ලක්ෂාන් ඩයස්
මා රැුගත් බසය රාත‍්‍රියේ අඳුර කපාගෙන ඉදිරියට ඇදෙන්නේ එහි සිටින්නාවූ මගීන් ගැන කිසිදු තැකීමකින් තොරවය. කඹුරුපිටිය, තිහගොඩ, මුලටියන පසුවන විට හාත්පස අඳුර තවත් දැඩිවන්නේ ටිකින් ටික නිවාස අතර පරතරය වැඩිවන නිසාය. නිවෙස්වලින් නිකුත්වන විදුලි පහන් එළි තවදුරටත් පරිසරයේ අඳුර පලවා හැරීමටද අසමත් වේ. මා මේ ගමන් කරන්නේ මාතර නගරයෙන් සවස 7ට පමණ පිටත්වන මුලටියන හරහා කොටපොල දක්වා දිවෙන අවසන් රාත‍්‍රී බසයෙනි. නීති විදුහලේ ඕනෑම විභාගයක් කරන්නට දුර පළාතකට යාමට මට සිදුවී තිබිණි. මගේ මිතුරුකැල කිසිදා සමාදානයෙන් මට මගේ නිවෙස පිහිටි මොරටුවේ සිට විභාග කරන්නට ඉඩ නොදෙන තත්ත්වයක් තුළ වෙනත් විකල්පයක්ද නොවීය. ඌරුබොක්ක මට එලෙස අධ්‍යාපන රැුකවරණ සැපයූ වටාපිටාවකි. මට ඒ අවසරය ලබාදුන්නේ ගාල්ල, එදිරිසිංහ වලව්වේ මා මිත‍්‍ර ඇන්ගස්ය.
කොළඹින් පිටත්වන වේලාව අනුව අධිකව සවස් වුණොත්, මාතර චන්ද්‍රා හොස්ටල් එකේ රැුයක් නැවතීමට සිදුවේ. එවැනි දවස්ද විය. නැතිනම් බොහෝ කළුවර රාත‍්‍රියක වුණත් ඌරුබොක්ක හන්දියෙන් බැස පොල් කටුවක ගැසූ ඉටිපන්දමක එළියෙන් විනාඩි 10ක් පමණ දුරින් පිහිටි ඌරුබොක්ක ආශ‍්‍රමය නම්වූ ලංකා සභා පල්ලියේ නිවසට යායුතුය. නීති විද්‍යාලයේ විභාගය අවසාන වන තුරු මා ජීවත්වන්නේ එහිය. උදෑසන අවදිවන විට වළිකුකුළන් දොරකඩට එන, කෑලෑ බළලූන් හා සර්පයන් ගහන ඌරුබොක්කේ කුඩා කඳු මුදුනකවූ බිත්ති නැති පල්ලියේ පිල් ගැට්ටක වාඩිවී සිංහරාජය හා ගොන්ගල දිහා බලමින් පාඩම් කිරීමට ලැබීම වාසනාවකි.
ඌරුබොක්ක වසර 21කට පෙර අද වන් ජනාකීර්ණ නගරයක් ලෙස නොපැවතුණි. නගරයේ වූයේ කඩ කිහිපයක් හා ඉරිදාට පමණක් පැවැත්වෙන නීතිඥ මහතකුගේ කාර්යාලයකි. ඌරුබොක්ක පොළ දාට, හීගොඩ, දම්පහළ හා පස්ගොඩ එක් පැත්තකට සහ බෙරලපනාතර, කොටපොල අනෙක් පැත්තට වූ කුඩා කඩමණ්ඩිවලින් ගත නොහැකි බඩු ගැනීමට බෙංගමුව දක්වාම හෝ කෑල්ල දක්වා වූ දුරින් මිනිස්සු පැමිණුණාහ. කෑල්ල සිට ඇඹිලිපිටියට පාරක් විය. කිරුවානා ගඟ වත්තේ උපවතු අධිකාරි වුණේ සුරේන් නැමැති මගෙ පාසල් වියේ මිතුරෙකි. ඉන්දොල වත්තේ සිටියේද මොරටුවාසියෙකි.
