උපුල් කුමාරප්පෙරුම
රැුකියා විරහිත උපාධිධාරීන් රජයේ රැුකියා ලබාගැනීම ස`දහා අරඹා ඇති සටන තීව්රව ඇති සැටියක් පෙනේ. පසුගිය දිනෙක උපාධිධාරිනියක මාධ්යයට අදහස් දක්වමින් තමන්ට රජයේ රැුකියාවක් ලබාදිය නොහැකි නම් සරසවි අධ්යපනය ලබාදුන්නේ ඇයිදැයි ප්රශ්නකර සිටියාය. ඇය කීවේ, සරසවි අධ්යාපනය වෙනුවෙන් ඔවුන් කැපකළ කාලය රජය විසින් නැවත ලබාදිය යුතු බවයි.
සරසවි අධ්යපනයේ උපාධි පාඨමාලා දෙස බැලූවිට උපාධිධාරියෙකු වීමෙන් පසු රජයේ රැුකියාවක සුරක්ෂිතභාවය ඇත්තේ උපාධි පාඨමාලා කිහිපයකට පමණි. අඩුතරමින් ඉංජිනේරු උපාධියට හෝ මෙම සුරක්ෂිතභාවය ලැබී නොමැත. වාර්ෂිකව සරසවිය තුළින් එළියට පැමිණෙන උපාධිධාරීන් සැලකිය යුතු ප්රමාණයක් රාජ්ය අංශයේ සහ පෞද්ගලික අංශයේ රැුකියාවලට යොමුවන අතර තවත් කොටසක් විදේශගත වීම සිදුවෙයි. තවත් කොටසක් රැුකියා විරහිතව සමාජය තුළ ඉතිරි වේ.
විශ්වවිද්යාල ශිෂ්යයාට සමාජයේ සුවිශේෂ ස්ථානයක් සමාජය විසින්ම නිර්මාණය කොට දී ඇත. අද පවතින විශ්වවිද්යාල ශිෂ්ය ගැටලූ සහ අරගල බොහොමයක පදනමෙහි මානසික අංගය වී ඇත්තේ සමාජය ඔවුන් තබා ඇති මෙම ස්ථානයයි.
රාජ්ය අංශයේ උපාධිය මූලික සුදුසුකමක් වන බොහෝ රැුකියා, සේවයන් බොහොමයක් නිර්මාණය වී ඇත්තේ සේවා ලෙසය. පරිපාලන සේවය, සැලසුම්කරණ සේවය, කෘෂිකාර්මික සේවය, ගණකාධිකරණ සේවය, අධ්යාපන පරිපාලන සේවය උදාහරණයි. මේ සියලූ සේවයන්හි මටසිලූටු පැවැත්ම ස`දහා වෙනම නිර්මාණය වූ නීතිරීති පද්ධතිය ‘සේවා ව්යවස්ථා’ වෙයි. කාලයක සිට මෙරටෙහි පැවැතුණු මෙම සේවයන්ට පුද්ගලයන් බ`දවාගැනීමේදී හෝ අන්තර්ග්රහණය කරගැනීමේදී හෝ ඉතිහාසයේ සිටම සිදුවූ අතික්රමණික තීරණ, දේශපාලන පක්ෂග්රාහීත්වය වැනි කාරණා මත ඇතිවූ වෘත්තීය අරගලවල ප්රතිඵලයක් වශයෙන් මෙම සේවා ව්යවස්ථා නිර්මාණය වී ඇත. මේ ආකාරයට සේවා ව්යවස්ථාවන් සහ වෘත්තීන්වලට අදාල බ`දවාගැනීම්, උස්සවීම් සහ විනය පාලනය සම්බන්ධයෙන් නීති රෙගුලාසි ඇතිකිරීම තුළින් සෑම පුරවැසියෙකුටම මෙම රැුකියා ස`දහා සමාන අවස්ථා අවස්ථාවන් සහ නීත්යනුකූල බලාපොරොත්තුවක් ඇතිකිරීම පරමාර්ථය වෙයි. රාජ්ය සේවයට බ`දවාගැනීම සම්බන්ධයෙන් නිශ්චිත වූ කාර්ය පටිපාටික ක්රියාවලියක් හඳුන්වා දෙන්නේ ඵෙතිහාසිකව තරුණයන්ගේ අපේක්ෂා භංගත්වය සම්බන්ධයෙන් ඇතිවූ තරුණ නැගීසිටීම්වල ප්රතිඵලයක් වශයෙන්ය. 1988 තරුණ නැගීසිටීම් සහ උතුරේ තරුණ නැගීසිටීම් සියල්ලේම මතුපිට පෙනෙන සටන්පාඨය ඔස්සේ අභ්යන්තරයට ගියහොත් දක්නට ලැබෙන්නේ සැමට පොදුවූ දුක්ගැනවිල්ලකි. එනම් ආර්ථික, සමාජීය, දේශපාලන හෝ වෙනත් කාරණා මත තමන්ට වෙනස්කොට සැලකීම නිසා සහ තමන් අසාධාරණයට ලක්කිරීම නිසා ඔවුන් ආයුධ අතට ගත් බවයි. 1991දී තරුණ අසහන කොමිෂන් වාර්තාවෙහිද 1988 නැගීසිටීමට හේතු වූ ප්රධාන කාරණාව වශයෙන් මෙම කාරණා දක්වා ඇත. එහි ප්රතිඵලය වශයෙන් 1991 වර්ෂයේ සිට බොහෝ වෘත්තීන් ස`දහා සුදුස්සන් තෝරාගැනීමට තරග විභාග ක්රමය හඳුන්වා දුන්නේය.
