No menu items!
22.3 C
Sri Lanka
29 March,2024

හෙන්කේලියා විජේසුන්දරී ,හමුවීමේ ප්‍රීතිය කෙසේද යත්..

Must read

■ අමිල රත්නායක

භාතිය ගොපල්ලව තරුණ ශාක විශේෂඥයෙක්. සමාජ මාධ්‍යවල පවා හරිම ක්‍රියාශීලී කෙනෙක්. මේ දිනවල පශ්චාත් උපාධිය සඳහා අධ්‍යාපනය ලබන ඔහු, පේරාදෙණිය උද්භිද උද්‍යානයේත් සේවය කර තිබුණා.
සමාජ මාධ්‍යවල ඔහු ලංකාවේ ක්‍රිකට් කණ්ඩායම නිතර පරාජය වීමේ වේදනාවට පළකරන හාස්‍යමය සටහන් අතරේ ලංකාවේ දුර්ලභ ශාක වර්ග ගැන පළ කරන ලද සටහන් දැක ගන්න පුළුවන්. ඒ අතරමැද්දේ පහත සටහන ඔහු පළ කර තිබුණා.
‘2021 මාර්තු 03 මම රජයේ සේවයේ හිටපු අන්තිම දවසෙ ඊට අදාළ කටයුතු කර කර ඉද්දි හදිසියෙ අපේ පේෂල පසන් කරුණාරත්න මල්ලිගෙන් ෆොටෝ කීපයක් ලැබෙනවා. බලපුවම මෑතකදි හඳුන්වාදුන් නව ආවේණික විශේෂයක්. කොහෙන්ද කියලා හොයලා බලද්දි නාවලකන්ද ආශ්‍රිත රක්ෂිතයකට මායිම් ප්‍රදේශයක්. අයියෙ මේ පොපියුලේෂන් එකට තර්ජනයක් තියෙනවා ඉක්මනට මොනාහරි කරන්න වෙයි. පේෂල මල්ලිගෙන් ලැබුණු ඉල්ලීම ඒ.
කොහොමහරි අන්තිමට ජාතික ශාකාගාරයේ නියෝජ්‍ය අධ්‍යක්ෂතුමිය සහ වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවෙ වන වන සංරක්ෂක නිශාන්ත එදිරිසිංහ සර්ව එවෙලෙම දැනුවත් කරලා, තව ඡායාරූප කීපයක් සහ නිදර්ශකයක් පේෂල මල්ලි හරහා ලබාගෙන, හිමේෂ් දිල්රුවන් ජයසිංහ අයියා ඒ පැත්තෙ ගිය වෙලාවක නිදර්ශකයකුත් ගෙන්නගෙන තහවුරු කරන්, වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව දැනුවත් කරන්න ජාතික ශාකාගාරයෙන් මේ වෙන විටත් කටයුතු කර අවසන්. කාලයකට කලින් කළුතරින් සහ ගාල්ල අවටින් වාර්තා තිබ්බත් මෑතකදි හිනිදුමින් විතරයි මේක හම්බෙලා තිබුණේ. හිමේෂ් අයියා ගිය ගමනෙන් සහ කාලයක් තිස්සෙ පේෂල මල්ලි නිරීක්ෂණය කරලා එවපු ඡායාරූපවලින් පැහැදිලි වෙච්ච දෙයක් තමා ඉතාමත් දුර්ලභ ශාක රාශියක් මේ නාවලකන්ද සහ ඒ අවට තියෙන පොඩි පොඩි කැලෑ කොටස්වල ඉතුරු වෙලා තියෙනවා කියන එක. මේ ප්‍රදේශ හරියට ගවේෂණයක් වෙලා නැති නිසා නව විශේෂ පවා තියෙන්න අවස්ථා තියෙනවා සහ එහෙම සැක කළ හැකි විශේෂ හමු වුණා.’
දකුණු පළාතේ ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ හිනිදුම ප්‍රදේශයෙන් පමණක් වාර්තා වෙලා තිබුණ හෙන්කේලියා විජේසුන්දරී කියන විද්‍යාත්මක නාමයෙන් හඳුන්වන ශාකය කළුතර දිස්ත්‍රික්කයේ වලල්ලාවිට ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාස සීමාවේ මීගහතැන්න, නාවලකන්ද වනාන්තර පද්ධතියේත් තියෙන බව හොයාගෙන.
