ඇමෙරිකානු ජනාධිපතිවරණයට ඩිමොක‍්‍රටික් පක්ෂයේ අභ්‍යන්තර ඡුන්ද ආරම්භ කරන්නට පෙර, ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප්ට එරෙහිව ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වීමේ වැඩි ඉඩක් තිබුණු අපේක්ෂකයා වුණේ ජෝ බයිඩන්. ඔහුට පසුපසින් බර්නි සෑන්ඩර්ස් හා එළිසබෙත් වොරන් සිටියා. එහෙත් අයෝවා සහ නිව් හැම්ප්ෂයර් ප‍්‍රාන්ත දෙකේ අභ්‍යන්තර මැතිවරණවලින් ජෝ බයිඩන් හා එළිසබෙත් වොරන් යන අපේක්ෂකයන් දෙදෙනාම පසුපසට ඇදී ගියා. පෙර මැතිවරණ දෙකේදීම ඉහළ ඡුන්ද ප‍්‍රතිශතයක් වාර්තා කරමින්, ඩිමොක‍්‍රටික් අපේක්ෂක සටනේ ඉදිරියෙන් ඉන්නේ බර්නි සෑන්ඩර්ස්.
ජයග‍්‍රාහී ලකුණු
බර්නි සෑන්ඩර්ස්ගේ මැතිවරණ ව්‍යාපාරය ස්වේච්ඡුා ක‍්‍රියාකාරීන්ගෙන් සැදුණු ව්‍යාපාරයක්. එම මැතිවරණ ව්‍යාපාරයට ලැබෙමින් තිබෙන ප‍්‍රතිචාර ගැන සලකද්දීම, ඔහු වැඩි වාසි ඇති අපේක්ෂකයා බව පෙනී යනවා. වෙබ් අඩවියක් හරහා පොදු මහජනතාවගේ ආධාරවලින් ඔහුගේ මැතිවරණ ව්‍යාපාරයට මුදල් එකතු කරනු ලබනවා. 2019 දී ඔහු ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වෙන බව කියා ගෙවී ගිය මුල් සති හය තුළ පමණක් ඔහුගේ මැතිවරණ ව්‍යාපාරයට ඇමෙරිකන් ඩොලර් මිලියන 18ක් එකතු වී තිබුණා. ඒ ජයග‍්‍රාහී තත්වය තවත් තීව‍්‍ර කරමින් 2020 ජනවාරි මාසයේදී ඔහුගේ ප‍්‍රචාරක ව්‍යාපෘතියට ආධාර ලෙස ඇමෙරිකන් ඩොලර් මිලියන 25ක් එකතු වී තිබුණා. එය වාර්තාගත මුදල් ප‍්‍රමාණයක්. ඇමෙරිකානු පොදු මහජනතාව ඔහුගේ අපේක්ෂකත්වය වටා පෙළගැසෙමින් සිටිනවා. ඔහුගේ ප‍්‍රචාරක ව්‍යාපාරයේ ස්වෙච්ඡුා ක‍්‍රියාකාරිකයන් ලෙස කටයුතු කිරීමට මිලියන ගණනක තරුණ ප‍්‍රජාවක් දැනටමත් එකතු වී සිටිනවා. එම තරුණ ප‍්‍රජාව ක‍්‍රමයෙන් වැඩිවෙමින් පවතිනවා.
නිල සමීක්ෂණ අනුව ඩිමොක‍්‍රටික් පක්ෂයේ ජනාධිපතිවරණ අපේක්ෂකයන් අතරින් ජනප‍්‍රියත්වයෙන් අංක එකට බර්නි සෑන්ඩර්ස් පැමිණ සිටිනවා. මෙතෙක් අංක එකේ සිටි ජෝ බයිඩන් තෙවැනි තැනට ඇදවැටී තිබෙනවා. ඔවුන්ගේ සමීක්ෂණ අනුව මේ වනවිට වැඩිම මාධ්‍ය ආවරණයක් ලැබෙන ඩිමොක්‍රොටික් අපේක්ෂකයා වන්නේද බර්නි සෑන්ඩර්ස්.
