහත්මියද ඇගේ ස්වාමියා සම්බන්ධ චෝදනාවන්ට වගකිව යුතු වන බවත් ඒ අනුව ඇයත් නීතියේ රැකවරණයට හිමිකම් නොලබන බවට මතයක් සමාජගත කිරීම ඊළග සැලසුමයි.
මෙය කොතරම් භයානක තර්කයක් වුවද එය පිළිගන්නා කොටසක් සිටින අතර එයින් සැලකිය යුතු කොටසක් සංඝ සමාජයේ වෙති. අද වන විට පාලකයන්ගේ නොහැකියාව සහ දේශපාලන අවස්ථාවාදය මත මෙවැනි ගෝත්රිකවාදී අදහස් පුළුල් ලෙස සමාජගත කිරීමේ හැකියාව මේ පිරිස්වලට ලැබී ඇති අතර ප්රධාන ජනමාධ්යත් දේශපාලන අවස්ථාවාදය සහ වෙනත් මතවාදයන් තුළ එල්බ මේ භයංකර මත සමාජයට මුදාහැරීම කනගාටුවට කාරණයයි. රට පාලනය වන්නේ පොදු නීති සම්ප්රදායකිනි. මෙම නීති සම්ප්රදාය කාලාන්තරයක් පුරා වර්ධනය වෙමින්, අවශ්යතා අනුව පෝෂණය වෙමින් ගොඩනැගී ඇත. ලන්දේසි යුගයේ සිට අද තෙක් කාල පරාසය තුළ එය ශ්රී ලාංකිකත්වයක් ලබා ඇත. එය පොදුවේ සියලූ දෙනාටම බලපාන ලෙස සකස් වී ඇති අතර කාට හෝ අසාධාරණයක් වන ලෙස සකස් වී ඇතැයි කිව නොහැකිය. ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාවේ සඳහන් කරන ආකාරයට නීතිය ඉදිරියේ සැවොම සමානයන් වන අතර කෙනෙකුට විශේෂ කොට සැලකීමට නොහැකිය. ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාවෙන් පුරවැසියා වෙත සුරක්ෂා කොට ඇති අයිතිවාසිකම්වල රැුකවරණය පුරවැසියාට ලැබෙන්නට නම් රටේ පාලනය නිර්භය විය යුතුයි. එය නීතියට ගෞරවයක් සහ බියක් ඇති පාලනයක් විය යුතුය. පාලකයන් බිය විය යුත්තේ රටෙහි නීතියට පමණක් වන අතර ආරක්ෂා කළ යුත්තේ රටේ නීතියයි. අද අධිකරණයක දඬුවම් ලැබු පුද්ගලයෙකු සම්බන්ධයෙන් පෙර සදහන් කළ ආකාරයෙන් ජනමතයක් ගොඩනැගෙන්නේ සහ එවැනි වැරදි මතයක් සමාජගත වන්නේ පාලකයන් නීතියේ ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන් පෙර සඳහන් කළ ආකාරයට කටයුතු නොකළ නිසාය.
