අවියේ යක්ෂ ප‍්‍රමෝදය සහ කවියේ මිනිස් සංවේගය

මැන්චෙස්ටර් රෙජිමේන්තුවේ හමුදා නිලධාරියෙකු වූ හෙතෙම යුද්ධයේ වියරුවත්, එහි නියැලෙන්නන්ගේ හිත් පිත් නැති දැගලිල්ලත් පසක් කර ගත්තේ ලේ හැලූණු මඩ වගුරු, හුස්ම සොරා ගන්නා විෂ වායු නල සහ උණ්ඩවලින් ඉරී ගිය මස් වැදලි අතර ගැවසීමෙන්මය. කවටකමක් කර සිගරැට්ටුවක් දල්වා ගන්නා මිතුරෙකු ඊළඟ මිනිත්තුවේදී, වේදනාවෙන් කෑ ගසමින් මරණයේ අඳුරු වගුරෙහි ගිලීයනයුරු දැකීමෙන්මය. විල්ෆ‍්‍රඞ් ඔවෙල් නම් වූ ඔහු ජීවත් වූයේ අවුරුදු විසි පහක් පමණි. ඔහුගේ කවි සියල්ලම පාහේ මියයන්නට පෙර වසරක පමණ කාලය තුළ ලියූ ඒවාය. තුවක්කුවත්, පන්හිඳත් එක්ව ගත් ඔවෙන් අඩු වයසින් මිය ගියේ කෙසේදැයි අමුතුවෙන් කිව යුතු නැතැයි සිතමි. පන්හිඳකට වෙඩි තබන එක තුවක්කවකට ඉතා පහසු කටයුත්තකි.
එක් දහස් නවසිය දහ අටේ, එකොළොස්වන මාසයේ, එකොළොස්වන දා, එකොළොස් වන පැයේදී පළමු ලෝක යුද්ධයේ මිත‍්‍ර හමුදා සංධානය සහ ජර්මානු පාර්ශ්වය අතර සටන් නිමා සම්මුතිය අත්සන් කෙරිණි. එය ලෝකයටම සැනසුම් දවසක් වුවද, විල්ෆ‍්‍රඞ් ඔවෙන්ගේ මවට සැනසුම අහිමි කළ දවස විය. සිය පුතු ඊට සතියකට පෙර සටන් බිමෙදී මිය ගිය පුවත සටහන් වූ ලිපිය ඇයට ලැබුණේ ද එදිනම බැවිනි. කවි අසූ ගණනකින් යුද්ධයට පහර දුන් ඔවෙන්, පළමු ලෝක යුද්ධයෙන් මිය ගිය මිලියන නවයක් සෙබළුන් සහ මිලියන හතක් සිවිල් වැසියන් හා එක් නොවන්නට, ඉංගී‍්‍රසි සාහිත්‍යයට තවත් කොතරම් හද පාරවන යුද විරෝධී කවි එකතු වන්නට තිබුණිද?
Anthem for Doomed Youth නම් කවියේ ඔවෙන් මෙසේ ලියයි.
