විසිපස් වසරකට පෙර ලියැවුණ කවියක දෝංකාරය

කැත්ලීන් ජයවර්ධන

‘දෝංකාරය – යුදබිමෙන් උපන් කවි’ ලියැවී, සංස්කරණය වී, මුද්‍රණයෙන් පළවී ඇත්තේ අවුරුදු 25කට පෙර ය. එය නොමියෙන නගරයක, නොමියෙන ජීවිත කිහිපයක අභ්‍යන්තර රාවය අපේ සිත් තුළ ධ්වනි නංවනසුලූ ය. අවුරුදු විසිපහකට පෙර පළ වූ මුත් මට කියවන්නට නොලැබුණු ‘දෝංකාරය – යුදබිමෙන් උපන් කවි’ කෘතියේ කවි රස විඳින්නට සිතූ මා මුහුණපෑවේ කම්පනයකට ය. එසේ කියන්නේ එහි කවි රසය අඩාල වූ නිසා නොවේ. උතුරා යන කවි රසය ද සම`ගින් ඒවා අපට සමච්චල් කරන්නාක් මෙන් හැ`ගුණ නිසා ය.
දෙමළ බස කතා කරන්නට හෝ ලියන්නට හෝ කියවන්නට හෝ නොදන්නා අප දෙමළ කවි, කෙටිකතා කියවා නැත්තේ ඒ නොදන්නාකම නිසා යැයි කියමින් ඊට නිදහසට කරුණු ඉදිරිපත් කිරීම සමාව දිය හැකි වරදක් දැයි මට සිතුණේ මෙහි එන ඇතැම් කවි කියවන විට ය. අප, අපේ පාඩුවේ අපේ ම නිර්මාණ සම`ග පමණක් එක්තරා ගනුදෙනුවක යෙදී සිටි ඈත දිනක මේ පොත සංස්කරණය කළ සීතා රංජනී යෙදී සිටින්නට ඇත්තේ කවර ආකාරයේ කාර්යභාරයක ද, එය කෙසේ නම් තක්සේරු කළ යුතු දැයි අනතුරුව මම සිතා බැලූවෙමි. සද්භාවයෙන් හා අවංක චේතනාවෙන් යුතුව මේ කාර්යයේ යෙදුණ හා යෙදෙන තවත් කීපදෙනෙකුගේ ද මෙහෙවර ඉහළින් තක්සේරු කළ යුතුව ඇති බව ද ඒ සම`ගම ලියා තැබීම සුදුසු ය.
එදා සිට අද දක්වා අප සම`ග උරෙනුර ගැටෙමින් ජීවත්වන සහෝදර ජනතාවකගේ බස හැසිරවීමට, උගෙනීමට අප තුළ වූ නුවුවමනාව, ඒ උකටලී බව සාහසික නොවන්නේ දැයි සිත ප‍්‍රශ්න කළේ පොත කියවා නිම වූ පසුව ය. මේ පොතේ සංස්කාරිකා සීතා රංජනී ගැන දැන සිටින සියල්ලෝ ම, ඇය ජීවිතයේ විවිධ කාලවකවානුවලදී විවිධ දුෂ්කරතාවන්ට මුහුණ දෙමින් සිටියදී ද පශ්චාත්තාප නොවී උකටලී ව නොසිට කිසියම් වූ සමාජ මෙහෙවරක නිරතවීම සඳහා තමාගේ දෑතට, සිරුරට හා සිතට අණාඥා පමුණවාගත් කාන්තාවක බව ද දැන සිටිති. සීතා රංජනී විවිධ කාලවකවානුවල විවිධ ආයතන, විවිධ සංවිධාන නියෝජනය කරමින් කටයුතු කළ බව (මාධ්‍යවේදිනියක ද වශයෙන්) ප‍්‍රකට ය. ඒ ඉතිහාසය දෙස ආපසු හැරී බලන අද දවසේදී පෙනීයන්නේ ඇගේ ඒ සියලූ සම්බන්ධතා ගොඩනැගී ඇත්තේ එක් පොදු අරමුණක් අරබයා ම වන බව ය. කවදත් ඇය සංවේදී ව ඇත්තේ කිසිදු භේදයකින් තොරව ඇය නෙත සිත යොමා ඇත්තේ සියලූ වර්ගයේ, සියලූ තරාතිරමේ මනුෂ්‍යයන්ගේ පීඩනය කෙරෙහි ය. මගේ මතකයට අනුව නම් සීතා කිසිදු දේශපාලන පක්ෂයක්, සංවිධානයක් හෝ කඳවුරක් වෙනුවෙන් පෙනී සිට නැත. විශේෂත්වය නම් ඒ ය.