ඒ සොයාගැනීම පසුපස තරුණයන් තුන්දෙනෙක් ඉන්නවා. පේෂල පසන් කරුණාරත්න තමයි පැළය දැක ඒ ගැන තොරතුර යැවූ විෂයට ආධුනික බාලයා. භාතිය ගොපල්ලව මේ පැළය හෙන්කේලියා ගණයට අයිති බව හඳුනාගත් තරුණ විශේෂඥයා. හිමේෂ් දිල්රුවන් ජයසිංහ ඒ පැළය තිබෙන තැනට ගොස් ඒ ගැන තහවුරු කරගත් අනෙක් තරුණ විශේෂඥයා.
ඉතින්, ලංකාවේ තාරුණ්‍යය නියෝජනය කරන පිරිස මේ කරන්නේ මොකක්ද? පැළයක් සොයා ගැනීම මොන වගේ අත්දැකීමක්ද?
‘වර්ල්ඩ් කප් එකක් දින්නා වගේ.’ ක්‍රිකට් රසිකයෙකු වන නිසා භාතියගේ උත්තරය එවැන්නක්. දුර්ලභ ශාකයක් සොයා ගැනීමේ සතුට වචනවලින් විස්තර කරන්න අමාරුයි. ‘ශාකයක් හොයා ගැනීම ලොකු ජයග්‍රහණයක්. මට ලංකාවට ආවේණික ශාක හමු වෙලා තියෙනවා. දුර්ලභ ශාක වර්ග වගේම, වඳ වී ගියා කියලා විශ්වාස කළ ශාක වර්ග මම හොයා ගෙන තියෙනවා. ඒක මහා ජයග්‍රහණයක්.’ භාතිය වැඩිදුරටත් කීවා.
බැලූ බැල්මට අලුත් ශාකයක් හෝ දුර්ලභ ශාකයක් හොයා යෑම කම්මැලි වැඩක්. වනාන්තරයක ඇවිදිමින්, සියුම්ව ගස් වැලි දිහා බලමින් ඉඳීම පිට ඉඳන් බලන කෙනෙකුට විකාරයක් කියා හැඟේවි. එහෙත්, භාතිය ඒ කටයුත්තේ යෙදෙන ලංකාවේ ප්‍රමුඛ පෙළේ චරිතයක්. ඔහු සමඟ කතාබහ කළ අපට අසන්නට තිබුණ අංක එකේ ප්‍රශ්නය මේකයි. පැළ ගැන සෙවීම යම් කෙනෙක්ට ඇබ්බැහියක් වෙන්නේ කොහොමද? එහි රසය මොකක්ද?
‘පෞද්ගලික උනන්දුව තියෙන්න ඕනෑ. මම කැළේ ඇවිදින්න ආසයි. ගස් හොයා යනවා. ඒත්, එක විදියකට ඉගෙන ගත්තාට පස්සේ තමයි උනන්දුව තියුණු වුණේ. හිමේෂ් දිල්රුවන් ජයසිංහ මේ ගැන උනන්දු අයට හොඳ උදාහරණයක්. එයා කලින් ඉංජිනේරුවෙක්. සමනලුන් ගැන හොයන්න ගිහිල්ලා තමයි පැළ පැත්තට බර වෙලා තියෙන්නේ. සමහර වෙලාවට කිසිම ගැළපීමක් නැති මාර්ගයකින් ආ අයත් ඉන්නවා. හිමේෂ් පැළ වර්ග සොයා ගැනීම අතින් දැන් ලංකාවේ ඉදිරියෙන්ම ඉන්න කෙනෙක්.’
වන සතුන් දෙස බලා සිටීම ගැන ඕනෑ කෙනෙක්ට තේරුම් ගන්න පුළුවන්. අලි බලන්නට, කොටි බලන්නට, වළසුන් බලන්නට හැමෝම කැමතියි. මොනර නැටුමක් බලන්න අකමැති කවුද? ඒවා සජීවීයි. එහෙත් පැළෑටියක් දෙස බලා සිටීමෙන් ලැබෙන සතුට කුමක්ද? උදාහරණයක් විදියට හිමේෂ් ජයසිංහ සුන්දර සමනලුන් දෙස බලන අතරේ නිසල ශාකවලට ආසක්ත වීම පිටිපස්සේ තියෙන රහස කුමක් විය හැකිද? භාතිය ගොපල්ලවගෙන් හරියටම පිළිතුරු අවැසි වුණේ ඒ පැනයට. ඔහුගෙන් මුලින් ආවේ පිළිතුරු සිනහවක් පමණයි.
