– අපේ‍්‍රල් 12 පරීක්ෂණ 509ක් කරලා
– දවසකට ඒ වගේ දෙගුණයක් කරන්න ඕනෑ
හැකි තරම් පරීක්ෂණ සිදුකොට කොවිඞ්-19 ආසාදිතයන් හඳුනාගෙන, ඔවුන් වෙන්කර තබන ලෙස ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය උපදෙස් දී මාසයකට පමණ පසුව ශ‍්‍රී ලංකාවේ දිනකට කරන පීසීආර් පරීක්ෂණ සංඛ්‍යාව වැඩි කිරීමට පටන්ගෙන ඇත.
ලංකාවේ මීට පෙර දිනකට කර තිබුණු පරීක්ෂණ සංඛ්‍යාව ඉතා අඩු විය. දිනෙකට වැඩිම පරීක්ෂණ සිදුකර තිබුණේ 125ක් පමණය. පසුගිය සතිය වනවිටත් කර තිබුණු මුළු පරීක්ෂණ සංඛ්‍යාව 2000කට ආසන්න විය. කොවිඞ්-19 රෝගීන් ඇසුරු කළ 42,000ක් පමණ සිටින බව පසුගිය සතිය වනවිට වාර්තා වූ නිසා එම පරීක්ෂණ සංඛ්‍යාව කිසිසේත්ම ප‍්‍රමාණවත් නොවන බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැත.
රෝහල්වලට පැමිණෙන කොවිඞ්-19 රෝග ලක්ෂණ පෙන්වන පුද්ගලයන්ගේ පමණක් නොව, රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන රෝගය ඇතැයි සැකසහිත පුද්ගලයන්ගේ පරීක්ෂණ සකරන ලෙස මාසයකටත් වැඩි කාලයක් තිස්සේ සෞඛ්‍ය ක්ෂේත‍්‍රයේ විශේෂඥයන් ඇතුළු පිරිස් ඉල්ලීම් කර තිබුණි. ලංකාවේ මුල්ම රෝගියා වාර්තා වූ දිනයේ සිටම අප පුවත්පතද පරීක්ෂණ ප‍්‍රමාණය වැඩිකළ යුතු බව ක්ෂේත‍්‍රයේ විද්වත් මත උපුටා දක්වමින් පෙන්වා තිබුණි.
ඒ අනුව සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය පරීක්ෂණ කිරීම පිළිබඳව උපදෙස් ලබාදීම සඳහා විශේෂ කමිටුවක් පත්කරන ලදි. සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ නියෝජ්‍ය අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල් (වෛද්‍ය සේවා* වෛද්‍ය අමල් හර්ෂ ද සිල්වා, වෛද්‍ය රුක්ෂාන් බෙල්ලන, වෛද්‍ය රසායානාගාර විද්‍යා වෘත්තියවේදීන්ගේ විද්වත් ආයතනයේ සභාපති රවී කුමුදේශ් ඇතුළු පිරිසක් එම කමිටුවේ සාමාජිකයෝ වූහ. එම කමිටුව පරීක්ෂණ සිදුකිරීමට අදාළව නිර්දේශ ලබාදී තිබුණි.
පරීක්ෂණ වැඩිකළා
පරීක්ෂණ සංඛ්‍යාව වැඩිකිරීම පිළිබඳව වෛද්‍ය අනිල් ජාසිංහ මෙසේ පැවසීය.
‘අපි කරන පරීක්ෂණ ප‍්‍රමාණය විශාල වශයෙන් වැඩිවෙලා තියෙනවා. උදාහරණයක් ලෙස අපේ‍්‍රල් 12 වැනිදා පරීක්ෂණ 509ක් කළා. මීට කලින් අපි සාමාන්‍යයෙන් 125 ක් පමණ තමයි කළේ. මේ වන විට අපි රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන අය පරීක්ෂාවට ලක් කරමින් ඔවුන් අතර සිටින රෝගීන් හඳුනාගන්න තමයි උත්සාහ කරන්නේ. ඇත්තටම අපට මේ වන විට රෝග ලක්ෂණ සහිතව මුණගැහෙන පිරිස අඩුවෙමින් පවතිනවා. අපි වැඩිපුර පරීක්ෂාවට ලක් කරන්නේ රෝග ලක්ෂණ නැති අයව.
