රටක දේශපාලන අනාගතය ගැන සිදුවන සාකච්ඡුාවලදී සාමාන්‍යයෙන් අප ප‍්‍රශ්න කරන්නේ, අසුවල් පක්‍ෂය දිනනවාද? අසුවල් නායකයා ජනාධිපති හෝ අගමැති වනවාද? යන පරිදිය. ලංකාවේද දැනට සිදුවන දේශපාලන සාකච්ඡුාවල, 2019-20 කාලයේ දේශපාලනයේ සිදුවිය හැකි දේ ගැන අප සිතන්නේ දේශපාලන පක්‍ෂ සහ පුද්ගලයන් පිළිබඳ මෙම රාමුවේ සහ කතිකාව ඇතුළත සිටගෙනය. මෙම සිතීම වෙනස් කිරීමට දැන් කාලය පැමිණ තිබේ. මා සිතන පරිදි, වඩාත් ඵලදායී ලෙස ප‍්‍රශ්නය යළි සූත‍්‍රගත කළ හැක්කේ මෙපරිදිය: 2019-20 ජනාධිපති සහ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණවලින් පසුව ලංකාවේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය පත්වනු ඇත්තේ කවර පරිවර්තනයකටද? පසුබෑමකටද? පුනරුජ්ජීවනයකටද?
දේශපාලන පක්‍ෂවල හා දේශපාලන නායකයන්ගේ ඉරණම පිළිබඳ රාමුවෙන් සම්පූර්ණයෙන් එළියට බැස, දේශපාලන කි‍්‍රයාවලීන් කේන්ද්‍ර කොටගත් සාකච්ඡුාවලට අප යොමුවිය යුතුය යන්න, 2015 ජනවාරි මාසයේ ඇති වූ ආණ්ඩු වෙනසේ අභාවවාචක අත්දැකීම වෙතින්, ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයට කැපවූ මෙරට පුරවැසියන්ට ඉගෙන ගැනීමට තිබෙන ප‍්‍රධාන පාඩමක්ද වෙයි. සිරිසේන හා වික‍්‍රමසිංහ යන නායකයන් දෙදෙන, අප රටේ පශ්චාත් අධිකාරවාදී ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පරිවර්තනයකට නායකත්වය සපයතැයි තිබූ මහජන අපේක්‍ෂාව, එම නායකයන් දෙදෙනාම මගහැර තිබෙන්නේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රීයකරණය පිළිබඳ බැරැරුම් ප‍්‍රශ්නයකටද මග පාදමිනි. එය මෙසේය: ලංකාවේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය යළිත් වරක් පසුබෑමට ලක්වීමේ අනතුර ඉදිරියේ, සිරිසේන සහ වික‍්‍රමසිංහ නායකත්වය දෙන දේශපාලන පක්‍ෂවලින්ද, ඒකාබද්ධ විපක්‍ෂයෙන්ද ස්වාධීනව සිටින ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී බලවේග, කණ්ඩායම් සහ පුද්ගලයන් ඉදිරියේ තිබෙන විකල්ප දේශපාලන න්‍යාය පත‍්‍රය සහ කි‍්‍රයාමාර්ග මොනවාද?
මට පෙනෙන පරිදි වර්තමාන ලංකාවේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයට කැපවූ දේශපාලන හා සමාජ කි‍්‍රයාකාරිකයන් අතර ගැඹුරු සාකච්ඡුාවක් ඉක්මණින්ම ඇරඹිය යුතු කේන්ද්‍රීය ගැටලූව වන්නේ මෙයයි. එය බොහෝ දෙනා අතර දැනට සාකච්ඡුා වෙමින්ද පවතී. මේ ලිපියේ අරමුණ එම සාකච්ඡුාව පුළුල් කිරීමට සුළු දායකත්වයක් සැපයීමයි.
ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය සහ පසුබෑම්
ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය යනු දේශපාලන සහ සමාජ කි‍්‍රයාවලියක් ද වෙයි. එය වනාහි, සමාජයකට අත්පත් කරගෙන සහ අවසානයකට ළඟාවිය හැකි ඉලක්කයක්ද නොවේ. එය වූ කලි මනුෂ්‍යයන් අතර, නිදහස, සමානත්වය, සාධාරණත්වය, නිවහල් බව, මානව අයිතිවාසිකම් සහ මානව ගරුත්වය යනාදි පොදු අභිලාෂ සඳහා ඉලක්ක කර ගත් සමාජ අපේ්ක්‍ෂාවකි. ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී ආණ්ඩුක‍්‍රම යනු එම සමාජ අපේක්‍ෂා දේශපාලන ප‍්‍රජාවකගේ පොදු ජීවිතය තුළ අත්පත්කර ගැනීමේ අභිලාෂය සාක්ෂාත්කර ගැනීමට ඇති ඉතාම වැදගත් ආයතනික මාධ්‍යයයි. ලංකාවේ අප අද මුහුණ දෙන ප‍්‍රධාන අභියෝගයක් වන්නේ, ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය පිළිබඳ සමාජ අපේක්‍ෂා සාක්ෂාත් කර ගැනීමේ මාධ්‍යයක් ලෙස ‘ආණ්ඩුව’ ඉටුකරන කාර්යභාර්ය මහත් අර්බුදයකට පත්වීමයි. 2019-20 වසර තුළ බොහෝ විට සිදුවනු ඇත්තේ මේ අර්බුදය ඉමහත් ලෙස තියුණු වීමයි.
මෙම අර්බුදය තියුණු වීම විස්තර කළ හැකි තවත් ආකාරයක් නම්, ලංකාවේ සමාජය දැන් පවත්නා දේශපාලන මොහොත, ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයේ පසුබෑමේ මොහොතක් ලෙස හදුනා ගැනීමයි. ලංකාවේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී කි‍්‍රයාවලිය දෙස බලන විට අපට පෙනෙන්නේ, එය නැගීමේ සහ පසුබැසීමේ ගතිකත්වයෙන් යුක්ත වූවක් ව පවතින බවයි. ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී කි‍්‍රයාවලියේ දරුණු පසුබෑම් තුළ පවා, එය පුනරුජ්ජීවනය වීමේ බීජයන් සහ ශක්‍යතාද, පුනරුජ්ජීවනය වීම තුළ පසුබැසීමේ සහ පරාජයන් ලැබීමේ බීජ සහ ශක්‍යතාද පැන නැග තිබේ. 2015 ජනවාරි මාසයේ ඇතිවූ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පුනරුජ්ජීවනයේ දේශපාලන අවකාශය අස්ථාවර, තාවකාලික සහ පසුබෑම්සුලූ එකක් වීමෙන් ප‍්‍රකාශ වූයේ මේ ගතිකත්වයයි.
ලංකාවේ වර්තමාන දේශපාලන මොහොත තුළ, ලංකාවේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පරිවර්තනයේ ගමන්මගේ පසුබෑම තියුණු කිරීමට දායක වන ප‍්‍රධාන ආසන්න සාධක දෙකක් තිබෙන බව පෙනේ. පළමුවැන්න, 2015 ජනවාරි මාසයේ සිදුවූ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පුරුජ්ජීවන අවකාශයට කතෘකයන් වූ බලවේග අතර තිබූ සන්ධානය බිඳී විසිරී යාමයි. දෙවැන්න, නිර්-ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී දේශපාලන පරිවර්තනයක කතෘක කාර්යය කිරීමට අධිෂ්ඨාන කර ගත් නව සන්ධාන ගොඩ නැගෙමින් තිබීමයි. මෙම දෙවැනි නිර්-ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රික දේශපාලන පරිවර්තනයක කතෘක සන්ධානයක් දේශපාලන වශයෙන් ශක්තිමත් වීමේත්, ආණ්ඩු බලය ලබා ගැනීමේත් විභවතාව පැහැදිලිවම තිබේ. එම නිර්ප‍්‍රජාතාන්ත‍්‍රික සන්ධානයට කවර දේශපාලන හා සමාජ බලවේග එකතු වනු ඇත්ද යන්න තවමත් සංයුක්තව සහ නිශ්චිතව පැහැදිලි නැත. මන්ද යත්, 2015 නිර්-ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදීකරණ අවකාශය ලැබූ පරාජයෙන් පසුව ඇතිවන දේශපාලන බලවේගවල යළි සකස් වීමේ කි‍්‍රයාවලිය තවමත් අවසන් වී නැති නිසාය.
