ටැබූ සබ්ජෙක්ට්ස්
පසුගිය සතිය හා සබැඳෙයි.
ඔය ‘ජාතික චින්තනය’ කියන අපභ‍්‍රංස යෙදුම හා හාපුරා කියලා ජනගත වූ ආකාරයත්, එහි මුල් අදහසත් අප යම් පමණකට පසුගිය සතියේ සාකච්ඡුා කළා. ඒ සමඟම අප දුටුවා මේ සංකල්පයේ මූලාරම්භය යටලමත්තේ අමරසේකර ප‍්‍රාඥයා බොහෝම ගාම්භීරව ප‍්‍රකාශ කරපු විදියට මහා වංශයේ කියැවෙන (හැබැයි ඇත්තටම හිටියද නොහිටියද වත් කියා අප කිසිවකු තිරව නොදන්නා) දුටුගැමුණු මහරජතුමන් හෙම නෙවෙයි, ඊට ගොඩාක් මෙහා පැත්තේ ලන්ඩන්වල ඇල්බට් අංකල් කියලා.
වැරැුදුණා. අප ලන්ඩන්වල ඇල්බට් අංකල් ගැන කතා කළේ නැහැ.
මන්ද එතැනට එනකොටම කොටවිල විතානගේ ජනරංජන කියන කළුකෝට්කාරයා වම් කණෙන් මොළයට රිංගලා කෙඳිරුවා ‘මල්ලි, දැන් ඔයා වචන 1,200 පැන්නුවහම මම කන්ටිනුවේෂන් එක අදින්නෙ අලූත්කඬේ උසාවියටද?” කියලා. මා කොහොමත් ඔය උසාවිවලටයි කළුකෝට්කාරයින්ටයි බයයි. ඒ හන්දා කතාව එතැනින් නතර වුණා. අද එතැන් සිට…
කවුද මේ ලන්ඩන් වල ඇල්බට් අංකල්?
නෑ, මේ අර මඟු‍ල් මුද්ද රහත් වුණු අවස්ථාවෙ සල්ලි හදිස්සියකට ටෙලිපෝං කොළාම වෙස්ටර්න් යුනියන් මාර්ගයෙන් ගැටලූව විසඳා දුන්නු පින්වතා නම් නෙවෙයි. අපි කවුරුත් නොදන්නවා වුණාට, ඊටත් වඩා තීරණාත්මක ලෙස අපේ ජීවිත සමාජය පාලනය කොරාපු පින්වතෙක්. මං කියාපු ලන්ඩන්වල ඇල්බට් අංකල් තමයි සමස්ත ලංකා ඉතිහාසයේ පණ්ඩුකාභය රජතුමා හැරුණු කොට දීර්ඝම රාජ්‍ය කාලයක් හිමි ඒ වගේම වෙනත් කිසිම පාලකයකුට වඩා තීරණාත්මක ලෙස මේ දිවයිනේ ඉතිහාසය වෙනස් කළ වික්ටෝරියා මහා රාජිණින්ගේ සහකරු.
