ජනාධිපති මෙන්ම පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණ සමයේදී, බොහෝ විට පුරවැසියන්ට දකින්නට ලැබෙන දෙයක් නම්, ආණ්ඩු බලය ලබාගැනීමට මහජනතාව ඉදිරියට එන දේශපාලන පක්‍ෂ සහ ඒවායේ නායකයන් කොතරම් පසුගාමී සහ නොදියුණු දේශපාලන මනස්වලින් සමන්විතද යන කාරණයයි.
1950 ගණන්වල සිට ලංකාවේ ප‍්‍රධාන දේශපාලන පක්‍ෂ දෙක, එකිනෙකා සමග තරග කරමින්, තම පසුගාමිත්වය ප‍්‍රදර්ශනය කිරීම සිදුකළ ප‍්‍රධාන තේමාවක් තිබේ. එනම්, තමන්ගේ ප‍්‍රතිවාදී දේශපාලන පක්‍ෂය, උතුරු-නැගෙනහිර දෙමල දේශපාලන පක්‍ෂ සමග සම්බන්ධතා පැවැත්වීම යන කාරණයයි.
දෙමළ ජාතික සන්ධානයේ ප‍්‍රධාන පක්‍ෂය වන ද්‍රවිඩ එක්සත් විමුක්ති පෙරමුණ, නව ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පෙරමුණේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකවරයාට සහාය දෙන බවට නිවේදනය කිරීමේ ප‍්‍රවෘත්තියට, පොහොට්ටු පක්‍ෂයේ නිල ප‍්‍රකාශකයා දක්වා ඇති ප‍්‍රතිචාරය කුමක්ද? ‘දැන් පේනවා නේද මේ දෙගොල්ල අතර හොර රහස් ගිවිසුමක් තිබෙන බව?’ මේ ප‍්‍රකාශය කර ඇත්තේ සුළුපටු කෙනෙක් නොවේ. ලංකාවේ දේශපාලන පක්‍ෂවල ප‍්‍රකාශකයන් අතර සිටින ශාස්ත‍්‍රාලයීය වශයෙන් ඉතාම උගත්, ඉහළම සහතික තිබෙන පුද්ගලයාය.
දෙමළ පක්‍ෂ සමග ‘රහස් ගිවිසුම්’ කතාව යනු හම්පඩ ගැසුණු, අවලංගු කතාවකි. එය පොහොට්ටු පක්‍ෂයේ කථිකයන් ගණනාවක්ම පුනරුච්චාරණය කරන්නකි. සිංහල-දෙමළ දේශපාලන පක්‍ෂ අතර අනිවාර්යයෙන්ම ඇතිවිය යුතු සහ ඇතිවිය හැකි හවුල් සම්බන්ධතා ගැන මීට වඩා තේරුමක් ඇති ප‍්‍රතිචාරයක් දක්වන්නට, ලංකාවේ ආණ්ඩු බලය ලබාගන්නට ලැහැස්ති වෙමින් සිටින, පොහොට්ටු පක්‍ෂයේ නායකයන්ට බැරි ඇයි? සිංහල සමාජයේ ඡුන්දදායකයන්ගේ බුද්ධිය ඔවුන් මේ තරම් පහතට ඇද දමන්නේ ඇයි?
2015දීත්, ඊට පෙරත් කියා සිටි අවලංගු ප‍්‍රතිචාර 2019දීත් දක්්වන්නේ ඇයි? දෙමළ දේශපාලන පක්‍ෂ සහ දෙමළ ජනතාවගේ දේශපාලන අරගලය පිළිබඳ ප‍්‍රශ්නය, ලංකාවේ දේශපාලන ක්‍ෂෙත‍්‍ර‍්‍රයට පැමිණි අලූත් පක්‍ෂයක් වූ පොහොට්ටු පක්‍ෂයේ නායකයනුත් ප‍්‍රතික්‍ෂෙප කරන්නේ ඇයි?
