තරිඳු උඩුවරගෙදර
තුන්දෙනෙක් චිත‍්‍රපටිය නිර්මාණය වුණේ සහජීවනය සම්බන්ධයෙන් වූ දේශපාලන අරමුණක් ඇති කණ්ඩායමකගේ නිෂ්පාදකත්ව‍යෙන් බව ඇත්ත. එහෙත් සිනමාව කියන්නේ අධ්‍යක්ෂවරුන්ගේ කලාවක් වෙද්දී හඳගම, ප‍්‍රසන්න, විමුක්ති කියන අධ්‍යක්ෂවරුන් තුන්දෙනාට තිබුණු බෙදාගත් අරමුණු මොනවාද?
යුද්ධය අපේ ජනජීවිතයට, එහි වටිනාකම්වලට කරන බලපෑම පිළිබඳ අපේ සිනමාකෘතිවල, යුද සමයේදීත් විවිධ චෝදනා සහ ගැරහුම්වලට ලක්වෙමින් පවා, සාකච්ඡුා කළා. යුද්ධයෙන් පසුවත් ප‍්‍රසන්නත් මමත් අපේ සිනමා කෘතිවලට මෙය විෂය කරගත්තා. (ඉනියවන්, ඔබ නැතුව ඔබ එක්ක උදාහරණ). යුද්ධය කියන්නේ ඵලයක් මිසක් හේතුවක් නෙවෙයි. යුද්ධය හෙවත් ඵලය අප ජයගෙන තිබෙනවා, විශාල ඛේදවාචකයන් මැද වුවත්. ඒත් අප හේතුව ජයගෙන නැහැ. ඒ නිසා මේ යුද්ධය අපේ නිර්මාණවලට තව කොයිතරම් කාලයක් විෂය වෙයිද කියන්න අප දන්නේ නැහැ. ප‍්‍රසන්නටත් මටත් විමුක්තිටත් ජාතික සංහිඳියා කාර්යාලයෙන් කතාකරලා සංහිඳියාව විෂය කරගන කෙටි චිත‍්‍රපට තුනක් නිර්මාණය කරලා දෙන්න කියලා ආරාධනය කළා. අපි තමයි යෝජනා කළේ, කෙටි චිත‍්‍රපට තුනක් වෙනුවට තුන් ඈඳුතු තනි චිත‍්‍රපටයක් කරන්නම් කියලා.
අප අපගේ අධ්‍යක්ෂණ අනන්‍යතා තබාගන තනි චිත‍්‍රපටයක් කළ හැකි ආකෘතියක් සකස්කරගත්තා. ඉංග‍්‍රීසියෙන් මේ ආකෘතියට කියන්නේ omnibus movies කියලා. අරමුණු කිහිපයක් එකවර සපුරාලන කියන අරුතින්. ලෝකයේ මේ ආකෘතියේ හැදුණු පළමු චිත‍්‍රපටය නෙවෙයි මේ. New York Stories, Bombay Talkies මේ වාගේ හැදුණු චිත‍්‍රපට දෙකකට උදාහරණ. ඒත් ලංකාවේ හැදුණු පළමු චිත‍්‍රපටය මේ.
චිත‍්‍රපටයේ එන කතා තුන ගලායාමේ ඒකාග‍්‍රතාව තබා ගැනීමට අපට අපගේ සුපුරුදු රටාවේ කිසියම් වෙනස්කම් කරන්න වුණා තමයි. ඒත් මේ චිත‍්‍රපටවල අපේ මුද්‍රාව තිබෙනවා.
මේ සිනමා ආකෘතියේදී මේ කථා ශරීර තුනම එක් කතාවක් කියනවාද? නැත්නම් මේ එකිනෙකට වෙනස් චිත‍්‍රපටි තුනක්ද? මේ කතා එකිනෙක යාවෙන්නේ කොහොමද?