වික්ටෝරියා මහා රාජිණිය අපේ චුල්ල ලංකාද්වීපය ඇතුළු සමස්ත හිරු නොබසින අධිරාජ්‍යයේ රාජ්‍යත්වයට පත් වන්නේ ව්‍යවහාර වර්ෂ 1837 පොසොන් මාසයේදීයි. ඕ තොමෝ වසර සිව් සැටක්, 1901 සීතල දුරුත්තේදී ස්වර්ගස්ථ වන තෙක්ම ඒ පදවිය දරනවා. ඇගේ රාජ්‍ය සමය ලොව එතෙක් දුටු විශිෂ්ටම ශිෂ්ටාචාරය බවට සැක නැහැ. මේ ශිෂ්ටාචාරය තමයි එතෙක් දේශපාලනිකව හා සංස්කෘතිකව සාමාන්‍ය යුරෝපීය නගරයක් වූ ලන්ඩනය අප දන්නා විශ්වයේ කේන්ද්‍රස්ථානය බවට පත් කරන්නේ. වික්ටෝරියානු සංස්කෘතිය විසින් සමස්ත ලෝකයේ හැසිරීම උඩු යටිකුරු කරනවා. එහි රශ්මි කදම්බයෙන් ඒකාලෝක වන්නේ යුරෝපය පමණක් නෙවෙයි. අදිසි නූල්වලින් ඈත පෙරදිග ජපානය, චීනය වැනි රටවල සිට බටහිර ඇමෙරිකාව දක්වා සියලූ රාජ්‍ය ඇය රූකඩ පාලනය කරනවා. ඇත්තටම මේ ඇගේ හැකියාව කීමත් වැරදියි. ඒ බොහොමයක් නූල් සූත්තර ඇගේ සහකරු ඇල්බට් කුමරුන්ගේ වැඩ. අපේ ජීවිත තීරණාත්මක සේ වෙනස් කළ ලන්ඩන්වල ඇල්බට් අංකල් කියා මා හැඳුන්නුවේ මොහුයි.
සංස්කෘතීන් දෙකක් ගැටීමේදී වඩා ප‍්‍රාථමික සංස්කෘතිය දියුණු සංස්කෘතියේ ලක්ෂණ උකහා ගැනීම අපට තේරුම් ගත හැකි සංසිද්ධියක්. අපේ රටේ එවක තිබුණු නොදියුණු ප‍්‍රාථමික වැඩවසම් සංස්කෘතිය වහ වහා දියුණු වික්ටෝරියානු සංස්කෘතික ලක්ෂණ කොපි කරන්න පටන් ගත්තා. රජ කාලයේ නියමයක් වූ වහල් රාජකාරි ක‍්‍රමය ක‍්‍රමයෙන් බිඳ වැටුණා. පාලකයා වෙනුවට ආණ්ඩුව ගැන පාලිතයන්ගේ විශ්වාසය තහවුරු වුණා. වැඩවසම් සමාජයේ පාදම බඳු කුල ක‍්‍රමය දරුණු අභියෝගයකට ලක්වුණා. ඇඳුම් පැළඳුම් වෙනස් වුණා. කෘෂිකාර්මික දිවි පැවැත්ම වෙනස් වුණා. වැඩි පිරිසකට අධ්‍යාපනය ලැබීමේ වරප‍්‍රසාදය හිමිවුණා. සන්නිවේදන, ප‍්‍රවාහන, සෞඛ්‍ය පහසුකම් වැඩි දියුණු වුණා වගේම පාලකයන්ට පමණක් නොව සමස්ත පොදු ජනතාවටත් ඒවායින් ප‍්‍රයෝජන ගැනීමේ හැකියාව ලැබුණා. ලංකා ඉතිහාසයෙ පළමු වතාවට මිනිසුන්ට මිනිසුන් සේ සැලැකීමක් දක්නට ලැබුණා. මෙයින් කියැවෙන්නේ හැම මානව නිදහසක්ම තහවුරු වූ බව නෙවෙයි. හැබැයි ඉන් පෙර රජ දවස තිරිසනුන් සේ සැලකුම ලද ජන කණ්ඩායම්වලට පවා මිනිසුන් සේ පිළිගැනුමක් ලබුණේ මේ සමයේදියි.
දැන් සරොං උස්සගෙන එන්න එපා අපේ මහා ධාර්මික බෝ පැළ වාගෙ රාජ්‍ය පාලකයො මෙහෙම කළාද කියලා. වංශ කතා මොනවා වැල් බයිලා කිව්වත් ලෝකයෙ හැම රටේම වගේ අපේ රටේ තිබුණෙත් 1% පාලකයන් (හා පූජකයින්) සැප විඳපු 99% පාලිතයන් කඹුරපු තුච්ඡු පාලන ක‍්‍රමයක්. මේ ක‍්‍රම වෙනස් කළේ සුද්දා. ප‍්‍රධාන කොටම වික්ටෝරියානු යුගයේදි.