මේ වන විට අපි නිරෝධායන කඳවුරුවලින් පිටවෙන අයවත් පරීක්ෂාවට ලක් කරනවා. නිරෝධායනයට ලක් කරලා ගෙවල්වල ඉන්න අයවත් පරීක්ෂා කරන්න බලාපොරොත්තු වෙනවා.
අපි පරීක්ෂාවට ලක් කරන ප‍්‍රමාණය වැඩිවෙන නිසා මුණගැහෙන රෝගීන් ප‍්‍රමාණයත් වැඩිවෙන්න ඉඩ තියෙනවා.
ක්ෂේත‍්‍රයේ සිටින අයව පරීක්ෂාවට ලක් කිරීම ලෙහෙසි කටයුත්තක් නෙවෙයි. ඔවුන්ගේ සාම්පල් විද්‍යාගාර වෙත අරගෙන එන්න ඕනෑ. අපි මේ වන විට විද්‍යාගාර සංඛ්‍යාව 12ක් දක්වා වැඩිකළා.
19 වැනිදා වන විට වසංගත තත්වය අඩු වේවිද කියලා අපට දැන්ම සීයට සියක් කියන්න බැහැ. ඉදිරි තත්වය ගැන කිසිම අනුමානයක් කළ නොහැකියි. කෙසේ වෙතත් අඩු තරමේ අවදානම් දිස්ත‍්‍රික්ක හතර හැර අනෙක් දිස්ත‍්‍රික්කවලවත් ඇඳිරි නීතිය ලිහිල් කරන්න පුළුවන් වේවි කියලා හිතනවා.
දැනට තත්වය පාලනයක් යටතේ තියෙන බව කියන්න පුළුවන්. අපට මුණගැහෙන රෝගීන්ගේ රෝග ඉතිහාසය, ඔවුන් සම්බන්ධතා පැවැත්වූ අය පිළිබඳ විස්තර අපි එකතුකරනවා. අපට හමුවෙන රෝගීන්ට රෝගය වැළඳුණේ කවුරුන් හරහාද කියලා අපට හොයාගන්න පුළුවන්.
රෝගය උග‍්‍ර ලෙස පැතිර ගිය ඇමෙරිකාව, ඉතාලිය වගේ රටවල රෝග ඉතිහාසය නොදැන රෝගීන්ව හමුවුණා. ඔවුන්ගේ ඉතිහාසයවත්, සම්බන්ධතා ගැනවත් හොයලා වැඩක් නැති තත්වයට පත්වුණා. අගක් මුලක් නොදන්නා රෝගීන් මුණගැහුණා. අපේ රටේ එවැනි තත්වයක් නැහැ. චේන් එකක් වගේ රෝගියාගෙන් රෝගියාට පැතිර ගිය හැටි තොරතුරු අප සතුව තියෙනවා. ඒ නිසයි අපට වසංගතය පාලනය යටතේ තිබෙන බව කියන්න පුළුවන්.’
වෛද්‍ය පර්යේෂණ ආයතනයේ අධ්‍යක්ෂ වෛද්‍ය ජයරුවන් බණ්ඩාර කීවේ මෙසේය.
‘වෛද්‍ය පර්යේෂණ ආයතනයට සාම්පල් ඕනෑ තරමක් පරීක්ෂාවට ලක් කළ හැකියි. ඕනෑනම් දිනකට සාම්පල් 1000ක් පමණ කරන්න පුළුවන්. කෙසේ වෙතත් අප දැන් කරමින් ඉන්නේ දිනකට සාම්පල් 150ක් පමණ. මීට පෙර අපි දිනකට සාම්පල් 50ක් පමණ කළේ. මේ වන විට ඒ සංඛ්‍යාව 100කින් පමණ වැඩිවෙලා තියෙනවා. අපි එන තරමක් සාම්පල් පරීක්ෂා කරනවා.’