ඇමෙරිකානු ජනාධිපතිවරණය
2020 වසර අගදී 2021 ජනවාරි සිට 2024 දෙසැම්බර් දක්වා වසර හතරක කාලසීමාවක් සඳහා ඇමෙරිකානු ජනාධිපතිවරයා තෝරාගැනීමේ මැතිවරණය පවත්වනවා. රිපබ්ලිකන් පක්ෂයෙන් හා ඩිමොක‍්‍රටික් පක්ෂයෙන් අපේක්ෂකයන් දෙදෙනෙකු ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වේවි.
ප‍්‍රධාන පක්ෂ දෙකේ අපේක්ෂකයා තෝරාගැනීම සඳහා එම පක්ෂ දෙකෙන්ම ප‍්‍රාන්ත මට්ටමේ අභ්‍යන්තර මැතිවරණයක් පවත්වනවා. යම් පක්ෂයක අපේක්ෂකත්වය බලාපොරොත්තු වන අයෙකු, නිල වශයෙන් නාමයෝජනා ලබාදී තම පක්ෂයේ අභ්‍යන්තර මැතිවරණයට ඉදිරිපත් විය යුතුයි. අප ඉහත කී අන්දමේ තරගයක් පවතින්නේ ඩිමොක්‍රොටික් පක්ෂයේ අපේක්ෂකයා තීන්දු කිරීමටයි.
රිපබ්ලිකන් පක්ෂයේද අභ්‍යන්තර මැතිවරණයක් පවත්වනවා. එහෙත් වත්මන් ජනාධිපති ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප් එම අභ්‍යන්තර මැතිවරණයට ඉදිරිපත්ව සිටින නිසා, ඔහුට එරෙහිව ප‍්‍රබල සටනක් දිය හැකි කිසිම අපේක්ෂකයෙකු ඉදිරිපත් වී නැහැ. රිපබ්ලිකන් පාක්ෂිකයන් අතර ජනප‍්‍රියම අපේක්ෂකයා ඔහු. දැනට පවත්වා ඇති අයෝවා හා නිව් හැම්ප්ෂයර් අභ්‍යන්තර මැතිවරණවලදී සීයට 80ට වැඩි ඡුන්ද ප‍්‍රතිශතයක් ලබමින් ඔහු ජයගෙන සිටිනවා.
පක්ෂ අභ්‍යන්තරයේ ජනප‍්‍රියත්වයක් තිබුණත් මේ වනවිට ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප්ගේ ජනප‍්‍රියත්වය ජාතික මට්ටමෙන් පහළ වැටී ඇති බව පැහැදිලියි. ප‍්‍රගතිශීලී මාධ්‍ය ආයතන මෙන්ම හොලිවුඩයේ ජනප‍්‍රිය තරු පවා ඔහුට එරෙහිව විවෘතව අදහස් දරන තැනට පත්ව සිටිනවා. ඇමෙරිකාවේ ජනප‍්‍රියම රාත‍්‍රී හාස්‍යමය වැඩසටහන් ඉදිරිපත් කරන්නන් සියලූදෙනා ට‍්‍රම්ප්ට එරෙහිව පෙනී සිටිනවා. ජාතික මට්ටමෙන් ට‍්‍රම්ප්ට සහයෝගය දෙන්නේ ‘ෆොක්ස්’ නාලිකාව පමණයි. සමීක්ෂණවලදී ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප්ට ඇති අනුමැතිය තවත් අඩුව ඇතැයි තහවුරු වී තිබෙනවා. එම සමීක්ෂණ අනුව ට‍්‍රම්ප්ට එරෙහිව ඉදිරිපත් වන අපේක්ෂකයා මැතිවරණය ජයගැනීමේ සැලකිය යුතු ඉඩක් තිබෙනවා.