වික්ටෝරියානු යුගයේදී ලංකාවේ වූ තවත් සුවිශේෂ දෙයක් තමයි ඇන්ග්ලිකන් ආගමට ප‍්‍රමුඛ ස්ථානය දෙන අතරේම රිස්සන්ට අනෙකුත් ආගම් ඇදැහීමටත් ඉඩප‍්‍රස්ථා ලබා දීම. සමහරවිට වෙනත් ආගම්වලට රාජ්‍යානුග‍්‍රහය ලැබුණු අවස්ථාද තියෙනවා. ලංකාවේ රෝමානු කතෝලික ආගම බිහිවුණේ පුරුතුගීසීන්ගෙන් බවට පොදු විශ්වාසය වුවද, ඇත්තටම ලන්දේසි රෙපෙරමාදු යුගයේදී නැත්තටම නැතිවන තරමට පිරිහුණු කතෝලික ආගම නැවත පුනර්ජීවයක් ලබන්නේ බි‍්‍රතාන්‍ය යුගයේ (මේ නිදහසින් ප‍්‍රයෝජන ගෙන) මෙරට පැමිණෙන යුරෝපීය ප‍්‍රංශ, අයිරිෂ් ආදි ආගමික මිෂනාරි කණ්ඩායම් නිසා. ඒ වගේම ස්වදේශිකයන්ගේ ඉල්ලීම් මත වුවත් අනුරාධපුර පූජා නගරයක් වන්නේද, ගරා වැටුණු පස් කන්දක්ව තුබුණු රුවන්වැලිසෑය ප‍්‍රතිසංස්කරණය වන්නේද මේ සමයේ. සුද්දා මේවා කරන්නේ කපටිකමට ජනතාවගේ හිත දිනා ගන්න කියන එකට ලේඛකයා නැහැ කියන්නේ නැහැ.
මේ සමයේදී (මේ කියන්නේ 1880 දී අපේ රටේ පළමු එන්.ජී. ඕ.කාරයා වූ හෙන්රි ස්ටීල් ඕල්කොට් මෙරටට පැමිණෙන්ටත් පෙර) ලංකාවේ බෞද්ධයන්ද අවිඥානකව හෝ වටහා ගනු ලබනවා කිතුනු ඇන්ග්ලිකන් ශාසනය විශේෂ රාජ්‍යානුග‍්‍රහයක් ලබන බවත් සුළු වෙහෙසකින් ඒ රාජ්‍යානුග‍්‍රහයේ සංරචකයක් හෝ තම අතට හරවා ගන්ට බැරි නැති බවත්. ඇත්තටම බුද්ධ ශාසනය සවිගැන්වීමේ මේ කර්තව්‍යය ආරම්භ වන්නේ බි‍්‍රතාන්‍ය යුගයටත් පළමුවයි. පරිහානි යුගයේදී ගණින්නාසේලාට සීමා වී තුබුණු බුද්ධ ශාසනයට කීර්ති ශ‍්‍රී රාජසිංහ රජ සමයේදී යළි උපසම්පදාවක් එක් වෙනවා වැළිවිට ශ‍්‍රී සරණංකර මාහිමිපාණන්ගේ මැදිහත් වීමෙන්. දහ නව වන සියවසේ පැසුළු සමයේ පහතරට ධනවතුන්ගේ ධන පරිත්‍යාගයෙන් හා හික්කඩුවේ ශ‍්‍රී සුමංගල, මිගෙට්ටුවත්තේ ගුණානන්ද බඳු බොදු යතිවරුන්ගේ නායකත්වයෙන් බෞද්ධ පුනර්ජීවනයක් ඇතිවෙනවා පහතරට. පසුව හෙන්රි ස්ටීල් ඕල්කොට් හා ධර්මපාල හේවාවිතාරණ (අනග ාරික ධර්මපාල* එක් වන්නේද මේ ප‍්‍රවාහයටමයි. මේ අප දන්නා සිංහල බෞද්ධත්වයේ ප‍්‍රාරම්භයයි. එතැනින් එපිට යම් බෞද්ධත්වයක් මේ රටේ නොතිබුණාය මෙයින් කියැවෙන්නේ නැහැ. හැබැයි අද අප දන්නා ඊනියා සිංහල බෞද්ධත්වයට ඉන් වූ බලපෑම අල්පයි. නොගිණිය හැකියි.