ඌරුබොක්කේ තැපැල් මහත්තයා එක විදියක පුද්ගලයෙක් විය. සැරපරුෂ අයෙකු ලෙස පෙනුණත් ඔහු ඇත්තටම එවැන්නෙක් නොවීය. ඔහු සමාගමය ප‍්‍රියකළේ තමාට තරම් වූ අය සමග පමණි. නීති සිසුවකු වූ මා සමග යම් තරමක සමාගමයක් ඔහු ප‍්‍රිය කළේය. දිනපතා ලංකාදීපය කියවන්නට මා යන්නේ තැපැල් කාර්යාලයටය. ගින්නලිය පාරෙන් ඌරුබොක්ක හන්දියට යන්නට මට ගතවන්නේ විනාඩි 10ක පමණ කාලයකි. දිනපතා පත්තරය කියවීම මට අත්‍යවශ්‍ය දෙයකි. තේ බීම හා බත් කෑම තරමටම, අදද එසේමය. තැපැල් මහත්තයා විශ‍්‍රාම යාමට සිටිය අයෙකි. විශ‍්‍රාමයට පෙර සිටම සූදානම් වුණු ඔහු තේ කෑල්ලක් ගෙන, තේ වවා, තේ අක්කරයකින් විශ‍්‍රාමයට සරිලන අදායමක් සකසාගෙන සිටියේය.
ඌරුබොක්ක මා අලූ‍තින් දුටු ගමක් විය. මීට පෙර කුරුණෑගල මතව හා අනුරාධපුරයේ පාඩම් කළ කාලයේ මා දුටු ගම් හා ගැමියන්ට වඩා වෙනස්ය. යම් දුරකට දුෂ්කර ගැමි ජීවිතයකි. කෑල්ලේ සිට ලොරි බාගවලට බංකු ගසා සාදාගත් ලොරි බස් ප‍්‍රවාහන මාධ්‍යය විය.
ඒ ඌරුබොක්ක තේ ආර්ථිකයක් බවට පත්වෙමින් තිබුණු කාලයකි. කොබෝමෑල්ල, කිරුවානා ගඟ, ඉන්දොල ආදි වතුයායන් පරයමින් කුඩා තේවතු නැගීසිටි කාලයකි. නව තේ ඉඩම් හිමියන් ඌරුබොක්කේ හැඩය වෙනස් කරමින් සිටි කාලයයි. ඌරුබොක්කේ තේ වතු, කුඩා කල නමුනුකුල තේ වත්තක ගෙවූ සතියක් පමණ කාලයේ තේ වත්තක් යනුවෙන් මා දුටු චිත‍්‍රයට හාත්පසින්ම වෙනස්ය. රෙදි හෑට්ට අඳින සිංහල ගැහැනුන් කූඩ හිස තබා තේ දලූ නෙළනවා දුටුවේ ඌරුබොක්කේදීය. දකුණේ කුඩා තේ කර්මාන්තය සාම්ප‍්‍රදායික තේ කර්මාන්තයට අභියෝග කරමින් සිටි ඒ කාලය තේ කර්මාන්තයට නව ශ‍්‍රමික කණ්ඩායමක්ද ඇතුළුවුණු කාලයයි.
ශාන්ති අද වන විට මහ ගැහැනියකව සිටින්නට පුළු‍වන. සමහර විට ඈට දරුවන්ද සිටින්නට හැකිය. පස්ගොඩට නුදුරු වත්තක කුඩා දැරියකවූ ඇය ඉගෙනීමට දැඩි ආසාවක් දැක්වූ අතර පාසල් ගියාය. ඇයට මඳක් වයසින් වැඩි පිරැුන්ජස් පාසල් ගියේ නැත. පිරැුන්ජස් ඔහුගේ නම නොවීය. බොහෝවිට ඔහුගේ නම ෆ‍්‍රැන්සිස් විය හැකිව තිබිණි. ශාන්තිගේ නිවස කළුවර මාලිගයකි. අලෝකයක් නැති පැරණි වතු ලැයිමක ඈ ජීවත්වුණාය. ඈ ගීතිකා කීමට හා ඉගෙනීමට දක්ෂවූ බව මට මතකය. පිරැුන්ජස් හෝ ශාන්තිට හෝ ඔවුනගේ දෙමාපියනට අයිතිවාසිකම් කියා ජාතියක් නොවීය. ප‍්‍රාදේශීය සභාවේ බලවත්තු සියල්ල පාලනය කරති. සමහර විට නගරයේ මහත්තයා කෙනෙකුගේ ගෙදරට වැඩකාරියකව පිටත්ව යාමට ශාන්තිට සිදුවුණාද විය හැක. ඒ ප‍්‍රාදේශීය සභාවේ ලොක්කෙකුගේ අණකට විය හැකිය. ඒවා ඉල්ලීම් නොවීය. එම අණ පිළිපැදීමට වත්තේ අයට සිදුවිය. වත්තේ අය එක ජාතියකි. ගමේ අය වෙන ජාතියකි.