එමර්සන් ආයතනයේ සමීක්ෂණ අනුව බර්නි සෑන්ඩර්ස් හා ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප් ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වුවහොත් බර්නි සෑන්ඩර්ස් ජනාධිපතිවරණය ජයගැනීමේ වැඩි ඉඩක් තිබෙනවා. ඒ සියල්ල සලකද්දී 2021න් පසු ඇමෙරිකානු ජනාධිපතිවරයා වීමේ වැඩිම ඉඩක් තිබෙන පුද්ගලයා බර්නි සෑන්ඩර්ස්. දැන් විමසිය යුතු පැනය වන්නේ ඇමෙරිකාවේ ඊළඟ ජනාධිපති විය හැකි බර්නි සෑන්ඩර්ස් කවුද යන කාරණාව. ඔහු ඇමෙරිකන් ජනාධිපතිවරයා වුවහොත්, රටේ කෙබඳු වෙනසක් සිදුවේදැයි සලකා බැලීමත් වැදගත්.
2016 ජනාධිපතිවරණය
ඇමෙරිකානු දේශපාලනයේ බර්නි සෑන්ඩර්ස් චරිතය තීරණාත්මක ලෙස මතුවුණේ 2015 දී. එවකට ඔහු ඇමෙරිකාවේ කුඩා ප‍්‍රාන්තයක් වන වර්මොන්ට්හි සෙනෙට් සභිකයෙක්ව සිටියා. ඔහු විශාල වශයෙන් කෑගැසූ කෙනෙක්. තමන් 2016 ජනාධිපතිවරණයේ ඩිමොක්‍රොටික් අපේක්ෂකත්වයට තරග කරන බව 2015 දී බර්නි සෑන්ඩර්ස් මුලින්ම ප‍්‍රකාශ කළා.
2020 ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වෙන බව බර්නි සෑන්ඩර්ස් ප‍්‍රකාශ කළේ 2019 වර්ෂයේදී. 2019 බර්නි සෑන්ඩර්ස්ට වඩා 2015 බර්නි සෑන්ඩර්ස් වෙනස්. අද ඔහු ජනාධිපතිවරණ සටනේ ඉදිරිපෙළ අපේක්ෂකයෙක්. එහෙත් 2015 දී ඔහු ජාතික මට්ටමෙන් අඩු හඳුනාගැනීමක් තිබුණු, සාපේක්ෂව පසුපසින් සිටි අපේක්ෂකයෙක්. එහෙත් ඔහුගේ හඬ අතිශයින් වෙනස්. අදහස් හරිම වෙනස්. ඔහුගේ කෑගැසීම්වලට ජාතික වශයෙන් මිනිසුන් ඇහුම්කන් දෙන්නට පටන්ගත්තා.
‘ඇමෙරිකාවේ ආර්ථිකය පාලනය කරන්නේ සුළුතර ධනවතුන් පිරිසක්. අපේ සමාජයේ ආර්ථික පහසුකම් බෙදී යෑම අසමානයි. ආර්ථික අයිතීන් යනු මූලික අයිතීන් අතරින් එකක්. සමාන ලෙස ආර්ථික අයිතිවාසිකම් බෙදාදිය යුතුයි. වෝල් ස්ටී‍්‍රට් එකට රට පාලනය කිරීමට ඉඩ නොදිය යුතුයි. නොමිලයේ සියලූදෙනාටම සෞඛ්‍යය ලබාදිය යුතුයි. අධ්‍යාපනය සඳහා ඉහළ මිලක් අයකිරීම නැවැත්විය යුතුයි.’
ඇමෙරිකාව මින් පෙර අසා නැති එවැනි අදහස් ඔහු ඉදිරිපත් කරන්න පටන්ගත්තා. ඔහුගේ අදහස් එතැනින් නවතින්නේ නැහැ. එය ලොව අලූතින්ම මතුව ඇති අංක එකේ ගැටලූව වන දේශගුණික අර්බුදයටත් ඇදී ගියා. ‘දේශගුණික අර්බුදය සැබෑවක්. අපි එයට එරෙහිව පෙළගැසිය යුතුයි.’ ඔහු කීවා. ඔහු මෙවර ජනාධිපතිවරණයේදීත් ඉදිරිපත් කරන්නේ වෙනසක් නැතිවම ඒ අදහස්.