විකල්ප
මේ අවිනිශ්චිත පසුබිම තුළ, 2015 පරිවර්තන අවකාශයට සහභාගි වූ ප‍්‍රජාතාන්ත‍්‍රික බලවේග, කණ්ඩායම් සහ කි‍්‍රයාකාරිකයන් ඉදිරියේ ඇති දේශපාලන විකල්ප මොනවාද?
එවැනි විකල්ප ගැන සිතීමේදී මුහුණ දෙන්නට සිදුවන අමිහිරි යථාර්ථයක් වන්නේ, 2019-20 වසරවල සිදුවන ජනාධිපති සහ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණ ආශ‍්‍රිතව සිදුවන ‘ආණ්ඩු වෙනස’ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පරිවර්තනයේ යාන්ත‍්‍රණයක් ලෙස සැලකිය යුතු නැත යන්නයි. මෙය වනාහි 2015 ආණ්ඩු වෙනසේ අත්දැකීම වෙතින් ලබාගත යුතු ප‍්‍රධාන පාඩමකි. එම පාඩම දේශපාලන සූත‍්‍රයක් ලෙස මෙසේ ඉදිරිපත් කළ හැකිය. ‘‘ආණ්ඩු වෙනස’ යනු නිර්-ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පරිවර්තනයේ සකී‍්‍රය යාන්ත‍්‍රණයක් වුවද, ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පරිවර්තනයේ දුර්වල සහ විශ්වාසය තැබිය නොහැකි යාන්ත‍්‍රණයකි.’’
මේ වෙතින් පැනනගින, අපේ සාකච්ඡ‍ාවට අදාළ, දේශපාලන නිගමනයක් තිබේ. එය නම්, ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය සඳහා අරගල කරන, සිවිල් සමාජ බලවේග, ආණ්ඩු පිහිටුවන දේශපාලන පක්‍ෂ මෙන්ම වෘත්තීය දේශපාලනඥයන්ගෙන් සමන්විත බල හවුල්වලින් ස්වාධීනවූ, සමාජ බලමුළුගැන්වීමේ දේශපාලන විකල්පයක් ගැන සිතන්නට පටන්ගත යුතුය යන්නයි. මෙම නිගමනය වනාහි 2015 අත්දැකීම වෙතින් ලබාගත යුතු පහත සඳහන් දේශපාලන පාඩම වෙතින් පැන නගින්නකි : එනම්, ‘ආණ්ඩු බලය ලබාගැනීම හෝ ආණ්ඩු බලයේ රැුඳී සිටීම තම ව්‍යාපෘතිය කරගත් දේශපාලන පක්‍ෂ සහ වෘත්තීය දේශපාලනඥයන් කතෘකයන් වන්නේ එක්කෝ ආධිකාරවාදී දේශපාලන පරිවර්තනයෙහිය, නැතිනම්, විකෘති ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී විකල්පවලය.’ මේ ප‍්‍රහේලිකාත්මක තත්ත්වය, ජාත්‍යන්තර සහ දේශීය සාධක ගණනාවක් මත ගොඩනැගී තිබෙන්නකි. එය වෙනම සාකච්ඡා කළ යුතු මාතෘකාවක්ද වේ.