පිරැුන්ජස්ට අකුරු බැරිය. ලියන්නට හෝ කියන්නටද බැරිය. මා එම ස්ථානයට රැුගෙන ගිය ලොයිඞ් පියතුමා යැදුමක් කර ශාන්තිගේ නිවසින් මා සමග නික්මිණි. ආයෙත් පල්ලියේ වූ ළමා වැඩසටහනකදීද ශාන්ති හා පිරැුන්ජස් මට මුණගැසිණාහ. මට ඔවුන් පෙනුණේ අනාගතයක් නැති දරුවන් ලෙසය. සමහර විට ශාන්ති මනා අධ්‍යාපනයක් ලබන්නට හෝ වත්තේ බොහෝ දෙනාට වන අයුරින් අඩු වයස් විවාහයකට ඇතුළුවන්නට ඇත. ඌරුබොක්කේ දෙමළ දරුවන්ගේ සාමාන්‍ය ඉරණම එයයි. එය වෙනස් කරගත් අයද ඇත. ඒ අධ්‍යාපනය තම ඉරණම කරගත් අයයි. මම ආගම විෂයෙහි අතිශ‍ය තෝරාගැනීම් සහිත පුද්ගලයකු වුණත් සමහර තැන්වලදී ආගම මිනිසුන්ට ලබාදෙන සමාජීය පිළිගැනීම විශ්වාස කරන්නෙක්මි. අම්බෙඞ්කාර්ට බෞද්ධ දර්ශනය ලබාදුන්නේ විමුක්තියකි. එය කෙසේ වන්නේද, ශාන්තිටද කිතුනුකම ශක්තියක් විය. පල්ලිය අදටත් ඔවුනගේ ශක්තියේ උල්පතයි.
සමහර නිවෙස්වලට බලෙන් ගොස් ගැහැනුන් ආශ‍්‍රය කරන්නට ඉහත බලවත් අයට අයිතිය තිබිණි. එයට එරෙහි වන්නට පිරැුන්ජස්ගේ ගෙදර අයට නොහැකිය. ඔවුන්ගේ සමාජයේ අයටත් නොහැකිය. ඔවුන් කිවුවේත් තමන්ගේ ජීවිතවලට අවට අයගෙන් සිදුවන අතිමහත් බලපෑම් ගැනය. ඒ අවුරුදු 21කට කලින්ය. අද තත්ත්වය වෙනස්ය. ඔවුන්ගේ ජීවන තත්ත්වය වැඩි දියුණු වී ඇත. එහෙත් ගුණාත්මකව වර්ධනය වී නැත. ඔවුන්ට අයිතිවාසිකම් නැත. අසංවිධිත වතුකම්කරුවන් වන ඔවුන්ට තවදුරටත් වතුවැඩ පෙර පරිදිම ලැබෙන්නේත් නැත. එනිසාම වතුවලින් ඔවුන්ට ගතහැකි ප‍්‍රතිලාභද අවමය. කොබෝමෑල්ල වතුයායට අයත් කිරිලපන ඉස්කෝලයේ දෙමළ ළමයින් ඉගෙනගන්නා මුත් ඔවුන්ට දෙමළ භාෂාවෙන් අධ්‍යාපනය ලැබෙන්නේ නැත. දෙමළෙන් අධ්‍යාපනය නොලැබීම නිසා ඔවුහු පන්තියේ කොන්වන අතර, සමහර විට අධ්‍යාපනයද අතරමග නවතා දමති. කොන්වන සුළුතරයක් වන ඔවුන්ට පීඩනයෙන් මිදෙන්නට ඇති එකම අවස්ථාව වන අධ්‍යාපනයද අහිමිවීම තුළ ඔවුනට අසංවිධිත කම්කරුවන් ලෙස තවදුරටත් කටයුතු කිරීමට සිදුවනු ඇත.