මේ ප‍්‍රශ්නයට නොයෙකුත් පිළිතුරු ඉදිරිපත් කළ හැකිය. ඒ අතරේ කෙනකුට කළ හැකි නිරීක්‍ෂණයක්ද තිබේ. එය නම්, දෙමළ ජනතාව සහ දේශපාලන පක්‍ෂ සමග සම්බන්ධතාව යනු ලංකාවේ සිංහල දේශපාලනඥයන් දේශපාලන වශයෙන් වැඩිවියට පත්වීම උරගා බලන ප‍්‍රධානම පරීක්‍ෂණය වන්නේය යන්නයි. එම පරීක්‍ෂණයෙන් අසමත් වන පොහොට්ටු පක්‍ෂය, ලංකාවේ ආණ්ඩු බලය ලබාගැනීමට සුදුසු නොවනවා නොවේද?
ජනාධිපති ක‍්‍රමය
මේ දිනවල ප‍්‍රධාන ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයන්ගේ කතා අසා සහ බලා සිටින කෙනකුට සිතෙන්නේ, 19වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයට ඇත්තටම දැන් මොකද වෙලා තියෙන්නේ යන ප‍්‍රශ්නයයි. ‘මම දිනුවහම අරක කරනවා, මේක කරනවා’ යනුවෙන් ඉතාම වීරෝදාර ලෙස මෙම අපේක්‍ෂකයන් කරන ප‍්‍රකාශවලින් කියැවෙන්නේ, තමන් අපේක්‍ෂා කරන ජනාධිපති ධුරය, 19වැනි සංශෝධනයෙන් අවලංගු වූ 18වැනි සංශෝධනය තවමත් බලාත්මකව තිබෙන 1978 විධායක ජනාධිපති ආණ්ඩුක‍්‍රමය යටතේ, තව සති දෙකකින් තමන්ට ලැබෙන එකක්ය කියාය.
ජනාධිපති ධුරය ලැබුනාට පසු තමන්ට වැඩ කරන්නට සිදුවන්නේ, තමන්ගේ ඍජු යටතට හසු නොවන, අගමැතිවරයකු නායකත්වය දෙන කැබිනට් මණ්ඩලයක්ද, පාර්ලිමේන්තුවක්ද සමග වන්නේය යන කාරණය මේ සියලූ දෙනාම අමතක කර ඇත. තම බාල සහෝදරයා ජනාධිපති ධුරය ලබාගත් විගස අගමැති වන්නේ තමා බව මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා කියයි. සජිත් පේ‍්‍රමදාස මහතා ජනාධිපති ධුරයට පත්වූ පසු අගමැති ධුරයේ වැඩකරන්නේ තමාම යැයි දැනට සිටින අගමැති රනිල් වික‍්‍රමසිංහ මහතා ප‍්‍රකාශ කළ විට, සජිත් පේ‍්‍රමදාස මහතා මහත් දුෂ්කරතාවකට පත්විය. ‘මම ජනාධිපති වුණාම, මගේ අගමැති පත්කරන්නේ මගේ අත්සනින්’ යැයි එතුමා වක‍්‍රමාර්ගයෙන් කියා සිටියේය. මේ අතර, තමා තරග කරන්නේ ජනාධිපති දුරයේ දිවුරුම් දීමට නොවේයැයි ප‍්‍රකාශ නොකරන අනුර කුමාර දිසානායක මහතා, බැරි වෙලාවත් දිනුවොත් ඔහුට කටයුතු කරන්නට සිදුවන්නේ, ඔහු ඉතා දක්‍ෂ ලෙස ආරක්‍ෂා කර ඇති 19වැනි සංශෝධනය යටතේ, ඒ තරම් බලයක් නැති ජනාධිපතිවරයකු ලෙස බව ඍජුවම කියන්නේදැයි, ඔහුගේ කතා ගැන ඇති මාධ්‍ය වාර්තාවලින් මට තවමත් දැනගන්නට ලැබී නැත.
‘රාජ්‍ය ප‍්‍රතිසංස්කරණ?’
ඉහත සඳහන් කළ ආකාරයට, තරමක් අලංකාරෝක්ති ශෛලියකින් වුවද මා මතුකරන්නේ, මෙවර ජනාධිපතිවරණ ව්‍යාපාරය තුළින් මතුවී තිබෙන දේශපාලන සාකච්ඡුා පිළිබඳ නිරීක්‍ෂණයකි. එම නිරීක්‍ෂණය නම්, ‘රාජ්‍ය ප‍්‍රතිසංස්කරණ’ පිළිබඳ තේමාව, මෙවර ඒ තරම් වැදගත් වී නැති බවයි. 2015දී නම් එය, එකල විරුද්ධ පක්‍ෂයේ ප‍්‍රධාන තේමාව විය. එම තේමාව ගැන මහජනයාට දේශපාලන අධ්‍යයනය ලබාදීම, එම විරුද්ධ පක්‍ෂයේ ජයග‍්‍රහණයටද හේතු විය. මෙවර පෙනෙන්නේ ‘රාජ්‍ය ප‍්‍රතිසංස්කරණ’ තේමාවට දේශපාලන ඉල්ලූමක් නැති බවද?