මෙම කොමිෂන් සභාව අදාළ ප්රශ්න සම්බන්ධයෙන් සොයාගත් දෑ සහ නිර්දේශ වඩාත් සාධාරණය කළ හැකි අවස්ථා වන්නේ, රැුකියා බැංකු ක්රමය මගින් පළාතේ මන්ත්රීවරුන්ගේ නිර්දේශ මත රාජ්ය අංශයේ රැුකියා ලබාදීම ශ්රේෂ්ඨාධිකරණයේදී අභියෝගයට ලක්කිරීමයි. 1978-79 කාලය තුළ ක්රියාත්මක වූ මෙම ක්රමය අභියෝගයට ලක්කරමින් ඉදිරිපත් කළ මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවේ තීන්දුව වූයේ, රාජ්ය අංශයේ රැුකියා සඳහා ‘චිට්’ ක්රමයට මන්ත්රීවරුන් ලිපි ලබාදීම රටේ පුරවැසියන්ගේ මූලික අයිතිවාසිකම් කඩකරන්නක් බව (Plihawadana Vs AG 1978,79 1SLR 65)යි
අද රැුකියා විරහිත උපාධිධාරීන්ගේ සටන සටන්පාඨ දෙකක් ඔස්සේ සිදුකරනු ලැබේ. පළමුවන සටන්පාඨය වන්නේ, ඔවුනට රාජ්ය සේවයේ රැුකියවක් ලබාදීමයි. දෙවන සටන්පාඨය වන්නේ, ඔවුන් රාජ්ය සේවයට බදවා ගැනීමේ වයස අවුරුදු 45 දක්වා දීර්ඝ කිරීමයි. පළමුවන සටන්පාඨයට පසුබිම වී ඇත්තේ මෙම ලිපිය ආරම්භයේ සදහන් කළ උපාධිධාරීයා විසින් තමන් තබාගෙන ඇති ස්ථානය සහ පෙර ස`දහන් කළ මානසික අංගයයි. අද රාජ්ය සේවය යම් ආකාරයක විධිමත්භාවයකට පැමිණ ඇත. මෙවැනි තත්වයකදී රාජ්ය සේවයෙහි යම් වෘත්තීය සේවයකට පරිබාහිරින් රැකියා ලබාදීම දුෂ්කර කාර්යයකි. එයට ප්රධාන හේතුව වන්නේ වෘත්තීය සේවා එම සේවා ව්යවස්ථාව මගින්ම කාඩරයකට යටත් කොට තිබීමයි. සේවා ව්යවස්ථාවට පරිබාහිරින්, කුමන සුදුසුකම් තිබුණද බදවාගැනීම් කළ නොහැක. 2005දී ජනාධිපතිවරණයට සමගාමීව රැකියා විරහිත උපාධිධාරීන් විශාල ප්රමාණයකට රාජ්ය අංශයේ සහ රාජ්ය ව්යවස්ථාපිත ආයතනයන්හි පත්වීම් ලබාදුනි. එම අවස්ථාවේදී කළ බ`දවාගැනීම් කිසිදු සේවයක කාඩරයකට ඇතුළත් කළ නොහැකි විය. තමන් රාජ්ය ආයතනවලට මේ ආකාරයෙන් ‘එල්ලා තැබීම’ සම්බන්ධයෙන් බොහෝ අය අධිකරණ ක්රියාමාර්ගවලට ප්රවිෂ්ඨ වූහ. ඔවුන්ගේ ප්රධාන දුක්ගැනවිල්ල වී තිබුණේ තමන් ඕපපාතිකයන් සේ විවිධ ආයතනවල ර`දවා ඇති බවත්, නිශ්චිත වැටුප් තලයක්, නිශ්චිත උසස්වීම් කාර්යපටිපාටියක් නිර්මාණය වී නොමැති බවත්, මුලින් බ`දවාගත් වැටුප මත ජීවිත කාලය පුරාවට සේවය කිරීමට සිදුවන බවත්ය. ඔවුන්ගේ තවත් අවශ්යතාවක් වුණේ තමන් ලබා ඇති උපාධියෙහි සුදුසුකම මත අදාල සේවාවලට අනුයුක්ත වීමයි. කෙසේ නමුත් එම අධිකරණ තීරණවලදී අධිකරණය පැහැදිලිව ප්රකාශ කළේ සේවා ව්යවස්ථාන්හි ප්රතිපාදනවලට පරිබාහිරව කටයුතු කිරීමට කිසිවෙකුට නොහැකි බවයි. තමන් සේවය කරන අමාත්යාංශයක හෝ දෙපාර්තමේන්තුවක ඔවුනට ධුරයක් ලැබී තිබුණද අද වන තෙක් තෝරාගැනීමේ කාර්ය පටිපාටියකට යටත් වූ සේවා ව්යවස්ථාවක් මත ඔවුන් කටයුතු කරන බව අසන්නට නැත. ඔවුන්ගේ අරගලයෙහි ස්වභාවය මත යම් හෙයකින් සේවා ව්යවස්ථාවක් හඳුන්වාදුන්නද, බදවාගැනීමේ මූලික සුදුසුකම තරග විභාගයක ප්රතිඵලයද, එසේ නැතිනම් ‘රැුකියා විරහිතභාවයද’ යන ප්රශ්නය පැනනගිනු ඇත.
සාමාන්යයෙන් මෙරටෙහි වෘත්තීන්වල සේවා ව්යවස්ථා මගින් එම වෘත්තීන් සදහා බදවාගැනීමේ උපරිම වයස් සීමාව තීරණය කොට ඇත. එසේ තීරණය කිරීමට හේතුවූ කාරණා විශාල ප්රමාණයකි. එය ස්වාමියාගේ මෙන්ම සේවකයාගේ පැත්තෙන්ද සිතාබලා තීරණය කොට ඇත. සේවා ව්යවස්ථාවක තෝරාගැනීමේ වයස තීරණය කරන්නේ උපරිම කාර්යක්ෂමතාව, මානසික සහ ශාරීරික ජවය උපරිම ආකාරයෙන් රැුකියාව යොදවනු ලැබිය හැකි කාලයද සලකා බලාය. සේවකයාගේ කෝණයෙන්ද බලන්නේ නම් රැුකියාවේ ඉදිරි ගමන සම්බන්ධයෙන් අනාගත බලාපොරොත්තු තබාගත හැකි වයස් සීමාවක රැුකියාව ලබාදීම සහ ආර්ථික සහ සමාජීය වශයෙන් රැුකියාව සම`ග ඇතිවන වෙනස්වීම්වල ධනාත්මක ප්රතිඵල ලබාගැනීමට අවශ්ය කාලය ලබාදීම උදාහරණ වශයෙන් කිව හැකිය.