බර්නි සෑන්ඩර්ස් ඇමෙරිකානු ජනතාවට අලූත් යෝජනාවලියක් ගෙන එන බව අලූතින් බලන කෙනෙකුට පෙනෙනවා. තම ඉතිහාසය පුරාවට ඇමෙරිකාව විශ්වාස කළේ නිදහස් වෙළඳපොළ ක‍්‍රමය. සෞඛ්‍යය, අධ්‍යාපනය ආදි පොදු සේවාවන් මුදල් ගෙවා ලබාගැනීමට ඔවුන් පුරුදු වී සිටියා. සෞඛ්‍යය සඳහා රක්ෂණ ක‍්‍රම පාවිච්චි කිරීමටත්, අධ්‍යාපනය සඳහා ශිෂ්‍ය ණය ලබාගැනීමටත් ඔවුන් පුරුදු වී සිටියා. එහෙත් ප‍්‍රායෝගිකව එම ක‍්‍රමය අසමත් බව 2015 වෙද්දීත් තහවුරු වෙමින් තිබුණා. බොහෝ අයට රක්ෂණාවරණයක් ලබාගත නොහැකි වුණා. ශිෂ්‍ය ණය ලබාගත් උදවිය එම ණය ගෙවාගත නොහැකිව පීඩා වින්දා. ඇමෙරිකානු සමාජයේ විශාල අසහනයක් පැවතුණා. අසහනයට හේතුව ඇමෙරිකාවේ පවතින ආර්ථික ක‍්‍රමයෙහි අඩුපාඩු බව බර්නි තර්ක කළා.
(2016 ජනාධිපතිවරණයේදී ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප් ජයගත්තේද එම අසහනයේ ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙස. මේ අසහනයට හේතුව ලෙස ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප් ජනාධිපතිවරයා පෙන්වුවේ විදේශ රටවලින් ඇමෙරිකාවට ආ සංක‍්‍රමණිකයන්.*
බර්නි සෑන්ඩර්ස් මේ යෝජනාවලිය දැන් පවතින තත්වය සලකා බලා අලූතින් ඉදිරිපත් කළ එකක් නොවෙයි. ඔහු අවුරුදු 40ක් තිස්සේ ඔහු මේ යෝජනාවලිය ඉදිරිපත් කරනවා. අවුරුදු 40කට පෙරත් ඔහු දැවැන්ත පෞද්ගලික සමාගම් විවේචනය කරමින් දැක්වූ අදහස් රැුගත් වීඩියෝ ප‍්‍රකටවී තිබුණා.
බර්නි කොමියුනිස්ට්වාදියෙක්ද?
ඇතැමුන් ඔහුගේ මේ අදහස් සමාජවාදී අදහස් ලෙස සලකනවා. ඇමෙරිකානු සමාජය වඩාත්ම අප‍්‍රිය කරන වචන අතර සමාජවාදය, කොමියුනිස්ට්වාදය, මාක්ස්වාදය වැනි අදහස් පවතිනවා. සීතල යුද්ධය සමයේ සමාජවාදී රටවලට එරෙහිව පැවති ගැටුම් නිසා, සමාජවාදියා යන යෙදුම ඇමෙරිකාවේ දේශපාලනඥයන් අනෙකාට චෝදනා කරන්නට පාවිච්චි කරන යෙදුමක්ව තිබෙනවා.
1981 දී බර්නි සෑන්ඩර්ස් බර්ලින්ටන්හි නගරාධිපතිවරයා බවට පත්වුණා. එය ජාතික මට්ටමේ ප‍්‍රවෘත්තියක් බවට පත්වුණේ, කොමියුනිස්ට්වාදියෙකු එම නගරයේ නගරාධිපතිවරයා බවට පත්වූ බව ජාතික මාධ්‍යවලින් වාර්තා කළ නිසා. සීතල යුද්ධ පසුබිමේ කොමියුනිස්ට්වාදියෙක් නගරාධිපතිවරයෙක් වීමේ කතාව සෝවියට් රුසියාව ඇමෙරිකාවේ බලය ඇල්ලූ තරම් බරපතළ කතාවක් ලෙස ඉස්මතු කෙරුණා.