මෙම ප‍්‍රශ්නයට මට පෙනෙන පිළිතුර නම්, මෙවර ජනාධිපතිවරණයේදී සෑම ‘බැ?රුම්’ අපේක්‍ෂකයකුට ප‍්‍රධාන වන්නේ, ‘රාජ්‍ය ප‍්‍රතිසංස්කරණ’ න්‍යාය පත‍්‍රය නොව, ‘බලය’ පිළිබඳ න්‍යාය පත‍්‍රය වන්නේය යන්නයි. ගෝඨාභය මෙන්ම සජිත් යන ඉදිරියෙන් සිටින අපේක්‍ෂකයන් දෙදෙනාටත්, ඔවුන් සමග සිටින බලවේගවලත් එකම ප‍්‍රථම දේශපාලන අරමුණ රාජ්‍ය බලය ලබාගැනීම විනා රාජ්‍ය ප‍්‍රතිසංස්කරණ නොවේ. ජනාධිපතිවරයාගේ බලතල පිළිබඳව එම දෙදෙනාම ඉදිරිපත් කරන ඉදිරි දර්ශනය, 19වැනි සංශෝධනයට පෙර පැවැති තත්ත්වය සමග ගැළපෙන්නකි. ලංකාවේ ආණ්ඩු ක‍්‍රමයේ ජනාධිපති ධුරයේ බලතල අඩුකිරීමේ දැක්ම දෙදෙනාටම නැත. දෙදෙනාම ඉදිරියට යන්නේ ‘මම සහ මගේ ආණ්ඩුව, මගේ අගමැතිවරයා’ යන මූලධර්මය පදනම් කරගෙනය. එය පූර්ව 19වැනි සංශෝධන දේශපාලන මනෝභාවයකි.
අනුර කුමාර සහ මහේෂ් සේනානායක යන අපේක්‍ෂක දෙපොළ පැත්තෙන් බලන විට, ඔවුන්ගේ ප‍්‍රවේශය ප‍්‍රධාන අපේක්‍ෂක දෙදෙනාගේ ප‍්‍රවේශයට වඩා වෙනස්ය. තමන්ගේ පොරොන්දු, මැතිවරණ ප‍්‍රකාශන සහ තමන් කරන සහ නොකරන දේ ඡුන්දදායකයන් ඉදිරියේ තැබුවද, ඔවුන්ගේ අරමුණ වහාම ජනාධිපති ධුරය අත්පත් කර ගැනීම හෝ ආණ්ඩු බලය ලබාගැනීම හෝ නොවේ. තමන් නියෝජනය කරන දේශපාලන සන්ධානවලට ශක්තිමත් මහජන පදනමක් ගොඩනගාගෙන, පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් පසු ව්‍යවස්ථාදායකයේ සාපේක්‍ෂ වශයෙන් ඉහළ නියෝජනයක් ලබා ගැනීමයි. ඒ මගින් ප‍්‍රධාන පක්‍ෂ සන්ධාන දෙකටම අභියෝගාත්මක තත්ත්වයකට පත්වීමයි. ඉන්පසු පාර්ලිමේන්තුව ඇතුළත රාජ්‍ය ප‍්‍රතිසංස්කරණ න්‍යාය පත‍්‍රය තම දේශපාලන සටනේ කේන්ද්‍රීය තේමාව බවට පත්කිරීමට එම සන්ධාන දෙකටම සිදුවනු ඇත. ‘ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී රාජ්‍යය රැුකගැනීම’ බවට රාජ්‍ය ප‍්‍රතිසංස්කරණ න්‍යාය පත‍්‍රය අලූත් කිරීමටද සිදුවීමට බොහෝ ඉඩ තිබේ.