අඩි 20යි 10 ලැයිම් ගේ කෑල්ලකට තව කාමරයක් එකතුවීම ගුණාත්මක වර්ධනයක් නොවේ. පුද්ගලික වැසිකිළියක් එහෙත් සෞඛ්‍යාරක්ෂිත නොවන ලෙස එකතු වීම හෝ රූපවාහිනියක්, රයිස් කුකරයක් එකතුවීම ජීවිතයේ ගුණාත්මක වර්ධනයක් නොවේ. ඔවුන් ඉල්ලන්නේ ජීවිතයට ගුණාත්මක වර්ධනයකි, සමාජ ආරක්ෂණයකි, කුමක් නැති වුණත් ජාතික ළමා ආරක්ෂණ ප‍්‍රඥප්තියේ හා ව්‍යවස්ථාවේ මෙහෙයුම් ප‍්‍රතිපත්තිවල ඇති මව් භාෂාවෙන් අධ්‍යාපනයට ඇති අයිතියයි.
පිරැුන්ජස් වෑනි අධ්‍යාපනයක් නොලැබූවකුට ඇත්තේ ඉතා සීමිත තෝරාගැනීම් කිහිපයකි. නගරයක කඩයක වැඩට යාම, වත්තේ කම්කරුවකු වීම අකුරු නොදත් පිරැුන්ජස් වැන්නන්ගේ ඉරණම විය. අදද එම ඉරණම කොටා ඇති දරුවෝ ඌරුබොක්කේ අවට සිටිති. පස්ගොඩ, ඌරුබොක්ක, කොටපොල ප‍්‍රදේශවල වතු සමාගම්වලට අයත් වතු කිහිපයකි. ඉතා නොවිධිමත් ලෙස සංවිධානය වී තිබීම අතීතයේ සිටම පහතරට වතු ආශ‍්‍රිත තත්ත්වයයි. කම්කරුවාගේ මෙසියස් වූ (අදරනැරි පැිිස්ය* තොන්ඩමන් මහතාගේ ඇල්ම බැල්ම මෙම වතුවලට නිසි ලෙස වැටී තිබුණේ නැත. එම හේතුවෙන්ම අවිධිමත්ව සංවිධානය වීම හරහා ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම් බොහොමයක් අමතකව ගොසිනි. අදටත් මේ වතු දරුවන්ට දෙමළ මාධ්‍ය අධ්‍යාපනය අහිමිව ඇත.
සාම්ප‍්‍රදායික දෙමළ වතු කම්කරුවන්ගේ රැුකියා වෙළෙඳපොළට දකුණේදී සිංහල ග‍්‍රාමීය කණ්ඩායම්ද එකතුවෙති. එසේ එකතුවීම සුබ කාරණයක් වුවද සුළුතරයක් ලෙස තමන්ට තිබුණු කේවෙල් කිරීමේ අයිතියද ඒ තුළින් අහිමි වී තවත් අසරණ වීම ඉන් සිදුවන්නේ නම්, ඔවුන්ට පුරවැසි අයිතීන්වත් ලැබිය යුතුව තිබේ. එවිට කම්කරුවන් ලෙස නොව පුරවැසියන් ලෙස ජීවත්වීමට ඔවුන් විකල්ප තෝරාගනු ඇත. අද ඒ දෙකම අහිමිවී ගොසිනි.
කොටපොල ප‍්‍රාලේ වසමට අයත්වුවත් බෙරලපනාතර අවට කොබෝමෑල්ල හෝ කිරුවානා ගඟ වතුවල ඩිවිෂන් එකක ජීවත් වන්නේ නම් ,දෙමළ භාෂා මාධ්‍ය අධ්‍යාපනය ලැබීමට අවශ්‍ය නම් ඔවුන්ට අවම වශයෙන් කිලෝමීටර 25ක් වත් දුර යාමට සිදුවේ. පස්ගොඩ අවට ජීවත්වන්නෙකු නම් අදටත් අවම වශයෙන් කිලෝමීටර 45ක්වත් යා යුතුය. කොටපොල ප‍්‍රාලේ වසමට අයත් දෙමළ මාධ්‍ය පාසල් 5කි. ඒවා ඇත්තේ වතු ආර්ථිකයට යම් සංවිධිත බවක් ඇති දෙනියාය වතු ආශ‍්‍රිතවය. මැතිව් මහ විදුහල, බෙවර්ලි විදුහල, හෑන්ෆොර්ඞ් විදුහල යන අතීතයේදී ඇන්ග්ලිකානු පල්ලියෙන් පටන්ගත් පාසල් සහ ද්විභාෂා මහ විදුහල හා එන්සල්වත්ත දෙමළ විදුහලයි. කොටපොල සිට කොබෝමෑල්ලේ හෝ බෙරලපනාතර සිට ඒවාට කිලෝමීටර 25ක් වත් යායුතූය. ඉස්සර නම් සුන්දර බෙවර්ලියට සැතපුම් 7ක් වත් දුෂ්කර පාරක පයින් යා යුතුය. අද වන විට යම් හෝ පහසුකමක් ඇතිවාට සැක නැත. හෑන්ෆොර්ඞ්ද ඉස්සර දුෂ්කරය. එනසාල්වත්ත සූරියකන්දට ආසන්නය.