එහෙත් බර්නි සෑන්ඩර්ස් යනු රැුඩිකල් කොමියුනිස්ට්වාදියෙකු නොවෙයි. ඔහුට සමාජවාදී දැක්මක් ඇති බව සැබෑවක්. සාමාන්‍ය මහජනයා පෙරටු කොටගත් දැක්මක් තිබුණු බව ඇත්ත. එහෙත් ඔහු බර්ලින්ටන් නගරයේ ධනවතුන් එළවා දැම්මේ නැහැ. ධනවතුන් එලෙසම සිටියා. ඔහු ධනවතුන් සමග ගනුදෙනු කරමින් නගරය සාර්ථකව පවත්වාගෙන ගියා. ඔහු නගරය වෙනස් කළා. කලාවට වැඩි බරක් තැබූ ඔහු, සංස්කෘතික වෙනසක් කළා. නගරාධිපති ලෙස ඔහුගේ භාවිතාවෙන් පෙනෙන්නේ ඔහු කොමියුනිස්ට්වාදී අදහස් ක්රියාත්මක කරන නායකයෙකු නොවන බව. ඒ වෙනුවට ඔහු පොදු ජනතාවගේ කෝණයෙන් දේශපාලනය කරන කෙනෙකු බව.
සෑන්ඩර්ස් 1990දී නියෝජිත මන්ත‍්‍රී මණ්ඩලයට ස්වාධීන පක්ෂයක සාමාජිකයෙකු ලෙස තරග කොට ජයගත්තා. 2006 දී වර්මොන්ට්හි සෙනෙට් සභිකයෙකු වන්නට ඔහුට හැකිවුණා. ජාතික මට්ටමේ දේශපාලන පක්ෂ දෙකක් පමණක් ඇති රටක, ස්වාධීන දේශපාලනඥයෙකු ලෙස ඔහුව සැලකුවා. ඩිමොක‍්‍රටික් පක්ෂය ප‍්‍රගතිශීලී පැත්තේ සිට මැදට ගමන් කරද්දී, ප‍්‍රගතිශීලී අන්තයේ ස්ථාවරව සිටගත්, අවස්ථාවාදීව තමන්ගේ අදහස් වෙනස් කර නොගත් දේශපාලනඥයෙකු ලෙස ඔහු ඉස්මතු වුණා. ඩිමොක‍්‍රටික් පක්ෂය සාම්ප‍්‍රදායික අදහස් අනුව කටයුතු කරද්දී ඔහු එරෙහි වුණා. අතිශය තරුණ කාලයේ වියට්නාම් යුද්ධයට එරෙහිවූ ඔහු, පසුකාලීනව ඉරාක යුද්ධයට එරෙහි වුණා. මේ වෙද්දී ඉරානය සමඟ ඇමෙරිකාව ඇති කරගන්නා උණුසුම් ගැටුම්වලට ඔහු එරෙහි වෙනවා. ඇමෙරිකානු ජීවිත දහස් ගණන් විනාශ කරමින්, ඩොලර් ටි‍්‍රලියන ගණන් විනාශ කරමින් අනුන්ගේ රටවල්වල යුද්ධ කිරීම ගැන ඔහු විරෝධය පළ කරනවා. ඔහු කියන්නේ අත්‍යවශ්‍ය මොහොතකදී හැරුණු කොට, යුද්ධ නොකර ඇමෙරිකාව රාජ්‍යතාන්ත‍්‍රිකව කටයුතු කළ යුතු බව.
බර්නිට පිස්සු නෑ
බර්නි සෑන්ඩර්ස් 2016 ජනාධිපතිවරණයේදී ඩිමොක‍්‍රටික් අපේක්ෂකත්වය ඉල්ලා තරග වැදුණා. එහෙත් එම තරගයෙන් ජයගත්තේ හිලරි ක්ලින්ටන්. නොසිතූ ලෙස දෙවැනි ජනප‍්‍රියම අපේක්ෂකයා වන්නට බර්නි සෑන්ඩර්ස් සමත් වුණා. ඔහු පාක්ෂිකයන් අතරින් සීයට 43.1ක ඡුන්ද ප‍්‍රතිශතයක් ලබාගත්තා. 2016 දී නැගී එන කැරලිකාරයා වූ ඔහු, මෙවර ඩිමොක‍්‍රටික් අපේක්ෂක සටනට පැමිණියේ වඩා ජනප‍්‍රියම අපේක්ෂකයෙකු ලෙස. එම තත්වය ගැන ඔහු මෙසේ කියා තිබුණා.