මෙයින් පෙනෙන්නේ, රාජ්‍ය ප‍්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ න්‍යාය පත‍්‍රය දේශපාලන වශයෙන් අප රටේ තවදුරටත් වලංගු නැති බවද? එවැනි නිගමනයකට එළඹීමට තවමත් කල් වැඩිය. ජනාධිපතිවරණයෙන් පසු රාජ්‍ය ප‍්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ ප‍්‍රවණතා දෙකක් ඇතිවීමට බොහෝ විට ඉඩකඩ තිබේ. පළමුවැන්න, ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා ජනාධිපතිවරණයෙන් ජය ගතහොත්ය. දෙවැන්න සජිත් පේ‍්‍රමදාස මහතා ජය ගතහොත්ය. පළමුවැන්නෙන් බල කෙරෙනු ඇත්තේ ‘ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී රාජ්‍යය රැුකගැනීමේ’ අරගලයකටය. දෙවැන්නෙන් මතු කෙරෙනු ඇත්තේ රාජ්‍ය ප‍්‍රතිසංස්කරණ න්‍යාය පත‍්‍රය ආපසු ගෙනඒමේ කාර්යයයි.
19වැනි සංශෝධනය?
ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා ජය ගතහොත්, 19වැනි සංශෝධනය අහෝසි කිරීම, නැතහොත් 19වැනි සංශෝධනය උල්ලංඝනය කරමින් ක‍්‍රියාකිරීම, ඔවුන්ගේ දේශපාලන බල ව්‍යාපෘතිය විසින් නිර්දේශ කරනු ලබන පියවරකි. විධායක ජනාධිපති ධුරය වටා බලය ඒකරාශී කර ගැනීම, ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතාගේ දේශපාලන අරමුණ බව පෙනේ. එහෙත් එය ඉටුකර ගැනීමට බාධා දෙකක් තිබේ. පළමුවැන්න, ඔහුගේ අගමැති වීමට බලා සිටින මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා, තම බලසම්පන්න අගමැති ධුරය අතහැරීමට හෝ එහි බලතල දුර්වල කිරීමට සූදානම්ද යන්න පැහැදිලි නොවීමයි. මෙය බොහෝ විට ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා පිහිටුවන ආණ්ඩුවක අභ්‍යන්තර බල අරගලයක් ඉතා ඉක්මනින් ඇතිවීමට හේතුවන්නට පුළුවන. දෙවැනි බාධාව පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක වැඩි ඡුන්දයක් දැනට නොමැති වීමයි. පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් පසුව ඒ සඳහා උත්සාහ ගැනීම ඔහුට ඇති විකල්පයයි. එහෙත් ඉදිරි පාර්ලිමේන්තුවේ නියෝජනයේ බල තුලනය වෙනස් කිරීමට ජවිපෙට සහ මහේෂ් සේනානායක සන්ධානයට හැකි වන්නේ නම්, ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා අපේක්‍ෂා කරන, 19වැනි සංශෝධනය අහෝසි කිරීමක් කරා යාමට අවශ්‍ය තුනෙන් දෙකක ඡුන්දය ලබාගැනීම තරමක් දුෂ්කර වනු ඇත.
මේ අතර, සජිත් පේ‍්‍රමදාස මහතා අගමැති වුවහොත්, 19වැනි සංශෝධනය යටතේ ජීවත්වීමට ඔහුට බල කෙරෙනු ඇත. ජනාධිපති ධුරයේ බලතල ශක්තිමත් කිරීමට අවශ්‍ය සහාය එජාපයෙන් වහාම ලබාගැනීම දුෂ්කර කාර්යයක් වනු ඇත. තමන්ට ඍජුව මහජනතාවගෙන් වරමක් ලැබුණු නිසා තමන් වෙත 19වැනි සංශෝධනය ඉක්මවා ගිය අධිකාර බලයක් තිබේයැයි ජනාධිපති ධුරයට පත්වන ගෝඨාභය මහතා මෙන් සජිත් මහතාද බොහෝ විට සිතන්නට ඉඩ තිබේ. එහෙත්, එම සිතිවිල්ල ක‍්‍රියාවට නැගීම, ව්‍යවස්ථා අර්බුදයක් ඇති කිරීමකින් තොරව සිදුකළ නොහැකි වනු ඇත.