වෙනස් ආකාර කතා (ශරීර) තුනක් හරහා කියන්නේ එක් කතාවක්. ඒ අපේ හෘදය සාක්ෂියේ කතාවයි. මේ සංහිඳියාව පිළිබඳ කතාවක් නෙවෙයි. සංහිඳියා ක‍්‍රියාවලිය ඇනහිටින තැන පිළිබඳ කතාවයි. මේ හැම කතාවක්ම එකිනෙකට සම්බන්ධයි. ඒවායේ හමුවෙන චරිත භෞතිකව වෙනස් වුණත්, ඒවා එකම කතාවක චරිත. එකම ඛේදනීය අත්දැකීමකට (යුද්ධය) මුහුණ දෙන චරිත. එකම කතාවක එන කෙටිකතා කොටස් තුන එකම ඉලක්කයක් වෙත ගලායනවා. අවසානයේ ප‍්‍රශ්න කරන්නේ පේ‍්‍රක්ෂකයාගේ හෘදය සාක්ෂියයි. අප අපේ හෘදය සාක්ෂියට ඇහුම්කන් දෙන්න සුදානම්ද කියන ප‍්‍රශ්නාර්ථය ඉතිරිකරමින් කතාව නවතිනවා.
සිනමාව හදාරන සහ සිනමාව කරන අය අතරින් යම් චෝදනාවක් නැගෙනවා, මේ චිත‍්‍රපටියේ ඔබ තිදෙනාගේ අනෙක් චිත‍්‍රපටිවලට වඩා ප‍්‍රචාරකවාදී ගතියක් තියෙනවා කියලා, ඒ නිසාම සිනමාත්මක නැහැ කියලා. ඒ ගැන ඔබට දැනෙන්නේ කොහොමද?
හැම චිත‍්‍රපටයකටම ඉලක්කගත පේ‍්‍රක්ෂක කණ්ඩායමක් ඉන්නවා. මේ චිත‍්‍රපටයේ ඉලක්කගත පේ‍්‍රක්ෂක කණ්ඩායම සාමාන්‍ය පොදු පේ‍්‍රක්ෂක කණ්ඩායම්. ඒ නිසා සරල කතා ආකෘතීන් මත තමයි මේවායේ දෘශ්‍ය රූප ගොඩනැගෙන්නේ. එහෙත් මෙහි මතුකෙරෙන ප‍්‍රශ්නය මතුපිට පෙනෙන තරම් සරල නැහැ. එය ජාතියක් ලෙස අප තාමත් තේරුම් ගන්න, ඒ නිසාම ජයගන්න අසමත් ප‍්‍රශ්නයක්. යුද්ධය ඇවිළුණේ එකම රටක ජීවත්වන ජන කණ්ඩායම් දෙකක් අතර. යුද්ධය අවසන් වුණාට මේ කණ්ඩායම් අතර ගැටුමට හේතුවුණ තත්ත්වයන් වෙනස් වී නැහැ. ඒ නිසා තමයි චක‍්‍රීය ලෙස නැවත නැවතත් ඇතැමුන්ට ජන කණ්ඩායම් අතර ගැටුම් නිර්මාණය කළ හැකි වෙලා තියෙන්නේ. තාමත් රටේ දේශපාලන බලය තීන්දු කරන සාධකය වෙලා තියෙන්නේ ජනවර්ග අතර ඇති මේ ආතතියයි. අප පුළුල් පරාසයක පේ‍්‍රක්ෂක කණ්ඩායමකට ග‍්‍රහණය කරගත හැකි ආකෘතියක මේ චිත‍්‍රපටය නිර්මාණය කළේ ඒ නිසා. චිත‍්‍රපටියෙන් මේ ගැටලූ විසඳන්න බැරි බව අප දන්නවා. ඒත් චිත‍්‍රපටය හරහා ඒ වෙනුවෙන් සංවාදයක් පාදාගත හැකියි.
මේ චිත‍්‍රපටිය සාමාන්‍ය පේ‍්‍රක්ෂකයාට නොතේරෙන, සංකීර්ණ චිත‍්‍රපටියක් කියලා ඇතැම් අය ලියලා තිබුණා. ඉඳහිට තැනකදී මේ චිත‍්‍රපටිය මුදල් නාස්ති කිරීමක් කියලාත් චෝදනා එල්ලවෙනවා. මනි රත්නම්ගේ චිත‍්‍රපටි වගේ සංහිඳියාව තේමා කරගත්ත චිත‍්‍රපටි ඇතැම් අය බලාපොරොත්තු වෙනවා විය හැකියි. ඔබට එවැනි ප‍්‍රතිචාර ලැබුණාද?