මට පෙනෙන හැටියට, ලංකාවේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පරිවර්තනයට කැපවූ සිවිල් සමාජ සහ දේශපාලන බලවේග සතුව ඇති වඩාත් ඵලදායී දේශපාලන කර්තව්‍යය වන්නේ, දේශපාලන පක්‍ෂවලින් ස්වාධීන වූ පුරවැසි දේශපාලන ව්‍යාපාර හැකි තාක් දුරට, සෑම සමාජ අවකාශයකම, ගොඩනැගීමට දායකවීමයි. එහි ප‍්‍රධානතම සාධාරණීකරණය වන්නේ පහත සඳහන් නිරීක්‍ෂණයයි. එනම්, ඉදිරි කාලයේ ලංකාවේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය මුහුණ දෙන ප‍්‍රධාන අභියෝගය වන්නේ, ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය නොනැසී පැවතීමට සහ එය ආරක්‍ෂා කිරීමට අත්‍යවශ්‍ය වන ප‍්‍රතිරෝධමය හැකියාව(Capacity for Resistance)අප සමාජය තුළ ගොඩ නැගීමයි. ඒ අනුව, ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී බලවේග සතු වැදගත්ම කර්තව්‍යය වන්නේ. විවිධ ස්වරූපවලින් මතුවන ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍ර විරෝධී, නිර්-ප‍්‍රජාන්ත‍්‍රවාදී සහ අධිකාරවාදී දේශපාලන ව්‍යාපෘතීන්ට ප‍්‍රතිරෝධය දැක්වීමේ එනම් රුිසිඑ කිරීමේ, සමාජමය ශක්‍යතා, අප සමාජයේ සෑම අවකාශයකම ගොඩනැගීමයි. අප සමාජයේ දැනට හෝ ඉතිරි වී තිබෙන ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී උරුමයන් රැක ගැනීමේත්, ප‍්‍රජාන්ත‍්‍රවාදී අවකාශ පුළුල්කර ගැනීමේත්, වඩාත් සකී‍්‍රය යාන්ත‍්‍රණය වනු ඇත්තේ ප‍්‍රතිරෝධය පෑමයි. ඒ සඳහා ඇති සමාජ ශක්තීන් ශක්තිමත් කිරීමයි.
අතුරු කාරණා
මේ කර්තව්‍යය ගැන සිතීමේදී දේශපාලන හ සමාජ කි‍්‍රයාකාරිකයන්ගේ අවධානය යොමු විය යුතු අතුරු කාරණා කිහිපයක් ද තිබේ. ඒවා මෙපරිදිය.
(අ) සමාජයේ ප‍්‍රජාතන්තී‍්‍රය ප‍්‍රතිරෝධය ගොඩනැගීම, සංවිධානාත්මක වශයෙන් බහුත්වවාදී (pluralist)විය යුතුය. එහි අර්ථය නම්, මෙම ප‍්‍රයත්නය සංවිධාන එකක හෝ කිහිපයක ඒකාධිකාරය විය යුතු නැත යන්නයි. ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රීය ප‍්‍රතිරෝධය පැනනගින සමාජ අවකාශ අතිවිශාල ප‍්‍රමාණයක් අප රටේ දැනට තිබේ. ඒවා තමන්ටම සුවිශේෂ න්‍යාය පත‍්‍ර මත බලමුළු ගැන්වෙන සමාජ කණ්ඩායම්වල නිශ්චිත ප‍්‍රතිරෝධතා විය හැකිය. එහෙත්, ප‍්‍රජාතාන්ත‍්‍රික දේශපාලනය ආරක්ෂාකර ගැනීම සඳහා ඒවා සතු විභවතාව සහ කාර්යභාර්ය අගය කිරීමටද අප ඉගෙනගත යුතුය. මන්ද යත් ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය නොනැසී පවතින්නේ, අයුක්තියට, අසාධාරණයට එරෙහිව සහ පොදු අයිතීන් වෙනුවෙන් සමාජයේ ඉතා කුඩා කොන්වලින් පවා මතුවන ප‍්‍රතිරෝධය නිසා වන නිසාය.