රැුකියා විරහිත උපාධිධාරීන්ගේ දෙවන සටන් පාඨය වන්නේ දැනට ඇති වයස අවුරුදු 35 සීමාව වෙනස් කොට අවුරුදු 45 දක්වා එය දීර්ඝ කිරීමයි. මෙම වයස් සීමාව අවුරුදු 45ක් බවට පත් කළහොත් විශ්රාම යන තෙක් සේවය කළ හැකි කාලය වසර 10කි. ලංකාවේ නීතිය අනුව වසර 10ක සේවා කාලයකට විශ්රාම වැටුපක් ලැබෙන්නේ නැත. විශ්රාම වැටුපක් ලැබීමට අවශ්ය අවම සේවා කාලය අවුරුදු 20කි. වයස අවුරුදු 45න් රාජ්ය සේවයේ පත්වීම් ලබන්නෙකු වසර 60ක් දක්වා සේවය කළද ඔවුන්ට විශ්රාම වැටුපට අවශ්ය අවම සේවා කාලය සැපිරෙන්නේ නැත. ඒ අනුව, මෙම සටනෙහි දෙවන පියවර විශ්රාම වැටුප බවට පත්වීම නොවැළැක්විය හැකි කාරණයෙකි. උපාධිධාරීන් රජයේ රැුකියාවන්ට බ`දවාගැනමේ වයස් සීමාව 45 දක්වා දීර්ඝ කිරීමේ සටන ජනතාව පැත්තෙන් බලන කල ඉතාමත් අසාධාරණ සටනක් බව බැලූබැල්මටම පෙනේ. සාමාන්යයෙන් රැුකියා ලබාදෙන සියලූ වයස් කාණ්ඩයන් පසුකරමින් විශ්රාම ගැන්වීමට වසර 10කට පෙර මුල් පත්වීමක් ලබා දෙන්නෙකුගෙන් කුමක් බලාපොරොත්තු විය හැකිද? පරිපාලන සේවයේ පත්වීමක් හෝ අධ්යාපන පරිපාලන සේවයේ හෝ සැලසුම්කරණ සේවයේ මුල් පත්වීමක් ලබන තරුණියක/තරුණයෙකුගේ ජවය, කාර්යක්ෂමතාව, කැපවීම යවාත්කාලීනභාවය අවුරුදු 45ක මැදිවියේ ගැහැනියක හෝ මිනිසෙකු තුළ තිබේද? නැත.
ඇත්ත වශයෙන්ම රජය සොයාබැලිය යුත්තේ ඔවුනට රැුකියා ලබාදීමේ මාර්ග නොව ඔවුනට මෙතෙක් කල් රැුකියාවක් නොලැබීමේ හේතූන්ය. අප රටේ බොහෝ විශ්වවිද්යාල පාඨමාලා මගින් වෘත්තීය නිපුණත්වයක් ලබාදෙන්නේ නැත. බොහෝ විට එය අධ්යාපනික සුදුසුකම් පමණක් වෙයි. වසරකට අතිවිශාල උපාධිධරයෝ ප්රමාණයක් රටට අලූතින් එකතු වෙති. පේරාදෙනිය සරසවියෙන් පමණක් 700-1000කට ආසන්න ප්රමාණයක් කලා උපාධිධාරීන් වශයෙන්ද, බාහිර උපාධිධරයන් 2000කට ආසන්න ප්රමාණයක්ද වාර්ෂිකව සමාජයට එකතුකොට ඇත. අනෙක් විශ්වවිද්යාලවලින්ද විශාල ප්රමාණයක් කලා උපාධිධාරීහු ප්රමාණයක් මේ ආකාරයකට වසරක් පාසා සමාජයට එකතු වෙති. අද රැුකියාවිරහිත උපාධිධාරීන් ලෙස අරගලය කරන අරගලකරුවෝ් මේ සියලූ දෙනාය. වයස අවුරුදු 45දී බාහිර උපාධියක් ලබාගෙන උපාධිධරයෙකු බවට පත්වන පුද්ගලයෙකු රැුකියා විරහිත උපාධිධාරී අරගලයෙහි කොටස්කරුවකු බවට පත්වී ඇත. සෑම උපාධියකටම රැුකියාවක් ලබාදීම ප්රායෝගිකව කිරීමට කිසිදු රජයකට හැකියාවක් නැත. එයට හේතු ගණනාවක් පවතී. මේ ආකාරයට රාජ්ය අංශයේ රැකියාවන් ප්රමාණය වැඩි කළහොත් ඒ සදහා අවශ්ය වැටුප් සොයාගැනීම සදහා ජනතාව තෙරපමින් බදු ඉහළ නැංවීම සිදුකරන්නට වීම නොවැළැක්විය හැකිය. බදු ඉහළ දැමීම සමග ස්වයංක්රියව සිදුවන අනෙක් ක්රියාවලිය වන්නේ ජීවන වියදම ඉහළ තැනකට එසවීමයි.