තවත් වැඩි කරන්න
නිරෝධායන කඳවුරුවල සිටින රෝග ලක්ෂණ නොමැති පුද්ගලයන් පරීක්ෂාවට ලක් කිරීම යහපත් කරුණක් බවත්, පරීක්ෂණ සංඛ්‍යාව වැඩිකිරීම යහපත් බවත් අනිද්දා සමඟ අදහස් දක්වමින් රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංසදයේ සභාපති රුක්ෂාන් බෙල්ලන සහ වෛද්‍ය රසායනාගාර විද්‍යා වෘත්තියවේදීන්ගේ විද්වත් ආයතනයේ සභාපති රවී කුමුදේශ් පැවසීය. කෙසේ වෙතත් ඔවුන් වැඩිදුරටත් පැවසුවේ තමන් සාමාජිකත්වය දැරූ කමිටුවේ උපදෙස් රැුසක් තවම ක‍්‍රියාවට නංවා නොමැති බවත්, තමන් අපේක්ෂා කළ තත්වයට ළඟා වෙන්නට නම් පරීක්ෂණ සංඛ්‍යාව මීටත් වඩා වැඩිකළ යුතු බවත්ය.
එම කමිටුව නිර්දේශ 11ක් ඉදිරිපත් කර තිබුණි. එම නිර්දේශ මෙසේය.
‘දැනට සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය යටතේ පවතින පීසීආර් යන්ත‍්‍ර හඳුනාගැනීම සහ ඒවා දැනට පරීක්ෂණ කරන මධ්‍යස්ථාන වෙත නිරීක්ෂණය යටතේ ලබාදිය යුතුය.
පෞද්ගලික අංශය සතු පීසීආර් යන්ත‍්‍ර සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය යටතේ කොවිඞ්-19 පරීක්ෂණ සඳහා ලබාගත යුතුය.
විශ්වවිද්‍යාල යටතේ පවතින පීසීආර් යන්ත‍්‍ර හඳුනාගෙන ඒවා ලබාගත යුතුය.
මේ මොහොතේ පීසීආර් යන්ත‍්‍ර මිලදී ගැනීම මූලික අවශ්‍යතාවක් නොවේ.
කාටි‍්‍රජ්, රිඒජන්ට්, වීටීඑම්, ස්වැබ්ස්, ටෙස්ට් කිට්ස්, කොන්සියුමබල්ස්, පීපීඊ යන උපකරණ හා පහසුකම් නොකඩවා සැපයීම. එම පහසුකම්වල ස්වාරක්ෂක තොග හෙවත් හිඟයක් ඇති නොවීම සඳහා අමතර තොග තබාගත යුතුය.
පරිත්‍යාග ලබාගත යුතුය. නව තොග අවශ්‍යතා මත සිදුකළ යුතුය.
රෝගීන්, ජනකොටස්වල සාමාජිකයන්, අවදානම් සහගත ඉදිරිපෙළ රැුුකියාවල යෙදෙන සේවකයන් සහ නිරෝධායනයෙහි සිටින පුද්ගලයන්ගේ රෝගය හඳුනාගැනීම සඳහා පරීක්ෂාවට ලක් කළ යුතුය.
දුරබැහැර සිටින රෝගීන් කළමනාකරණය සඳහා ක‍්‍රමවේදයක් සකස් කළ යුතුය.
බහුවිධ පරීක්ෂණ ක‍්‍රමවේද පාවිච්චි කළ යුතුය. පොයින්ට් ඔෆ් කෙයාර් පීසීආර්, ප‍්‍රතිදේහජනක රැපිඞ් ටෙස්ට් හා ප‍්‍රතිදේහ රැපිඞ් ටෙස්ට්, ජංගම පරීක්ෂණ, එලිසා පරීක්ෂණ යන ක‍්‍රමවේද ස්ථාපිත කළ යුතුය.
ජන සමාජයෙහි පරීක්ෂණ කිීම සඳහාත්, අලූතින් ස්ථාපිත කළ පීසීආර් පරීක්ෂණ පහසුකම්වලට සහාය දීම සඳහාත් කමිටුවක් ස්ථාපිත කළ යුතුය.