එස්සීඑෆ්ආර් 50/2017 ඌරුබොක්ක, පස්ගොඩ, කොටපොල වැසියන් දැමූ නඩුවකි. මගේ සහායකයා වුණු මිචෙල් සමගින් තොරතුරු සොයාගිය ගමනද අපූරු එකකි. අවුරුදු 21කට පසු එම ගමනට එක්වීමට මට ඇරියුම් ලැබුණේ සර්වෝදයෙනි. 2014 වසරේදී නැවතත් ලොයිඞ් පියතුමා මා රැුගෙන ගියේ ඌරුබොක්කේ මානව හිමිකම් කණ්ඩායමක් පිහිටුවන්නටයි. අවුරුදු 3කට පසු මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුව දමන්නේ එදා මානව හිමිකම් කමිටුවට සම්බන්ධවූ සර්වෝදය කණ්ඩායමයි. වසර 18කට පසු ලොයිඞ් පියතුමා සමග මා ඌරුබොක්කට ආයෙත් යන්නේ 2014 දී පමණය. මාතරට ගොස් එතුමාගේ මෝටර් බයිසිකලයෙන් කිලෝමීටර් 64ක් ඌරුබොක්කට ගොස් එම දුරම අයෙත් මාතරට ආවේ ඌරුබොක්කට මානව හිමිකම් සංවිධානයක් පිහිටුවීමේ මුල් සැකසුම පිළියෙල කරන්නටය. සර්වෝදයේ ගීතය ගයා ආරම්භ කළ සර්වෝදයට අනුබද්ධ මානව හිමිකම් සංවිධානය ඉදිරි වැඩපිළිවෙළක් සංවිධානය කළ අතර මට හැකි අයුරින් ඔවුනට උපදෙස් හා දැනුම ලබාදුන්නෙමි. අවුරුදු 3කට පසුව සර්වෝදය දේශෝදය වැඩපිළිවෙළින් නඩුවට මූලාශ‍්‍ර සොයන්නට ඌරුබොක්කට ගිය විට මට මුණගැසුණේ පෙර කී මානව හිමිකම් සංවිධානයේ අයයි.
පස්ගොඩ හා කොටපොල ප‍්‍රදේශවල ජීවත්වන දෙමළ භාෂාව කතාකරන මිනිසුන් තම දරුවන්ගේ අධ්‍යාපනය ලැබීමේ අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවක් ගොනුකරන්නේ මේ පසුබිම තුළය. යම් කාලයකට පසු නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව පස්ගොඩ හා කොටපොලවාසීන් විසින් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ පැවරූ නඩුවට විසඳුමක් ලබාදෙන ලදි.
විසඳුම නම්, පස්ගොඩ ප‍්‍රාලේ වසමේ තෝරාගත් පාසලක සියලූ‍ම ශ්‍රේණි සඳහා දෙමළ මාධ්‍ය පන්ති ආරම්භයයි. එය ඉක්මනින් සිදුවනු ඇත. ළමයින් දෙමළ භාෂාවෙන් ඉගෙනගනු ඇතෟ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට ඔවුන් කෘතඥ වනු ඇතෟ
වැස්ස තවම තුරල් කර නැත. ඌරුබොකු ඔය වීරකැටියේදී වාන් දමා ඇත. ඌරුබොකු ඔය තැන් දෙකකින් මග අවුරා ඇත. ඒ බෙරලපනාතර කිට්ටුව හා වීරකැටියේදීය. එහෙත් ඌරුබොකු ඔය තවදුරටත් ගලායයි. ඒ ගමන නවතනු බැරිය.x