‘බොහෝ දෙයින් ටිකක්…’ යනුවෙන් සීතා මේ කෘතිය සඳහා සපයන පූර්විකාවෙහි මෙසේ ද සඳහන් ය.
‘මේ කවි සමස්තය විමසූවිට පිළිනොගෙන සිටිය නොහැකි සත්‍යයක් ඒ පුරා දිවෙන බව දැනෙනු ඇත. ඒ, මේ කවිවලින් හෙළිවන දෙමළකම නිසා ම අපේ ම මිනිස් කොට්ඨාසයක් මේ සමාජය තුළ විඳින අතොරක් නැති දුක් කම්කටොලූ, මදි පුංචිකම්, අවමාන, අතවරවලින් මේ කවි කිවිඳියන්ගේ සංවේදී හදවත් සසල වී ඇති තරමයි. ඒ සසළ වූ, කම්පා වූ, රිදුණා වූ හදවත් ඒ සසළ වූ හදවත් ම ප‍්‍රතිනිර්මාණය කිරීමෙන් ඔවුන් මේ හ`ඩගා කියන්නේ මිනිසකු ලෙස ජීවත් වීමට ඔවුනට ඇති අයිතිය, ආශාව ගැන නොවේ ද?’ (දෝංකාරය, 5 පිටුව)
අප සියල්ලන් ම මේ ලොව කොතැනක හෝ කවර රටකට, කවර ජාතියකට, කවර වර්ගයකට යටත් ව හෝ උපත ලැබුවේ ජීවත් වන්නට ය. අපගේ දෑස්වල මෙන් ම ඔවුන්ගේ දෙනෙත්වලත් ගැඹුරු පත්ලෙහි සැ`ගව ඇත්තේ ‘ජීවිතයට ඉඩදෙන්න’ යන ආයාචනයයි. මේ ආයාචනය හඳුනා නොගන්නා කිසිවකු මිනිසකු විය හැකි නොවේ.
‘යුදබිමෙන් උපන් කවි’ යැයි කී විට දෙයාකාර සිතුවිලි ජනිත විය හැකි ය. ඒ අනුව කෙනෙකුට සිතෙනු ඇත්තේ මෙහි සංගෘහිතව තිබෙන්නේ රණවිරුවන් ලියූ කවි යැයි කියා ය. යුද්ධ ප‍්‍රකාශකෙරූවන් හෙවත් කැරලිකරුවන් ලියූ කවි යැයි තවත් කෙනකු සිතන්නට ද පු`ඵවන. අනෙක් අතට යුද්ධ ප‍්‍රකාශකෙරූවන් ද නොවන රණවිරුවන් ද නොවන තුන්වැනි පාර්ශ්වයක් ද යුදබිමෙහි සිටී. දෝංකාරයේ යුදබිමෙන් උපන් කවි ඔවුනගේ ය.