‘පැළ පවතින්නේ තනියම වුණාට, ඒවායේත් ප්‍රජා ගනුදෙනු තියෙනවා. උදාහරණයක් විදියට හිමේෂ් හෙව්වේ සමනලුන් ශාක එක්ක ගනුදෙනු කරන විදිය දිහා. සතුන් විවිධ තැන්වල යනවා. ඒත් පැළයක් යම් තැනකදී හඳුනාගත්තොත් ආයෙමත් බලන්න පුළුවන්. කාලයක් යද්දී ඒ ගැන ඇබ්බැහියක් හැදෙනවා. ඉඳහිට දුර්ලභ පැළයක දෙකක ඡායාරූපයක් එවන කෙනෙක්ට ටික දවසක් යද්දී ඒක ඇබ්බැහියක් වෙන්න පුළුවන්.’
පරිසරය කලාවක් ලෙස රසවිඳින අය අතර ශාක වර්ග ගැන සොයන අය චිත්‍ර රසිකයන් වගෙයි. හඬ නැහැ. චලන රූප නැහැ. නිසලයි. ඒත් සජීවීයි.
භාතිය ගොපල්ලව අප සමග වැඩිදුරටත් කතාබහ කරමින් දුර්ලභ ශාක සොයා ගැනීමට ශ්‍රී ලංකාවේ තිබෙන යාන්ත්‍රණය පිළිබඳ විස්තර කරන්න ගත්තා.
‘අපි බලන්නේ ශාක වර්ගීකරණය පැත්තෙන්. හරියටම මේක කියන්න පුළුවන් අධ්‍යයනය කළ අයට. ඒත්, සමහර අයට පුළුවන් යම් ශාකයක් එදිනෙදා දකින්න නැති වෙනස් ශාකයක් බව අඳුනාගන්නට. නිතර ශාක දිහා බලන් ඉන්න කෙනෙක්ට ඒක පේනවා. මෑතකදී කෘඩියා සෙලනිකා ශාකය ගැන ලොකු උනන්දුවක් හැදුණා. මුල් ගහ හැරුණාම තැන් කිහිපයකින්ම ශාක හඳුනාගත්තා. ඒ අතරින් දෙකක්ම හඳුනාගත්තේ මට එවපු ෆොටෝස් නිසා. එහෙම උනන්දු අය ඉන්නවා. අපට ඡායාරූප එවනවා.
දුර්ලභ ශාක ගැන දැනුම දෙපැත්ත කැපෙන පිහියක් වගේ. දැනුම තියෙන අය වැඩි වීමෙනුත් හානි වෙන්න පුළුවන්. දැනුමැති අය අඩු වීමෙනුත් හානි වෙන්න පුළුවන්.
සමාජය දුර්ලභ ශාක වර්ග ගැන දැන නොසිටීම නිසා ඇතැම් ශාක වර්ග විනාශ වෙන බව ඇත්ත. ඒක ප්‍රශ්නයක්. වනාන්තර ඉඩම් අල්ලාගෙන, නොදැනුවත්කමින් ශාක වර්ග විනාශ කරන්න පුළුවන්. ඒත් ඒ වගේම ශාකවල දුර්ලභ බව සහ ඒවායේ වටිනාකම හැම මනුස්සයාම දැනගත්තාමත් අවදානමක් එන්න පුළුවන්. හැමෝම කැළේ රිංගලා ඒවා හොයන්න ඉඩ තියෙනවා. ඒ වගේම ජාන හොරකම් කිරීම, රට පැටවීම සිද්ධ වෙන්නත් පුළුවන්.
දැනුම වැඩි වෙන්නත් ඕනෑ. ඒක පිළිවෙලකට සිද්ධ වෙන්නත් ඕනෑ.’
හෙන්කේලියා විජේසුන්දරී හඳුනාගෙන, කලින් කී තරුණ විශේෂඥයන් දෙන්නාට ඒ ගැන තොරතුර කීවේ පේෂල.