‘එය වෙනස් ආකාරයෙන් දැනෙනවා. අපි වසර හතරකට කලින් සංකල්ප ඉදිරිපත් කළා. සෞඛ්‍ය සේවය කියන්නේ වරප‍්‍රසාදයක් නොවෙයි මූලික අයිතියක්. අවුරුදු හතරකට කලින් එය රැුඩිකල් අදහසක් ලෙස සැලකුවා. එහෙත් දැන් එහෙම නැහැ. එය හුදු සංකල්පයක් නෙවෙයි, පොදු පිළිගැනීමක් බවට පත්වෙලා. මේ වගේ පොදු පිළිගැනීමක් බවට පත්වූ අදහස් බොහෝයි. ඔබ සතියකට පැය 40ක් වැඩ කළොත් අඩු තරමේ ඩොලර් 15ක්වත් පැයකට උපයන්න ඕනෑ. ඔබ දුප්පත් විය යුතු නැහැ. අපේ රටේ පොදු විද්‍යාල හා විශ්වවිද්‍යාල ගාස්තු රහිත කළ යුතුයි. එමෙන්ම ශිෂ්‍ය ණය ප‍්‍රමාණය අඩු කළ යුතුයි. අවුරුදු හතරකට කලින් හැමෝම කීවා බර්නිට පිස්සු.
ඇමෙරිකාවේ කවුරුත් ඔය අදහස්වලට සපෝට් කරන්නේ නැහැ කියලා. අවුරුදු හතරක් ගෙවිලා ගියා. දැන් ඇමෙරිකාවේ බහුතර ජනතාවගේ සහයෝගය ඒ අදහස්වලට ලැබෙනවා.
පොඩි ප‍්‍රශ්නයක් තියෙනවා. අපේ රට පාලනය කරන්නේ පොඩි පිරිසක්. අපි වෝල් ස්ටී‍්‍රට් එකට අභියෝග කළ යුතුයි. ඖෂධ සමාගම්වලට අභියෝග කළ යුතුයි. රක්ෂණ සංස්ථාවලට අභියෝග කළ යුතුයි. ලෝක විනාශයෙන් ආරක්ෂා වෙන්න නම්, ෆොසිල ඉන්ධන සමාගම්වලට අභියෝග කළ යුතුයි. මිලියන ගණනක් ජනතාව නැගී සිට අපි කවදාවත් සටන් නොකළ ආකාරයට සටන් කළ යුතුයි.‘
ඔහු එසේ කියනවා. ඔහුගේ අදහස්වලට ආකර්ෂණය වූ තරුණයන් මෙන්ම සුළුතර ජනකොටස් ප‍්‍රමාණය විශාලයි.
‘මම හිතන විදියට මේ තරුණ පරම්පරාව තමයි ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපද ඉතිහාසයේ ප‍්‍රගතිශීලීම පරම්පරාව. ඔවුන් ලිංගවාදය, ජාතිවාදය, සමකාමී විරෝධය, විදේශිකයන් කෙරෙහි නුරුස්නා බව ඉවසන්නේ නැහැ. ඒ වගේම මේ පරම්පරාව ආර්ථික වශයෙන් අසීරු තත්වයක ඉන්නවා. ඔවුන් දැන් පවතින ක‍්‍රමය වෙනස් කරන්නේ නැත්නම් තම මාපියන්ගේ පරම්පරාවට වඩා අසීරු තත්වයන් යටතේ ජීවත් වෙන්න සිදුවේවි. සීයට එකක පිරිසක් වෙනුවෙන් නොවෙයි, සියල්ලන් වෙනුවෙන් කටයුතු කරන ආණ්ඩුවක් ඕනෑ බව ඔවුන් හොඳින්ම දන්නවා.