අවශ්‍ය පුද්ගලයන්ගෙන් නිතිපතා උපදෙස් ලබාගැනීම දිරිමත් කළ යුතුය.’
දවස් 10න් 10,000ක් ඕනෑ
එම නිර්දේශ ක්රියාත්මක වෙනවාද නැද්ද යන්න පිළිබඳව වැඩිදුර විස්තර කරමින් රවී කුමුදේශ් මහතා මෙසේ පැවසීය.
‘අපි යෝජනා කරපු විදියටම කටයුතු සිද්ධවෙන්නේ නැහැ. යම් ප‍්‍රගතියක් තිබෙන බව නම් කියන්න පුළුවන්. උදාහරණයක් විදියට දැනට පීසීආර් ක‍්‍රමයට දිනකට සිදුකරන පරීක්ෂණ ප‍්‍රමාණය වැඩිකරලා තියෙනවා. ඒ ප‍්‍රමාණයත් මදි. ඒ වගේ දෙගුණයක්වත් සිද්ධවෙන්න ඕනෑ. දවසකට පරීක්ෂණ 1000කට වඩා කරලා දවස් 10ක් වගේ කාලයක් ඇතුළත රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන සැකසහිත අයගේ පරීක්ෂණ 10,000ක් පමණ කරන්න ඕනෑ කියලයි අපි කියන්නේ.
මේ පරීක්ෂණ විවිධාකාර අරමුණු අනුව සිදුකරනවා. එකක් තමයි ස්ක‍්‍රීනින් හෙවත් සාමාන්‍ය සමාජයෙන් රෝගීන්ව හඳුනාගෙන ඔවුන්ව වෙන් කරගැනීම සඳහා පරීක්ෂණ සිදුකිරීම. අපි දැන් යෝජනා කරලා තියෙන්නේ ඒ විදියට සමාජයෙහි සිටින රෝගීන්ව හඳුනාගැනීමට පරීක්ෂණ කරන්න කියලයි.
ඊට අමතරව දැනට රෝහල්ගත වෙන රෝගීන්ව පරීක්ෂාවට ලක් කරන්නත් ඕනෑ. ඔවුන්ව පරීක්ෂා කිරීමට වෙනම අවධානයක් යොමුකරන්නත් ඕනෑ. මොකද ඒ රෝගීන්ට ප‍්‍රතිකාර කළ යුතුයි. සමාජයෙහි හමුවෙන රෝග ලක්ෂණ නැති ආසාදිතයන්ට ප‍්‍රතිකාර කරන්න ඕනෑ නැහැ. ඔවුන්ව වෙන් කරන්න විතරයි ඕනෑ.
මේ වෙනස නිසා පරීක්ෂණවලදීත් යම් වෙනසක් තියෙන්න ඕනෑ. පර්යේෂණවලදීත් රෝග ලක්ෂණ පෙන්වන අයට වෙනම අවධානයක් යොමු කරමින් තමයි පරීක්ෂණ පවා කරන්න ඕනෑ.
අපි යෝජනා කරන්නේ වෛද්‍ය පර්යේෂණ ආයතන දැනට රෝහල්වල සිටින රෝගීන්ව පරීක්ෂා කිරීම සඳහා වෙන් කර තබන්න. ස්ක‍්‍රීනින් හෙවත් වෛරසය ආසාදනය වුණ රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන අයව හඳුනාගැනීමේ කටයුතු සඳහා කොළඹ ජාතික රෝහල ඇතුළු තැන්වල පරීක්ෂණ සිදු කරන්න පුළුවන්. ඒ වගේම අපි කලින් කීව අනෙකුත් පරීක්ෂණ ක‍්‍රමවේද පාවිච්චි කරමින් සමාජයට පරීක්ෂණ ගෙනයන්න පුළුවන්. ඒත් තවම අනෙකුත් ක‍්‍රමවේදවලින් හරිහැටි ප‍්‍රයෝජන ගැනීමක් සිද්ධවෙන්නෙ නැහැ.