‘මම නිතර කැළෑවල ඇවිදිනවා. නිතර නොදැකපු සතුන් සහ ගස් දිහා වෙනස් විදියට බලනවා. ඇහැට හුරු වෙලා තියෙන දෙයක් දැක්කාම විශේෂයෙන් බලනවා. මලක් හෝ ගහක් දැක්කොත් ෆොටෝ එකක් ගන්නවා. ක්ෂේත්‍රයේ සම්බන්ධ අයට කතා කරලා ඒ පැළේ මොකක්ද කියලා තහවුරු කර ගන්නවා.
මට අඳුනගන්න බැරි වුණොත් ෆේස්බුක් ගෲප් එකක දාලා හරි පැළේ මොකක්ද කියලා හොයා ගත්තා. ඒත් වතාවක් දුර්ලභ පැළයක් ගැන ෆේස්බුක් එකේ දැම්මාම තමයි භාතිය ගොපල්ලව මහතා ඒක දැකලා කතා කළේ. ඒ වගේ පැළ එක පාර ෆේස්බුක් එකේ දාන්න එපා, ජාන හොරකම් ආදිය සිදු වෙනවා. ඒ නිසා දන්න කෙනෙක්ට කෙළින්ම යවලා අඳුනගන්න කියලා. දැන් මම දුර්ලභ පැළයක් දැක්කොත් භාතියට යවලා අහනවා ඒ පැළේ මොකක්ද කියලා. මේකත් එහෙම යැවූ එකක්.’
පේෂල පසන් කරුණාරත්න තරුණයා තොරතුරු තාක්ෂණ ක්ෂේත්‍රයේ රැකියාවක යෙදෙන කෙනෙක්. ‘නාවලකන්ද කියන්නේ මගේ ගම. මම ගමේ ඉඳලා අවුරුදු 18 දී විතර කොළඹ ආවා. ඊට කලින් මම වැඩිය වනාන්තර බලන්න ඇවිදලා නෑ. පරිසර අමාත්‍යාංශයේ මාධ්‍ය අංශයේ පුහුණු රැකියාවක යෙදුණා. ගමේ ඉඳලා කොළඹ ආ ගමන් මට වෙනස තේරුණා. ඊට පස්සේ තමයි ගමේ පරිසරය බලන්න හිතුණේ. එතකොට තමයි වටිනාකම තේරුණේ. ගම කොච්චර රසවත්ද කියලා.
ගම වටේට තියෙන කඳු පන්ති ටික තමයි දැනට රක්ෂිත විදියට තියෙන්නේ. මේකේ ලොකු පරිසර අධ්‍යයනයක් කරලා නෑ. මම ගමේ නිතර ඇවිදිනවා. ටිකක් පරෙස්සමෙන් බලා ඉන්නවා. කලින් දැකලා නැති විශේෂ ශාකයක් දැක්කොත් ප්‍රතිචාර දක්වනවා. ළං වෙලා බලනවා. සතුන්, ලයිකන බලනවා. වෙනස් දෙයක් ඇහැ ගැහුණ ගමන් ඒ මොකක්ද කියලා අවධානය යොමු වෙනවා.’
හෙන්කේලියා විජේසුන්දරී කියන්නේ අලුත් චරිතයක්. මේ ශාකය මුලින් හඳුනාගෙන තිබුණේ 2016 දී ගාල්ල හිනිදුම ප්‍රදේශයෙන්. ඒ පේරාදෙණිය උද්භිද උද්‍යාන ජාතික ශාකාගාරයේ වත්මන් නියෝජ්‍ය අධ්‍යක්ෂ ආචාර්ය සුභානි රණසිංහ. ඇය ගාල්ල හිනිදුම ප්‍රදේශයේ අධ්‍යයනයක් කරලයි මුලින් ශාකය හොයා ගෙන තිබුණේ. හරියටම කීවොත් හෙන්කේලියා ගණයේ අනෙකුත් ශාකවලින් මේ ශාකය වෙනම එකක් ලෙස හඳුනාගෙන වෙන් කර ගැනීමක් ඇය කළේ.
හිනිදුම නුගගල ආරණ්‍ය සේනාසනයට පිටුපසින් ඇති වනය තුළ මීටර 208ක උස් ප්‍රදේශයකින් අරන් තිබුණා. වෙනත් ස්ථානයකින් හමු නොවුණ හින්දා, මෙච්චර කාලයක් ඒ ආරණ්‍යය සේනාසනයටම විතරක් ආවේණික ශාකයක් විදියටයි පිළිගෙන තිබුණේ. ඒත්, දැන් කළුතරදීත් ශාකය හොයා ගන්න පුළුවන්.