අපි කළ යුත්තේ ඇමෙරිකානු ජනතාව පෙළගැස්වීම. අපේ රටේ රක්ෂණාවරණ නොමැති මිලියන 30ක ජනගහනයක් ඉන්නවා. අපි සෞඛ්‍ය සේවය සඳහා එක් ඒකකයක් වෙනුවෙන් ලෝකයේ වෙනත් ඕනෑම රටකට වඩා වැඩි මිලක් ගෙවනවා. සිව්දෙනෙකුගේ පවුලක සෞඛ්‍ය වෙනුවෙන් ඩොලර් 28,000ක් අපි වියදම් කරනවා. එය දරාගත නොහැකි තරම් දැවැන්ත මුදලක්. අපි ඖෂධ වර්ගවල මිල සීයට 50කින් පමණ අඩු කරන බව කියනවා. එය රැුඩිකල් අදහසක් නෙවෙයි. ලොව අනෙකුත් රටවල් ගෙවන්නේ ඒ මිල. අපි ඖෂධ සමාගම්වල තණ්හාව නිසා පීඩා විඳිමින් ඉන්නවා. දැන් අපේ රටේ සෞඛ්‍ය සේවය පවතින්නේ වැඩි පිරිසකට සේවය සැපයීම වෙනුවෙන් නෙවෙයි. රක්ෂණ සමාගම් සහ ඖෂධ සමාගම්වලට ලාභය වෙනුවෙන්. හරියට කීවොත් යුනයිටඞ් හෙල්ත් ඉන්ෂුවරන්ස් නම් ආයතනයේ ප‍්‍රධානියා 2018 වසර තුළ ඩොලර් මිලියන 83ක ලාභයක් ලැබුවා. දැවැන්තම ඖෂධ සමාගම් පහට ඩොලර් බිලියන 50ක ලාභයක් ලැබුණා. කවුරුන් හෝ ඔවුන්ට අභියෝග කළ යුතුයි. ඔවුන් අපරාධකරුවන්. ජනතාව පීඩා විඳිනවා. අපි සැමට සෞඛ්‍යය ලබාදීම දක්වා ගමන් කළ යුතුයි.
ආර්ථික අයිතීන් කියන්නේ මූලික අයිතීන්. මම මගේ හදවතින් විශ්වාස කරනවා සෞඛ්‍ය සේවය මූලික අයිතියක් බව. අපේ රට ලෝක ඉතිහාසයේ ධනවත්ම ආර්ථිකය හිමි රට. ලොව ධනවත්ම පුද්ගලයාව සිටි ඇමසන් ආයතනයේ හිමිකරුවා කිසිම බද්දක් නොගෙවා ඩොලර් බිලියන 11ක් ලාභයක් 2018 දී ලැබුවා. එය විකාර සහගත තත්වයක්. මම විශ්වාස කරනවා මූලික අයිතීන් අතරට හොඳ රැුකියාවක්, ලාභදායී නිවෙසක්, සෞඛ්‍යය, අධ්‍යාපනය වගේම පිරිසිදු පරිසරයක් වෙනුවෙන් එකතු විය යුතු බව.’
බර්නි සෑන්ඩර්ස්ගේ වයස අවුරුදු 78යි. ඔහු ඉදිරි ජනාධිපතිවරණය ජයගතහොත් ඇමෙරිකානු ඉතිහාසයේ වියපත්ම ජනාධිපතිවරයා බවට පත්වේවි. වයස වැඩි වුවද ඔහුගේ මැතිවරණ ව්‍යාපාරය පුරා මහා ජවයක් පෙනෙන්නට තිබෙනවා. අනෙක් අතට ඔහුගේ අදහස් අතිශය තරුණයි. අනෙක් අතට ජනාධිපතිවරණයෙන් ඔහු ජයගත්තත්, පරාජය වුණත් ඇමෙරිකානු සමාජය පුරා වේගයෙන් පැතිර යන ඔහුගේ අදහස් නැවැත්විය නොහැකි බවත් සිහි තබාගත යුතුයි.
අනුරංග ජයසිංහ