‘යුදබිමෙන් උපන් කවි – දෝංකාරය’ නමින් සීතා රංජනී ඒවා සංස්කරණය කරද්දී ඇය ද සම`ග ින් මේ කවි (දෙමළ බසින්) සිංහලට නගා ඇත්තේ මනෝරංජන්, එස්. සිවගුරුනාදන්, එස්. බාලක‍්‍රිෂ්ණන්, එස්.කේ. වික්නේස්වරන්, ඉබ්නු අසුමත් හා එන්. මුරුගදාස් ය. මේ සියලූ පරිවර්තකයන් සොයායමින් ඔවුන් ඒකරාශි කරගනිමින් මේ බාර¥ර කර්තව්‍යයේ වැඩිමනත් වූ බර දරා ඇත්තේ සීතා රංජනී ය.
‘දෝංකාරය’ පොත අතට ගෙන එහි කංචුක චිත‍්‍රයේ පටන් පොත නරඹමින්, කියවමින්, වින්දනය කරමින් ගත කළ කාලය මට දැනුණේ මරණයේ නගරය මැදින් ගිය සිහිකටයුතු පා ගමනක්් සේ ය. මේ අපූරු කවි ලියූ සිවරමණී, සෙල්වි, රාජනී තිරාණගම මෙන් ම කුමාරගුරු කුගමූර්ති ද අද ජීවතුන් අතර නැත. ඔවුනගේ කවි සිංහලට නගමින් ‘දෝංකාරය’ නමින් සංස්කරණය කළ කෘතියට පිටකවරයක් නිර්මාණය කළ ප‍්‍රගීත් එක්නැලිගොඩ ද තවමත් අතුරුදහන්ව සිටී. සිංහල දෙමළ භේදයකින් තොරව මේ සියලූ දෙනා ම මුහුණ පා ඇත්තේ එක ම මරණයට ය. මනුෂ්‍යයාට මනුෂ්‍යත්වය අමතක වීමේ ඛේදය, ඒ භයානකත්වය මුරගා කියන මේ කවි එකතුවේ ‘උපහාර’ පිටුවෙන් සංස්කාරිකා සීතා රංජනී විසින් සෙල්වි, සිවරමණී, රාජනී තිරාණගම හා කුමාරගුරු කුගමූර්ති හඳුන්වා දෙනු ලැබ ඇත්තේ මෙසේ ය.
‘උණ්ඩයේ බලය වෙනුවෙන් නොව මිනිස් ජීවිතයේ බලය හා අයිතිය වෙනුවෙන් පෙනීසිටීමේ වරදට 1991 අගෝස්තු 26දා එල්.ටී.ටී.ඊ. අත්අඩංගුවට පත් ව ඔවුන්ගේ වදකාග  ාරවල වද විඳ 1993 මැයි 01දා ඔවුන්ගේ උණ්ඩයේ බලය නොව මිනිස් ජීවිතයේ බලය ම පිළිගත් හෙයින් මරා දමනු ලැබූ ‘සෙල්වි’.
‘උතුරේ පවතින බිහිසුණු සමාජ වාතාවරණය දරාගත නො හැකිව, එම සමාජය වෙනුවෙන් ආත්මය පරාජය කර ජීවත්වීමට වඩා (මරණය හොඳ යැයි සිතා) මරණය තෝරා ගෙන 1991 මැයි 18දා අපෙන් සමුගෙන ගිය, ජවබලයෙන් පිරිපුන්, කවි නිර්මාතෘවරියක වූ තරුණ කිවිඳිය ‘සිවරමණී’.’
‘යාපනය විශ්වවිද්‍යාලයේ කායව්‍යවච්ෙඡ්ද අංශයේ ප‍්‍රධානියාව සිටි, මිනිස් ජීවිතයේ අයිතිය වෙනුවෙන් මානව හිමිකම් පිළිබඳ විශ්වවිද්‍යාල ආචර්යවරුන්ගේ සංගමය සම`ග දිවි දෙවැනි කොට සේවය කරමින් අභීත ව සිය පෑන මෙහෙය වූ, එල්.ටී.ටී.ඊ. රුදුරු වෙඩි උණ්ඩයට බිලිවී 1989 සැප්. 21 දින ඝාතනයට ලක් වූ ‘රාජනී තිරාණගම.’