අපි මතක තබාගන්න ඕනෑ පරීක්ෂණ සංඛ්‍යාව වැඩිකරන තරමට ඒකෙන් අපේ රටට යහපතක් වෙනවා. රෝග ලක්ෂණ නැති කෙනෙක්ව හඳුනාගැනීමෙන් අපට ඔවුන්ව වෙන් කරගන්න පුළුවන් වගේම වසංගතයේ පැතිරීම ගැන අධ්‍යයනය කිරිමත් අපට පහසු වෙනවා. අපි හැකි තරම් පර්යේෂණ කරමින් ලබාගන්න දත්ත ප‍්‍රමාණය වැඩිකළොත් ඉදිරියේදී වසංගතය නැවත වර්ධනය වුණොත් එයට මුහුණදීමේ හැකියාව වැඩියි.
අනෙක අප දැනට රෝග ලක්ෂණ නැති සැකසහිත අයව හඳුනාගන්නේ මෙතෙක් හමුවූ රෝගීන් කවුද, ඔවුන් ආශ‍්‍රය කළේ කවුද වගේ කාරණා මත. එහෙත් අප සැකසහිත ලෙස හඳුනාගන්නා අය ආශ‍්‍රය කළේ කවුද කියලා අපි හොයන්නේ නැහැ. අපි හොයන්නේ රෝගීන් ආශ‍්‍රය කරපු අය ගැනයි. ඒත් ඒ සැකසහිත අය අතරේ ආසාදිතයෙක් හිටියොත් එයා ආශ‍්‍රය කරපු අය ගැනත් හොයන්න ඕනෑ. මොකද වැඩිපුරම ක‍්‍රියාශීලී රෝග වාහකයො තමයි රෝග ලක්ෂණ නැති ආසාදිතයන්.
ඒ නිසා අපි දැන් කරමින් සිටිනවාට වඩා වැඩිපුර පරීක්ෂණ කරන්න ඕනෑ. සැකසහිත අයව හඳුනගන්න ඕනෑ. එලෙස හඳුනාගනිද්දී අපට අලූතින් හමුවන ආසාදිතයන් ආශ‍්‍රය කළ අය ඇසුරෙන් අලූත් සැකසහිත ලැයිස්තුවක් හදාගන්න සිද්ධවෙනවා. ඒ අයවත් පරීක්ෂා කරන්න ඕනෑ.’
සීයට සීයක්
ශ‍්‍රී ලංකාව කොවිඞ්-19 වසංගතය හමුවේ සාධනීය පියවර රැසක් ගත් බව අමුතුවෙන් කිවයුතු නැත. එහෙත් අවස්ථා ගණනාවකදී ශ‍්‍රී ලංකාව අසාර්ථක විය. අසාර්ථක වූ එක් තැනක් වන්නේ පරීක්ෂණ පැවැත්වීමය. වසංගතය මර්දනයේදී පරීක්ෂණ පැවැත්වීම මූලික කාර්යභාරයක් ඉටු කරන නිසා, පරීක්ෂණ අඩු කිරීම යහපත් තත්වයක් නොවේ.
නිරෝධායන සහතිකය පවා පුස්සක් වී තිබුණේ නිරෝධායන කඳවුරුවලින් පිටවූ ඇතැම් අයට පවා වෛරසය ආසාදනය වී ඇතැයි පසුව දැනගන්නට ලැබුණු නිසාය. නිරෝධායන කඳවුරුවල සිටි අයව පරීක්ෂා කළේත් නැත.
මෙවැනි පසුබිමක පරීක්ෂණ සංඛ්‍යාව වැඩි කිරීමට මාසයක් ප‍්‍රමාද වී හෝ තීන්දු කිරීම යහපත්ය. එහෙත් මේ මොහොතේ කළ යුතු දේවල්වලින් සීයට හැත්තෑවක් පමණ කිරීම ගැන සෑහීමට පත්විය නොහැකිය. මෙය ඒ ඒ ක්ෂේත‍්‍රවල විශේෂඥයන්ගේ උපදෙස් සීයට සීයක් පිළිපැදිය යුතු අවස්ථාවකි. ඒ නිසා විශේෂ කමිටුව නිර්දේශ කළ පරිද්දෙන්ම පරීක්ෂණ සංඛ්‍යාව වැඩි කළහොත් එය රටේ සෞඛ්‍යයට යහපත්ය.