මෙරටේ ලක්ෂ 15කට ආසන්න රාජ්ය සේවකයෝ පිරිසක් සිටිති. විශ්රාම වැටුප් ලබන විශාල ප්රමාණයක්ද සිටිති. මේ සියල්ලන්ගේම නඩත්තුව සිදුවන්නේ රටෙහි බදු මුදලිනි. ආර්ථික විශේෂඥයන්ගේ නිරීක්ෂණය වී ඇත්තේ මෙරටට ඔරොත්තු නොදෙන ප්රමාණයක රාජ්ය සේවකයන් සංඛ්යාවක් සිටින බවයි. ඇත්තෙන්ම රජය ප්රතිපත්තිමය තීරණයක් ගතයුත්තේ දේශපාලන අවශ්යතා මත රාජ්ය අංශයට මිනිසුන් පොම්ප කිරීමට නොව රාජ්ය සේවයෙහි අතිරික්තය සහ අනවශ්ය කොටස්ද ඉවත්කොට එය වඩා කාර්යක්ෂම සහ යාවත්කාලීන වූ රාජ්ය සේවයක් බවට පත්කිරීමටයි.
රජයේ වගකීම වන්නේ අද සමාජයට ගැළපෙන ආකාරයට සහ පුද්ගල බලාපොරොත්තු ඉටුකරගත හැකි ආකාරයට විශ්වවිද්යාල අධ්යාපනය වඩාත් දියුණු කිරීමයි. විශ්වවිද්යාලවලින් බිහිවන කලා උපාධිධාරීන් සියල්ලටම ඔවුන්ගේ විෂය පථයට අදාලව දීමට රැුකියා නොමැත. එසේනම් ප්රතිසංස්කරණ පැමිණිය යුත්තේ ඔවුන්ගේ උපාධි පාඨමාලා නවීකරණය සදහාය. මෙරට හා ජාත්යන්තර රැුකියා වෙළෙ`දපොළේ අවශ්යතාවන්ට අනුකූල වන සේ රැුකියා වෙනස් විය යුතුය. ජාතික වශයෙන් මෙන්ම ජාත්යන්තර වශයෙන් පවතින වෙළෙ`දපොළෙහි අවශ්යතාවන් ගැළපෙන ආකාරයට සරසවි අධ්යාපනයේ රැුකියා දුලබ උපාධි පාඨමාලා ප්රතිසංස්කරණයකට ලක්කිරීම ජාතික වගකීම බවට පත්ව ඇත. එසේම අද පවතින තරගකාරීත්වය තේරුම් ගැනීම විශ්වවිද්යාල ශිෂ්යයාගේද වගකීමයි. විශේෂයෙන් විශ්වවිද්යාල තුළ ඇති උපසංස්කෘතීන් තුළින් මෙහෙයැවෙන චෛතසිකයන් මත එළැඹෙන සමහර තීරණවල ප්රතිඵල දක්නට හැකිවන්නේ බාහිර සමාජයට විවෘත වූ පසුවයි. විශ්වවිද්යාල ශිෂ්යයාද සාම්ප්රදායික මතවාදයෙන් ඔබ්බට ගොස් වඩාත් තරගකාරී පරිසරයක තරගකරුවෙකු වීම ස`දහා අවශ්ය සුදුසුකම් සපුරා ගැනීම නොකරන්නේ් නම් ඔවුනට තරගය දිනීම අපහසු වනු ඇත.
සාම්ප්රදායික මතය වන්නේ විශ්රාම වැටුපක් හිමි රැුකියාවක් කිරීම ජිවිතය සම්බන්ධයෙන් විශාල ආරක්ෂණයක් ඇති කරනවා යන්නයි. වයස අවුරුදු 45 සටන්පාඨයට හේතුවන්නා වූ ප්රධාන සාධකයද මෙම කාරණයයි. මීට පරම්පරා තුනක හතරක රාජ්ය අංශයට පමණක් ප්රමුඛස්ථානය තිබුණ අවධියක මිනිසුන් සිතුවේ තමන්ට යා හැකි උපරිම දුර රාජ්ය අංශයේ රැුකියාව පමණක් බවයි. අද සමාජය වෙනස්වී ඇත. නවීන මිනිසෙකු සේ නිර්මාණය වීම ස`දහා විශ්වවිද්යාල තුළට පැමිණෙන ශිෂ්යයා, නවීනත්වය සදහා විශ්වවිද්යාල තුළ අරගල කරන ශිෂ්යයා උපාධිධරයෙකු බවට රූපාන්තරණය වීමේදී එම නවීනත්වය බැහැරව ගොස් පෙර කියූ සාම්ප්රදායික මිනිසා බවට පරිවර්තනය වීම රටෙහි අභාග්යයක් මෙන්ම තමන් කතාකරන නවීනත්වය හුදු මායාවක් බවට ඔවුන්ම ඔප්පු කරන්නෙකි.