‘ද්‍රවිඩ බසින් ලියැවුණු කවි, කෙටිකතා පොත් කිහිපයක් ම ගෙනැවිත් දෙමින් සිංහල පාඨකයාට හඳුන්වා දෙන්නැයි ආරාධනා කර, උපකාරී වූ කොළඹ ශ‍්‍රී ලංකා ගුවන්විදුලි සංස්ථාවේ සේවය කරමින් සිටිය දී 1990 සැප්තැම්බර් 16 දින පැහැර ගෙන යන ලදුව අදට ද ආරංචියක් නැති ‘කුමාරගුරු කුගමූර්ති’. (3 පිටුව)
‘දෝංකාරය’ කියවාගෙන යද්දී සිත තුළ දෝංකාර නැංවූයේ සිංහලකම හෝ දෙමළකම අපගේ ආත්මීය වුවමනාවක් ද, සාංසාරික අවශ්‍යතාවක් ද යන ප‍්‍රශ්නයයි. අපි සිංහල වී උපදින්නට (උපතට පෙර)ප‍්‍රාර්ථනා කළෝ වෙමු ද? කිසිවෙක් දෙමළ ජාතිකයකු වන්නට පූරුවේ සිට පතාගෙන ආවේ ද?
‘මුහුණ අහිමි වූවෝ’ නමින් මීට ඇතුළත් වන කවි කිහිපය උපුටාගනු ලැබ ඇත්තේ ‘මරණය තුළ ජීවත්වෙමු’ (මරණත්තුල් වාල්වෝම්* නම් වූ කාව්‍ය සංග‍්‍රහයෙනි. මෛත‍්‍රී විසින් ලියන ලද මේ කවි අමතන්නේ කවන්ධ රූපවලට ය.
නගරය යාන්ත‍්‍රීකරණය වූ නිසාවෙන්
මුහුණු අහිමි වී ගිය
මිනිසුන් නොවෙති ඔවුහු.
පාරේ ගිය වරදට
ගෙදර සිටි වරදට
කෙටියෙන් ම කිවහොත්
මේ බිමේ ඉපදීමෙන් ලැබූ වාසනාවට
වෙඩි උණ්ඩයෙන් ම සම්මාන ලැබූවෝ වෙති
ඔව්හු.
ගිනිජාලා පොරෝණයෙන් වසා,
ගෞරව දැක්වූ නිසාවෙන්
මුහුණු වසං වී ගිය අයවෙති ඔවුහු.
මිනී කාමරයේ
හඳුනා නොගත් මළ සිරුරු
ඥාතීන් විසින්
වැදුමව් විසින්
හඳුනා ගත් පසුවත්
නොහඳුනන මළ සිරුරුම වූවෝ ය, ඔවුහු. (64 පිටුව*
සිවරමණී නම් වූ ප‍්‍රතිභාපූර්ණ කිවිදිය ජීවිතයෙන් සමුගන්නට පෙර ලියූ කවියක් නම් කර ඇත්තේ ‘ජීවිතය පුපුරා යන රාත‍්‍රියක සිහින’ ලෙස ය. මේ එහි පද කිහිපයකි.
ලාම්පු දැල්ලට පොරකා
මෙරු එකා පස්සෙ එකා වැටී
සිය දිවි නසා ගනිති
කුමක් ගැන සිතීම ද
වඩා ඥානවන්ත විය හැක්කේ?
මෙරු ගැන ද?
මළගියවුන් ගේ ඇස් මෙන්
පැහැදිලි නැති අර්ථයක් කියාපාන
තාරකාවන් ගැන ද?
සත්‍යය නම් මට නොතේරේ
බොරුව අඳුනා ගැනීම ද
මේ අන්ධකාරයේ පහසුවක් නම් නොවේ.
නමුත්,
විභාගයට පොත් පාඩම් කරන
මගේ නංගීට
ඇගේ ගතිගුණවල
අර්ථය සොයාපන් යැයි කියන්නට
මට නො හැක.