සාමාන්‍ය පේ‍්‍රක්ෂකයන් බහුතරයක් තාම මේ චිත‍්‍රපටය බලලා නැහැ, අපි සාමාන්‍ය පේ‍්‍රක්ෂකයන්ට චිත‍්‍රපටය තාම නිදහස් කර නැති නිසා. අප තවමත් චිත‍්‍රපටය පෙන්නුවේ සංවිධානය කළ දර්ශන හැටියට. සාමාන්‍ය පේ‍්‍රක්ෂකයන් ඒ දර්ශන නැරඹූ අය අතර නම් හිටියා. ඒ හැම දර්ශනයකටම අප තුන්දෙනාම සහභාගි වුණා. හැම දර්ශන වාරයක් ම අවසානයේ අප ඒ පේ‍්‍රක්ෂකයන් සමඟ සංවාද කළා. ඒවා ඉතා හරවත් සංවාද. ඒ සංවාද කිසි තැනක, කවුරුත් තමන්ට මේවා නොතේරුණු බවක් පවසා නැහැ. ඒ නිසා මේ චෝදනා සත්‍යයෙන් තොරයි.
සංහිඳියාව ඇතිවන බව පෙන්වන්න සුපුරුදු පරිදි සිංහල දෙමළ මුස්ලිම් පිරිස් අත්වැල් අල්ලාගන සින්දු කියන ජවනිකාවකින් ඉවරවන රොමැන්ටික් කතාවක් කියන්න තිබුණා. ඒත් ඒ වෙනුවට අප තෝරාගත්තේ සංහිඳියාව ඇති නොවන තත්ත්වය පෙන්වන්න. එවිටයි මිනිසුන් ප‍්‍රතිචාර දක්වන්නේ. සංවාදයට සහභාගි වන්නේ. ඒ සාර්ථකත්වය අපි විඳිනවා. ඇතැම් දර්ශන අවසානයේ කෙරෙන සංවාද චිත‍්‍රපටයේ කාලය ඉක්මවා යන තරම් දිගුයි. අප තේරුම් ගන්න අපහසු කිසිවක් තනා නැහැ. ඒ වගේම ලොකු මුදලක් වියදම් කරලාත් නැහැ. මේ ධාවන කාලයේ, මේ තාක්ෂණික ගුණයන්ගෙන් යුත් චිත‍්‍රපටයක් හදන්න සාමාන්‍යයෙන් වැය කෙරෙන මුදලකට අඩු මුදලකින් තමයි මේ චිත‍්‍රපටය හදලා තියෙන්නේ.
තුන්දෙනෙක් චිත‍්‍රපටියේ අධ්‍යක්ෂවරුන් තුන්දෙනාම ලංකාවේ සංඛ්‍යාත්මකව බහුතරය වන ජනවර්ගයට අයිති අය. එහෙත් චිත‍්‍රපටියේ එන චරිත අතරේ විවිධ ජනවර්ගවල චරිත ඉන්නවා. මේ චරිතවලින් කතාකරන්නේ සුළුතරයට අයිති කතන්දර. ඔබ ‘ඉනියවන්’ චිත‍්‍රපටියේදී කරන්නේත් සිංහල කතාකරන අධ්‍යක්ෂවරයෙක් විදියට දෙමළ කතාකරන ජනතාව තේමා කරගත්ත එක. ඒ විදියට චිත‍්‍රපටියක් සඳහා කතාවක් තෝරාගැනීම සහ ඒක නිර්මාණය කිරීම අභියෝගයක්ද?