ඒ එක්කම සඳහන් කළ යුතුයි මේ යුගයේ බුද්ධාගම කරන්නේ අමු අමුවෙන් ක‍්‍රිස්තියානි ආගම කොපි කිරීම. ‘බුද්ධාගම’ කියන යෙදුමම එහෙම කොප්පයක්. ඉන් පෙර ඔය ‘ආගම’ කියන වචනය ඒ අර්ථයෙන් බෞද්ධ සාහිත්‍යයේ සඳහන් වූ අවස්ථා නැහැ. බෞද්ධ භික්ෂූන් පිණිස භාවිත වන ‘හාමුදුරුවෝ’ කියන යෙදුම ආවේ කිතුනු ඌරුවට ‘ස්වාමිදරුවෝ’ (ලෝඞ්) කියන යෙදුමින්. නොක්ස් කියන හැටියට මහනුවර යුගයේ ‘හාන්දුන්නේ’ කියන යෙදුම භාවිත වූයේ ගිහි රදළ පාලකයන්ටයි. පසුව එය පැවිද්දන් පිණිස යෙදුණා විය හැකියි. ‘ස්වාමීන් වහන්සේ’ කියන්නේද මෙවැනිම කිතුනු සම්භවයක් ඇති යෙදුමක්. (පැරැණි බෞද්ධ සාහිත්‍යයේ භික්ෂූන් ‘උන්නාන්සේ’ නමින් හැඳින්වී තිබෙනවා ‘ස්වාමීන්’ කතාවක් නැතිව.) ලංකාවේ පහතරට පැරැුණි පන්සල් නිර්මාණ ශිල්පය කිතුනු පල්ලි නිර්මාණ ශිල්පයමයි. (අන්තර්ජාලයේ ඇති කැලණි විහාරයේ පැරැණි ඡුායාරූප බලන්න.) ලංකාවේ දකුණු පළාතේ ඇති බොහොමයක් විහාර පල්ලි ආකෘතියේ. මින් බලපිටියේ ශ‍්‍රී පුෂ්පාරාම පුරාණ විහාරය කොයි තරම් පල්ලි ලක්ෂණ දක්වනවාද කිව්වොත් එය මුලින් නිර්මාණය කරන ලද්දේ පල්ලියක් ලෙසිනැයි මිථ්‍යාවක්ද පැතිර තියෙනවා. වෙසක් උත්සවය සැමැරීම පවා බෞද්ධයන් අද කරන ආකාරයෙන් කරන්නේ කිතුනු ආභාසයෙන්. බොදු බැති ගී කියන්නේ සූක්ෂ්මව වෙනස් කරන ලද කිතුනු කැරොල්. පන්සලේ ධර්ම දේශනාව පැයකට සීමා වන්නේත් ධර්මාසන සැකසෙන්නේත් කිතුනු ආභාසයට අනුවයි. කොටින්ම මේ අලූතින් නිර්මාණය වන බුද්ධාගම කියන්නේ කිතුනු තෙලින් තෙම්පරාදු වූ ප‍්‍රපංචයක්.