පත‍්‍රිකාවකින් මෙන්
විශ්වාසයයි නිගමනයි දිය හැකි
වචන මා ළ`ග නැත.
රාත‍්‍රිය,
රාත‍්‍රියේ අණ ලැබූ දහවල!
හෙට උදෑසන හිරු උදාවේද කියාවත්
සැකයෙන් සිටින මා ළ`ග
සිහින,
තමන්ගේ නැතිවුණු අර්ථයන් සම`ගම.
මෙම සමාජයේ පෙකණිවැළටත්
අවි අමෝරා තිබියදී
එක සිනිඳු මල් පෙත්තක
වාඩි වීමට හැකි
සමනලයකුගේ සිහිනය
මට සම්බන්ධ නැති එකම එක සිද්ධියක් පමණයි.
මම
මනුෂ්‍යයෙකු ලෙස ජීවත් වීමට කළ
උත්සාහයේදී
මල්වලට මල් ගස්වල ම බැබලෙන්න ඉඩ දෙන්න සිතුවෙමි.
මට
දහවල විසින් ගොඩ නැගූ ලස්සන රාත‍්‍රියක් ගැන
සිහිනයක් ඇත. (11-12 පිටු)
ගර්භාෂයේ සිට මරණය දක්වා විලංගු ලා සිටින වතු කම්කරුවකුගේ ජීවිතය කවියට නගා ඇත්තේ එස්. මුරලිදරන් ය. මේ කවිය උපුටා ගෙන ඇත්තේ ඔහුගේ එක් කාව්‍ය සංග‍්‍රහයකිනි.
පලනි අප්පා,
මේ මහා පොළෙවෙන්
නුඹ වඳ කිරීමට කළ
අවසාන කප්පාදුව ද මේ…?
දස මසක් ගර්භාෂ සිපිරි ගේ සිර වී සිටින
දරු ම`ඩුව නම් සිර ගෙයි
පාසල නම් ද`ග ගෙයි
දෑත් දෙපා බැඳ දා සිට
වහා ම ‘වැටුප්’ නම් විලංගුව ලා
සීතල කඳුකරයේ දිනෙක අත් හළ නුඹ!
ඩං… ඩං…
ඩන්කු ඩ`ගුටු…
එදා සිට නුඹ,
‘පලනි අප්පා’ නම් වූ යන්ත‍්‍රය
ක‍්‍රියාකාරී විය නොකඩවා.
අඩි අටේ කාමරය අස්සට
‘කරුපායි’ නම් ලද
ළමයි වදනා යන්ත‍්‍රය ද ඈඳා ගෙන
යන්ත‍්‍රයක් සේ ම වී
තව තවත් යන්ත‍්‍ර ම නිපද වූ නුඹ!
ඩං… ඩං…
ඩන්කු ඩ`ගුටු…
නුඹෙ සෙවණැල්ල යට
වෘත්තීය සමිතියට වැජඹෙන්න ඉඩ දුන්නු නුඹ,
විදුලි, අකුණු, වැසි, සුළං දෙස
බලා සිටියා සේ ම
මැතිවරණයෙන් මැතිවරණය
ඇතිවී නැතිවී යන සැටි
බලා සිටි නුඹ!
ඩං… ඩං… ඩං…
ඩන්කු ඩ`ගුටු…
නිරුවත් කඳුකරයට
අනගි ස`ඵපිළි පළඳවන්නට
මු`ඵ ජීවිතයම ගෙවා දැමුවා යැයි
නෑසෙන්නට නමුත්
කාගෙ හෝ දෙතොලක්
සෙළවුණේ ද නුඹ ගැන?
නුඹ සේම ජීවිතය කැප කරපු
සියල්ලන් වෙනුවෙන්
ස්මාරක හැදුවොත් හෙම
තේ ගස් කොහේ සිටුවන්න ද? (55-56 පිටු*x