ඔව්. ඉනියවන් චිත‍්‍රපටය සම්පූර්ණයෙන්ම යාපනයේ රූගත කළ, යුද්ධයෙන් පස්සේ උතුරට ප‍්‍රාග්ධනය ගලායාමත් සමඟ උතුරේ සමාජයේ සිදුවෙමින් පැවතියාවූ විපර්යාසය තේමා කරගත් චිත‍්‍රපටයක්. එය සම්පූර්ණ දෙමළ භාෂිත චිත‍්‍රපටයක් පමණක් නෙවෙයි, දෙමළ සමාජය ප‍්‍රස්තුත කරගත් එකක්. එය විශාල අභියෝගයක් වුණා. එහෙත් ඊට කලින් ‘මේ පාරෙන් එන්න’ ටෙලි මාලානාට්‍යය කිරීමෙන් ලද අත්දැකීම් සහ දෙමළ සමාජය පිළිබඳ නිරන්තර කියවීම් මෙන්ම දෙමළ තරුණ නිර්මාණකරුවන්ගෙන් ලැබුණු සහයෝගයත් ඉනියවන් අභියෝගය ජයගන්න රුකුලක් වුණා. ඊට සාපේක්ෂව ‘අනෙකා’ නිර්මාණය එතරම් අභියෝගයක් වුණේ නැහැ.
එහෙත් යමක් නොකියාම බැහැ. දෙමළ සමාජය පිළිබඳ චිත‍්‍රපට මතුවිය යුත්තේ දෙමළ සිනමාකරුවන් අතින්මයි. අධ්‍යයනයෙන් පමණක් හසු නොවන සමාජ ජීවිතයෙන්, අත්දැකීමෙන් ග‍්‍රහණය වන දේ අපට මගහැරී යා හැකි නිසා. ඒ සඳහා පසුබිම සකස් කිරීම දකුණේ සිනමාකරුවන් ලෙස අපේ වගකීමක් සහ යුතුකමක්.
ප‍්‍රසන්නගේ චිත‍්‍රපටියේදී ඔබ ප‍්‍රසන්න යටතේ රංගන ශිල්පියෙක් බවට පත්වෙනවා. මේ අත්දැකීම විස්තර කරන්නේ කොහොමද?
ඒ්ක ඉතා මිහිරි එමෙන්ම ඇඟ කිළිපොලන අත්දැකීමක්. ප‍්‍රසන්න මුලින් මේ අදහස කියද්දී මං හිතුවේ, එක දර්ශනයක දුර රූපයක ඉන්න වගේ සුළු වැඩක් කියලා. එහෙත් එය ඊට වඩා බරපතළ වැඩක් වුණා. තිරය සඳහා නළුනිළියන් මෙහෙයවා තිබුණාට මම කවදාවත් රූප රාමුවක රඟ පා තිබුණේ නැහැ. ඊටත් වඩා භයානක අභියෝගය වුණේ, තමන්ගේම චරිතය රඟපාන්න වීම. කෙනෙකුට තමන්ගේම චරිතය රඟපාන්න වෙන එක ඇඟ කිළිපොලන අත්දැකීමක් නෙවෙයිද? මට මා නොවන අන් චරිතයක් රඟපාන එක එක්තරා දුරකට චකිතයකින් තොරව කරන්න පුළුවන් වෙයි. ඒත් තමන්ගේම චරිතය, වෙනත් අධ්‍යක්ෂවරයෙකුගේ මෙහෙයවීම යටතේ රඟපාන එක?
සමහර අය මුහුණු පොතේ කියා තිබෙනවා දුටුවා අශෝක හඳගම හරියට ඒ චරිතය කරන්නේ නැහැ කියලාත්. ඒ කියන්නේ මගේ චරිතය මට වඩා හොඳට කරන්න පුළුවන් අය ඉන්නවා කියන එකද? ඒක මාර වැඩක්නේ. මගේ චරිතය මට වඩා හොඳට කරන්න පුළුවන් කාටද?
ඔබ කළ ‘අනෙකා’ කියන චිත‍්‍රපටියේ කතාකරන්නේ යුද්ධය සම්බන්ධ බරපතළ මාතෘකාවක් ගැන. යුද්ධයේදී අතුරුදන් වූ මිනිසුන් තේමා කරගත්ත කතාවක්. එහෙත් එහි කතාකරන්නේ අතුරුදන්වීමේ ක‍්‍රියාවලිය ගැන නෙවෙයි. අතුරුදන්වූවන්ගේ මතකයන් රැුගෙන ජීවත්වෙන මිනිසුන් ගැන. ලංකාවේ රාජ්‍යය හෝ දකුණේ ජනතාව එලෙස මිනිසුන් අතුරුදන්වූ බව පිළිනොගන්නා පසුබිමක, මාතෘත්වය කියන්නේ ඒ මාතෘකාව කතාකරන්න පුළුවන් සංවේදීම තැනක්. එහෙත් ඒ ගැන දකුණේ බහුතර සමාජය සංවේදී වේවි කියලා ඔබ හිතනවාද?