රාජපක්ෂ පාලන සමයේදී 17වන ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සංශෝධනය මගින් ස්වාධීන අධිකරණ බිහිකිරීමෙහි ලා ඇතිකළ ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාව අහෝසි කොට ජනාධිපතිවරයාට රිසි සේ විනිසුරුවරුන් පත්කර ගත හැකි තත්ත්වයක් ඇතිවිය. ජනවාරි මස 8න් පසුව පත් වුණු ආණ්ඩුව නැවත වතාවක් 17වෙනි සංශෝධනයෙහි කි්රයාකාරීත්වය 19 වන සංශෝධනය හරහා යළි ඇති කළේය. එසේ කිරීමේ පරමාර්ථය වුණේ එම රජය බලයට පත් කිරීමට කැප වූ ජනතාව ස්වාධීන අධිකරණයක් බලාපොරොත්තු වුණු බැවිනි. අද අධිකරණයේ සියලූ පත්වීම් කරන්නේ ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාව හරහාය. එසේම පසුගිය රජය සමයේ විවිධ අපරාධ සහ දුෂණයන්ට වගකිව යුතු බවට චෝදනා නැගුණු විශාල සංඛ්යාවක් ද සිටිති. ඥානසාර හිතවාදී කණ්ඩායම්වල ඉලක්කය වී ඇත්තේ මේ සියලූදෙනාම එකවර ගලවා ගැනීමය. යහපාලන අධිකරණ නමින් අධිකරණවලට චෝදනා නගන්නේ එහි ස්වාධීනත්වය සහ නිසි කි්රයාකාරිත්වය සම්බන්ධයෙන් රටෙහි ජනතාව තුළ ගොබෙල්ස් ක්රමයට දුර්මතයක් රෝපණය කිරීමටයි. තමන්ට යුක්තිය ඉෂ්ට කරවා ගැනීම සඳහා මහාධිකරණයේ පිහිට පතන කාන්තාවකට සහ දරුවන් දෙදෙනෙකුට, අධිකරණයේ පිහිට ඉල්ලා සිටීමට හෝ ලැබීමට අයිතියක් නොමැති බවට පසුගිය කාලය පුරා මතයක් ගොඩනගන්නේත් එක්නැලිගොඩ සමස්ත සිද්ධිය සම්බන්ධයෙන් අධිකරණයේ කි්රයාකාරීත්වය දිගින් දිගට තර්ජනයන්ට ලක්වන්නේත් චෝදනා ලබා ඇති අපරාධකරුවන් රැසක් එකවර බේරා ගැනීමේ අදහසිනි.
නීතිය ක්රියාත්මක කිරීමට මෙම කණ්ඩායම මේ ආකාරයෙන් බලපැම් කරන්නේ නම් එය නැවැත්වීම සඳහා සියල්ලෝ එකතු විය යුතු වෙති. නොවන්නේ නම් අනාගතයේදී දේශපාලකයෙකුට, පුද්ගලික බස් රියදුරෙකුට, වෛද්යවරයෙකුට, නීතිඥයෙකුට, ගුරුවරයෙකුට හෝ වෙනත් යම් සිවිල් බලයක් ඇති පුද්ගලයෙකුට එරෙහිවත් නීතිය කි්රයාත්මක කිරීමට අපහසු වනු ඇත. හිරගෙට නියම වුණු නීතිඥයාද ටයිකෝට් දමාගෙන බන්ධනාගාර ජීවිතය ගතකිරීමට අවසර ඉල්ලනවා ඇත. ‘සාගරයක් මැද’ චිත්රපටයේ සිරගත වූ වෛද්ය මොලදණ්ඩ වැන්නවුන් අනාගතයේ ජම්පරය නොඅඳිනු ඇත. ඒ සඳහා අද සිදුවන්නා සේ අරගලද කළ හැකිය. ලිපිය ආරම්භයේ ලංකාවේ නූතන අධිකරණ ක්රමයෙහි ආරම්භය සහ විකාශය ගැන සඳහන් කරනු ලැබුවේ එය ක්රමික විකාශනයක් මත, වඩා ස්ථාවරව ගොඩනැගුණු අධිකරණ ක්රමයක් බව පෙන්වීමටය. නීතිය කි්රයාත්මක කිරීමේ මූලික හරයන් පුද්ගල අවශ්යතා මත වෙනස් කිරීමට කිසිවෙකුට හෝ ඉඩ දිය නොහැක. ගමේ අප්පුහාමිට කි්රයාත්මක වන නීතියම අනෙක් අයටද ඒ ආකාරයෙන්ම කි්රයාත්මක විය යුතුයි. තමන්ට හැකි ප්රමාණවලින්, බලයෙන්, තර්ජනයෙන්, ගර්ජනයෙන් නීතිය නැවීමට හෝ අවශ්ය ආකාරයට දිගහැරීමට හෝ කාටවත් හැකියාවක් නොමැති අතර එසේ කරන්නට උත්සාහ කළහොත් එයට විරුද්ධ වීම නීතියේ පාලනයක් ඇති සමාජයක ජීවත් වන්නට කැමති සියලූ දෙනාගේත් වගකීම වන්නේය.