ඔය සිංහල බෞද්ධ පුනර්ජීවයේ කූඨප‍්‍රාප්තිය සේ 1873 අවුරුද්දේ සිදුවූ පානදුරාවාදයත්, හෙන්රි ස්ටීල් ඕල්කොට් ආගමනයත් ඒ හා බැඳුණු සමගාමී සිද්ධීනුත් සැලකිය හැකියි. මෙතැනින් තමයි අපේ රටේ නූතන සිංහල බෞද්ධත්වය ආරම්භ වන්නේ. එහෙම නැතිව ඒක වසර 2,500ක අවිච්ýන්න සන්තතියක ඉතිරි කොටසක්, කන්ටිනුවේෂන් එකක් හෙම නෙවෙයි. එහෙම හිතන්ට කැමැති පිරිසක් ඉන්න එක වෙනම කතාවක්.
මේක කොයි තරම් පැහැදිලිව පේනවාද කිව්වොත් අදත් ඔය ඊනියා ජාතික චින්තනය හෝ ඊනියා ජාතිකත්වය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින පිරිස ඉන්නේ එදා වික්ටෝරියානු රාමුවේ සිර වූ ගමන්. කොටින්ම 1948න් පසුව මේ රටේ ඇත්තේ පැරැුණි ඉංගිරිසි ආණ්ඩුව නොව සිංහල බෞද්ධ ආණ්ඩුවක් බවට මොවුනට අන්දෝ සංසාරයක හැඟීමක් නැහැ. ඔවුන් තවමත් ආණ්ඩුව දකින්නේ වික්ටෝරියානු යුගයේ දුටු ආකාරයටම, තමන්ගෙන් පරිබාහිර දෙයක් ලෙසිනුයි. ඒ තමන්ට පරිබාහිර ව්‍යුහයෙන් අනෙකුත් ජාතීන්ට සාපේක්ෂව තම ජාතියට වැඩි වරප‍්‍රසාද අවශ්‍යය කීමක් තමයි අපේ ජාති(ක)වාදීන් අදත් නඟන තර්කය. ඒ නැතිව අද ඇත්තේ අපේ සිංහල බෞද්ධ ආණ්ඩුවක්ය, රටේ බහුතරය වශයෙන් අප අනෙකුත් ජාතීන්ටද නායකත්වය දෙමින් හා ආදර්ශයක් වෙමින් (පෙර මෙන් නොව) වැඩි වගකීමකින් යුතුව හැසිරිය යුතුයැයි ඔය එකම ඊනියා ජාති(ක)වාදියකුවත් කල්පනා කරන්නේ නැහැ. කොටින්ම අපේ රටේ සිංහල බෞද්ධයන් ජාතිකවාදීන් සේ හැඳින්වීම වැරදියි. ලංකාවේ ඇති ජාතිකත්වයක් නැහැ. (භාරත නිදහස් සටන වෙනුවෙන් එරට සියලූ ජනකොටස් එක කුඩයක් යටට ගත් ගාන්ධිගේ ජාතිකවාදී ප‍්‍රවේශය හා දකුණු අප‍්‍රිකාවේ ඊට සමාන්තර මෙහෙයුමක් කළ නෙල්සන් මැන්ඩෙලාගේ උත්සාහ මතක් කර ගන්න.) ලංකාවේ තියෙන්නේ අනෙකුත් සුළුතර ජන කොටස් හා ගැටෙමින් ‘අපට ලොකු පංගුව දීහල්ලා’ යි පරිබාහිර ආණ්ඩුවට මොරගාන නිරුවත් සිංහල බෞද්ධ ජාතිවාදයයි. කොටින්ම මේ ව්‍යාපාරය වික්ටෝරියා යුගයේ පියදාස සිරිසේන මානසිකත්වයෙන් සෙන්ටි මීටරයක් හෝ ඉදිරියට පැමිණ නැහැ.
අදට එතැනින් නවතිමු, කළුකෝට්කාරයා අඬන්න කලින්.