දකුණේ බහුතර ජනතාව කොහෙත්ම සංවේදී නැහැ. ඒ සංවේදීකම ඇති කිරීම තමයි, මේ චිත‍්‍රපටයේ අරමුණ. තමන්ගේ සමීපතමයකුගේ අතුරුදහන් වීම කියන්නේ මරණයට වඩා ක්ෂතිමය අත්දැකීමක්. මරණයක් එක්ක හිත හදාගන්න අපි පුරුදුවෙලා තියෙනවා. ඒත් අතුරුදන්වීමක් කියන්නේ කෙළවරක් නෙවෙයි. අතුරුදහන් වුණු තම සමීපතමයා කොයි මොහොතක හෝ තම දෑස් ඉදිරියේ දෘශ්‍යමාන වෙයි කියන බලාපොරොත්තුවෙන් මිදෙන්න කාටවත් පුළුවන්කමක් නැහැ. මරණයේ ක්ෂතියෙන් මිදෙන්න එයට මුහුණ දෙන්න අපි කිසියම් පිළිවෙත් ටිකක් හදාගෙන තියෙනවා. එහෙත් අතුරුදහන්වීමකට මුහුණ දෙන්න එහෙම පුරුදු පුහුණු කරගත් චාරිත‍්‍ර නැහැ. දකුණට අතුරුදහන්වීම කියන්නේ ආගන්තුක අත්දැකීමක් නෙවෙයි. 88-89 කාලයේ ඒ අත්දැකීමට මුහුණ දුන්නා. ඒ නිසා දකුණේ අපට කිසිම සදාචාරාත්මක අයිතියක් නැහැ, උතුරේ අතුරුදහන්වූවන් අමතක කරන්න කියලා එයාලාට බල කරන්න. ඒ එක්කම අපට යුතුකමක් තියෙනවා ඒ අතුරුදහන්වූවන් පිළිබද සොයා බලා සහතිකයක් දෙන්න රජයට කියා සිටින්න.
මේ දිහා මානුෂිකව බැලීම හරහා තමයි දෙපාර්ශ්වය අතර අන්‍යොන්‍ය අවබෝධයක්, සංහිඳියාවක් ගොඩනැගිය හැක්කේ. චිත‍්‍රපටයේ මතුකරන්නේ ඒ ප‍්‍රශ්නය.
ඔබේ චිත‍්‍රපටියේදී හමුවෙන මුහුණු සියල්ලම පාහේ ඉතාම අලූ‍ත්. ඇත්තටම ඔබේ වෙනත් චිත‍්‍රපටිවල පවා ඉතාම ප‍්‍රබල චරිත පේ‍්‍රක්ෂකයා එදිනෙදා නොදකින මුහුණු විසින් ඉදිරිපත් කරන අවස්ථා බොහෝයි. මෙය ඔබ හිතාමතා කරන දෙයක්ද?
ඔව්. විශේෂයෙන් ම මේ වගේ නිර්මාණයකට නොදැකපු මුහුණු අවශ්‍යයි, නරඹන්නා තුළ විශ්වාසය ගොඩනැගීමට. මේ අත්දැකීම් හුදු ප‍්‍රබන්ධ නෙවෙයි. ඇත්ත අත්දැකීම් ඇසුරින් ගොඩනැගූ ඒවා. ඒ නිසා ඒ සඳහා අලූ‍ත් මුහුණු අවශ්‍යයි. සාමාන්‍ය නාටකීය සිනමා පටයකට පළපුරුදු රංගන ශිල්පීන් යොදාගැනීම ප‍්‍රයෝජනවත්. එහෙත් එවැනි අවස්ථාවක පවා, මම ඔවුන් සමග මුහුවන්නට අලූ‍ත් මුහුණු යොදාගන්නවා. ඒක එක්තරා විදියක කෘතියට නැවුම් බවක් එකතුකිරීමක්.