අගමැති රණ්ඩුව
මේ අතර, ජනාධිපති වන ගෝඨාභය සහ සජිත් යන මහතුන් දෙපළටම, අගමැති ධුරය සම්බන්ධ ගැටලූවකට මුහුණ දීමට සිදුවනු ඇත. එම ගැටලූව බරපතළ ලෙස මතුවන්නේ ගෝඨාභය මහතාටය. දැනට සිටින අගමැතිවරයා ඉවත් කර, තමන්ට අගමැති ධුරය ලබාගැනීමේ කැමැත්ත මහින්ද මහතා දැනටම පළකර තිබේ. එහෙත්, ව්‍යවස්ථානුකූලව නම් කළ නොහැකි දෙයකි. ඔවුන් සිතනවා ඇත්තේ, ඍජු මහජන ඡුන්දයෙන් ලබන ජනාධිපතිවරණ ජයග‍්‍රහණය, ජනාධිපතිවරයාට සිතු මනාපයේ ක‍්‍රියාකිරීමට බලය ලබාදීමේ ජනවරමක්, නැතහොත් මැන්ඬේට් එකක්ය යන්නයි. ගිය වසරේ ඔක්තෝබර් 26 දා ජනාධිපති සිරිසේන මහතා කළ දේ නැවත කිරීමට තම සහෝදරයාට හැකිවනු ඇතැයි මහින්ද මහතා තවමත් සිතනු ඇත. එවැනි ක‍්‍රියාමාර්ගයකට අධිකරණය දක්වන ප‍්‍රතිචාරය මෙවර වෙනස්වනු ඇත යන සිතිවිල්ල රාජපක්ෂ කඳවුරේ තිබෙන්නටද බොහෝ ඉඩකඩ තිබේ.
මේ අතර ජනාධිපති ධුරය ලබන සජිත් මහතා මෙන්ම ගෝඨාභය මහතාද අපේක්‍ෂා කරනු ඇත්තේ, 19වැනි සංශෝධනය අහෝසි කරගැනීමට නොහැකි තත්ත්වයක් තුළ ‘දුර්වල අගමැති’ කෙනකු පත්කර ගැනීම තුළින්, රාජ්‍ය බලය තම අතට කේන්ද්‍රකොට ගැනීමටය. එවැනි තත්ත්වයක් තුළ ගෝඨාභය මහතාගේ අගමැති ලෙස මහින්ද මහතාද, සජිත් මහතාගේ අගමැති ලෙස රනිල් මහතාද සිටීම නොගැළපෙන සංසිද්ධීන් දෙකක් වීම වැළැක්විය නොහැකිය.
19වැනි සංශෝධනය යටතේ ජනාධිපති මෛත‍්‍රී සහ අගමැති රනිල් අතර ඇතිවූ බල අරගලයම, නොවැම්බර් 16වැනිදායින් පසුව අප රටේ නැවත අලූත් ස්වරූපයකින්, මතුවීමේ ඉඩකඩ බහුලය.
2020 පවත්වන පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය අති විශේෂ දේශපාලන වැදගත්කමක් දරනු ඇත්තේ මේ පසුබිම තුළය. එහි එක පැත්තක් වනුයේ, පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය, අලූතෙන් පත්වන ජනාධිපතිවරයා, තමන් වටා දේශපාලන බලය කේන්ද්‍රගත කිරීමේ ක‍්‍රියාමාර්ගයක අනිවාර්ය සහ තීරණාත්මක අවස්ථාවක් බවට පත්කර ගැනීමයි. දේශපාලන බලවේග යළි සකස් වීමේ ක‍්‍රියාවලියක් යළි මතුවීම නොවැම්බර්-මාර්තු කාලය තුළදීත්, මාර්තුවලින් පසුවත් අපට නිරීක්‍ෂණය කළ හැකි වනු ඇත.
මේ අතර, ලංකාවේ දැනට පවතින දේශපාලන විවාදයේ අඩුවෙන්ම අවධානය යොමුවන වැදගත් තේමාවක් තිබේ. එය නම්, නොවැම්බර් මාසයේ ගොඩනැගෙන දේශපාලන සන්ධිස්ථානය ඉදිරියේ ලංකාවේ රාජ්‍යය පත්වීමට බොහෝ විට ඉඩ තිබෙන පශ්චාත්-ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පරිවර්තනයයි. මෙය වනාහි අප රටේ ප‍්‍රගතිශීලී සහ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී බලවේගවලට ඉතිහාසය විසින් සමාව දෙනු නොලබන අතපසු කිරීමක් වන්නටද බොහෝ විට ඉඩ තිබේ.