මියෙන්නන්ට මේ වසු පැටවුන් ලෙස කවර සුබ පැතුම් සීනු සද්දක්ද? තුවක්කුවල රුදු බිරුසම් පමණය; රයිෆලවල තද වෙව්ලූම් පමණය ගයන්නෙ උන් වෙනුවෙන් කෙටි ඔරසම
යුද පිටියේ පළ කළ ධෛර්යය උදෙසා ‘යුද කුරුසිය’ නම් පදක්කම ඔහුට පිරිනැමුණි. එහෙත් ඔවෙන්ගේ හද පිරී තිබුණේ යුද විරුවෙකු සතු ප‍්‍රමෝදයෙන් නොව කවියෙකු සතු සංවේගයෙනි. වරෙක ඔහු ෂෙල් වෙඩි වළක වැටී දිවි ගළවා ගත්තේ යම්තමිනි. තවත් වරෙක ප‍්‍රහාරයකට හසුව සැ`ගවුම් බිලියක, මියගිය සගයන්ගේ සිරුරු දින ගණනක් සිහිසුන්ව සිටියේය. සීග්ප‍්‍රයිඞ් සැසූන් ඔහුගේ යුද සගයා සේම කවි සගයා ද වූයේය. ඔවෙන්ගේ මරණයෙන් පසු ඔහුගේ විශිෂ්ට කවි එකතුව ලෝකයට දායාද කිරීමට මුල් වූයේ ඔහුය. ඔවෙන් සහ සැසූන් සතුව යුද්ධයේදී තිබූ නිර්භීතකම කවි ලිවීමේදී ද තිබුණි. බල කාමය තුළ සැගව යන මානව ගුණාංග ගැනත්, යුද්ධයෙන් උත්කර්ෂයට නංවන අන්ත මිථ්‍යාවන් ගැනත් ඔවුහු නොබියව ලියූහ. හොරස් නම් රෝම කවියා ලියූ ‘රට වෙනුවෙන් දිවි පිදීම මිහිරිය. උතුම්ය’(Dulce et decorum est Pro patria mori) යන පාඨය අභියෝගයට ලක් කළ ඔවෙන් ඒ පැරණි බොරුව හුවා දක්වා, යුද්ධය සොඳුරු දෙයකියි දරුවන්ට නොපවසන ලෙසDulce et decorum est නමැති සූප‍්‍රකට කවියේදී ඉල්ලන්නේ, හද කීරි ගස්වන යුද්ධයේ සත්‍යය මනාව පහදමිනි.
කළු අහසක වුවත් තරු අහුරක් සැගවී තිබෙනු ඇත. ඔවෙන් මෙන්ම සැසූන් ද අයත් වන්නේ පළමු ලෝක යුද්ධය තුළ හිඳිමින්ම කවි ලියූ මානවවාදී තරු අහුරටය. රූපට් බ්රූක්, රොබට් ගේ‍්‍රව්ස්, අයිවර් ගර්නි, ඬේවිඞ් ජෝන්ස් සහ එඞ්මන්ඞ් බ්ලන්ඩන් ඒ කැටියේ කවීන් අතර වූහ. යුද්ධය, දේශපාලනය, සමාජ ප‍්‍රතිශෝධනය වැනි අංශ කවියෙන් ස්පර්ශ කළ යුතු නැති බවට කියැවෙන මතවාද කෙතරම් පදනම් විරහිතද යන්න ඔවුන්ගේ කවි කියවන විට පසක් වේ. ‘යුද්ධය යනු සංවිධානාත්මක මිනීමැරුමක් මිස අන් කිසිවක් නොවේ.’ යැයි පැවසුවේ පළමු ලෝක යුද්ධයෙන් දිවි ගළවා ගත් අන්තිම සෙබළා වූ හැරී පැච්ය. විලියම් ෆෝක්නර්ගේA Fable නවකතාවේ සිට, හෙමින්ග්වේගේA Farewell to Arms ස්ටීවන් කේ‍්‍රන්ගේ The Red Badge of Courage මෙන්ම බර්ට‍්‍රන්ට් රසල්ගේ Why Men Fight?”, Which way to Peace? යනාදි කෘති හරහාද, ස්ටැන්ලි කුබ්රික්ගේ ත්‍මකක Full Metal Jacket සහ ඔලිවර් ස්ටෝන්ගේ  Platoonයනාදි සිනමා පට ඇතුළු සුවහසක් විශිෂ්ට කලා නිර්මාණ තුළින්ද ලෝකයට කියා පා ඇත්තේ, යුද්ධයේ නිස්සාර වූත්, භයංකාර වූත් යථාර්ථයයි. පිකාසෝගේ වැදගත්ම දේශපාලන චිත‍්‍රය සේ සැලකෙන ගුඅර්නිකා (Guarnika) තුළින් පළවනුයේ ද නාසි යුද්ධයේ විනාශය හා වේදනාවයි.
නිම් නැති තේමාවක් තෙරක් සොයන්නට නොගොස් ඉතින් අවසන් කළ යුතුය. විල්ෆ‍්‍රඞ් ඔවෙන්ගේ ආත්ම භාෂණයම අගිස්සට ගැළපෙතියි හැෙග්.
‘‘කවිය ගැන හැගීමක් මට නැත. මගේ තේමාව යුද්ධයයි. යුද්ධයේ ඛේදවාචකයි. ඉදින්, කවියක් වේ නම් එය ඇත්තේ ඒ ඛේදවාචකය තුළයි.’’