ඒත්, ඒ මුලින් හමු වූ අවස්ථාවෙන් පස්සේ අවුරුදු හතරක් යනතුරු මේ අලුත් සාමාජිකයා ආපහු හමු වුණේ නෑ. හමු වුණේ නෑ කියන්නේ, කවුරුත් නොදැක්කා නෙවෙයි. අපේ සාමාන්‍ය ගැමියෙක් ගෙවත්ත සුද්ධ කරන මොහොතක ‘වල් ගහක්’ කියා උදුරා දැම්මාද කියා විශ්වාස නැහැනේ.
කැලෑවක ඇවිදිමින් දුර්ලභ ශාක වර්ග හොයන, නෝට් පොතක හෝ නූතන කාලයේ හැටියට ස්මාට්ෆෝනයක ගබඩා කරගත් දුර්ලභ ශාක වර්ග එක්ක සංසන්දනයන් කරන කෙනෙක්ට එය හමු වී තිබුණේ නෑ.
මේ පැළෑටිය ලංකාවේ හැම තැනම නැති නිසා, වෙනම ශාක වර්ගයක් නොවන නිසා ජනවහරේ විශේෂ නමක් නෑ. අපට ආවේණික එකක් නිසා ඉංග්‍රීසි නමකුත් නෑ. ඒ නිසා තවමත් මේක විද්‍යාත්මක නමක් විතරක් තියෙන නමක්. හෙන්කේලියා විජේසුන්දරී.
හෙන්කේලියා ගණයට අයිති පැළ වර්ග පඳුරු වැනි විශේෂයක්. මීට ආසන්න ශාක විශේෂ 56ක් ඉන්දියාව, ශ්‍රී ලංකාව, හිමාලය සහ ගිනිකොනදිග ආසියාව (මැලේසියාව හා තායිලන්තය හැර) යන කලාපවලින් වාර්තා වෙලා තියෙනවා. ඒත්, හෙන්කේලියා ගණයේ පැළ වර්ග හතක් ලංකාවට ආවේණිකයි.
පේරාදෙනිය උද්භිද උද්‍යානයේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්ව හිටපු, දැනට මහනුවර මූලික අධ්‍යයන ආයතනයේ පර්යේෂයකු ලෙස කටයුතු කරන මහාචාර්ය සිරිල් විජේසුන්දර මහතාට ගෞරව පිණිස හෙන්කේලියා විජේසුන්දරී යන විද්‍යාත්මක නාමය මේ පැළෑටියට හිමිවෙලා.
දැනට හමු වෙලා තියෙන ස්ථාන දෙකේම තියෙන්නේ මේ පැළෑටියේ ඉතා සුළු ප්‍රමාණයක් විතරයි. ඒත්, මේ පැළෑටිය ඉස්සර මීට වඩා පැතිරිලා තිබුණු බව විශ්වාස කරනවා. 1850 අවුරුද්දට කලින් කළුතර ප්‍රදේශයේ මේක ව්‍යාප්ත වී තිබුණු බව පර්යේෂකයන් විශ්වාස කරනවා. ඒත්, කැළෑ අඩු වෙන තරමට මේ පැළෑටියත් අතුරුදන් වෙන්න පටන් අරන්. අනාගතයේ වනාන්තර තව තවත් අඩු වෙද්දී, මේ පැළෑටිය තව තවත් දුර්ලභ සහ අතුරුදන් ශාකයක් වේවි. ඒ නිසා දැනට මේ ශාකය හොයා ගන්නට මැදිහත් වූ අපේ පර්යේෂකයන් රතු දත්ත පොතට ශාකය ඇතුළත් කරන්න කියලා ඉල්ලලා තියෙනවා.
බැලෑ බැල්මට හෙන්කේලියා විජේසුන්දරී කළුතරින් හමු වීම පසුපස තියෙන්නේ දුර්ලභ ශාක වර්ග ගැන හොයන තරුණයන් තුන්දෙනෙකුගේ කතාවක්. මෙවැනි දුර්ලභ ශාක වර්ග හොයා ගැනීමේ සිදුවීම් පසුපස තරුණයන්ගේ එවැනි සොයාගැනීම් පිළිබඳ කතාන්දර පවතිනවා.■

- Advertisement -

පුවත්

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

- Advertisement -

අලුත් ලිපි