(ආ) ප‍්‍රජාතන්තී‍්‍රය ප‍්‍රතිරෝධතා සඳහා වූ පුළුල් සමාජ සන්ධානයක් ගොඩනැගීමේ කාර්යය සඳහා නව සිතීමක් සහ සාකච්ඡුාවක් ප‍්‍රමාද නොවී ආරම්භ කළ යුතුය. පසුගිය දශක ගණනාව තුළ ලංකාවේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය, මානව අයිතිවාසිකම්, සුළුජන අයිතීන්, සාමය, ස්තී‍්‍ර සහ ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාර, ගොවි සහ කම්කරු ව්‍යාපාර, පරිසර ව්‍යාපාර යනාදියට සම්බන්ධ වූ සමාජ දේශපාලන කි‍්‍රයාකාරිකයන්ද, ප‍්‍රබුද්ධ පුරවැසි පිරිස්ද මෙම පුළුල් ප‍්‍රයත්නයට සහ සාකච්ඡුාවට සම්බන්ධ වෙනු ඇත. අවශ්‍ය වන්නේ කට්ටිවාදය සහ කණ්ඩායම්වාදයෙන්ද, පුද්ගල වන්දනයෙන්ද, ප‍්‍රභූ චින්තනයෙන්ද තොරව මෙම ප‍්‍රයත්නයට සම්බන්ධ වන කණ්ඩායම්වල ස්වාධීනතාවද ගරුකරන පුළුල් සමාජ සන්ධාන රාමුවක් ගැන පරිකල්පනය කිරීමයි.
(ඇ) මෙවැනි නව සමාජ ව්‍යාපාර සන්ධානයක් සමාජයේ පුළුල් පුරවැසි කොටස්වලට කරන දේශපාලන ආමන්ත‍්‍රණය ඵලදායී වන්නට නම්, එම ප‍්‍රයත්නය න්‍යායගත කරන සංකල්පමය නව සිතීමක්ද අවශ්‍ය වෙයි. මේ සඳහා බුද්ධිමය හැකියාව තිබෙන තරුණ පරම්පරාවේ බුද්ධිශ්‍රේණින් අප සමාජයේ සිටිති. ඒ සඳහා ප‍්‍රමුඛත්වය ගැනීම ඔවුන් සතු වගකීමයි. පැරණි න්‍යායික භාෂාව නොගැළපෙන බව ඔවුහු දනිති. පුළුල් පුරවැසි කොටස්වල දේශපාලන පරිකල්පනය පුබුදුවා, ප‍්‍රතිරෝධයේ දේශපාලනය ඔවුන්ගේ පුරවැසි පැවැත්මේත්, විඥානයේත්, ඵෙන්ද්‍රීය අංගයක් බවට පත්වන්නට නම්, පුරවැසියන්ට පහසුවෙන් ග‍්‍රහණය කරගත හැකි දේශපාලන භාෂාවක් අලූතෙන් අවශ්‍ය වේ.
(ඈ) ලංකාවේ පුරවැසි ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී විඥානය වනාහි ලිබරල්වාදය, සමාජවාදය, සමූහාණ්ඩුවාදය, නියෝජන ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය යන නූතන දේශපාලන න්‍යායික උරුමයන්ගේ මෙන්ම සිංහල, දෙමළ, මුස්ලිම්, බෞද්ධ, කි‍්‍රස්තියානි, ඉස්ලාමීය යන ශිෂ්ටාචාරමය උරුමයන්ගේද ඇති ප‍්‍රජාතාන්ත‍්‍රික විභවතාවන් ගේද සංයෝගයක් නිර්මාණය වූවකි. එම සංකලනයේ උල්පත් වෙතින් පැනනගින නූතනවාදී ප‍්‍රජාතාන්ති‍්‍රක දේශපාලන භාෂාවක් ගොඩ නැගිය හැකි බව 2015 අත්දැකීමෙන් ලැබූ එක පාඩමකි. අද කාර්යය වන්නේ 2015ට ආපසු යාම නොව 2015න් ආරම්භ වූ කර්තව්‍යය නිර්මාණාත්මක ලෙස යළි සකස්කර ඉදිරියට ගෙන යාමයි.
